Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
''وەهمێکی سەوز …!'' …   رزگار لوتفی

''وەهمێکی سەوز …!'' … رزگار لوتفی

Closed
by July 26, 2013 چیرۆک

 

 

 

 

 

          لە یەکێک لەو ساڵە تۆزلێنیشتووانەدا، لە ناو ئاواییەکەمان کە کەوتبووە رۆژهەڵاتی بیابانەوە، قەفەزسازێکی نامۆ دەژیا. دوو ئاکاری تایبەت بە خۆی هەبوون: یەکەمیان، تەنیا قەفەزی بۆ خۆی سازدەکرد و دووهەمیان، بەردەوام نیگایەکی لای ئاسمان بوو، وەک بڵێی؛ چاوەڕوانی باران بێ، یاخود لای مەلێکی دەستەمۆی نامەبەر بێ، هەواڵێکی ژیانبەخشی پێبگەیەنێت. پێش ئەوەی هەموو دانیشتووانی ئاواییەکە ببنە قەفەزساز، هەرکەس بچووایە بۆلای و بیویستبایە سەودایەکی لەگەڵدا بکا، بە رووتاڵیەوە دەگەڕایەوە و شتێکی ئەوتۆی دەستگیر نەدەبوو. لە کۆنەوە وا گۆش کرابووین کە بنەماڵەی ئەم قەفەزسازە لە باو و باپیرانیانەوە، هەڵگری نهێنییەکن و بێجگە خۆیان، نەیانویستووە لەکەسی دیکەی ئاشکرا بکەن. هەر ئەو نهێنییەشە بە جۆرێک، بووەتە هۆی مانەوەو بەردەوامبوونی ژیانی ئەم ئاواییە لە رووبەری وشکارۆ و کاکی بەکاکی بیاباندا. بە گوتەی ئەو بازرگان و گەشتیارانەی بەدەگمەن رێیاندەکەوتە لای ئێمە و دڵی بیابانیان دەبڕی؛ ئەم ئاواییەیان بە موعجیزەیەک ناوزەد دەکرد و لەوەی کە جەماوەرێکی چەوساوە و چەقاوەسوو، هەر لە منداڵییەوە، مڵەئاسا، بە ناخی بیاباندا بچنەخوار و بە لێدانی کارێزی دوروودرێژ، رەگەئاوەکانی ژێرزەوی بدۆزنەوە و ئاوێکی زوڵاڵی گەوارا، هاوردەی سەرزەوی بکەن، سەرییان سووڕدەما. لەوەش گرینگتر بۆیان ئەوە بووکە؛ بەو چەرمەسەری و گیاندانەوە، ئەوبڕە ئاوەی دەیانهاوردە سەر زەوی، لەو دێراوانەدا دەکاریان دەکرد کە بۆ سازکردنی قەفەز، نەمامیان تێدا دەناشتن. پاشان خەڵف و شووڵی یەکساڵەیان دەکردە کەرەستەی پێکهێنانی ئەو قەفەزانەی، بەوحاڵ و رۆژە بەرهەمیان دەهێنانن و  نەشیاندەفرۆشتن. 

 

         وەک دەگێڕنەوە؛ پێش ئەوەی هەموو خەڵکی ئاوایی دەست بدەنە بەرهەمهێنانی قەفەز و ئەم پیشەیە بکەنە پیشەیەکی جەماوەری و گشتگیر، چەندین جار، پیاوماقووڵ و ریش سپییەکانی ئاواییەکەمان، دەچنەلای ئەو قەفەس سازە نامۆیە و هۆکاری بەرهەمهێنانی ئەو قەفەزانەی لێدەپرسن کە سازیان دەکا و نایانفرۆشێ. تازە ئەگەر بیشییان فرۆشێ، کڕیارێ لەو بیابانەدا شک نابا، چونکە لە بیابانێکی بەرەهووتی کاکی بەکاکیدا، پەلەوەرێکی وا ناژی کە بەکەڵکی راگرتنی ناو قەفەزەکان بێ و رووی مەجلیسی هەبێ. بەڵام هەرجارە و بەبێ وەڵام و بەنائومێدییەکی نوێوە دەگەڕانەوە. 

