Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
دیداری عەلی زەڵمی لەبارەی  ناسنامە، ئاین و نەتەوە*

دیداری عەلی زەڵمی لەبارەی ناسنامە، ئاین و نەتەوە*

Closed
by April 11, 2013 گشتی

 

 

 

 

 

 

ڕایان عوسمان :  شوناس لە روانگەی جەوهەرگەراكانەوە نەگؤرە ، تۆ بە پێچەوانەی ئەم بۆچوونەوە كارت لەسەر شوناس كردووە ، ئەمە چۆنە؟

عەلی زەڵمی : لە زانستی کۆمەڵناسیدا وەک باکگراوندی زانستی  و ئەکادیمی کارکردنی ئێمە گفتوگۆیەکی گەرم و بەردەوام هەیە لەسەر چەمکی جەوهەرگەرا(Essentialism) واتە ئەم تێڕوانینە  لەلایەک بڕوای وایە درەئەنجامی گەڕانە سۆسیۆلۆژیەکان ئەشی وەدەستخەری راستی ڕەها بن ، لەسەرێکی دیکەوە بینینی گروپ و پێکهاتە کۆمەڵایەتیەکان لە جەوهەردا دابەش بوون بەسەر تایبەتمەندی خۆیاندا وەک رەگەز، ئیسنیک، نەژاد .هتد هەر لێرەوە ناسنامەی ئەو گروپە کۆمەڵایەتیانە بەهۆی ئەو بنەما جەوهەریانەوە دابەش بووە ئەوان بەو خەسڵەتە بنەڕەتیانەوە دەناسرێنەوە، بۆ نمونە ژن یان مێینە مادام بەهۆی ئەو بارە بایەلۆژیەیی هەیەتی کەواتە یەکسانە بەهەموو ئەو خەسڵەتانەی مێ یان ژن هەیەتی لەکۆمەڵگەدا یان کۆمەڵگە پێ بەخشیوە . یان بۆ نمونە کەلتورێک گەرم و یەکێک سارد ، کلتوریک پەیوەندیە کۆمەڵایەتیەکانی کۆیی یەکێکی تر تاکین، ئەمانە چەسپیون و دەستکاری ناکرێن. بەڵام لەبەرامبەر ئەمەدا چەندین قوتابخانەو تیۆری سۆسیۆلۆژیای نوێ هەیە کە چالنجی ئەم دیدە دەکات و زیاتر خۆی لەمانە دەبینێتەوە ؛ تیۆری بونیادنانی کۆمەڵایەتی (Social Constructionism) و پۆست-بۆنیادگەری و پۆستمۆدێرنیزم ، ئەم تەوژمانە زیاد لە باکگراوندیکی زانستی و ئەکادیمیان هەیە وەک سۆسیۆلۆژیا و سایکۆلۆژیاو فەلسەفە و کەلتورناسی و بە دەیان بیریار و فەیلەسوف و ئەکادیمستی گەورە لەپشتیانەوەن. ئەمان بەپێچەوانەی جەوهەرگەراکانەوە پێیان وایە لەلایەک وەدەستخستنی راستی رەها و راستی گەردوونی یان هەر داوایەک بەو ناوەوە وەک مۆدێرنە و رۆشنگەری بانگەشەی بۆ دەکات کارێکی مەحاڵە و پاشان هەر دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی دەرئەنجامی ئەو پرۆسە مێژووی و کۆمەڵایەتیە کە تیایدا سەرهەڵئەدات. بۆ نمونە گرێدانی مرۆڤی ڕەشپێست بە دیاردەی کۆیلایەتیەوە هیچ نییە جگە لەو پرۆسەی بە کۆیلایەتیکردنەوی چاخەکانی شانزەو  هەڤدە و هەژدەی ئەوروپا بۆ ئەفەریکا و ئەمەریکا  کاتێ مرۆڤی ڕەش پێست یەکسان کرابوو بە شتومەک و کڕین فرۆشتنی پێوە دەکرا. لای ئەم تێڕوانینە هەر گروپ و تاکێکی کۆمەڵ لە توانایدا هەیە بەشداری بکات لەڕەنگڕێژکردنی چۆنیەتی دەرکەوتنی کۆمەڵایەتی و بونیاتنانی ژیانی خۆی. بەتایبەتی لەم سەردەمەی ئێستادا کە تاک و کۆمەڵگاکانی پیا گوزەر دەکەن کە هەموان وەک گەورە بیریاری پۆستمۆدیرنە  جەین بۆدریارد لە کتێبی ‘ کۆمەڵگەی خەرجگەرا’ دا پێمان دەڵیت دەورە دراوین بە شتومەکی سەرنجڕاکێش و مرۆڤ حەیرانکەر کەوا دەکەن مرۆڤ ملکەچی کڕنی بێ کۆتایی بکەن.   ئیدی لێرەوە مرۆڤەکان بەهۆی چالاکی کرین و مەسرەفکردنەوە ئیتر ئەوەی دەیخۆین و لەبەری دەکەین و گوێلێدەگرین و سەیری دەکەین ناسنامەمان دیاریدەکات. من هاتوم سودم لەم تێڕوانینە وەرگرتوە لەمەڕ شوناس و پرۆسەی بونیادنانی شوناس لەم سەردمەدا ، بۆیە پێداگیری لەسەر ئەوە دەکەم کە ئیتر ناسنامە ڕاگوێزانێکی گرنگی بەسەردا هاتوە چ وەک چەمک و چ وەک پراکتیک.

