دڵگرانینامەێکی کراوە بۆ بەڕێز بەرزانی

بەڕێز بەرزانی، ڕەنگە ئەمە یەکەم نامە نەبێت لەو کاتەوەی سیاسەتەوانێکی کوردن ئاڕاستەتاندەکرێت، لێ نامەکەی “من ” ناواخنێ تر و ویستێ سیاسی تری لەپشتیەوەیە. “من” هاوڵاتیێکی سادەی شارەکەی خۆمم، ئەو شارەی گەر چراخانی سیاسی لێهەڵنەکرێ گشت جێیکانی ترمان قەترانی دەبن، جگەلەوەی ئەزموونی 26 ساڵ هەندەرانم هەیە و لە سێ وڵاتی جیا خوێندومە و ژیاوم (مۆسکۆ، ستۆکهۆڵم و پاریس) و ئێستا گەڕاومەتەوە بۆ زێدی خۆم و بۆ کارکردن لەسەر ئەوی وەدەستمهێناوە بەس گشت ئەمانە ناشێ ماناداری بۆ گوێگرتنی “ئێوە” لە “من” دەستەبەرکا بەقەدئەوەی گوێگرتنی سەرۆک لە هاوڵاتی ئەرکێ یاسای و سیاسی و ڕەووشتیە و بەشێکە لە هەبوونە سیاسییەکەی ئەم سەرۆکەش. 

زێدە بەڕێز سەرۆکی کوردستان، ئاساییە “ئێوە” نەپەرژنە سەر ئەوەی تێڕامان لە هەندێ دیاردە و ڕووداو بکەن و مەغزا و کاکڵی هزری کێشە سیاسیەکان لە کات و شوێنی بەجێی خۆیدا ژێرتێڕامان و بیرکردنەوە نەخەن. بەس دەبایە ئەمە کەسانێ تر هەستنپێی بۆنموونە ڕاوێژکارەکانتان، لێ موخابن بەپێی ئەوەی ڕاوێژکارە بەڕێزەکانتان نە لە بەرژەوەندییانە ڕوناکیتان بۆ بخەنە سەر هەندێ تاریکی و نەش لەگەلێ سەریترەوە ئەم ڕاوێژکارانە تاریکییەکان دەبینن. دیاریشە هیچ سیاسەتکردنێ بێخەوش نییە بەس شرۆڤەکردنی خەوشەکان ناشێ وەلاوەنرێن و لێگەڕێین گیرۆدەی داڕمانی سیاسی و زامی نەتەوەیمانکا هەر لەم سۆنگەیەوە و لەڕێگای ئەم دڵگرانینامە واڵایەوە کەمترین ، بێئەندازە کەمترین، لێ نالاوەکیترین لایەن بەرچاو جەنابتان دەخەین و بە هیوای ئەوەی موچڕکە بە بەر تێگەیشتن و سێرکردنی سیاسیانەتان بهێنن. هەرلەبەرئەوە و بۆ پووختکردن و چڕکردنەوەی نامەکە بەپێویستی دەزانم لایخوارەوە بەچەند خاڵێک ئەو لایەنانەتان پێشچاوخرێ کە لە ڕوانگەی  “من” ەوە گرینگ و پێویستن: 

