Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
سیاسەت و تەوقەكردن….سه‌نگه‌ر زراری

سیاسەت و تەوقەكردن….سه‌نگه‌ر زراری

Closed
by July 12, 2008 گشتی

   سەنگەر زراری
 sangarzrary@gmail.com

 لە چەند رۆژی رابردوو لە "ئەسینا"ی پایتەختی یۆنان، كۆنگرەی سۆسیالیستی نێودەوڵەتی بەڕێوەچوو، لە كۆنگرەكەدا "مەحمود عەباس"ی سەرۆكی دەسەڵاتدارێتی فەلەستین كە دوژمنی پلە یەكی ئیسرائیلە، دەستی یەكێك لە دوژمنەكانی خۆی "ئیهود باراك-ی سەرۆكی حزبی كاری ئیسرائیلی و وەزیری بەرگری ئەو وڵاتە"ی گرت و بەناو هۆڵی كۆنگرەكەدا بردییە بەردەم "جەلال تاڵەبانی" سەرۆك كۆماری عێراق و بە یەكتری ناساندن.
 عەرەبەكان دەڵێن دەبێ لەبەر خاتری گەلی داماو و بەشخوراوی فەلەستین هەموو دنیا رقی لە ئیسرائیل و ئیسرائیلییەكان بێت، كەچی سەرۆكە فەلەستینییەكە خۆی هەر بۆ خۆشی، خەڵك بە دوژمنەكەی دەناسێنێ، لەوە خۆشتر ئەوەیە كە دواتر عەرەبەكان بە "مەحمود عەباس" ناڵێن بۆ ئەم كارە دەكەی؟! ئەی ئەمە دوژمنی پلە ئیمتیازی تۆ نییە و ئێمە لەبەر تۆ رقمان لێیان نابێتەوە؟! بەڵكو یەخەی كەسەكەی تر دەگرن كە چۆن بەو یەكترناسینە رازی بووە و تەوقەی لەگەڵ ئیسرائیلی دوژمندا كردووە.
 هەڵبەت دوای تەوقەكردنەكەی "جەلال تاڵەبانی" و "ئیهود باراك"، سەرۆكایەتی كۆماری عێراق زوو بە زوو روونكردنەوەیەكی بڵاوكردەوە و بەرائەتی خۆی لە تەوقەكەی مام جەلال پیشاندا، لە روونكردنەوەكەدا دەڵێت "سەرۆكی فەلەستینی (مەحمود عەباس) هەستا بە پێشكەشكردنی (ئیهود باراك) سەرۆكی حزبی كاری ئیسرائیلی بۆ تەوقەكردن لەگەڵ سەرۆك تاڵەبانی، لەو بارەیەشەوە نوسینگەی سەرۆك كۆمار دووپاتی ئەوە دەكاتەوە كە سەرۆك تاڵەبانی لەسەر داخوازی سەرۆكی فەلەستینی ئەو داوایەی قبوڵكردووە وەك ئەمینداری گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان و جێگری سەرۆكی سۆسیالیستی نێودەوڵەتی، نەك وەك سەرۆك كۆماری عیراق".
 لە بەشێكی دیكەی روونكردنەوەكە دەڵێت "ئەوەش كاركردن نییە بۆ هیچ هەڵوێستێكی سیاسی جودا لەسیاسەتی كۆماری عیراق و خواست و پشتگیریی و هەڵوێستەكانی لە گەلی فەلەستینی و دەسەڵاتەكەی".
 ئەمە مانای ئەوەیە كە ئەگەر مەترسییەك لەو تەوقەكردنە هەبێت، ئەوا ئەو مەترسییە لەسەر گەلی فەلەستینییە و بە هۆی ئەم روونكردنەوەیەش پشتگیریی لە گەلی فەلەستینی و دەستەڵاتەكەی لە لایەن عێراق جەختی لێ دەكرێتەوە و بەردەوام دەبێت. هەر بە پێی بەیاننامەكەش ئەم مەترسییە كە دروست بووە، سەرۆكی فەلەستین دروستی كردووە، "تاڵەبانی لەسەر داخوازی سەرۆكی فەلەستینی ئەو داوایەی قبوڵكردووە". كەواتە ئەمە چ داواكارییەكە كە عەرەب دەیكەن و دواتریش داوای روونكردنەوە دەكەن؟!