ڕایان عوسمان :  مەترسیدارترین قۆناغێك كە كورد تێیدا تووشی هەڵوەشانەوەی مەترسیدار بووبێت ،مۆدێرنیتی و چەرخی زانست بووە ، هوشیاری مرۆڤی كورد دوای ئەم روداوانەش نەگۆدراوە بۆ بەرهەمهێنانی دەزگایەكی تیووری كە توانای ئەوەی هەبێ‌ ئەم خەسارناسییە بۆ كۆمەڵی جیهانی دەربخات ،لێرەوە دەبێت چۆن لە كورد بروانین؟

عەلی زەڵمی : بەداخەوە هەرچەندە گوتاری مۆدێرنە لێوانلێوە لە مژدەی گەورە بۆ مرۆڤایەتی لەسەروی هەمویانەوە دەستەبرکردنی ئازادی و یەکسانی و ژیانێکی شایستەو خۆشوگوزەران بۆ تەواوی مرۆڤایەتی. هەروەک چۆن فەیلەسوفانی رۆشنگەری بانگەشیەیان بۆدەکرد و گوتارێکی یونڤرساڵیان بەرهەم هانی  لەمەڕ گۆڕانی ژیانی مرۆڤایەتی لەهەموو بوراەکاندا بەتایبەتی بەمەدەنیکردنی دەسەڵات و بەشداری سیاسی و بەهاکانی مافی مرۆڤ و دیمۆکراسی. بەڵام بەداخەوە زۆری نەخایاند لەژێر سایەیی دامودەزگاکانی مۆدێرنەدا و بەهاکانی ڕۆشنگەری گەورەترین کارەسات بەسەر مرۆڤدا هات لەدوو ئاستی جیاوازدا ؛ یەکێکیان راستەوخۆ ئەویش لەڕیگەی ناهەمواریەکانی هەردوو جەنگی جیهانی یەکەم و دووەم ، کە بە ملیۆنەها مرۆڤ بووبە قوربانی و سەدان هەزار ئاوارەو سەرگەردان بوون. ئاستی دووەم ، کاریگەری خراپی شێوە ژیانی نوێی مرۆڤایەتی لەژێر سایەیی سیستمی کەپیتالیزم و زانستی سەردەمدا کە بەلای زۆریک لە فەیلەسوف و بیریارەوە ئەو دوانە دەست لەملانی یەکدی بوون لە بەرهەمهێنانی چەندین کارەساتی خراپ بۆ مرۆڤایەتی لەوانە وێرانکردنی ژاینی لۆکاڵی و ئۆرگانیک و هەروەها ژەهراویکردنی ژینگەو سروشت و ژێربارخستنی سروشت کۆنترۆڵکردنی لەپرۆسەیەکی لەسەرخۆ و گشتگیردا لەڕیگەی چەندین دامودەزگای هەمەجۆرە وەک سیستمی خوێندن و پەروەردە ، داهێانانی زانستی ، گەشەی ئابوری و بەبازرگانی کردنی گشت لایەنەکانی ژیانی مرۆڤی نوێ ،مرۆڤی سەردەمی کۆیلەی جۆریک لە شیێوە ژیان کردوە کە تابێت لە رەگوڕیشەی مرۆڤبوونی خۆی و سروشت دوورکەوتوەتەوە.

