Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
ئەدۆنیسشوناسى تەواو نەكراو/ باوەڕى پێشكەوتن

ئەدۆنیسشوناسى تەواو نەكراو/ باوەڕى پێشكەوتن

Closed

 ئەدۆنیس
 "شوناسى تەواو نەكراو/ باوەڕى پێشكەوتن

 عەبدولموتەلیب عەبدوڵڵا
 كتێبى "شوناسى تەواو نەكراو"ى "ئەدۆنیس" لە كۆمەڵێك وتار لەبارەى داهێنان، ئایین، سیاسەت، سێكس نوووسراوە.  ئەدۆنیس لەو كتێبەدا بە شێوەیەكى شەفاف هەوڵدەدات قسە لە پرۆسەى خۆدۆزینەوەو ئەویدیكە ناسین بكات، هەر لەوێشەوە پەردە لەسەر نادیارى رۆحى وەك مەسەلەیەكى سەردەم هەڵداتەوە، بەمانایەكى دیكە وەك چۆن بەردەوامبوونى ژیان لە تەجاوزكردنى سنوورەكان و هەڵوەشانەوەدا بەدى دەكات، كەشفكردنى نادیاریش لە قووڵبوونەوەو بەدواداچوونى بەردەوامدا هەڵدەگرێتەوە. لێرەوە بەر لەوەى قسە لەبارەى ئەو كتێبەوە بكەین دەبێت بڵێین ئەو بەرهەمە وەك چۆن یەكێكە لە بەرهەمە جوانەكانى (پاشكۆى رەخنەى چاودێر) یەكێكیشە لەو وەرگێڕدراوانەى كە وەرگێڕى بە توانا (نەوزاد ئەحمەد ئەسوەد) كردوویە بە كوردى، ئەو كتێبە لە (10) وتارى ناونیشاندارو كۆتاییەك پێكهاتووەو ژمارەى سپاردنى (1353)ى ساڵى (2008) وەزارەتى رۆشنبیریى پێدراوە.
 لە خوێندنەوەى ئەو بەرهەمەدا هەوڵدەدەم لە لایەك پرۆسەى بەردەوامبوونى ژیان لە دووبارە بەرهەمهێنانەوەى "مانا" بەرجەستە بكەم، لە لایەكى دیكە كەشفكردنى "نادیار" لەو بزاوتە یان لەو ناوبڕەدا هەڵگرمەوە كە دەكەوێتە نێوان چەمكى "گەیشتن" و "نەگەیشتن". پرسیارى گەیشتن و نەگەیشتن پرسیارى مەرگ و ژیانە، پرسیارى بەردەوامبوونى بوونى مرۆڤایەتییە، هەمیشە گەیشتن لە پرۆسەى داهێناندا ئەویدیكەى نەگەیشتنە (بەپێچەوانەشەوە).
 كەواتە داهێنان ئەو ساتەوەختەیە كە دوو دژ بەیەكەوە ئەوین و دیاڵۆگ دەكەن، چێژى داهێنانیش ئەو ماوەو ناوبڕو بزاوتەیە كە ئامادەیى بۆ دیالۆگكردنى دوو دژ دەرەخسێنێت، یان ئەو چاوەڕوانیەیە كە لە بەیەكگەیشتنى دوو دژدایە، هەوڵیكە لە ژیان مردن، بەردەوام بە زیندوویى دەمرێت، گەڕانێكە لەپێناو بینینێكى باشتر، هەموو ئەوانەش بە لوغزى داهێنان دەژمێردرێن و جارێكى دیكە پەیوەندى بە نادیارەوە دەكەن.
