شیرین.ك لە تەوەرى نوسینو خوێندنەوە

ئامادەكردنى: توانا ئەمین….
 
 ئەمڕۆ نێوەندى روناكبیرى كوردى لەكۆمیدیایەكدا ژیان دەكات، بەدەست دەردێكەوە دەناڵێنێت كەدەتوانین بەپەتاى نەخوێندنەوە ناوزەدى بكەین! دەیان روژنامەى زەردو سەدان كتێبى هیچ لەبازاڕدا بەرچاودەكەون، دەزگاگەلێكى چاپو پەخش لەم هەرێمە بچوكەى ئێمەدا دەبینرێن كەبەزەحمەت لە بیۆگرافیاكانیاندا كتێبێك، تەنها یەك كتێبى چاك دەدۆزیتەوە، ئەگەر بەختت هەبێت.
 رۆژنامەى هەرزان، نوسەرانى سادەگۆو پیشەیى، روشنبیرى موزەیەفو بەناو روناكبیرى بێئاگا لەدونیا، دەسەڵاتێكى سیاسى بێخەمو بێخەبەر، لە زەمینە سازیەكانى ئەم نەخۆشیەن… ئەمڕۆ لەلاى ئێمە تاڕادەیەك هاوكێشەى نوسەرو خوێنەر لەپێچەوانەبونەوەدان، خوێنەرانێكمان لە ئاستێكدا هەن كەلێناگەڕێن هەموو شتێك بەسەریاندا تێپەڕێت، لەحاڵێكى وادا دەبێت نوسەرى ئێمە حسابێكى جدى تر لەدەیەكانى پێشوو بۆ خوێنەر بكات.
 ئێمە لێرەدا لەبارەى گرنگى خوێندنەوەو ئاشنابوون بە كتێبو كلتور، وەك دەروازەیەك بۆ دۆزینەوەى پێگەى خۆمان جارێك وەك مرۆڤو جارێك وەك نەتەوە، لەمەڕ بەهەند وەرگرتنى مەعریفە وەك مەرجى یەكەم لەپرۆسەى نوسیندا، ئیشى ئیلهامو رۆڵى مەعریفە لەبەرهەم هێنانى دەقدا، لەمەڕ ئەو پاشا گەردانیەى رۆژنامەوانىو رۆشنبیرى كوردى، دەستەیەك روناكبیرو نوسەرى جدیمان لەم تەوەرەدا كۆكردەوەو لەم پرسیارەدا پەیامى خۆمان كورتكردەوە: 
 لەكاتێكدا تێكستە گەورەكانى دونیا زادەى مەعریفەن نەك ئیلهام، كەچى نووسەرى ئێمە كەم دەخوێنێتەوەو زۆر دەنووسێت! نووسینى دواى ئەم هەموو نەخوێندنەوەیە رۆشنبیریى كوردىو بەتایبەتیش ئەدەبیات بەرەو سادەگۆیىو هیچ نەوتن نابات؟
  
 شیرین.ك:
 رۆشنبیرییەك كە خوێنەری سادەو پرسیارە نەكەر دروستبكات، ئەنجامەكەشی كۆمەڵگەو عەقڵیەتی مێگەل بەرهەمدێنێ
 