ئەمێستا لە جیهاندا جۆریک لە هوشیاری لای مرۆڤەکان سەریهەڵداوە سەبارەت بە بەگژاچوونەوەی ئەو جۆرە لە جهیانبینی و کاریگەری خراپی     دەزگاکانی سیستمی کەپیتاڵی نوێ لەسەر ژیانی جڤات لەم هەسارەیەدا؛ بێگومان ئەمەش بەهۆی پێشبینی و بەشداری بیریاران و رەخنەگرانی کۆمەڵایەتی و کەلتوریی کە لەو بوارانەدا بیرکردنەوەیان بەهەرم هانیوە. بۆ نمونە لە ئەوروپا بەدەیان گروپی فشار و  پارتی سیاسی بۆ داکۆکی لە ژینگەو پاراستنی لۆکاڵیەت هەیە و هەروەها بە دەیان گروپ ودامودەزگای مەدەنی کار لەسەر برەو دان بە جیاوازیەکان و مافی ئاژەڵان و مافی هۆمۆسیکسواڵ و ڤجیتەریان دەکەن. پرسیارەکە ئەوەیە  کورد وەک قوربانی دەستی تەکنەلۆژیا وەک یەکێک لە بەرهەمەکانی مۆدێرنە لە کۆتایەکانی سەدەی بیستەم دا هەروەک چۆن لەسەرەتای سەدەی بیستەم   دا جولەکەو گەلی ژاپۆن بە نوێترین چەکی سەردەم و بەکارهێنانی تەکنەلۆژیایی جەنگەوە ببونە قوربانی . ئایا کورد چۆن ئەتوانێ ئەو مەعریفەیە تێپەڕێنێت ؛ چونکە من زوتریش وتومە گوتاری مۆدێرنە تەواو شمولیە چۆن کورد بتوانێ کەڵک لە مەعریفەو گوتارێک وەرگرێت گرنگی بە تایبەتمەندیەکان بدات بەتایبەتی تایبەتمەندی لۆکاڵی و هەرێمی کە ئەمە تەواو لە خزمەت  دۆزی هەنووکەی کوردە لە هەر چوار پارچەی کوردستاندا.

ڕایان عوسمان : سیاسەت كردن وئایینداری و ژیانی كۆمەڵاتیمان لەسەر كۆمەڵێك بنچینەی نەگۆر وەستاون ،ئایا پێویستە ئەم بنچینانە وەك خۆیان بمێننەوە یان بگۆردرێن؟

عەلی زەڵمی :  قسەیەک هەیە دەڵێت هەر کۆمەڵگەیەک نەریتەکانی لە بنەماکانی لا پیرۆزتر بوون ئەوا زۆر نابات هەردووک لەدەست دەدات، باسەکە ئەوەیە لەبەرخاتری هەندێک بەهای ئاینی یان خێڵەکی ،کە بەداخەوە کۆمەڵگەی کوردی لێوان لێوە لێان، ئەوا  تۆ بێت بنەما سەرەکیەکانی کۆمەڵگە وەلا نێت وێنەی یەکسانی و ئازادی و دادپەروەری. ئەوەی تایبەت بێت بە وەڵامی پرسیارەکەی ئێوە ئەشێ کۆمەڵگە بنچینەی نەگۆڕی هەبێت وەک وتمان لەوانە بنەما سەرکیەکانی ژاینی جڤات وەک بنەما و بەهای ئازادی ، لەگەڵ تێبینی ئەوەش کە ئەکرێت مەساحەی ئازادی لە سەردەمێک بۆ سەردەمێکی تر زیاتر بێ لە کۆمەڵگەیەکی دیاریکراودا. یاخود  بەهەمان شێوەش دابینکردنی بنەمای یەکسانی دووبارە بەپێی کات و شوێن گۆڕانی بەسەردا دێت. بەڵام لەهەموو بارەکاندا ناشێ سازش لەو بەهایانە بکرێت وە ناشێ لەبەرخاتری کۆمەڵیک نەریتی تایبەت یان پیرۆزی تێڕواننێکی تایبەت کە لای گروپ و کۆمەڵگەیەک دروست دەبێت ئەو بنەمایانە بکەونە بەر هەڕەشە. بەداخەوە لە کوردستان هێشتا نە هوشیاریەکی تەواو سەری هەڵداوە لەسەر بە گرنگی سەیرکردنی ئەو بەهاو بنەمایانە لەهەموو نەریت و داب و جێماوەیەکی ئایدیۆلۆژی یان خێڵەکی. بگرە تاک و گروپی ئێمە بەداخەوە ئامادەیە سازش لە بەهای مرۆیەکانی خۆی بکات لەبەرخاتری کۆمەڵێ نەریتی ئایدیۆلۆژی یان خێڵەکی. پاشان سەرباری ئەمەش نە لەڕووی سیاسیەوە یان بگرە ڕۆشنبیری و مەعریفیەوە گردبونەوەیەکی سەرتاسەری و ڕێکەوتنێکی یەکانگیر نییە سەبارەت بە چەمک و بەهاکانی کۆمەڵگەی کوردی بگرە ئەو بەهاو بنەما گشتیانە دابەش بوون بەسەر گروپ و حزبە سیاسەکاندا. ئیدی ئەوەی لای بابایەکی چەپ بەهایە ئەشێ لای یەکێکی ئیسلامی گرنگ نەبێت یاخود ئەوەی لای ناسیۆنالستێک بنەما بێت لای لیبراڵیک وا نەبێت.