  داهێنان فۆڕمێكە بىَ ناوەڕۆك، وەك چۆن لەبەرامبەردا خەڵقكردنى بەردەوامى مانادا ناوەڕۆكێكە بەردەوام فۆڕمەكان دەگۆڕێت. بەمجۆرە داهێنان لەنێوان مەستى و بێدارى لە چاوەڕوانى خوێنەردا خۆى دەدۆزێتەوە، هەمیشە وەك شوناسێكى تەواونەكراو خۆى نمایان دەكاتەوە. داهێنان لەنێوان دیارو نادیاردا بەدواداچوونى ئەو رۆحانییەتەیە كە لە خەڵقكردنى پرسى سەردەمدا درێژ دەبێـتەوە، هەر لەسەر ئەو بنەمایەش (ئەدۆنیس) رۆحانییەتى شیعرى وەك ناسنامەیەكى تەواونەكراوى مرۆڤایەتى بەرز دەكاتەوە، لەوێشەوە بە تووندى دامەزراوو سنوورە حەرامەكان دەخاتە بەر پرسى گۆڕان و بەدواداچوونى رەخنەوە… دەمەوێت بە خوێنەران بڵێم بۆ ئەو خوێندنەوەیە هەوڵمداوە لەرێگەى (10) ناونیشانى جیاوازەوە بەنێو دنیابینى ئەو بەرهەمەدا گوزەر بكەم، وەك چۆن هەوڵمداوە جۆرێك لە دیالۆگ بسازێنم بەو هیوایەى خوێنەریش وەك داهێنەرێكى راستەقینە بتوانێت بەشدارى لەو پرۆسەیەدا بكات.
 شیعر وەك رۆحانییەتى هەزارەى سێیەم
 ئەگەر شیعر لە رووە "نادیار"ەكەى وەك ئەزموونێكى رۆحى ئەوە بێت كە بەردەوام مانا بەرەو ناكۆتایى درێژ بكاتەوە، دەشىَ ئەو پانتاییەش بێت كە بەردەوام خوێن بە دەمارەكانى ئەو هەسارە پیرەى ئێمەدا بكات، بەو مانایە بىَ سنوورى شیعر لە رووە نادیارەكەیدا هەر تەنها لە دراوێكى ماتریالى ناگیرسێتەوە، هەر تەنها لەرێگەى عەقڵەوە ئاراستەكانى دیارى ناكرێت، هەر تەنها شاعیر بە نووسینەوەى هەڵناسێت، وەك دامەزراوو وەك رێساو یاسا پشتگیرى لێناكرێت، بەڵكو كراوەیەكە هەموو سنوورەكان تێدەپەڕێنێت. شیعر پرسیارێكە بەردەوام لە نوێبوونەوەدایە، بەڵام هەر تەنها پرسیارێكى مەعریفى نییە، هەر تەنها پرسیارێك نییە پەیوەست بە دیار، بەڵكو پرسیارێكە ئاراستەكانى عەقڵ و مەعریفە بەرەو خەیاڵ بەرەو نادیار، بەرەو بىَ كۆتایى دەكاتەوە. پرسیارى شیعر لە پڕشنگەكانى جەستەى شیعرەوە لەدایك دەبێت و تەجاوزى كۆى مانا تەقلیدییەكان دەكات. پرسیارى شیعر دەشىَ پرسى (بەلقیس) بێت لە (سلێمان) كاتێك دەڵێت: خودا چ رەنگێكى هەیە. كەواتە وەك چۆن ناشێت خودا لە رەنگێكى دیاریكراو قەتیس بكەین، ناشىَ بىَ سنوورى خودا دەستەمۆ بكەین، چونكە هەمیشە بەسەر ناكۆتاییەكى مەزنتردا بە كراوەیى دەمێنێتەوە، یان وەك (ئەدۆنیس) دەڵێت: ئەوە خوێندنەوەى ئایینە دیاریكراوەكانە سنوور بۆ خودا دادەنێن و لەنێو گوتارێكدا بەندى دەكەن كە گوتارێكى هەژارەو خودا بۆ وەزریفە دەگۆڕێت.  بە هەمان شێوەش تەواوى پێناسە دیاریكراوەكانى شیعر جگە لەوەى شیعر بۆ وەزیفە كورت دەكاتەوە شتێكى دیكە لەبارەى ئەو بىَ سنوورییەى شیعر ناخاتە روو، هەر بەو مانایەش شیعر لە رووە نادیارەكەیەوە تەعبیر لە رۆحانییەتى هەزارەى سێیەم دەكات.
 سیستم وەك خواوەندێك كە شیاوى رەخنە نییە
 جیاوازە سەرەكى نێوان مرۆڤ وەك تاك و مرۆڤ  لەنێو سیستمێكى دیاریكراو ئەوەیە كە تاكە كەس دەشىَ لە دەرەوەى دامەزراوەكانەوە بىَ سانسۆر تەجاوزى سنوورەكان بكات، بەڵام تاكى نێو دامەزراوەكان لە سنوورێكى دیاریكراودا قەتیس دەكرێ، دواجار سیستم ئەو رۆحانییەتە سەركێشەى كە لەسەرەوە باسمان كرد، لە تاك دەخاتە ژێر سانسۆرەوە.