1.مالیکی ئێستا و مالیکیەکانی ئایندە 

بەڕێز بەرزانی مالیکی ، ئەم کەڵەگا سیاسییە نوێیەی بەغدا، لە دوو ڕوەوە بەرهەمی سیاسی کوردە. لەلاێ سیاسیەکانمان پێیانوابووە ناوبراو هاوڕێیێ سیاسی کوردە و بۆیشە پشتگیری کراوە و زۆر نهێنیشی بەردەستخراوە ئەمە کە ئەم مرۆڤە سیاسیەی کردوە بە کەڵەگا ئاماژەشە لەسەر لێنەزانی کورد لە دروستکردنی هاوڕێیەتی سیاسی و سیاسەتی هاوڕێیەتی، دواتر و کاتێ کورد پشت لە ناوبراو دەکا و ناخوازێ گوێلێگرێ ئەمە سەرلەنوێدەیکاتەوە بە کەڵەگا لێ ئەمجارەیان لە فۆڕمێ تر. چونکە ناوبراو لەئاکامی ئەو پەراوێزکردنە هەست بە تەنیای سیاسی دەکا و ئەمەش نەک هەر “ئەو” بگرە گشت سیاسیێ دووچاری هیستریای سیاسی دەکا و هەستی تۆڵە و ڕقی سیاسی لە نەستی (لاوعی) سیاسیا دروستدەکا. بۆیە “من” پێموابێ “ئێوە” زۆر مالیکیتان وەلاوەنا و ئامادەیتان دەرنەبڕی لە بەغدا یان هەولێر بیبینن و ئەمەش وایکرد ئەم مرۆڤە دڕە سیاسییەی لێدەرچێ کە ئەمڕۆ بووە بە بەڵایێ سیاسی و، نەگبەتیە سیاسییەکەش لەوێدایە ووردە ووردە ئەوی لە گەرووی سیاسی مالیکیدایە زۆر حەیف وەک پەتا بە گەرووی سیاسی سیاسیەکانیتریش بڵاوبۆتەوە و، ئەمەش زۆرجار پێوەندی بەو ژینگە سیاسیە نەخۆشەوە هەیە هزری سیاسی، نەک هەر لە بەغدا بەڵکو لە ناوچەکەش، بەخێودەکات. بۆیە بەگشتی گەر سیاسەتی کورد تەکانی هزری ئایندەی نەنێ و بەتایبەتیش لەسەر ئاستی ناوەوەی هەرێم هەنگاو بۆ بنەبڕکردنی گەندەڵی سیاسی،کە سەرچاوەی گشت گەندەڵیەکانی ترە، هەڵنەگرێ لە داهاتوودا دەیەها مالیکی دروستدەبێ و ڕوونیش نییە چەند خەڵکی کوردستان و بەتایبەت ئەوانەی قووربانی گەندەڵین تێگەیشتنێ دووربینانەیان بۆ نیشتیمان و خاک و کوردایەتی دەبێ. بیریشمان نەچێت سەرباری گشت کێشە سیاسی و کۆمەڵایەتیەکانی ناوەند کەچی سەرانی سیاسییان دەسەڵاتی سیاسی کورد بە گەندەڵی تاوانباردەکەن و کەوابێت دەسەڵاتی سیاسی  کورد کەموکوڕیەکانی بۆلەمەولا ناکارێ بشارێتەوە و، تازووشە ئەم دەسەڵاتە پێویستە هەنگاو بۆ چارەسەری یەکلاییان بنێ. ئەگەرنا ئەوا لە ناوەند دەسەڵاتی سیاسی کورد وێنەی سیاسی ناشرینی لەسەر دروستدەکرێ ئەمەو جگەلەو وێنە سیاسیانەی لە نێوەندە سیاسییەکانی ناوچەکە، و دواتر لە ڕۆژئاوا ،سالانێکە لەسەری دروستدەکرێ. جا لەمحاڵەتەدا کورد یان چارەسەری ڕیشەی دەبێ بۆ کەموکوڕیەکانی بگرێتەبەر یانیش دەبێ بێباکێ سیاسی بێت چجۆرە وێنەێکی لەبارەوە دروستدەکرێ. کەبێباکی سیاسیشی هەڵبژارد پێویستە ئەوە لەبەرچاوگرێ مالیکیەکانی تر، ئەوی لە داهاتوودا دەردەکەون، دەستەوەستان ناوەستن.

2.هاوڕێی سیاسی و دوژمنی سیاسی، یان قەوانی “دۆستی کورد”

هێژا سەرۆک بەرزانی، تائێستا نە سەرۆکایەی کورد نەش وتاری سیاسیەکەی تێگەیشتنێ قووڵ و خەیاڵئامێزی بۆ هاوڕێیەتی و دوژمنایەتی هەیە نەش پەروەردەی سیاسییمان ڕێگاماندەدات ئەم جۆرە هاوڕێیەتیە بە کراوەی گفتووگۆکەین. سەمەرەیەکەش لەوێدایە کە هاوڕێیەتیە سیاسیەکانی دەسەڵاتی سیاسی کورد هەمیشە ئەم دەسەڵاتەی بەرەو کۆیلایەتی سیاسیبردوە ئەڵبەتە دوژمنایەتیەکانیشی لەبەرئەوەی لەڕووی سیاسییەوە ئێمەی کورد لاواز و بێ ستاتۆسین هەمیشە بەزیانی سیاسی دەسەڵاتی سیاسی کورد گەڕاونەتەوە. ئەمەو جگەلەوەی دەسەڵاتی سیاسی  کورد تێنەگەیشتنەکانی بۆ هاوڕێی یاخود دوژمنی سیاسی نەک هەر لەگەڵ “ئەویتر” بگرە لەناو خۆشیا پیادەکردووە. بۆیە “واتای سیاسی پێویستە لەڕێگای جیاکردنەوەی نێوان دوژمن و هاوڕێوە لێیبگەین” ئەمەش داوای ئەوە لە دەسەڵاتی سیاسی کورد دەکات ئەوە دەستنیشانکا کە ئامانجی لە سیاسەتکردن چییە یان چی لە سیاسەت دەوێت؟ و دەشخوازێ سیاسەتکردن بەچی بگەێنێت؟   