  ڕایان عوسمان : پێت وایە رۆشنبیری ئێمە هێشتا شوێنكەوتەی  شوناسە نەگۆرەكانە  یان بەرەو كرانەوە هەنگاو دەنێت؟

عەلی زەڵمی : وەک وتمان بەشێکی زۆری ئەمە دەکەوێتە ئەستۆی روناکبیران و گوتاری ڕوناکبیری کورد کە نەتوانراوە کار بۆ وەبەرهێنانی گوتارێکی مەعریفی جیاواز بکەن ؛ بگرە بەداخەوە تا هەنووکە زۆربەی زۆری رۆشنبیرانی ئێمە هەنووکەش وەحی لە بەهاکانی مۆدێرنەوە وەردەگرن بە بەهای شمولیەتی مەعریفی و سیاسیش. بەڵکو ئەوەی من لێرەدا دەمەوێت گەر بەخێرایش بێت ئاماژەی پێبکەم ئەوەیە ئایا لەناو رۆشنبیری کوردیدا گوتارێکی جیاواز لە مۆدێرنە یان جیهانبینێک بەناوی  پۆستمۆدێرنەوە سەریهەڵداوە. مەبەستمان لە هەبوونی سیستمێکی مەعریفی بۆ گشت بوارەکان ؛ زانست، فەلسەفە، ئاین، ئەدەب و هونەر وسینەما، سیاسەت ، ئابوری، هونەری بیناسازی هتد کە لەتوانایدا هەبێت گوتاری شمولی مۆدیرنە تێپەڕێنێت. یان ئایا گوتاری ڕەخنەیی ڕۆشنبیری کوردی گەشتوەتە ئاستێک ناسنامەی خۆی هەبێت و لانی کەم خوێندنەوەی خۆی هەبێت بۆ گوتاری مۆدیرنەو رۆشنگەری؟ لەپاڵ چەند هەوڵیکی ناوازەی ئەدەبی و هونەری کەم نەبێت ئیدی بەداخەوە وەڵامی هەموو ئەو پرسیارانەی سەرەوە بەلای ئێمەوە نەرێیە. ئێمە کاتێک ئەم پرسیارە ڕووبەڕووی ڕۆشنبیری کوردی دەکەینەوە لەوە تێدەگەین کە خودی مۆدێرنە و پۆستمۆدیرنە لەزایەندگای ئەوروپاو رۆژئاواوە لەدایک بوون ، کەواتە قسەکە ئەوە نییە لێرەدا بەرارود بکەین لەنێوان ئەو دوو کولتورەدا. بەڵکو ئەوەی من بەتەنگیەوەم گەڵاڵەبوونی گوتارێکی ڕەخنەیی ئۆرجیناڵ، کە لەتوانایدا بێت جۆرێک لە مەعریفە بەرهەمبهێنێت مۆرکی کوردانەی پێوە دیاربێت. ئەمە هەرگیز داکۆکییکردن نییە لەو تێڕوانینە لایەنگرو ئایدیۆلۆژیە کە جگە لە تەکنەلۆژیاو پیشەسازی هەرچی دی لە رۆژئاواوە هات وەکو مەعریفەو هزرو میتۆد بە ئێمە ناخوات و ناڕەسەنە. لە بەرامبەریشدا هیچ کات لەگەڵ ئەو کۆپیکردنە رەکیک و نەڕسکاو و نەگەیوەی هەندێ لەنوسەرو هونەرمەند و ئەدیبم نیم ؛ کە تێزیک یان ئایدیایەک راست دەگوازنەوە بۆ ناو رۆشنبیری کوردی. بێگومان یەکێک لە هۆکارە دیارەکانی ئەم فەوزایە و ناڕوونیەی هەیە لەبەرامبەر مامەڵەکردن لەتەک قوتابخانە فکری و میتۆدە زانستیەکانی ڕۆژئاوا لای رۆشنبیری کورد بریتیە لە نەبوونی دەزگای ئەکادیمی و زانستی سەربەخۆو کارا. بەجۆرێ دەزگای حزبی جێگای زانکۆی گرتوەتەوە بۆ توێژینەوەی زانستی ، رۆژنامە و گۆڤاری کەسی و گروپی ( هاوی) جێگای جۆرناڵی پرۆفیشناڵ و ئەکادیمی گرتوەتەوە. لەبری بودجەی نیشتمانی بۆ پەرەپێدانی توێژینەوەی زانستی و گەشەکردنی رێبازی زانستی لیکۆڵینەوە  هەروەها دەزگای نیشتمانی وەرگێڕان کەچی لای  ئێمە زۆرجار بەرپرسێک ئەم کارە دەکات یان دیسانەوە گروپێک بە زەوق و سەلیقەی خۆیان دەیکەن.