 ئەدۆنیس دەڵێت: سیستم بریتییە لە گوناهەكانى سەرۆك-باوكێك لەشێوەى بەرپرسدا. لێرەوە ئاماژەكانى سیستمى باوكسالارى لەهەموو ئایینەكاندا بریتییە لە دەركەوتەى كۆمەڵایەتیانەى خواوەند. كەواتە رزگاربوون لە خواوەند بەو مانایەى كە لە ئایینە دیاریكراوەكان رەنگیداوەتەوە، رزگاربوونە لە باوكسالارى بە مانا سەرەتاییەكەى، یان بە مانایە تۆتالیتارییەكەى كە رەگەكانى بۆ ستەمگەرییەكى كۆن دەگەڕێتەوە، ستەمگەرییەك كە لە دەورى باوك/سەرۆك دەخولێتەوە… واتە ئەگەر گەل سەربكەوێت ئەوە سەرۆك/باوكە سەركەوتنى بەدەست هێناوە نەك میللەت، لەبەرامبەردا ئەگەر شكستێك رووبدات ئەوە سەرۆك/باوك لێى بەرپرسیار نییە. ئەو شێوە لەبیركردنەوە تەعبیر لە نەناسینى سیستمى دیموكراسى دەكات، بەو مانایەش هاوڵاتیان بەهاى خۆیان بە پێى پەیوەندییان بە رابەر/باوك/سەرۆك و ملكەچییان بۆى وەردەگرن.
 كەواتە هەموو توانا ئیبداعییە تاكەكان كە دەكەونە نێو سیستم و دامەزراوەكانەوە تواناكانیان سانسۆر و سنووردار دەكرێت، تواناى تاك لەنێو دامەزراوەكاندا وەك توانایەكى ئیبداعى لەخودى خۆیدا دانى پێدانانرێت. لەبەر ئەوەى داهێنان واتە دیالۆگ و ئازادى رادەربڕین، لەبەر ئەوەى ئیبداع واتە قبوڵكردنى جیاوازى و قبوڵكردنى ئەویدیكە… كەواتە پرسیارى ئەدۆنیس لەو بەشەدا درووستكردنى كۆمەڵێك پەیوەندى نوىَ و بونیادنانى پانتاییەكى نوێیە بۆ دیالۆگ و ئازادى… ئەدۆنیس دەڵێت: ئەگەر بمانەوێت دنیایەك سەر لەنوىَ بونیاد بنێینەوە دەبىَ لە ئەلیفەوە تا یائى بگۆڕدرێت. دەبىَ ئەرزش بۆ تواناكانى تاك و بیروڕاى جیاواز بگەڕێنینەوە، دەبىَ تاك لە خوڵقاندنى كۆمەڵگەدا بەشدارى هەبێت، بە بىَ درووستكدرنى پانتاییەكى بەرفرەوان بۆ دیالۆگ و جیاوازى، بە بىَ بەرفرەوانكردنى فەزاى ئازادانە ئیبداع ناتوانێت بوونى خۆى بسەلمێنێت، بەهاى فیكرو مەعریفە خەسار دەبێت، لە هەر شوێنىَ هەژموونى باوكسالارى خۆى سەپاند فیكرو مەعریفەو ئیبداع  پەراوێز كراوە.
 سیاسەت و جیاوازى
 ئەگەرچى ئەركى سەرەكى سیاسەت ئەوەیە كە واقیع بخوێنێتەوە و تواناى شیكردنەوەو راڤەكردنى هەبێت، كەچى سروشتى رژێمە سیاسییەكانى ئێمە وەك ئەدۆنیس دەڵێت بە دژى واقیع دەكەوێتەوە: رژێمى سیاسى لەلاى ئێمە لە خودایەك دەچێت لەسەر زەوى، ئەوەش هەموو پەیوەست و هەموو پەیوەندییەكانى رژێم بە خەڵكەوە دەشێوێنێت.