3.سەروەری سیاسی و فیدڕالیەت – دوو سەروەری سیاسی لەناو یەک ستاتۆسی سیاسیدا بوونی نییە 

ڕێزدار سەرۆک بەرزانی، بمبەخشە گەر بەڕاشکاوی پێتانبڵێم ئەوی ئێمە لە کوردستان لە ڕووی سیاسیەوە دەیکەین بۆنی هەرێمایەتی لێنایێ و ئاماژەش نییە بۆ ئەوەی ئێمە لەڕووی سیاسییەوە بەشێکین لە عێراقی فیدڕال کە ئێمە هەروەک بەغدا بانگەشەی بۆ دەکەین. چونکە بەپێی ئەو یاسایەی لە دەستووری وڵاتی فیدڕال بنجبەستە ئێمە پێویستە پارێزەری سەروەری سیاسی ناوەند ، فیدڕال ، بین لێ ڕەفتاری سیاسی ئێمە تامێ سیاسی تر دەدا. ڕەفتاری سیاسی ئێمە لە ڕەفتاری سیاسی دەوڵەت دەچێ و هەروەک گشت دەوڵەتێکیش بەتەنگ سەروەری سیاسی خۆمانەوەین ئەمە زێدە باشە بەس گەلێ موخابن لەتەک هەرێمبوونەکەمان و ئامادەبوونمان لەناو وڵاتێ فیدڕالدا یەکناگرێتەوە. چونکە لەناو یەک وڵات تەنانەت ئەو وڵاتە فیدڕالیش بێت یەک سەروەری هاوبەش هەیە لێ ئێستا لەم وڵاتە فیدڕالە عێراقەی ئێمە دەیدەین بە گوێی خۆمان و ئەوانا دوو سەروەری سیاسی هەیە. باشە بۆ؟ ئاخر لەبەر 2 شت. یەکەم ئەوەی ئێمە لە بەغدا، لە ناوەند ، دەترسین و لەڕووی سیاسییەوە باوەڕمان پێیاننییە و ،دوەمیش ئێمە لە ڕووی سیاسیەوە جورئەتی ئەوەناکەین بڵێین سەروەری سیاسی ئێوەی ناوەند جێی بایەخی ئێمە نیە و نەبا تاوانی دروستکردنی دەوڵەتمان بدەنەپاڵ. “من ” لەلایەن خۆمەوە ئەمە ناونانێم ترسنۆکی سیاسی بەڵکو نابینای سیاسی، هەژاری سیاسی، داماوی سیاسی، لێنەزانی سیاسی و….

گەر ڕاستە و ئێمەی کورد بە دەستوورەوە پابەندین و پێشمانوایە ئێمە هەرێمین پێویستە گشت ڕەفتاری سیاسییمان هەرێمانانە بێت نەک دەوڵەتانە و سەربەخۆیانە. هەربۆیشە ئەوی ئەمڕۆ لە گەرووی سیاسی مالیکیەوە دێتەدەر دواتر لە گەرووی گشت سیاسیێکی تری عێراقی هەڕەشەئامێز و داخلەدڵەوە دێتەدەر لەم قەیرانەوە سەرچاوەدەگرێ و، بەپێی ئەو دەستوورەش بێ کە زوو زوو سیاسەتمەدارانی کورد دەیدەن بە گوێی هاوڵاتیانی کوردا ئەوی ئێمەی کورد دەیکەین هەڵەیە، هەڵەیێ یاسای و سیاسییە کە ئێمە لەناو سێستەمی سیاسی فیدڕالیداین و بانگەشەی فڕۆشتنی 1 ملیۆن بەرمیل نەوت لە داهاتووی نزدیک دەکەین و، یان ئەو هەموو پێوەندیە سیاسی و دیپلۆماتیانە دروستدەکەین ئەمەو جگەلە پێوەندیە بازرگانی و پیشەسازیە دەرەکیەکانمان. کەوابێت ئێمەی کورد پێویستە لەڕووی سیاسییەوە خۆمان ساغکەینەوە چیمان دەوێت؟؟ جا تادرەنگیش ئەمە ساغبێتەوە مەهاباد لەپاش مەهاباد ڕوودەدەن.