          تەنیا دەسکەوتیان ئەوەبوو  لەوە دڵنیاتر دەبوون کە ئەم قەفەزسازە نامۆیە، هەڵگری نهێنییەکی وا بەحوجبە کە لە دەروونەوە هاندەرێکی بەهێزە بۆ بەرهەمهێنان و راگرتنی قەفەزەکانی. کاتێک گەورەکانی ئاواییەکەمان بە تەواوی لێی دڵنیابوون کە لەم رێگایەوە هیچیان دەست ناکەوێ؛ هەموو دانیشتوانی گوندەکەمانیان لە گۆڕەپانی ناوەندی ئاواییدا، کۆ کردەوە و راشکاوانە، ددانیان بەوەدانا کە بەهیچ شێوەیەک ناتوانن نهێنی قەفەزسازە نامۆکە ئاشکرا بکەن. هەربۆیە چارەنووسی ئاواییەکەیان بە خودی خەڵکی گوندەکە سپارد و ئاگادارییان کردینەوە کە؛ هەر کەسێ بە شییاوی دەزانێ، دەتوانێت پیشەی قەفەزسازی بۆ خۆی هەڵبژێرێ و رەچاوی بکا. نەبا لە داهاتوودا، بکەوینە باروودۆخێکەوە، لە قەفەزسازە نامۆکەی ئاواییەکەمان دواکەوین و نهێنییەکەی ببێتە هۆی خەسارەتمەندییەکی مەزن، هەم بۆ خۆمان و هەم بۆ ئاواییەکەشمان. دوابەدوای نواندنی رەزامەندیی گەورەکانی ئاوایی، چین و توێژەکانی گوندەکەمان، وردەوردە کەوتنە خۆ و لەساڵی دواییەوە و دوای بەهرەدانی نەمامەکانیان، کەوتنە چاولێکەری و دەستییاندایە بەرهەمهێنانی قەفەزگەلێکی بێ ئەژمار. ئالێرەوە بوو کە هەموو دانیشتوانی گوندەکەمان، باوەڕیان هێنا کە تاک تاکیان بوونەتە قەفەزساز و لەو پیشەیەدا بە لێهاتووییەکی رەزایەتبەخش گەیشتوون.

 

           کاتەکان بە خێرایی تێدەپەڕین و کۆگای  قەفەزە سازکراوەکانی ئاواییش، باڵاگرتر دەبوون. ئێمەش، بۆ دۆزینەوە و هەڵێنجانی ئاوی فرەتر لە دڵی بیاباندا، بێ وچان و شێلگیرانە، ناخی زەویمان کۆڵەوارتر دەکرد، بەشکوو بتوانین پەیمانەیەک ئاوی پتر هەڵڕێژینە ناو رەگدێراوی نەمامەکانەوە و خەڵف و شووڵی زیاتر دەستمان بگرێ. لەگەڵ تێپەڕبوونی زەمەندا، پەنجەرە و ناودان و رەفەی ناوخانووەکانیشمان پڕ کردبوو لە قەفەز. لە هەیوان و بان و بانیژەکانیش پاڵەپەستێوی قەفەز بوو، تاچاو حەتەری دەکرد قەفەزەکان لە سەریەک هەڵچندرابوون و دەستچین کرابوون. تەنانەت شەوانەش، خەونەکانمان ئاوێتەی وێنەگەلی بەهەزاری قەفەزەکان دەبوون . رۆژێک نەبوو هاوکات لەگەڵ بەرهەمهێنانی قەفەزەکاندا، بیر لەو نهێنییە نەکەینەوە کە قەفەزسازە نامۆکەی ئاوایی وێنەی دوڕدانەیەکی گرانبەها دەیپاراست. تا ئەو کاتەی کە هەواڵیان هێنا قەفەزسازە نامۆکە بەدیار کۆمەڵی قەفەزەکانییەوە سەکتەی کردووە و تەمەنی باقی بۆ ئێمە جێ هێشتووە هەموو ساتەکانمان زنجیرەیەک وێنەی تەمگرتووی نامۆبوون لە هێڵی رازێکی ئەبەدیدا. دوای بەخاکسپاردنێکی ساردوسڕ و بێ رەونەق، خەڵکی ئاوایی زۆر زوو، بیریان لە پشکنینی خانووی قەفەزسازە نامۆکە کردەوە. رەنگە بتوانن نیشانەیەک لە ئاشکرابوونی ئەو نهێنییەی تا هەنووکە سەرپۆشی لەسەر داندرابوو، بدۆزنەوە. بەڵکوو چیتر ئەو رازە پەردەپۆش نەبێ و ئێمەش لەوەزیاتر لەچاوەڕوانییەکی بەردەوام و کوشەندەدا نەمێنینەوە. 