 لێرەوە دەشىَ بڵێین ئەوەى لەو رژێمانەدا تەواوى ئەركە سەرەكییەكان بەڕێوە دەبات پیاوە نەك ژن، ئەو تێڕِِِِوانینەش بۆ دنیابینى ئایینى دەگەڕێتەوە بەوەى كە هەمیشە ئافرەت سەنگەرى خراپەكارییە، بەو مانایەش پیاو (باوك/سەرۆك) كە بە قەڵاى كۆمەڵگە ناودەبرێت،  ژن داگیر دەكات. قبوڵنەكردنى ئافرەت هەر تەنها قبوڵنەكردنى رەگەزێكى دیكە نییە، بەڵكو قبوڵنەكردنى ئازادى و جیاوازىو دیالۆگە… ئەوەش بە كۆمەڵگەى داخراوەوە بەندە، بەڵام كۆمەڵگەى زیندوو دەبىَ قبوڵى ئەویدیكەى جیاواز بكات، كۆمەڵگەى راستەقینە كۆمەڵگەى كراوەیە. سیاسەت لە كۆمەڵگەى كراوەدا ئاستەكانى ژیان دەخوێنێتەوە وەك چۆن بەردەوام واقیع راڤە دەكاتەوە و پێشبینى داهاتوویى پێیە.
 ئاشتى دادپەروەرانە
 راڤەكردن و بەدواداچوون و رەخنەگرتن لە تووندڕەوى سیستمە داخراوو بنبەستووەكان بەرجەستەكردنى مرۆڤدۆستى و ئاشتییە، كەواتە پێویستە دژى ئەو تووندوتیژییە بین كە دەستەیەك لە ئاینخوازان بانگەشەى دەكەن، دژى ئەو پشتگیرییە بین كە لە پشت هەژموونى باوكسالارییەوەیە و هەرگیز دان بە جیاوازى و ئەویدیكەدا نانێت، بۆ ئەوەى بە ئاشتیەكى دادپەروەرانە بگەین دەبىَ دەسەڵاتەكان لەیەكتر جیا بكەینەوە، دەبىَ جیاوازى بكەین لەنێوان میللەت و رژێم، دەبىَ هانى پرۆسەى ئاشتى بدەین و دووبارە  چاو بە ئەرك و مافدا بخشێنینەوە.
 خۆرئاوا و خۆرهەڵات لەیەكدى جیانەكراونەتەوە
 كۆمەڵگەى مەدەنى لەسەر ئەرك و ماف وەستاوە، كۆمەڵگەى مەدەنى رێز لە فرەڕەنگى و جیاوازى و ئازادى تاك دەگرێت، لە بەدەركەوتنى تاك شوێن بە سیستم و دامەزراوە سەپێنراوەكان لەق دەبێت. تاك ئازادە لەوەى هەر باوەڕێكى ئایینى بۆخۆى هەڵبژێرێت، بەڵام بە مەرجێك ئەو باوەڕە ئایینییە نەكاتە یاسایەكى گشتى، چونكە وەك ئەدۆنیس دەڵێت: باوەڕى ئایینى مەسەلەیەكى تاكەكەسییە، مەسەلەیەكى زۆر تایبەتییە، هەموو تاكێك ئازادە لەوەى هەر باوەڕێكى ئایینى هەبێت یان نەیبێت، دەشىَ باوەڕ بە نادیاریش بنرێت بىَ ئەوەى ئەو ئیماندارە بە "نادیار" كەسێكى سۆفیگەر بێت.
 هەڵبەتە چەمكى (نادیار)ى سۆفییانەى ئەدۆنیس راستەوخۆ بە نادیارى شیعرییەوە بەندە، بە مانایەكى دیكە نادیارى شیعرى ئەو، لە نادیارى سۆفیگەرییەوە هەڵقوڵاوەو هەرگیز ناچێتە خانەى ئیمانەوە. ئەدۆنیس نە شاعیرێكى ئیماندارەو نە شیعرى ئیمانمدارانە دەنووسێت، شیعر لاى ئەو بەردەوام لە نوێكردنەوەى پەیوەندى وشەو شتەكان، نوێكردنەوەى پەیوەندى پەیدەرپەى وێنەكانەوە لەدایك دەبێت، بەو مانایە نووسینى شیعرى گوزارشت لە بوونەوەرى مرۆیى ناكات، چونكە وشەیەك هەرگیز ناتوانێت تەعبیر لە شتێك بكات، ئیتر چۆن دەتوانێت تەعبیر لە بوونەوەرى مرۆیى بكات، وشە بەپێى تێڕوانینى ئەدۆنیس گوزارشت لە رواڵەت دەكات.
