هەڵبژاردن تەنها هەوڵ و مانۆرێكی بەرگریكەرانەیە لەبەرامبەر بەغداد دا!

  هەڵبژاردن تەنها هەوڵ و مانۆرێكی بەرگریكەرانەیە لەبەرامبەر بەغداد دا!  
     عبداللە مەحمود
 abdulla.mahmud@gmail.com
 
 
  وا بریارە مانگی 15-5 ئەمساڵ هەردوو هەڵبژاردنی پاریزگاكان و پەرلەمانی كوردستان بەرێوە بچێت، بێگومان بە دامەزراوەییكردن و بە یاساییكردنی دەسەڵات و شێوەی بەرێوەبردنی دەسەڵات لە ڕێگای متمانەی دەنگی خەڵكەوە بە شێوەی باوی دیموكراسی پەلەمانی ئێستای دنیا، زۆر باشترە لە دەسەڵاتی دیكتاتۆری و عەسكەرتاریەت، زۆر باشترە لە دەسەڵاتی میلیشیایی، زۆر باشترە لەدەسەلاتی تاك حزبی و دەسەڵاتی ئیئتیلافی.
 بەلام لە كوردستاندا، هەڵبژاردن لەبەردەم سەدان پرسیاردایە، كە رێگرن لەوەی هەڵبژاردنێكی شیاو بەرێوە بچێت، ڕێگرن لەوەی دەنگی خەڵك مایەی بۆدابنرێت، رێگرن لەوەی دەسەلات بەیاسایی بكرێت، رێگرن لەوەی ئئتیلافی نێو چوارچێوەی رێكەوتننامەی سترایجی یەكێتی و پارتی، بشێوێنی. رێگرن لەوەی هیچ لایەنێكی دۆراو مل بە ئاكامەكەی بدات.
 پرسیار ئەوەیە، ئایا دەستبردنی یەكێتی و پارتی بۆ هەڵبژاردنەكان، بەرهەمی وەفاداری ئەوانە بە بریاری پێشووی پەرلەمان یان درێژكراوەی هەڵبژاردنەكانی عێراقە؟ ئایا هەڵبژاردنەكان لەژێر گوشار و بە بریاری  بەغدایە یان پێداویستیەكی درك پێكراوو پێویستە كە یەكێتی و پارتی پەییان پێبردووە؟ ئایا هەڵبژاردنەكانی ئەم جارە بۆ بەڕەسمی كردنی فیدرالیزمە؟ ئایا پرۆسەو فەزای هەڵبژاردنەكان بۆ هەموو حزب و لایەنەكان وەكو یەكە یان تەنها بۆ هەردوو حزبی دەسەلات و پاوانخوازە؟ ئایا ئازادی بانگەشەكانی هەڵبژاردان، ئازادی هەموو حزب و لایەنەكان و لیستە سەربەخۆكان و كەسایەتیەكان، بۆ هەمووان فەراهەم دەكرێت؟ ئایا ئیمكانیەت و داهات دەخرێتە بەردەستی هەمووان بۆ ئەوەی بتوانن دەنگی خۆیان، قسەی خۆیان، بەرنامەو پلاتفۆرمی خۆیان، بانگەشەكانی خۆیان، بگەیەنن بەخەڵكی؟ ئایا ئەو سەدان هەزار كەسە لە كارمەندو كرێكارو موچەخۆرەی حزب پسوڵەی دامەزراندنی پێیان داوە، هەڕەشەی نانبڕینیان لێناكرێت ئەگەر دەنگ نەدەن؟ ئایا ناخرێنە ژێر چاودێریەوە و ئەگەر دەنگیان بەحزبی ترو لیستی تردا چیان بەسەردێت؟ یان ئەگەر بەشداری دەنگدانیان نەكرد چی؟ ئایا فەرهەنگی سادەی رێزگرتن لە ئازادی بەیان و بانگەشەكانی هەڵبژاردن رەچاو دەكرێت و شەڕە پەرۆ و سوكایەتی بەیەكتری كردن تا دەگات بەچاوسوركردنەوەو هەڕەشەو لێدان و توندوتیژی، ناگیرێتە بەر؟ سەرئەنجام ئەگەر هەڵبژاردنەكان بە ناو هەموو ئەم تونیلانەدا و بەناو دەریایەك لە پرسیارو گێرمەو كێشەشدا بڕاوت، ئاكامەكەی قبوڵ دەكرێت؟
 بەپێی هەموو واقعیەتە سیاسی و ئابوری و چینایەتیەكانی كوردستان، و بەپێی تەجروبەیەكی واقعی كە تا ئێستا خەڵكی كوردستان بینیویەتی و دنیاش شاهیدی بووە، بەپێی واقعیەتی مامەڵەی حزبەكان لەگەڵ یەكتر، بەپێی مامەڵەی حزبەكان لەگەڵ ریزەكانی خۆیان و بیروڕای جیاوازی نێوخۆیان، بەپێی نادیموكراسی و بوون و نامەدەنی بوونی خۆیان، ئەوەیان سەلماندووە، كە ناتوانن بچنە نێو وێنەی هیچ هەڵبژاردنێكی نەك ئەوروپی تەنانەت هەڵبژاردنێكی ولاتە بە ناو دیموكراسیەكانی خۆرهەلاتیش.