 

         وەفدی پیاوماقووڵان و ریش سپییەکانی ئاواییەکەمان، پاش پشکنینێکی تێرو تەسەل، لە ناو سندووقە کۆنێکی نەخشێندراوی زێویندا، پەڕتووکێکیان دۆزییەوە کە چەندین توێ لە پەڕۆیەکی مەخمەڵینی گوڵدارەوە پێچرابوو. دیار بوو کۆنترینی پەرتووکەکانی ئاواییە و  تا هەنووکەش، کەس کتێبێکی ئاوا کۆن و ناوازەی بە خۆیەوە نەدیتووە. بە بانگەوازێکی گشتی هەموو خەڵکی ئاوایی، لە گۆڕەپانی ناوەندی گوندەکەمان کۆبوونەوە. ئەو گۆڕەپانەی بە قەفەزە لە ئەژمار نەهاتووە دەستکردەکانی خۆمان، دژئاسا و بە شێوازێکی بازنەیی و چیناوچین، لەسەریەکتری هەڵچندرابوون. ترپەی کرژ و یەکدەستی جەماوەری ناو گۆڕەپانەکە لە بێدەنگییەکی رەهاو گیانپلیشێندا، گەلێک ترسێنەر دەهاتە بەرچاو. کۆی نزیک بە تەواوی نیگاکان لەسەر زاری ریش سپیترین کەسی ئاوایی قەتیس مابوو. ئەو پیاو ماقووڵەی هەنووکە بە خوێندنەوەی پەرتووکەکەی دەستی، پەردەی لەسەر رازێک هەڵئەدایەوە کە مێژوویەکی پڕلە چەوسانەوەو چەرمەسەری روژهەڵاتترین ئاوایی بیابانی نووسیبووەوە. ئەو نهێنییەی

ژیانێکی سەمەرگی بۆ خەڵکی ئاوایی، جاری کردبوو … یەکەم وشەی پەرتووکەکە؛ گڕینچکەبەردێ بوو شووشەی بێدەنگییەکی ئاهوورایی پێکا و تفی لە زاری تاکەکانی ئاپۆڕەکەدا وشکاندەوە:

 

                     ”پەرتووکی بەختەوەری”

 

لە هەل و مەرجێکی ناوەختا،

ئەستێرەیەکی کلکدار

رووبەری بیابان دەپێکێ و

رەگی کانیاوێکی ئەفسانەیی دەقرتێنێ،

دەبێتە هۆی ئاوەدانییەکی وەسف نەکراو و

خەیاڵنەکراوی بیابان و

جێگیربوونەوەی دووبارەی

ئەو چاخە سەوزانەی

لەڕابوردوودا فەوتابوون و

ئاسەواریان نەمابوو،

ئەو رووداوە ناوازەیە

دەبێتە هۆی گەڕانەوەی

سەردەمی درەوشانەوەی زێڕینی

بسکی دارمیوەکان و

چڕینی بوولبولەکان و

دابەزینی بەڕێکەوتی مەلی بەختەوەری

بۆ دەم پەنجەرە چاوەڕوانەکان …

 

                           ٣١/٤/٩٢ – بانە

                              رزگار لوتفی

 

 

 

 

 

 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.