 ئەدۆنیس لەرێگەى نووسینەوە بەردەوام بوونى خۆى دەدۆزێتەوە، نووسین بە كەسێكى دیكەى خۆى دەزانێت، هەر لەوێشەوە جارێكى دیكە پەیوەندى بە نادیارەوە دەكات، لەو ئاستەشدا هەموو جیهان لاى ئەو یەكە بۆیە هەرگیز كەسانى وەك (هۆڵدەرلین، نۆڤالیس، رامبۆ، گۆتە…) خۆرئاوا نانوێنن، چونكە ئەوانە بۆ خۆیان لە خۆرئاوا قبوڵكراو نەبوون، دواجار ماناى چییە (رامبۆ) خۆرئاوایى بێت یان خۆرهەڵاتى… لەراستیدا داهێنانە مەزنەكان نە خۆرئاوایین نە خۆرهەڵاتى، بەڵكو گەردوونین، داهێنان دەنگى مەزنى هەموو مرۆڤایەتییە، هەر لەسەر ئەو بنەمایەش ئەدۆنیس خۆرئاواى سیاسى و خۆرئاواى ئیبداع لێكجیادەكاتەوە، ئەوە خۆرئاواى سیاسییە بۆ بەرژەوەندییە جۆراوجۆرەكانى خۆى ئەو دابەشبوونە قووڵ دەكاتەوەو هەموو شتەكان تەعمیم دەكات و خۆرهەڵات و عەرەب بە نەزان و ستەمگەرو دژ بە خۆرئاوا وەسف دەكات، هەموو موسڵمانان بە تیرۆریست لەقەڵەم دەدات. بەڵام داهێنان هەرگیز بڕواى بەو دابەشبوونە نییە، لە داهێناندا دیار تەعبیر لە حەقیقەت ناكات، بەڵكو حەقیقەت هەمیشە دەدۆزرێتەوە، لە داهێناندا حەقیقەت شتێك نییە پێش وەخت ئامادە كرابێت، بەڵكو حەقیقەت لە بوون و لە ژیان و ئەزمووندایە، بەردەوام چاوەڕێى كەشفكردنە، بەو مانایەش خۆرهەڵات و خۆرئاوا لە داهێناندا دەبن بەیەك، هەر لەسەر ئەو بنەمایە داهێنان نە خۆرهەڵاتییە نە خۆرئاوایى، بەڵكو لە بەردەوامبوونى مرۆڤایەتییەوە سەرچاوە دەگرێت، لە ئەرزش دانان بۆ دیالۆگ و جیاوازى و ئازادییەوە هەڵدەقوڵێت. كاتێك ئاشتى و ئازادى و مرۆڤدۆستى سەروەر بێت ئیتر سنوورێك لەنێوان خۆرهەڵات و خۆرئاوادا وجودى نییە، كاتێك خوێندنەوەى قووڵ، خوێندنەوەى داهێنەرانە بوونى هەبێت ئیتر پێویست بەوە ناكات قسە لە خۆرئاواو خۆرهەڵات بكەین. لەو بەشەدا ئەدۆنیس دەیەوێت بڵێت داهێنان ئەو خواستە راستەقینەیە كە خۆرهەڵات و خۆرئاوا دەكات بەیەك.
 شۆڕش.. شۆڕشێكى شیعرى
 جیهان بەردەوام لە پێشكەوتندایە، لەبەرهەندىَ چیدى شۆڕشى مەتریالى بەهانامان نایەت، ئیتر پێویستمان بە شۆڕشێكى مرۆڤایەتى هەیە. ئەگەر سەدەى بیستەم بەكۆى ئەو فیكرانەوە جیا بكرێتەوە كە لەسەر ئابوورى دامەزراون، ئەوە مەترسییەكانى ئەو سەدەیە لە ئیشكالى دووبارە گەڕانەوە بۆ ئایین خۆى هەڵدەگرێتەوە، چونكە وەك ئەدۆنیس دەڵێت دووبارە گەڕانەوە بۆ ئایین بە تایبەت لاى عەرەب دووبارە گەڕانەوەیە بۆ پاشماوە.  بەڵام ئەو گەڕانەوەیە كە لە سەدەى بیستەمدا جەختى لێدەكرێتەوە بەو مانایە نییە، بەڵكو بە ماناى لێكدانەوەو راڤەكردنى فیكر بەگشتى و فیكرى ئایینییە، ئەو لێكدانەوەو راڤەكردنە و خوێندنەوەیە پێویستى بە ئاستێكى بەرزى رەخنەو مەعریفە هەیە، پێویستى بە ئاستێكى قوول و مرۆڤانە هەیە.