 بە بۆچوونی من ئەگەر سەركۆماری عێراق كورد نەبا كارەكە بەو شێوەیە گەورە نەدەكرا و ئەگەر هەوڵی گەورەكردنیشی بدرابا ئەوە سەرۆكەكە (بۆ نموونە ئەگەر عەرەب با) خۆی قبوڵی نەدەكرد عەرەبەكان داوای روونكردنەوەی لێ بكەن، بەڵكو رووبەڕوویان دەوەستایەوە و نە روونكردنەوەی دەدا و نە بەیاننامەشی دەردەكرد.
 بۆ زانین یەكەم سەركردەی عەرەبی كە تەوقەی لەگەڵ كەسێكی ئیسرائیلیدا كردبێت "ئەنوەر سادات"ی سەرۆكی پێشووی میسر بوو، كاتێ تەوقەی لەگەڵ "مەناحم بێگن"ی سەرۆكی ئیسرائیل كرد، "هنری كیسنجەر"ی وەزیری دەرەوەی ئەوكاتی ئەمەریكا، لەبارەی تەوقەكەی سادات و بێگن گوتی "ئەمە شتێكی زۆر گرنگە بۆ لابردنی بەربەستە دەروونییەكانی نێوان هەردوولا".
 هەڵبەت دوای ئەوە عەرەبەكان رەخنەی زۆریان لە "سادات" گرت بەوەی كە تەوقەی لەگەڵ سەرۆكی ئیسرائیلدا كردووە، بەڵام ئەو بێمنەت وەڵامی دانەوە و گوتی: عەرەب درۆزنن، دەڵێن ئێمە هیچ مامەڵەیەك لەگەڵ ئیسرائیلییەكاندا ناكەین، لە تەوقەكردنەوە تا دانپێدانان، بەمەش كێشەی فەلەستین رۆژبەرۆژ بەرەو خراپی دەبەن".
 دوای ئەوە پەیوەندی نێوان عەرەب و ئیسرائیل پەیوەندییەكە كە هەمیشە عەرەبەكان مەمنوون بوونە ئیسرائیل مامەڵەیان لەگەڵدا بكات و هەمیشە ئاڵای ئیسرائیل لەپایتەختی وڵاتانی عەرەبی بەرز كراوەتەوە و پەیوەندی بەهێزیان لە نێواندا هەیە، كەواتە عەرەبەكان پەیوەندیان لەگەڵ ئیسرائیل هەرچۆنێك بێت ئاساییە. بەڵام بۆ كورد ئەمە بڤەیە و كورد دەبێ بچێتە بەرەی ئەو جەنگەی كە دژ بەوان دەكرێت.
 هەڵبەت دەبێ ئەوە بڵێم كە من كەسێكی ئەوەندە نەتەوەپەرست نیم كە شەڕی عەرەب و كورد بكەم، بەڵام ئەوەی دەبینرێ دژایەتی عەرەبە بۆ كورد و لەم حاڵەتەشدا دەبێ بە هەمان لۆژیكی ئەوان مامەڵەیان لەگەڵدا بكرێت و قسەیان لەگەڵ بكرێت، ئەم نموونەیەی مام جەلالیش یەكەم نموونەی لەم جۆرە نییە كە روویدابێت، لە ساڵی (2005) و لە پەراوێزی كۆنگرەیەكی ئابووریدا، "هۆشیار زێباری" وەزیری دەرەوەی عێراق، تەوقەی لەگەڵ "بنیامین بن ئەلیعازر"ی وەزیری ژێرخانی ئابووری ئیسرائیل كرد و لەسەر ئەمەش ناچار كرا كە روونكردنەوە بدات و هەموو راگەیاندنی عەرەبی بە خەستی تەركیزیان كردە سەر ئەم تەوقەیە و هەریەكە و بەجۆرێك باسی دەكرد، تەنانەت یەكێك لە سایتە عەرەبییەكانی ئینتەرنێت نووسیبووی "هیچ سەیر نییە كە یەكێك تەوقە لەگەڵ ئامۆزاكەی خۆیدا بكات، زێباریش سەهیۆنییە و تەوقەی لەگەڵ ئامۆزاكەی كردووە". ئەوكات هۆشیار زێباری ئەوەی روون كردەوە كە "ئەلیعازر" خۆی هاتووە و تەوقەی لەگەڵدا كردووە و خۆی پێ ناساندووە، ئەوەشی روونكردەوە كە تەوقەكردنەكە هیچ پەیوەندی بە رەهەندی سیاسییەوە نەبووە و پەیوەست بووە بە نەریتێكی كۆمەڵایەتی مەرامێكی مرۆییەوە.
