ڕاسیزم، سیاسەتێکی ئاراستەکراو

٤/١١/٢٠١٢ لە زۆرێک لە شارەکانی ئەڵمانیا، خۆپێشاندانی جەماوەری  ئەنجامدرا. ساڵیک لەمەوبەر  تەمەنی یەکێک لە مەترسیدارترین شانەی راسیستی ئەڵمانیا ((بنەچەی ناسیۆنال سۆسیالیست)) کۆتایی هات.. لە ٤/١١/٢٠١١ دەدەن بەسەر  بانکی شپارکاسەدا لە شارۆچکەی ئایسناخ و بەتاڵانی دەبەن  وبڕی ٧١٩١٥ ئیرۆ ی لێدەدزن، بەڵام زۆر  دوور ناکەونەوە  بە ئۆتۆمبیلەکەی بەکرێیان گرتبوو بۆ ئەو چالاکیە،  خەڵکی دەوروبەر گومانیان لێدەکەن و تەلەفۆن  بۆ پۆلیس دەکەن، پاش ئەوەی دڵنیا دەبن کە توانای دەربازبونیان نیە ئووف موندلۆس ئوف بۆنهاردت دەکوژێت وئاگر لە ئۆمبیلەکە بەردەدات و یەکسەر خۆشی دەکوژێت وهاوکات هاوڕێ ئافرەتەکەیان(بیات زاپە)  گڕ لە خانوەکەیان بەردەدات(لەشەقامی بەهار ژ.٢٦ لە زاکاوا) و رۆژی دواتر خۆی تەسلیم بە پۆلیس دەکات.

لەماوەی ئەم ساڵەدا، هەزاران ووتار لەو بارەوە  نوسراوە، سەدان چاوپێکەوتن سازدراوە. گەلێک ڕێگاش گیراونەتە بەر بۆ کەمکردنەوەو نەهێشتنی ئەو ڕەواڵە  لە ژیانی سیاسی وکۆمەڵایەتی ئەڵمانیادا. وە کۆمەڵگای ئەڵمانیاش ولایەنە سیاسی وکۆمەڵایەتیەکانیش هاو ڕانین چۆن بەر بەم دیاردەیە بگرن کە ڕیشەیەکی مێژوویی و رابەرێکی ئەفسوناوی  و کاریزمایەکی نەمری هەیە.

تەقالاکانی  دەوڵەت

ئەو ڕێگایانەی دەسەڵات گرتوویەتە بەر بۆ کەمکردنەوەو نەهێشتنی دیاردەی ڕاسیزم، ناکام و خۆدزینەوەیە.گۆرینی پۆستەکان، کۆنترۆڵی زیاتر، پەیوەندییەکی پتەوتر لە نێوان ئۆرگانە نهینیەکان ودەزگای پۆلیس و کۆنترۆڵی دەزگای نهێنی بۆ چاودێری پەرلەمان . چەند نموونەیەک لەوبارەوە، ناکارایی دەوڵەتمان زیاتر بۆ رووندەکاتەوە

بەپێی دواین لێکۆڵینەوە، تا ئێستاش لەماوەی یەکسالێ رابردوودا، نەتونراوە ١١٠ کەس دی  دەستگیربکرێن کە پەیوەندییان بەم کێشەیەوە هەیەو مەترسی کردەوەی تیرۆریستیان لێدەکرێت، (٤٠ کەس  گیراون و هەندێکیان پاش لیکۆڵینەوە ئازاد کراون)تەنانەت حەپەسا کە کە وەزیری دەوڵەت هانس پیتەر لەم زانیاریە ئاگادار بوەوە. هەفتەنامەی تسایت ژ٤٤، ٢٥.١٠.٢٠١٢