 ئەدۆنیس دەڵێت: ئەوەى لەبیرى (ماركس) بەلاى منەوە گرنگە مەسەلەى "ململانێى چینایەتى" نییە، بەڵكو لەنێوچوونى دەوڵەتە. لێرە ئەو شۆڕشەى كە ئەدۆنیس بانگەشەى دەكات، شۆڕشێكە تەواوى چوارچێوەكان تەجاوز دەكات، بانگەشەى شۆڕشێك دەكات كە داهێنان تێیدا لە سێنتەردایە، شۆڕشێك كە لەسەر جیاوازى و دیالۆگ و ئازادى بنەما سەرەكییەكانى خۆى دادەمەزرێنێت، ئەو شۆڕشە پێویستى بە خۆشەویستى و ئەڤین و دۆستایەتى و شیعر هەیە، ئەو شۆڕشە پێویستى بە كۆمەڵگەیەكى مەدەنى هەیە كە رێز بۆ هەموو جیاوازییەكان و شوناسە كەلتوورییەكان دادەنێت. بەو مانایەش گەڕانەوە بۆ ئایین وەك لە فیكرى پۆست مۆدێرنەوە هاتووە، گەڕانەوە نییە بۆ یاسا ئاینییەكان، گەڕانەوە نییە بۆ پاشماوە، بەڵكو درووستكردنى پرسى بووناوبوونە و رۆحانییەت لەو پرسەوە سەرى هەڵداوە. ئەو شۆڕشەى ئەدۆنیس بانگەشەى دەكات شێوەیەكى دیكەى گەڕانە بەدواى ئەو رۆحەدا، دنیا ئەمڕۆ فرە مەزهەبى و فرە دەنگى لەو مەیلەى گەڕان و جێهێشتنەدا راڤە دەكاتەوە. ئەمڕۆ مرۆڤ لە باوەڕى پێشكەوتنەوە خۆى دەدۆزێتەوە.
 ئەدەب
 لەنێوان وشەكان و واقیعدا
 ئەدەب هەرگیز لەوێنەگرتنى واقیع كورت ناكرێتەوە، ئەدەب هەرگیز بەیەكگەیاندنى شتەكان و وشەكان نییە، بەڵكو درووستكردنى كۆمەڵێك پەیوەندى نوىَ و فەزاى نوىَ و مەودایە كە دواجار خوێندنەوەى جۆراوجۆر لەخۆ دەگرێت. ئەدەب واتە بەرجەستەكردنى پرسى سەردەم و تێگەیشتن لە مرۆى دنیا، كاتێك ئەدەب لەو رۆحە سەركێشە ترازا، كاتێك ئەدەب وەك پیشەسازى سەیر كرا، كاتێك ئەدەب لەرێگەى داواكارییەوە بەرهەمهێنرا، شیعر بوو بە شتومەكێكى دیكە، نووسەران بوون بە جۆرێك لە ئامێر… ئیتر ئەدەب و هونەر بەشێوەیەكى گشتى رەشدەبێتەوە، لەوێشەوە بەرهەمهێنانى دەقى ئەدەبى دەبینین لەشێوەى بەرهەمیهێنانى رستن و چنین، یان هەر شتومەكێكى دیكە.
 شیعر وەك فەزایەك بۆ دۆزینەوە خوڵقاندن
 جەوهەرى شیعر دژ بە دابەشبوون و پەرتبوون وەستاوە، لە ئەدەبدا مرۆڤ لەگەڵ سرووشت و لەگەڵ خۆى و لەگەڵ دوژمنەكەى ئاشت دەبێتەوە، كارى ئەدەبى هەمیشە دژى تووندوتیژییە، تووندوتیژى جگە لە لاوازى و بىَ توانایى شتێكى دیكە نییە.