 لەخودی پرسیارەكەوە دەست پێدەكەم كە دەڵێ (تێكستە گەورەكانی دونیا زادەی مەعریفەن نەك ئیلهام…) بەڕای من ناتوانین وا بەدڵنیاییەوەو وەكو شتێكی بەدیهی ئەم رایە بدەین، چونكە هەتا ئەم ساتەوەختەش گفتوگۆو مشتومڕ بەردەوامە لەسەر ئەوەی كە ئاخۆ داهێنانی هونەر- ئەدەب-ی بەتەنیا زادەی مەعریفەیە یان بەتەنیا زادەی ئیلهامە- واتە بەهرەیە- دیارە ئەم دیالۆگەی لەمبارەیەشەوە دەكرێ بەپێی زەمان و زەمینە دەگۆڕێ و لەهەر قۆناغ و سەردەمێكی مێژووییدا چەندان تیۆرو میتۆد دێتە ئاراوە كە لایەنگران و نەیارانی سەرقاڵ دەكات، بەڵام لەئێستادا و دوای سەرهەڵدان و ئاوابوونی ئەو فەلسەفانەی دنیایان هەژاند، بەڕای من مەسەلەكە یەك لایەنەو یەك دیوی نییە، بەڵكو دوو دیوی جیای هەیە، هونەرمەند مرۆڤێكە خۆڕسكانە ئامادەبوونێكی پێشوەختی هەیە بۆ ئەوەی ببێت بەئەدیب- هونەرمەند، شتێكی نائاسایی تیایە ئیتر ئەو شتە چی ناو لێدەنرێ گرنگ نییە (بەهرە، بلیمەتی، حەز، ئارەزوو…) گرنگ ئەوەیە ناتوانرێ مرۆڤێك ئەگەر ئەو تروسكاییەی تیا نەبێت تەنیا لەڕێی راهێنان و دەرسدادان و فێركردنەوە ببێت بەئەدیب- هونەرمەند.. من لەگەڵ ئەو میتۆد وتێۆرانەدا نیم كە پێی وایە بەتەنیا پەروەردە و ژینگە كەسێتی مرۆڤ دروست دەكات و دەتوانی بەئارەزووی خۆت لەڕێی پەروەردەوە مناڵێك بكەی بەوەی دەتەوێ، مرۆڤ بوونەوەرێكی ئاڵۆزەو هەموو شتێكی بەئامێر ناپێورێ، راستە دەتوانرێ رادەی زیرەكی مرۆڤ بپێورێ، بەڵام ئەفراندن لەوە ئاڵۆزترە بەمیتۆدێك یان چەند تیۆرێك یەكلایی بكەیتەوە، چونكە مرۆڤ كە خاوەنی ئەفراندنە هیچ تیۆرێك و میتۆدێك سەد لەسەد ناتوانێ راڤەی بكات، بۆ نموونە مەرج نییە ئەو مرۆڤەی دنیایەك رۆمان بخوێنێتەوەو دنیایەك كتێب لەبارەی چۆنێتی رۆمان نووسینەوە بخوێنێتەوە ببێتە رۆماننووس، بەدیوێكی تریشدا ئەگەر مرۆڤێك بەهرەی گێڕانەوەو حیكایەت دروستكردنی هەبێت بەڵام هیچ رۆمان و چیرۆكێكی نەخوێندبێتەوەو ئاگاداری تەكنیكی گێڕانەوەو رۆمان نووسین نەبێت، ئەگەر هاتوو هەر لەخۆڕا رۆمانێ یان چەند چیرۆكێكی باشیشی نووسی، ئەوا بەبێ خوێندنەوەو خۆفێركردن و خۆپێگەیاندن ناتوانێ بەردەوام بێت و سەركەوتوو نابێ، كەواتە خوێندنەوە بۆ كەسی نووسەر و ئەدیب و هونەرمەندیش ئەو وزەیەیە كە ئەفراندن بەرهەمدێنێ، كەسی ئەدیب، هونەرمەندو رۆژنامەنووسیش فەرزە لەسەری بخوێنێتەوە هەروەكو ئەو دیندارەی فەرزەكانی دینەكەی پەیڕەو دەكات ئا بەوجۆرە نووسەریش بۆئەوەی لاپەڕەیەك بنووسێ دەبێ لەبەرامبەردا سەد لاپەڕە بخوێنێتەوە، ئا لێرەدا- بۆ ئێمەی كورد ئەركێكی تر دێتە پێشێ ئەویش فێربوونی زمانێكی ترە جگە لەزمانی دایك، نووسەرو ئەدیب-ی كورد كە وەكو هەموو نووسەری دونیا خوێندنەوە ئەركی سەر شانێتی، تووشی گرفتێكی تر دەبێت ئەویش هەژاری كتێبخانەی كوردییە، زمانی كوردی خزمەت نەكراوە، ئەو سەرچاوە مەعریفیانەی بەكوردی نووسراون لەوە كەمترن بتوانن نووسەرێكی باش بەرهەم بهێنن، كەواتە ئەركی سەر شانی نووسەری كورد قورسترە وەك لەنووسەرێك كە سەر بەكەلتوورێكی دەوڵەمەندو زمانێكی زیندوو و كۆمەڵگەیەكی خوێندەوارە، بەڵام ئەوەی تێبینی دەكرێت ئەوەیە توێژێك لەنووسەران هەیە كە جگە لەزمانی كوردی هیچ زمانێكی تر نازان و ئەو بڕە كتێبەی بەكوردییش نووسراوە یان لەزمانەكانی ترەوە بۆ سەر زمانی كوردی وەرگێڕدراون ئەوەش ناخوێننەوەو بەردەوامیش دەنووسن، دەنووسن و هیچ ناڵێن، دەنووسن و قسەی یەكتری دەڵێنەوەو