یارمەتی چەندین کەسی سەر بەدەزگای نهێنی ، لەڕێکخستن وکاری پروپاگەندەو  تەنانەت لە رابەرایەتی ئەم ڕێکخراوانەو   تا دەگات  بە تێوەگلان لە کردەوەی تیرۆریستیدا لەخودی ئەم شانەیە وچەندین گروپی تردا، وەک دەرکەوت کە ئەمان خۆیان نەک بەشیک بوون لە ڕێگاگرتن بەڵکە خۆیان دەستیان بوو لە خوڵقاندنیان و ڕوودانیدا، وە نەک ئەوەی کە کە نهێنی بگەیەنن بە دەوڵەت بەڵکە بەپێجەوانەوە، پلانەکانی دەوڵەتیان بەوان گەیاندووە، وە تەنها قازانجیان لە دەوڵەت کردووەو دەوڵەتیان لاواز کردووە.. وە درۆیان نەک تەنها لەگەڵ خەڵک بەڵکە بە زۆری لەگەڵ دەوڵەت کردووە.(هەفتەنامەی شپیگل ژ٤٥،٥.١١.٢٠١٢)

وە زیاتر لەمانە خودی ئوفە موندلوس یەكیک بووە لەو کەسانەی کە لەلایەن کارمەندێکی دەزگای نهێنیەوە  کاندید کراوە بۆ فەرمانبەر لە دەزگای پاراستنی دەستوور، وە لەساڵی ٢٠٠٨ ەوە  نێوی  مۆندلۆس و چساپا لایەن دەزگای تاوانی دەوڵەتەوە سڕاوەتەوە کە بەبەپێێ ئەوەی ١٠ ساڵ بەسەر هەوڵدانەکانیان بۆ تەقاندنەوە بەسەرچووە. وە بۆرن هاردیش  لە پلەی زۆرباش ، خزمەتی سەربازی تەواوکردووە.”بلد وتسایت”

ئەگەر لەسنووری ئەڵمانیاش بترازێین ، جاوێک لە سویسرا بکەین، نوێترین پێداچوون وتوێکاری  ڕۆژنامەی سۆنتاگ تساتونگ لەسەرەتای مانگی ئۆکتۆبەردا  لە نێو بێلایەن وسروشتی و خاوەن خاوێنترین دامەزراوەی سەربازی  دونیادا زیاتر لە ١٢ کەس لە ریزی سوپادا وە بەپلەی ئەفسەریش لە نیۆ نازیستەکان هەن. وە لانی کەم یەکدوکەسیان پەیوەندییەکی ناڕاستەوخۆییان بە ڕاستی تیرۆریستەوە هەبووە.

حزبی خرسی ئاڤگی (بەیانی سوری زێرێن)، لە یۆنان کە ١٨ ئەندام پەرلەمانیان هەیەو بەپێی نوێترین ڕاپرسی سێیەمین هێزی سیاسی پێکدەهینن، هێزێکی ڕاسیستین . ئارمەکەشیان، ئارمی هتلەری وەرسوڕاوە، بەشیوەیەکی یەکجار خوێناوی هێرشدەکەنە سەر بیانیەکان ، وە  لەکاتی سەردانی میرکل بۆ ئەسینا ، پۆنگلۆس جێگری سەرۆکوەزیرانی پێشوو ، داوای قەدەغەکردنی حزبی ناوبراوی کرد وبەفاشیست و نیونازی ناساندنی. ئەوەی جێگای سەرنجە ئەوەیە بەڕای ستەملێچوان وئەوانەی بەرگری لە هێرشی راسیستەکان بۆ سەر بیانیەکان، ناتوانرێت لەلای پۆلیس شکایەت تۆمار بکەن، چونکە لە خودی پۆلیس دەترسن و پۆلیس بە ئاشکرا ئەگەر خۆی یارمەتی نەدات ئەوا سیاسەتی نەعامە پەیڕەو دەکات ، وەک ژنە رۆژنامەنووس ئیلینا پانتاگۆتیا نێونا(ئین زیت زیت ٢٠.١٠.٢٠١٢).