 ئەدۆنیس لەسەر ئەو بنەمایە دەیەوێت بڵێت ئەدەب فەزایەكە بۆ دۆزینەوەو خوڵقاندن، فەزایەكە قابیلى خوێندنەوەو بەدواداچوون و راڤەكردنى جۆراوجۆرە، فەزایەكە بەسەر چەندین فەزاى دیكەى جیاوازدا دەكرێتەوە. شیعر لەنێوان ژیان و مردن، لەنێوان دیارو نادیار، لەنێوان جەستەو رۆحدا بەردەوام چاوەڕێى كەشفكردنە، لەشیعردا بەو مانایەى كە زمان قسان دەكان نەك نووسەر ئیشكالى ناكۆتایى دەبینرێت، چونكە زمان هەر دەتوانێت كۆتایى ناس بكات نەك ناكۆتایى، لەبەر ئەوەى شیعر لەو كۆتابوونەدا ناكۆتایە، بۆیە زمان بەردەوام وەك (رۆڵان بارت) دەڵێت پرۆسیسەى فاشییەت دەكات، ئەوە فاشیەتى زمانە شیعر لە دۆڕانێكەوە بەرەو دۆڕانێكى دیكە دەكاتەوە، بەڵام كە دەڵێین شیعر لە لەدایكبوونێكى بەردەوامدایە، بەو مانایە دەشىَ ئەو دۆڕانەى شیعر رووویەكى دیكەى سەركەوتن بەرجەستە بكاتەوە.
 ئەدۆنیس لەو بەشەدا قسە لە پیاو و ژن دەكات كە هەر یەك بە تەنها بەشێك لە فەشەلى ژیانیان بەردەكەوێت، فەشەلى هەردوولایەنیش تەعبیر لە سەركەوتن دەكات، تەعبیر لەو وزەو جوڵەو هێزە دەكات كە ئایندە دەبەزێنێت.
 بنەماكانم
 خودناسى و ئەویدیكەناسى
 بێگومان لە ناوەندى خۆرهەڵاتیدا تاك بە هیچ مانایەك بوونى نییە، تاك لەنێو گشتدا پەرت و پەنهانە، ئەو گشتەش لە ئوممە بە مانا ئایینییەكى هاتووە، ئیتر ئایین هەژموونى بەسەر سەرجەم ژیانى ئێمەدا هەیە. بەڵام ئایین هەر تەنها سرووت و عەقیدە نییە، بەڵكو زمانیشە، ئەدۆنیس دەڵێت: من هەوڵمداوە لەمیانى ئازادبوونى تایبەتى خۆمەوە زمانیش ئازاد بكەم.
 هەڵبەتە ئازادكردنى زمان بە بىَ ئیبداع، بەبىَ جوڵەو چالاكى بەردەوام، بەبىَ خۆشەویستى و ئەڤین بۆ زمان، بەبىَ بەنێوداچوون و گەیشتن بە قووڵاییەكانى زمان بوونى نییە. ئەدۆنیس لەو بەشەدا ئەوە ئاشكرا دەكات كە چۆن لەنێو ئەو گشتەدا لەرێگەى هوشیاربوون بەخۆ، یان گەیشتن بە خودى خۆى توانیوویەتى دووبارە لەدایك بێتەوە، ژیانى بەر لە دەرككردنى خۆ ژیانێك بووە پەرت و پەنهان، ژیانێك بووە دامەزراوى خێزان، ئوممە ئاراستەكانى دیارى كردووە، بەڵام لەدایكبوونى دووەمى ئەدۆنیس و ئازادبووونى لەرێگەى دۆزینەوەى شوناسێكى نوێوە بوو، لەرێگەى خوڵقاندنى ناسنامەیەكى دیكەوە بوو. ناسنامەش لەرێگەى بزاوت و جوڵانەوە نەبێت درووست نابێت، ناسنامە درووست نابێت تاكو نەتوانى فەزایەك بۆ ئازادى درووست بكەیت، فەزایەك بۆ دیالۆگ… تاكو نەتوانى سنوورەكان تەجاوز بكەیت… ئەدۆنیس شوناسى رۆشنبیریى خۆى لەرێگەى خۆشەویستى و ئەڤینى بۆ زمان بەدەست هێناوە، خۆشەویستى و ئەڤینیش لە دیالۆگەوە دێتە بەرهەم، دیالۆگ هەر تەنها ئەرزش دانان نییە بۆ ئەویدیكە، بەڵكو توخمێكى پێكهێنەرى "من"یشە، هەموو ئەوانەش لەرێگەى زمانەوە ئەنجام دەدرێن، لەرێگەى زمانەوە بە ئەویدیكە دەگەیت.