قسەی نووسەرە گەورەكانی بەسەقەتی دەجوونەوە، دیارە هۆكارەكانی ئەم حاڵەتە زۆرن كە لەپێش هەموویانەوە بوونی ئەو هەموو بڵاوكراوەیەیە كە ژمارەیان لەژمارەی نووسەران زیاترە، ئەمە وادەكات لەلایەك كەسانی بێتواناو نەشارەزا ئەو بڵاوكراوانە بەڕێوەبەرن و لەلایەكی ترەوە لەبەر كەم بابەتی هەموو جۆرە نووسینێك بڵاو بكەنەوە تا بڵاوكراوەكانیان پڕ بكەنەوە، ئەو كەسە نا- نووسەر-و نا-ئەدیب- و نا-رۆژنامەنووس-ەش، كە نازانێ هەواڵێك داڕێژێ یان داڕشتنێكیش بنووسێ، تووشی وەهم دەبێت و خۆی لێدەبێتە نووسەرو دەكەوێتە ئەو هەڵەیەوە وا دەزانێ كە ئیتر ئەو پێگەیشتووەو پێویستی بەخوێندنەوە نییە، تووشی نەخۆشی (شوهرەت) دەبێ، ئەو نەخۆشییەی هەندێك لەئەدیب و نووسەرە باشەكانیش تووشی بوون و زیانی زۆری پێگەیاندوون و لەجێی خۆیاندا وەستاون و خۆیان دەجوونەوەو ئەگەر بەخۆیان نەزانن ئەوانیش دەچنە نێو كاروانلی (واهیمەچییەكان)ەوە، هەر زۆری ئەو بڵاوكراوانە نەریتێكی ترسناكی تری دروستكردووە ئەویش دووبارە بوونەوەی ناو كە خوێنەرانی بەهەڵەدا بردووەو وایلێكردوون بكەونە ئەو باوەڕەوە ئەگەر ناوێك لەسەر لاپەڕەی بڵاوكراوەكان زۆر دووبارە بووەوە ئەوە نووسەرێكی باشە، بۆیە دەبینین نووسەرانێك پەیدا بوون لەبارەی هەموو شتێكەوە دەنووسن، ناوەكەیان لەزەینی خوێنەری سادەدا دەچەسپێ- ئەو خوێنەرەی سەرچاوە مەعریفییەكەی ئەو بڵاوكراوانەیە- بەڕای من زۆریی ئەو بڵاوكراوانە هاندەرە بۆ ئەو زۆروبۆر نووسینە، هاندەرە بۆ ئەو جۆرە نووسەرانە كە كەمترو كەمتر بخوێننەوەو زۆرتر و زۆرتر بنووسن ئەنجامەكەشی بەرهەمهێنانی رۆشنبیرییەكەی بەكاربراوو خوێنەرێكی سادەو سەرزارەكی و نووسەری لەبابەتی مەقاویلی پلە دوو كە هەموو جۆرە كارێك دەكات، ئەمجۆرە نووسەرەش هەموو شتێك دەكات جگە لەبیركردنەوە، چەند زانیارییەكی كەم و چەند دەستەواژەو وتەو وتەزاو ناوی چەند نووسەرو فەیلەسوفێكی جیهانی و كۆمەڵێ نووسینی سەقەت بەزمانێكی سەقەت بەرهەمدێنێ و زۆرێك لەمانە نووسینیان كردۆتە پیشە و كاسبیەكی حەرام، چونكە ئەو شمەكەی بەخوێنەرانی دەفرۆشن ئێكسپایەرە و نەك سودی نییە، بەڵكو زیانیشی هەیە.
 كەواتە بەكورتی نووسەری ئێمە (بەهەردوو نەوەی كۆن و نوێ) كەم دەخوێننەوە یان هەر ناخوێننەوە، لەبەر:
 *خۆی سەر بەمیللەت و كۆمەڵگەیەكە كە خوێندنەوە بەشێك نییە لەكەلتوورەكەی.
 *زۆریان جگە لەكوردی زمانی تر نازانن، ئەو كتێبانەی كە بەكوردییش هەن نایانكاتە نووسەرێك لە ئاستێكی باڵادا.
 *هەڵپەی بڵاوكردنەوەو موكافەئەو شوهرەت وایان لێدەكات بواری خوێندنەوەیان كەمتر بێتەوە.
 * سەردەمەكەی كە تیا دەژین سەردەمی وێنەو شاشەیە نەك سەردەمی وشەو پەڕەی كاغەز.
 *زۆریی بڵاوكراوەكان.
 *دەوری خراپی میدیاكان كە دەیەوێ ئەدیب- نووسەرو هونەرمەندیش بكاتە شمەكێك بۆ ریكلام و بەهەڵەیاندا دەبات، سەریان لێ تێكدەچێت ئیتر لەبری ئەوەی بەدوای مەعریفەدا بگەڕێن، بەدوای شوهرەتدا رادەكەن، لەبری ئەوەی ببن بەوەی كە خۆیان دەیانەوێ، دەبن بەوەی خەڵك دەیەوێ و خۆیان لێ بزر دەبێ.. لەبری ئەوەی مەعریفە بەرهەم بهێنن، نووسینی ریكلام ئاسا بەرهەم دێنن و ئەنجامەكەشی رۆشنبیرییەكی سادەو بەكاربراوو هەروەك مۆدێلی جلوبەرگ كە بەهەفتەو مانگ دەگۆڕێن، رۆشنبیرییەك كە خوێنەری سادەو پرسیارە نەكەر دروستدەكات، ئەنجامەكەشی كۆمەڵگەو عەقڵیەتی مێگەل بەرهەمدێنێ.
 
 
   ئەم گفتوگۆیە لە رەخنەى چاودێردا بڵاوبۆتەوە.