4. هێورکردنەوەی لەمجۆرە خورافیاتێ سیاسییە 

بەڕێز بەرزانی، زوو زوو باس لە هێورکردنەوە دەکرێ بەس هێورکردنەوە لە سیاسەتدا لە پینەوپەڕۆ هەروەها لە ڕاستی خۆدزینەوە جیاوازە. هەروەک لەبەشێ لە قسەکانی لایسەرەوەش ئاماژەم بەوەدا ئێمە وێڵی سەروەری سیاسی خۆمانین، ئەڵبەتە بەدزییەوە، بۆیە ئەوی ئەمڕۆ هێوردەبێتەوە ئێستا نا تاوێتر، مەبەست لەئایندەێ سیاسی تر، سەرهەڵدەداتەوە. ئەوی عێراق سووپا بەرەو هەرێم دەجوڵێنێ، بە هەرێم دەڵێ بۆتان نییە پێوەندی سیاسی و بازرگانی یەکلایەن و بەبێ پرسی بەغدا دروستکەن، کەرکوک مافی کوردی بەسەرەوە نییە، کەمکردنەوەی بودجە لە 17% بۆ ژمارەێتر، تەگەرەدانان لەڕووی سیاسیەوە بۆ هەناردەکردنی نەوت لە کوردستانەوە بۆ دەرەوە، گەمارۆی ئابووری لەڕێگای فشارخستەنەسەر خاڵەسنووریەکانەوە و چی و چیتر ئەمانە ئەو خاڵانەن هەمووجارێ لە پێوەندی نێوان هەرێم و عێراق زیندودەبنەوە و هێورکردنەوەکە دەکەن بە هەڵم. مادامەکیش ئێمە لە عێراقێ بەهێز دەترسین و هەرێمێ ژێردەستەی ناو وڵاتێ فیدڕالین و ،یان فیدڕالیەت گشت ویستە سیاسیەکانمان دەستەبەرناکا هێورکردنەوەی لەمجۆرە خورافیاتێ سیاسیە.

جا سەرۆک، بەداخەوە کێشەکە ئەو دەمە سەرهەڵدەدا، لەئێستاشا نەبێت لە ئایندە ، کە وڵاتە ڕۆژئاوایەکان و دامەزراوەکانی (نەتەوە یەکگرتوەکان، یەکیەتی هاوبەشی ئەوروپایی، ناتۆ) بخوازن سنوور بۆ هەڵسوکەوتی سیاسی ئێمە دانێن و پێشمانبڵێن: ئێوەی کورد لە هەرێمگەری و فیدڕالیەت بەهەڵە تێگەیشتوون. ئەوکاتە ئەوی بەغدا بیڵێت پێویستە لەسەرمان تائەوپەڕی پێڕەویکەین بەس لەئێستایا گەر ئەمە بە ئێمە نەووتراوە دوور نییە لە دواتر بووترێت جا ئەو جا وەڵامی ئێمە چیدەبێت؟ کاتێ ڕۆژئاوایەکان و دامەزراوەکانیان بۆمانیان ڕونکردوە ئێمە تێکدەری دەستورین و سەروەری سیاسی عێراق تێکدەدەین چیمان هەیە بۆ ووتن؟ بۆیە پێویستە بیرلەوەبکەینەوە لەڕووی سیاسییەوە ئێمەی کورد بەتەمای چیین؟؟ کەوابێت هێوربونەوە چ دادێکمان دەدا کێشە سیاسیەکان بە نیوەچڵی جێبێڵیین؟ بەباوەڕی “من” سیاسی کورد پێویستە بەجۆرێ سیاسەتکا نەک هەر نەوەی ئایندە لەو سیاسەتکردنە سوودمەند بن بەڵکو ئەوانەش لەگەڵمان ناژین و لەبەرئێمە خۆیاندا بەکوشت، ئاخر 50 ساڵیتر بەشێ زۆر لە ئێمەش دەچنە ڕیزی مردوەکانەوە بۆیە با سیاسەتێ بۆ نەوەی داهاتوو بە میرات جێبێڵین بەکەمترین شکستی لێیبێنەدەرێ. 