ڕێگای بزوتنەوەی دژی ڕاسیزم:

پرسی ڕاسیزم، پرسی چەوسانەوەیەکی کەمایەتی نیە، من لەگەڵ نووسەر.مایکا تسمەرمان، لە رۆژنامەی ئاک((رەخنەو لێکۆڵینەوە زمارە ٥٧٦ لە ١٢.١٠ هاورام ، بزوتنەوەی دژی فاشیزم ئەم ڕوداوەی وەک کێشەیەکی کۆمەڵایەتی فراوان تەماشا نەکرد. وە من پێموایە بزوتنەوەی دژی فاشیزم، ئالتەرناتیفیکی کردەوەیی لەبەردەستدا نیە. ناتوانێت خۆی وەک ئالتەرناتیفیکی کۆمەڵایەتی جیاواز لە ڕوانگەی دەوڵەت بخاتە بەردەم کۆمەڵگا. بزوتنەوەی دژی فاشیزم، دژی ڕاسیزم، دەتوانن جەماوەریكی فراوان بۆ کارو کەمپینەکانیان هەڵخرێنن وەک خۆپیشاندانی شاری دیرسدن لە ١٣.٢.٢٠٠٩ کە شار خرۆشا و دیواری ئینسانیان دروستکرد لەبەرمبەر مارشی یادەوری بۆردمانی شاردا ( ١٣.٢.١٩٤٥ کە لەشەری جیهانی دووەمدا بۆردمان کراو کە بووە هۆی ئەوەی کوژرانی  منال و خەڵکی مەدەنی )). بەڵام کەموکورتی سەرەکی بەبۆچوونی من .نەبینینی ڕاسیزمە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی/سیاسی بۆرژوازی، سەدەی ٢١.

ڕاسیزم وەک سیاسەتیکی ئاراستەکراو

لە نێو ئەو ووتارو راپۆرت ولێکۆڵینەوانەدا کە لەماوەی ئەمسالدا لەسەر ئەم شانەو ڕاسیزم بڵاوکرانەوە، کتێبی (نازیزمی نوێ)٠ هەردوو نوسەر ترولف ستاودو جۆهان ڕادکە، یەکێک لە باشترین نوسینەکانە.لێرەدا ناکرێت هەلسەنگاندن وکورتەکەی بە خوێنەر بناسینین. هەردوو نوسەر لەسەر ئەوە کۆکن و هاوران ، بە تایبەت ترۆلف ستاود، کە بەرتەسکردنەوە وئیلغاکردنی یاساکانی پەنابەری وتوندوتیژکرنەوەی یاسا ومافەکانی بیانیان، نازیستەکان بە سەرکەوتنی خۆیانی دەزانن و هاندەری چالاکتربوونیانە.

نزیکەی نیو سەدە خەڵکی ئەوروپا، چەپی لیبراڵ ئاسۆی پەیڕەوکراوی سونەتی ژیان وبیرکردەوەیانی بە شیوەیەکی گشتی داگیرکردبوو.ڕاستی کۆنەپەرست ودواکەوتو،مەیدانی پەیداکردووە، لیبرالیزمی کۆنەزەرڤاتیف ولیبرالیزمی نوێ، بواری دەستکەوتوە لەگەڵ هیزە ئاینیە میانڕەوەکان  بەزۆری لە ئەوروپا چارەنوسی سیاسی وماشێنی دەوڵەتیان چنگخستووە. ئەزمەی ئابووری ودڵەڕاوکەو ترس ونەمانی ئارامی وسەقامگیری ئابووری وبێکاری خۆی بەرمهێنەرو پەیداکەری ئەم دیاردەیەیە.

ڕەخنەگرتن لە دیاردەی ڕاسیزم و گەشەی تیرۆریستی گروپەکانیان، پەیوەندی بە ئاڵوگۆڕ لە گشت بونیادی سیستەمی ئەمڕۆی دونیا هەیە. پەیوەندی بەیاساکانی پەنابەری، مافی کریکارانی بیانی، مافی هاوڵاتیبون، سیاسەتی تێکەڵابون، هەیە. بە بۆچوونی من ئەم ئاڵوگۆڕە پێویستە لە کۆمەڵگای ئەوروپاوە دەست پێبکات. ٢٠٠ ساڵ لەمەوبەر لەکۆمۆنەی پاریس دا، یەکیک لە بریارەکانی حکومەتی کرێکاران ئەوەبوو(( فەرەنسا ووڵاتی ئەو کەسانەیە لەسەری دەژین)).

٥.١١.٢٠١٢

جەمال کۆشش