 واقعیەت ئەوەیە هەڵبژاردنێك كە بریارە بەرێوە بچێت، جگە لەڕویەكی درۆزنانەی دیموكراسیەكی كلك و گوێكراوی دەسەلاتی میلیشایی ئەحزب و عەقلیەتی عەسكەرتایەتی شاخ و فەرهەنگی دواكەوتوانەی شەرق ناتوانی زیاتر ببێت. چونكە هەڵبژاردنێك كە بریارە بكرێت تەنها هەوڵیك و مانۆرێكی بەرگریكەرانەیە لەبەرامبەر لایەنە ناسیونالیستە- ئیسلامیەكانی عیراقدا، بۆ هێشتنەوەی سەهمی ناسیونالیزمی كورد لە بەغداو ڕەسماندنی دەسەڵاتدارتییان بەسەركوردستاندا.
 هەموو كەسێك ئەو راستیە ئەزانێت، پرۆژەی فیدرالیزەكردنی عێراق، شكستی هێناوە. رێكەوتنامەی نێوان لایەنەكان بەسەریەكدا ڕووخاوە. بالانسی هێزەكان و هاوسەنگی هێزی لایەنەكان و بزوتنەوەكان گۆرانی بەسەردا هاتووە. ئەمریكا لەعێراق سەرگەرمی پرۆسەی كشانەوەیە، دەخالەتی ولاتانی ناوچەكە روو لەسەرە. كێشمەكێشی نیوان بەغداو هەولیر لەسەر" بودجە، نەوت و غاز، سنورو ناوچە جیناكۆكەكان، مادەی 140 و كەركوك، پیشمەرگە، سنورداركردنی دەسەلاتی هەریمەكان( كە رەمەكەی رووی لە دەسەلاتی هەریمە) لەهەڵكشاندایە.
 رەوینەوەی خۆشباوەری خەڵكی كوردستان بە یەكیتی و پارتی و سەرجەم حزبەكانی بزوتنەوەی قەومی كورد، دەسپێكردنی دەورەیەكی پر نەفرەت و نارەزایەتی بەدژی دەسەلاتی تالانجی و گەندەل و بیدەرەبەست بەرامبەر بەسەرەتاییترین خزمەتگوزاریەكانی خەڵك و كەمترین پیداویسیەكانی ئینسانی ئەم سەردەمە. و لەژێر سایەی ئەمەدا هەڵتۆقینی ئۆپۆزیسۆنی پوچ و هەوڵیان بۆ كەلك وەرگرتن لە ناڕەزایەتی و نەفرەتی خەڵك لە دەسەلاتی  هەردوو حزبی حاكم لە كوردستاندا بێئەوەی هیچ پرۆژەیەكی جیاوازو جدیان لە هی پارتی و یەكیتی و پێبێت. تەنانەت ئەم خۆی بە ئۆپۆزیسیۆن زانانە، زیاتر لە دەیەو نیوێكە، لەپاڵ دەسەلات و بە داهاتی دەسەلات و بە هاوپەیمانیەتی لەگەل دەسەلات و بە موچەی دەسەلات، بەشداریان لەشەرو ئاشتی حزبە دەسەلاتدارەكاندا كردووە بەشێكن لە فەزای سیاسی لیخنی كۆمەلگا، بەرپرسن لەهەموو ئەو موسیبەتانەی تا ئیستا یەخەی خەلكی كوردستانیان گرتووە. تەنانەت لیستی بەناو سەربەخۆ و ریفۆرمخواز كە كەسایەتیەكانیان چەندین دەهەیە كەسی خاوەن بریارو كەسایەتی دەرجە لە پیشی دەسەلاتی حزب بوون و بەشدارن لە میژوویەكی دریژی شەرو برسیتی و خەڵك و خۆشخزمەتی بە ولاتانی كۆنەپەرستی ناوچەكە. ئەمانە ناتونن هیچ بە ئاقاری خزمەت بەخەڵك و بەرژوەندیەكانیان و دیموكراسی  بەمانا باوەكەشی بكەن. ئەمانە دەیانەوی ببنە فریاد رەسی ناسیونالیزم لەدەست نەفرەتی خەلك و رای گشتی و رەسمی و جەماوەری. بەلام بەهەمان كەرەسەی كۆن و بەهەمان هەگبە و پەیامی سیاسیەوە.