5.تێپەڕاندنی حەمرین

ڕێزدار سەرۆکی هەرێم، زۆرینەی تاکی کورد لەوە حاڵییە کە گوزارەی “تێپەڕاندنی حەمرین” زامداری سیاسی و کاولی نەتەوەی بەدواوەیە و، گشتیش لەو برین و قاتوقڕیە سیاسیە دەگات ڕووداوگەلی سیاسی لەوشێوەیە لەپاشخۆیان جێیدێڵن لێ موخابن خەریکە وردە وردە ئەم گوزارەیە لەبەر خراپبەکاربردن دەبێ بە خورافیاتێ سیاسی و یان بۆ لەخشتەبردنی سیاسییانەی هاوڵاتی کورد بەکاردەبرێ. لەکاتێکا ئەم لایەنە باسێ زێدەهەستیاری سیاسییە و بەشێکیشە لە نائاگای سیاسیمان. ڕەنگە تێپەڕاندنی حەمرین بۆ هەندێ سیاسی گەندەڵی کورد بازاڕێ سیاسی باش بێت بۆخۆبەنیشتیمانیکردنەوە حەیف ئەو گەندەڵانە لەوە حاڵینین تێپەڕاندنی حەمرین دەستکاری ویژدانی سیاسی هەمووماندەکات و ئاگای سیاسی گشت برینداردەکات. ئالێرەوە پرسیاری هاوڵاتێتی، نیشتمانێتی و ئینتیما بۆ ئەو نیشتیمانە سەرهەڵدەداتەوە کە بەباوەڕی “من” بەشێ زۆر لە سیاسی و غەیرە سیاسیەکان لێینەکەیشتوون. چونکە ڕووبەڕووبوونەوەی ئەوانەی حەمرین تێدەپەڕێنن ئەرکێ ڕەووشتی سیاسیانەیە و بەشێکە لە مافی ڕۆحی سیاسیە هەموان بەس خراپبەکاربردنی ئەم ئەرک و ڕۆحە بە زیانی گشت کارێ سیاسیمان دگەڕێتەوە کە دواتر پیادەیدەکەین. کەواتە دەسەڵاتی سیاسی کورد ناشێ بەردەوام وەبەرهێنانی سیاسی لەسەر ئەم لایەنە یان گوزارەیە بکات و کاتگەلێ بەکاریبەرێ کە ئامانجی سیاسی خۆی لەپشتیەوەیە و بۆهێشتنەوەی ئەو دۆزەگەندەڵاویە دەخرێتەگەڕ کە سیاسەتی نابینای کورد دروستیکردوە. چونکە بە هەڵەبەکاربردنی ئەم گوزارەیە لە هاواری ئەو شوانە دەچێ کە گشتجارێ خەڵک لەخۆی کۆدەکاتەوە کە گوایە گورک پەلامار مەڕەکانی داوە بەس ئەو جارەی بە فیعلی مەڕەکانی بەر هێرشی گورگەکان دەکەون کەسی بەلایەوەناچێت.