رایان عوسمان :  بەشێك لە كتێبەكەت تایبەت كردووە بە چەمكی گڵۆباڵ و لۆكاڵ ، بۆچی لەناو كورد دا جیاكردنەوەیان قورسە وئاڵۆزییەك لە نێوانیان دا هەست پێدەكرێ‌؟

عەلی زەڵمی  :  من هەروەک لە کتێبەکەشدا (پرسی شوناس ) نیمچە بەشێکم تەرخانکردوە بۆ ئەم گرفتە و لەوێدا باسم لەو تەحەددایانە کردوە تاکی کورد و کۆمەڵگەی کوردی ڕووبەڕویان دەبێتەوە لەسایەی تەکنەلۆژیایی ڕاگەیاندن و گەیاندن و هەروەها سەردەمی گڵۆبالیزەیشن. من هەرچەندە داتای وردم لەبەردەستدا نیە ئاخۆ چەند ماڵی کورد یان چەند کەسی شارەکانی کوردستان بەتایبەتی سلێمانی و هەولێرو دوهۆک و شارۆچکەکان شەوانە گەڕانەوە ماڵەوە لەبری دیوەخان ودەمەتەقەی شەوانی پایزی دورودرێژ سەریان بەسەر لاپتۆپەکەیاندا شۆڕکردوەتەوە و کۆنێکی بوون بە جیهانەوە. بۆ یە بمانەوێت و نەمانەوێت هەنووکە هەلومەرجی گڵۆباڵی بوون زۆرن بەواتا ئاگابوون لە ڕووداوەکانی جیهان و پاشان جیهان ئاگای لە رووداوە لۆکاڵیەکانی ئیمەش بێت؛ بگرە زۆر جار کار لە ئاگاداربونیش دەرچووە بەڵکو ئاکت دەکرێت لە رووداوەکاند ا و هاوبەشی دەبێت. وەک بیریارێک بەمشێوە ئەو کۆمینکەیشنە ناودەبات ‘ بیرکردنەوەی گڵۆباڵیانە و هەڵسوکەوتی لۆکاڵیانە’. جا ئەو پرسیارەی من خەریکیم و کارم لەسەر کردوە ئەوەیە کە داخۆ کورد چۆن چووەتە ئەو بوارەوە و کورد چ ئامادەباشی و چ کاڵایەکی پێیە بۆ جیهان؟ پاشان پرسی ناسنامەی لۆکاڵی چی بەسەردێت لەو نێوەندەدا و تۆ چۆن پێناسی خۆت دەکەیت لەتەک ئەوانی دیکە؟