 بەڕاستیش هەر وایە، مرۆڤ بەر لەوەی هەر شتێك بێت بوونەوەرێكی كۆمەڵایەتییە و تەوقەكردنیش یەكێكە لەو سیفەت و نەریتە كۆمەڵایەتییانەی كە پەیوەندی نێوان مرۆڤەكان گەرموگوڕتر دەكات. ناكرێ كە مرۆڤ بوو بە كاراكتەرێكی سیاسی، واز لە رەهەندەكانی دیكەی وەكو كۆمەڵایەتی و ئابووری… ژیانی خۆی بهێنێ، دەبێ كاتێكیش بەو رەهەندانە بدات.
 هەڵبەت ئەمە ترسی عەرەبەكانە كە وا دەكات ئەوەندە بەدواداچوون لەسەر ئەوە بكەن كە كێ تەوقەی لەگەڵ كێ كردووە و كێ سڵاوی لە كێ كردووە.
 لە بەرامبەریشدا ئەوە ترسی سەركردە كوردەكانە كە وا دەكات ئەوەندە روونكردنەوە لەسەر هەر شتێك بدەن كە عەرەب گومانی لێبكات، لە كاتێكدا ئەگەر ئەم ترسە بەهۆی بە هێزی و بێهێزی بێت، كورد هیچ كاتێك وەكو ئێستا نەبووە كە لە عەرەب بەهێزترە و دەتوانێ زۆرترینی مافەكانی خۆی وەربگرێ، دەشێ ئەم دۆخە پەیوەندی بەو خۆبەكەمزانین و خۆبەپلەدووزانینەەوە هەبێت كە گرێیەكی دەروونی لای مرۆڤەكان دروست كردووە بەرامبەر عەرەب و بە درێژایی مێژووی چەند ساڵی رابردوو لەبەرامبەر گەلی عەرەبی سەردەستە دەروونی مرۆڤی كوردی خواردووە.
 تەوقەكردن دوور لە سیاسەت كارێكی مرۆییە و مرۆڤەكان لێكنزیك دەكاتەوە و بەرەبەستە دەروونییەكان ناهێڵێ.
 چەند ساڵێك بەر لە ئێستا كاتێ گەرمەی شەڕ بوو لە نێوان "هیندستان" و "پاكستان" لەسەر هەرێمی "كشمیر"، لە كۆنگرەیەكدا "پەروێز موشەڕەف"ی سەرۆكی پاكستان، خۆی چووە لای سەرۆكی هیندستان و تەوقەی لەگەڵدا كرد، میدیا جیهانییەكان و چاودێرانی سیاسی ئەم دەستپێشخەریەیان بە كارێكی زۆر باش لەقەلەمدا بۆ هێوركردنەوەی پەیوەندی نێوان هەردوو وڵات و بە كردەوەش پەیوەندییان تا رادەیەك هێور بووەوە.
 لە ناو ئێمەی كورددا دەستپێشخەری لەمجۆرە هەمیشە ستایش دەكرێت و ناكرێ دەست بەرووی كەسەوە بنرێ. تەنانەت روونكردنەوەكەی سەرۆكایەتی كۆماریش ئەوەی وەك نەریتێكی كۆمەڵایەتی وەسفكردبوو "ئەوەی كە روویداوە تەنها نەریتێكی كۆمەڵایەتی بووە و هیچ مانایەكی دیكە ناگەیەنێت".