6.سوپای کوردی یان بەشداری لە سوپای عێراق بەس نەک تاقمەچەکدار

بەڕێز بەرزانی، هەروەک پێشتریش بەرباسمانخست بەپێی دەستوور بێت سەروەری سیاسی عێراق سەروەری ئێمەشە بەس ئێمە لە پاراستنی ئەو سەروەریە دوودڵیین و کەچی لە سیاسییەکانی عێراق زیاتر پێداگیری لە واتای سیاسی دەستوور و سەروەری سیاسی دەکەین. بەباوەڕی “من” ئاسایە لەڕووی یاسای و سیاسییەوە سیاسی کورد باوەڕی بە سەروەری سیاسی عێراق نەبێت بەس گرینگ لێرە ئەوەیە ئێمە لەڕووی یاسای و سیاسیەوە چین؟ گەر ئێمە هەرێمین بۆمان نیە بەو شێوەیە ڕەفتارکەین و گەر دەوڵەتیشین دیسانەوە مافی ئەوەمان نییە بەچاوێ سوکەوە تەماشای ستاتۆسی یاسای و سیاسی ، یان سەروەری ، وڵاتێ بکەین جا ئەو وڵاتە هاوسێمان بێت یان نەخێر. پرسیارە یاسای و سیاسیەکەی “من” ئەوەیە گەر ئێمە بەشێکی سیاسین لە عێراق و بەتەنگ سەروەری سیاسی عێراقەوەین مەرجە بەشداری لە سوپای عێراق بکەین و توانای سەربازی عێراق بە هی خۆمان بزانین و نەترسین لەوەی عێراقی فیدڕال چەکدەکرێ یان خۆی بەهێز دەکات. گەر باوەڕیشمان بە سەروەری سیاسی عێراق نییە و وێڵی سەروەری سیاسی خۆمانین با توانای سیاسی و ئابووری و سەربازی خۆمان لەبەرچاوگرین و بانگەشە بۆ سەروەری خۆمان کەین و “ئەویتر” چۆن ئەمە لێکدەداتەوە با لێکیداتەوە، لێ پێویستە وەڵامی سیاسی خۆشمان بۆ لێکدانەوەکانی یان پەرچەکرداریە سیاسییەکانی ئەویتر جا ئەوە ناوەند بێت یان وڵاتانی دراوسێ یاخودیش وڵاتە ڕۆژئاوای و دامەزراوە نێودەوڵەتیەکانی (نەتەوە یەکگرتوەکان، یەکیەتی هاوبەشی ئەورووپای، ناتۆ و…) هەبێت، دەبێ چاوقایمێ سیاسیش بین گەر ئەو هەڵوێستەمان بەرەو قاتوقڕیێ سیاسی و یان مەهابادێ تریشمان بەرێت. کێشەکە لێرە کۆتای ناێت چونکە ئێمە نەک دەترسین یان ڕوومان ناێ بانگەشە بۆ سەروەری سیاسی خۆمانبکەین و گشت جوڵە و ڕەفتارێ سیاسی ناوەند بە هەڕەشە بۆ سەر سەروەریمان دەزانین بەڵکو ئێمە لەناو یاریێ سیاسی نەزۆک و بێ بەر دەگەوزێن نە سەروەری خۆمان دروستدەکا و نەش هی ئەویتر، کەچی کەمتازۆریش سەروەری سیاسی ئەویتر دەڕوشێنین و وەڵامێ عەقلانی و هزرئامێزیشمان بۆ ئەم ڕەفتارەمان نییە.ئائەمە کردەێ سیاسی بێباکانە و مەترسیدار نییە؟ ئێمە سەروەری سیاسی ئەویتر،کە مەرکەزە،دەڕووشێنین کەچی لەمە بۆخۆمان هیچیشی لێپێکناهێنین. واتە کار بۆ ستاتۆسێ سیاسی جیا لەویتیاین ناکەین. بەواتاێبەرینتر لەوی ووترا، لەکاتێکا ئێمە بەشداری لە سوپای عێراق ناکەین و ئەو دەمەش ئەم سوپایە خۆی بەهێز دەکات دەتۆقێین پرسیارەکەی من ئەمەیە: ئێمەی کوردی چیمان دەوێت؟؟ ئێمە نە سەروەری ئەومان بەلاوە گرینگە کە خۆی پڕچەکدەکات و نەش سەروەری بۆ خۆمان چێدەکەین..ئەمە ئێوە ناوی دەنێن چی؟؟ بەس زۆر تکاتانلێدەکەین ئەمە ناومەنێن دۆزەکە لە ناوچەکە بۆ کورد لەبار نییە تا لەئێستا باس لە سەروەری سیاسی خۆی بکات. چونکە ناوەند ئێستاش خاوبێتەوە هەمان پرسیار و کێشە دواتر و دەیەها جاری تر و لەسەردەمی مالیکیەکانی تری عێراقی تازە و عێراقی فیدڕال سەرهەڵدەداتەوە. چونکە کورد لەًژێرەوە، لە نهێنیدا، کار بۆ سەروەریێ سیاسی دەکا و ئەمەش هەرئاوا بە ئاسانی و بۆ ماوەێ کرێژخایەن بۆیناچێتەسەر.

بەڕێز بەرزانی، سەرباقی گشت ئەو دوانییانەی لە سیاسەتکردنەکانی کورددا هەن، کە لێرە نایانخەینەڕوو، دەسەڵاتی سیاسی کوردی، تائێستا سوپای نییە بەڵام چەندین تاقمی چەکداری جیاجیای بۆ پاراستنی خۆی دروستکردووە و ئامادەشە بۆ حەمرین ڕەوانەیکا.پێشموایە ئەم جۆرە ڕەفتارە سیاسیانە لەوسەرەوە تاکی سیاسی دوانەی کورد و یان هاوڵاتی سیاسی پەست و بگرە ناحەز و نانیشتیمانپەروەریش دروستدەکا. ئەوی دەسەڵاتی سیاسی کورد تائێستا سووپایێ کوردی هاوبەشی نییە بەڵکو لەبڕیئەوە دەیەها شێوە تاقمی چەکداری هەیە و لەتەنگانەش دژ بەویتر و دژ بە خۆشی گەر پێویستکا بەکاریدەبا ئەمە نەک خەڵکە سادە یا ناسادەکەی کوردستان دەرکیپێکردوە بەڵکو ناوەند ، یان گشت لایەنە سیاسیەکانی عێراق، و تەنانەت وڵاتە دراوسێ و ڕۆژئاوایەکانیش دەرکیانپێکردوە. ئایا ئێوە پێتانوانییە ئەمە بەشێکە لە هەژاری هزری سیاسی کورد؟ ئایا ئەم لایەنە لە داهاتوودا زامهێنەرێ سیاسی نییە؟؟؟ داماوی سیاسیمان بۆناهێنێ؟؟