 هەڵبژاردنێك كە لە فەزای ئیستای كوردستاندا خەریكە نەخشەی بۆ دائەرێژرێت،  كاردانەوەی دەسەلاتی ناسیونالیزمی كوردە بەرامبەر بە دەسەلاتی ئێستا لە بەغدا، و پەیوەندی بە خەڵكی كوردستان و بەرژەوەندیەكانی ئەوانەوە نییە. خەڵكی كوردستان كە لێوان لێوە لە نەفرەت و ماوەی نزیك بەدووساڵە لەسەرجادەیە و بەیانی نارەزایەتیەكانی خۆی ئەكات، لەپاڵ میدیای رادیكال و ئازادو نیمچە ئازاد دا، ئۆپۆزیسیۆنی واقعی دەسەلاتی ناسیونالیزمی كوردە، پێویستە ببێتە ئۆپۆزیسۆنی جیاوازو سەربەخۆ دژ بە دەسەلات و سینایۆكانی. خواستی سەربەخۆی هەریمی كوردستان، و پیكهینانی ولاتیكی سەربەخۆ و وەستانەوەی بەنەخشە بەرامبەر بە هەرەشەكانی ناوەندو هێزەكانی، و هەرەشەو دەستیوەردان و ملهوری ولاتانی ناوچەكە، هەڵبژێرێت.
 ئەگەر بریارە هەلبژاردنێكی مۆدێرن بەرێوە ببرێت ئەبێ بۆ جغرافیایەكی پیناسەكراو بێت، ئەبی دوور بێت لە هەرەشەو دەستیوەردانی ولاتانی ناوچەكە، و هەڕەشەی ئاینندەی ناوەند لە هەریم. هەڵبژاردن ئەبێت بۆ پێكهێنانی حكومەت و پەرلەمانیكی ولاتی بێت، كە مافی دەسەلاتداریتی ڕەسمی لەلایەن مەرجەعە نیودەولەتیەكانەوە پێبدریت. ئەمەش پێویستی بە جغرافیای بەڕەسمی ناسراوی نیودەوڵەتی و زامن بوونی مافی هاولاتی بوونەوە هەیە.
 دەنگی بەڕەسمی ناسینی مافی دەسەلاتدارتێتی، دەنگی خوازیارانی جیابونەوەی كوردستان و پێهكێنانی ولاتێكی سەربەخۆی سكولاری ناقەومی، دەنگی بەرەسمی ناسینی ئازادی و ئازادی سیاسی، دەنگی بزوتنەوەكانی كریكاران و لاوان و ژنان و تویژە مەحرومەكانی كۆمەلگا، بەدژی تالانی و گەندەلی و بۆ خزمەتگوزاری و  ریزگرتن لە ئیرادەی ئینسانەكان، ئۆپۆزیسۆنی واقعی ناو كۆمەلگای كورستانە، بۆ گۆرانكاری ریشەیی. ئەمە دەنگە دەنگی نایە بۆ سیناریۆكانی هەلبژاردن و درۆ ئارایشدراوەكانی بەناو ئۆپۆزیسۆنێكی موچە خۆری حزب و دەسەڵاتی میلیشیایی.