ڕایان عوسمان :   ئێمە لە كوێی پۆست مۆدێرنە داین، تێگەیشتن لەم دۆخە چی بۆ كورد وەك كلتوور ونەتەوەی بندەست تێدایە؟

عەلی زەڵمی :  ئەوە ڕاستە کە ئێمەی کورد لەبەرهۆی زۆر خاوەنی کیانی سەربەخۆی خۆمان نین  و بەتایبەتی دەوڵەتی نەتەوە وەک یەکێک لە هەر مۆدیلە دیارەکانی دەسەڵاتی سیاسی لە مۆدێرنەدا کورد تاقی نەکردوەتەوە. ئیدی لەوانەیە کەسانێک هەبن رەخنە لەو بۆچوونە ئێمە بگرن کە کورد هێستا کێشەی سیاسی و نەتەوەیی ماوەو چۆن دەکرێت باز بەسەر ئەم بارودۆخەدا بدەین و بانگەشەی پۆستمۆدێرنیتی بکەین کە بەتایبەتی لە کۆمەڵگە پۆستمۆدیرنەکاندا قۆناغی دەوڵەتی نەتەوەیان تێپەڕاندوە و هەروەها پایەکانی دەوڵەت چەسپیون لە وڵاتانەدا ، ئەمە زیاتر گونجاوە. بەڵام لەهەمانکاتدا دەبێت ئەو بەڕێزانە ئەوەش بزانن کە لەلایەک هەموو ئەو گوتارانەی بیریارە پۆستمۆدیرنەکان وەبەریان هێناوە کار لەسەر برەودان دەکەن لەسەر جیاوازیەکان و گرنگی دان بە گوتاری لۆکاڵی لەبری یونڤیرساڵی. لەسەرێکی دیکەشەوە ، خودی تیۆری پۆستمۆدێرنەکان لەسیاسەتدا کار لەسەر تێپەڕاندنی گوتاری مۆدیلی سیاسەتی شمولی و سەنتراڵبونی دەوڵەتی نەتەوە دەکات و لەبری ئەوە گوتاری سیاسەتی هەرێمی و دابەش بوونی دەسەڵات بەسەر هەرێمەکاندا .هەروەک جینکس دەڵێت : ” پۆستمۆدێرنیزم ئەوەی تێپەڕاندوە کە تەنها باردوخێکی کۆمەڵایەتی یان رەوتێکی کەلتوری بێت ؛ بەڵکو بووتە جیهانبینی، پۆستمۆدێرنیزم مانای کۆتایی هاتن بە جیهانبینی تاک جەمسەرو یەکانە، واتە جەنگ دژی تۆتالیتاریەت و پاشان قایل نەبوون و رەتکردنەوەی تەنها پێناسەو ڕاڤەکردنێک ، رێزگرتن لە جیاوازیەکان ، نرخاندنی لۆکاڵ و هەرێمەکان و شتە وردەکان.”   ئیدی ئەم گوتارە ئەوەمان پێدەڵێت کە کورد چانسی زێڕینی هەیە لەم هەلومەرجە نوێ سیاسیەدا دەنگی خۆی بڵند کات هەرچەندە هێشتا بەداخەوە هەندێ وڵات کە کوردی بەسەردا دابەش بووە لێوانلێوە لە شمولیەت و مەرکەزیەت. بەڵام دواجار هەرد دەبێت ئەو دەنگە ورد و لۆکاڵیانە بێنەدەرەوە و ببیسترێن ، پێم وایە سیستمی سیاسی  نوێی نێودەوڵەتیش دەرکی بەم ڕاستیە کردوە و پشگیری دەکات بەجۆرێ لەجۆرەکان بۆیە گەرەکە کورد خۆی نەخاتە بەرەی تۆتالیتاریەت و سیاسەتی سەنتراڵیزەکردن بەڵکو خۆی لەبەرەی لۆکاڵی جیاوازیەکاندا ببینێتەوە. 

 

عەلی موحەمەد زەڵمی کاندیدی دکتۆرا/سکوڵی سۆسیۆلۆژی /زانکۆی بریستڵ / ئینگلاند

بواری توێژینەوە : شوناس ، دایەسپۆرا، فرەکەلتوریی  

 

 

تێبینی : ئەم دیدارە لە پاشکۆی کاکێشان ژمارە ٦٠٤١، بەرواری ٣/٤/٢٠١٣  دابەزیوە. 

 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.