7. یاریکردن بە ئۆپۆزیسیۆن، لێ تاکەی؟

ڕێزدار بەرزانی، دیارە پێوەندی نێوان دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆن لەناو هیچ سێستەمێ سیاسی پێوەندیێ سیاسیانەی تەبا ناواخنەکەی داناڕێژێ بەس لەو هاوکێشە سیاسییە زێدە هەژارانەی پارادایمی سیاسی کوردی لەئێستا مشەخۆرە لەسەری یاریکردنە بە ئۆپۆزیسیۆن. بەپێیئەوەی پەروەردەی سیاسی دەسەڵاتی سیاسی کوردیش لەڕیشەدا ئایندەی نییە ناتوانێ سیاسەتێ ڕاستەقینە لەتەک ئۆپۆزیسیۆن بنیادبنێ ئەمەش وادەکات ئۆپۆزیسیۆن لەدیدی خەڵکدا بکا بە دوو کەرتەوە: ئۆپۆزیسیۆنی نیشتیمانپەروەر و ئۆپۆزیسیۆنی نانیشتیمانپەروەر. واتە دەسەڵات لەکاتی قەیرانە سیاسیە نیشتیمانیەکان داوای هەڵوێستی سیاسی نیشتیمانپەروەرانە لە ئۆپۆسزیسیۆن دەکا و کاتێ قەیرانەکانیش وەلاوەچوون پشت لە ئۆپۆزیسیۆن دەکا و وێنەی ناچیزەی لەسەر دروستدەکا. بەپێیئەوەی ئۆپۆزیسیۆنیش لە کوردستان تاکئاقار نیین و هاودیدی سیاسی لەنێویانا درەنگ درەنگ دروستدەبێ و بەشێکیشیان دەستی لە خۆگلانی بەهەندێ دیاردەی نەزۆک و ناهزری سیاسییەوە هەیە ئەمەوادەکات ئەو یارییەی دەسەڵات بە ئۆپۆزیسیۆنی دەکات بەردەوام و جۆراوجۆربێت. بەشێ لەو یاریەش پێوەندی بەوەوەیە سامانی نەتەوە نەک لە دەست دەسەڵاتی سیاسیە بگرە لەناو ئەو دەسەڵاتەش بەدەست تاکوتەراوەیە و ئەمەش وادەکا ئۆپۆزیسیۆنێ چاوبرسی و کەمدەرامەت هەبێت و بۆچوونی سیاسی بەپێی کەمدرامەتیەکەی دەستنیشانکرێ. کەوابێت زۆرجار هەڵوێستی سیاسی ئۆپۆزیسیۆن پێوەندی بەو کەمدرامەتیەوەیە، و ئەوکاتەنەش ئۆپۆزیسیۆن نیشتیمانپەروەرانەدێتە گۆڕێ بە دەیەها شێوە تاوانباردەکرێ. بۆنموونە: هێزی دەرەکی لەپشتیەوەیە، شەقاممانلێهاندەدا و یان ڕابردووە سیاسیەکەی لەبەرچاودەگیرێ تالەوێوە وێنەی سامناکی لەسەر بنیادنرێ. ئەم جۆرە ڕەفتارانە و بەتایبەت هەژارکردنی ئۆپۆزیسیۆن و دواتر کڕینی هەڵوێست و سێرکردنە سیاسییەکانی تاسەر ناچێتەسەر و پێویستە ئۆپۆزیسیۆن لەوەی پێدەڵێن داهاتی نەتەوە بەشدارکرێ و ببێ بە خاوەنی دەرامەتێ دیاریکراوی خۆی و ، تالەوێوە بکارێ لە ژینگەیێ سیاسی بەتەندروست نەشونما بە ڕەوتی سیاسی خۆیبدا و کارلەسەر بەرهەمهێنانێ سیاسییانەی جیا و ئایندەیی بکا. 