 دەڵێن كاتی خۆی "شێخ مەحمودی حەفید" ئامادە نەبووە تەوقە لەگەڵ ئینگلیزەكاندا بكات و بەمەش مافی كورد لەدەستچووە، شێخ مەحمود كەسێكە خەباتێكی زۆری كردووە و سەركردایەتی نەتەوەیەكی كردووە بۆ گەیشتن بە ئامانجەكانی، ئەم جۆرە سەركردایەتیكردنە بە كەسانی لێهاتوو و زیرەك نەبێ ناكرێ، تۆ بڵێی شێخ مەحموود ئەوەندە نەزان بێت لەسەر تەوقەكردنێك مافی گەلێك بفەوتێنێ، ئەمە لە كاتێكدا ئەگەر ئەم كارەی لەبەر ئیسلامەتی كردبێ، ئەوا پاساوێكی زۆر لاوازە، چونكە پەیامبەری ئیسلام خۆی تەوقەی لەگەڵ جولەكە و مەسیجییەكان كردووەوە و رێككەوتنی لەگەڵ كردوون، بەڵام راستییەكەی ئەوەیە كە ئەم قسانە راست نین و بۆ شێخ مەحمود هەڵبەستراون. با گریمانەی ئەوە بكەین كە ئەم قسانەش راستن و حەقی گەلی ئێمە بەهۆی تەوقەكردنەكەی شێخ مەحمودەوە فەوتاوە، ئایا دەكرێ هەمان هەڵە دووبارە بكرێتەوە و ئەمجارەیان لەبەرخاتری خۆمان نا، بەڵكو لەبەرخاتری دەسەڵاتدار و شۆڤینستانی هەرەب ئەوەندە بترسین و تەوقە لەگەڵ ئیسرائیلییەكان نەكەین و هەمیشە نكوڵی لەوە بكەین كە پەیوەندیمان لەگەڵ ئیسرائیل نییە، لەكاتێكدا خۆیان پەیوەندی پتەویان هەیە و نایشارنەوە. تا كەی ئێمە لێیان بترسین و لە دوای هەر سڵاوێك كە بە دڵی ئەوان نەبێت دنیایەك روونكردنەوە بدەین و كۆڵێ داوای لێبووردن بكەین و پۆزش بهێنینەوە. ئەگەر وامان دانا بەهۆی تەوقەنەكردنی شێخ مەحمود لەگەڵ ئینگلیز لە رابردوودا زۆر مافمان فەوتاوە، با ئەمڕۆ هەمان هەڵەی مێژوو دووبارە نەكەینەوە و قیروسیایەك لە دڵی عەرەبە بێسوودەكانیش بكەین و گوێ نەدەینە تەوقە لەگەڵ ئیسرائیلییەكان كە دەشێ ئەوان بۆ ئایندەی كورد باشتر بن لە عەرەب كە تا توانیبێتیان دژایەتی ئێمەیان كردووە، كەواتە بۆ ئەوەی مافەكانی داهاتووشمان نەفەوتێ با گوێیان پێ نەدەین.
 ئەم قسانەم بە هیچ شێوەیەك پشتگیری نییە لە ئیسرائیل، تەنها لەبەرئەوەمە كە عەرەبەكان سپڵەن و ئێستاش خۆراك لە ئیسرائیل وەردەگرن، كەچی نایەڵن جەنگ سارد بێتەوە و خۆیان تا بتوانن ماستاو بۆ ئیسرائیل دەكەن و لەو موسوڵمان و دۆستانەشیان تووڕە دەبن كە سڵاوێك لە ئیسرائیل دەكات، كەواتە ئێمەی كورد دەبێ لەوە تێبگەین و لە هەڵسوكەوتەكانماندا خۆمان بین، نەك دوای هەرسڵاوێك بەیاننامە دەربكەین و پاساو بێنینەوە و داوای لێبووردن بكەین، عەرەب هیچیان پێ نەبەخشیوین و تا لە توانایاندا بووبێت مافیان خواردووین، ئەگەر لە تواناشیاندا هەبێ ئەوەندەی ئێستا بەدەستمان هێناوە لێمانی دەستێنن، بەڵام ناتوانن، كە ناشتوانن، با ئێمەش لە بەرامبەریاندا ئەوەندە خۆمان بچووك نەكەینەوە كە بۆ سڵاوكردنیش پرسیان پێ بكەین.
 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.