 نهێنییەكانى داهێنان
 ئەوین و سێكس
 ئەدۆنیس لەو بەشەدا دەڵێت: كارى سێكسى "ناوك"ى گەردوونە. لە كارى سێكسى مەتریال و رۆح پێكدەگەن. سێكس بىَ ئەوین جگە لە كردارێكى ئاژەڵیانە شتێكى دیكە نییە، ئەوین ئەوەی كە نەشیاو بە شیاو بگات، چونكە لە ئەویندا چێژى لەزەتێكى هەستى هەیە كە بە مەستییەكى رۆحى متوربەكراوە، مومكین نییە لە دەرەوەى خۆشەویستیدا لەو ئەزموونەدا بژین.
 وەك گوتمان درووستكردنى دیالۆگ بىَ ئەویدیكە، بىَ بڕوابوون بە جیاوازى درووست نابێت، بىَ ناسینى ئەویدیكەو خۆ دۆزینەوە وجودى نییە. دیالۆگ لە بەموڵككردنى ئەویدیكە بەرهەم نایەت، بەڵكو لە خۆشەویستى و ئەوینەوە هەڵدەقوڵێت، لە تێگەیشتن و كەشفككردنى نادیار دایە. هەر لەسەر ئەوە بنەمایە سێكسكردن لەگەڵ ئەویدیكە وەك گەڕانە بەنێَو تاریكیدا، لەگەڕان بەدواى نورێكى پڕ لە رۆشنایى دەچێت، لە دۆزینەوەى نادیار دەكات، بەو مانایەش (ئافرەت/نور)ەو لە یەككاتدا (مەبەست) و (ئامراز)ە، لە سنوورى كارى سێكسى مەبەستە، بۆ تێگەیشتن لە نهێنى گەردوون و هەستكردنێكى قووڵ بەو نهێنییە ئامرازە.
 لێرەدا نهێنى گەردوون دەبىَ شتێكى مرۆیى بێت، چونكە جەوهەرى بوونەوەرى مرۆیى بریتییە لە تێپەڕاندنى كۆتایى، مرۆڤ بریتییە لە كۆتایى بوون، بەڵام لەو كۆتایى بوونەدا ناكۆتایە، بەردەوامیش تێدەپەڕێنێت. ئەگەر وەك ئەدۆنیس ئاماژەى بۆ دەكات بەدیوێك ئەوە نهێنى كارى سێكسى و نهێنى خۆشەویستى بێت، بەدیوەكەى دیكە نهێنى داهێنانیشە، چونكە وەك چۆن پیاو كلیلى نهیَِنى كارى سێكسى نییە، لە داهێنانیشدا نووسەر كلیلیى نهێنى نووسین نییە، بەڵكو ئەوە (ئەویدیكە/خوێنەر)ە بە بەشدارى چالاكانەو داهێنەرانەى خۆى دەتوانێت كلیلێك بێت لە كلیلەكان، دەتوانێت بەشدارى نهێنییەكە بكات و بەشێك بێت لە نهێنییەكە، بىَ ئەویدیكەى داهێنەرو چالاك ئەو نهێنییە تەواو نابێت، بەو مانایەش سێكس/داهێنان چێژێكە بەردەوام بە زیندوویى دەمرێت. كەواتە سێكس/داهێنان لە جەوهەردا پەیوەستە بە مەرگ، بۆیە تاكو هەست بە مردن نەكەین مومكین نییە هەست بە ژیان بكەین، ئەو حاڵەتەى ژیان و مەرگ وەك دوو دژ دەردەكەوێت، ئەو حاڵەتە بریتییە لە چێژى پێكگەیشتن، چێژى خوێندنەوە، چێژى سێكسى، چێژى داهێنان، ئەو چێژە لە ترۆپكى بەیەكگەیشتن و بەیەكبوون دووبارە بێدارى رەنگدەكاتەوە، جارێكى دیكە پەیوەندى بە نادیار و خوێنەرێكى دیكەى جیاواز و بەیەكگەیشتنێكى دیكەى جیاواز دەكاتەوە.
 سەرچاوەكان:
 
 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.