هێژ سەرۆک، “من” وایدەبینم گەر پەروەردەی سیاسی هێزی سیاسی کوردی، بە دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆنیشەوە، ئایندەی نەبێت و خودی ئۆپۆزیسیۆنیش پێوەندی بە ئایندەوە قرتاندبێ بۆ تاکی کورد پێویستە بیر لە ئایندە کاتەوە؟ بۆ دەبێ بیری ئایندە و ئایندەخوازی لەناو ئێمە کورد، لەناو هاوڵاتیانا، چەکەرەکات؟ پێدەچێ دەرکیشتان بەوەکردبێ پێوەندی هاوڵاتی و دەسەڵات لە هەنووکە لە کوردستان لەسەرەمەرگدایە و هیچ لەم دوو لایەنە ڕێز لەیەکتر ناگرن. ڕاستە هاوڵاتی ئەرکی لەسەرشانە و پێویستە بەجێیبێنێ بەس زۆرێک هاوڵاتی پەستی ئەوەن کە خۆیان بە کۆیلەی ئەرک دەزانن و هیچیش لەمە سوودمەند نەبوونە و ئەمەش وادەکا بێبەرپرسیاریەتی وەک پەتا بەناو هاوڵاتیانا بڵاوبێتەوە و لەمڕەوەشەوە کێشەی دەسەڵات هەر ئەوەنیە پەروەردەی هەست بە هاوڵاتیبوونی دروستنەکردوە بەڵکو ئەوەش کە هزری نیشتیمانیبوون تەنیا لەکاتی گرفتە سیاسییەکانا سەرنجی دەخرێتەسەر. 

گەر هەندێکیش پێیانوایە ئەو پێوەندیەی لەنێوان دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆن لە کوردستان دا هەیە ئاشتیانە گوزەردەکا ئێمە دەڵێین حەیف کە لە ئێستای کوردستان “خراپترین جەنگ بەناوی ئاشتییەوە پیادەدەکرێت” و ئەمەش وایکردووە نابینای سیاسی هێزی سیاسی کورد بەزیانی نەک تەنیا نەوەی ئێستا بەڵکو نەوەکانی داهاتووش بگەڕێتەوە. سیاسی کورد پێیوایە ئەم سیاسەتە نابینایەی دەستیداوەتێ ساڵانێک دەکارێ لەسەریبەردەوامبێ و کەسیش بۆینەبێ گفتووگۆیکا و ئەوی شتێ لەوبارەشەوە بڵێت بە شۆفێنی و دژەکورد و ناسیۆنالیستێ تووندڕەو ناوزەدیکا. لێ “من” وایبۆدەچم کورد تاهەمیشە ناکارێ ئەم وازیە سیاسییانەبکات و سنورێ لەنێوان نیشتیمانپەروەری و نانیشتیمانپەوەری دانەنێ.

8.پاش نەمانی تاڵەبانی لە بەغدا کورد تاڵەبانیێکی تری هەیە؟

هێژا بەرزانی، دیارە تاڵەبانی لەڕووی سیاسیەوە لەلایەن کوردەوە تائەوپەڕی لە بەغدا بەکاردەبرێ و زۆرجاریش پێویستە نەک هەر بپرسین تاکەی ئەم بەکاربردنە بەڵکو ئەوەش کە ئەم بەکاربردنە بەچی گەیاندووین؟ ئەمەو لەولاوە بوەستێ کورد پاش قۆناغی ئاوابوونی ئەستێرەی سیاسی تاڵەبانی چۆن لە بەغدا ڕەفتاردەکات؟ کێ ئاوا زوو زوو لایەنەکان کۆدەکاتەوە و  لایەنە سیاسییەکانی عێراقیش بۆ دەبێ خاترانە ڕەفتارمان لەتەکا بکەن و ئایا خاترانە لە سیاسەتدا هەیە؟ کورد تاڵەبانایێکی تری لە ئایندە بۆ بەغدا هەیە؟ 

دواووتە: دوا ووتەشم ئەوەیە کە بمبەخشە نامەکەم زۆردرێژبووە و ئەگەرچی ئەوی بەندە خستوویەتەڕوو دڵۆپێکە لە دەریای ئەو داماوییە سیاسییانەی نابینای سیاسی ڕۆژانە لە کۆمەڵگەی ئێمە دروستیدەکا. ئەڵبەتە “من” لەلایەن خۆمەوە چاوەڕوانی هیچ جۆرە وەڵامێ لە ئێوەوە نیم ،و ئەوی بۆ “من” گرینگ و پێویست بووە نابینای و بێباکییە سیاسییەکان بخەمە بەرچاو سەرۆکی کوردستان و لەوڕێگایەوە بە ئەرکی ڕەوشتی خۆم هەستم و ویژدانی مرۆی خۆم ئاسوودە بکەم.

2012-12-11

د. ئازاد حەمە