Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
دەوڵەتی دووەم وگرێی توركەكان

دەوڵەتی دووەم وگرێی توركەكان

Closed
by September 17, 2013 گشتی

 

 

 

 

 

ماڵپەڕی كوردپرێس، لەسەر كۆبوونەوەیەكی سەرۆك وەزیرانی توركیا هەواڵێكی هەمەلایەنەی بڵاوكردۆتەوە، كە هەڵدەگرێت لەزۆر لایەنەوە رای لەسەر بخرێتە روو. لەم كۆبوونەوەیەدا بەرواری 16/9/2013 لەشاری ئادیامان رەجەب تەیب ئەردۆغان رووی لەنەیارە سیاسیەكانی كردو روی لەكوردیش كردو بۆ هەموو لایەك بۆچونی خۆی خستە روو، جارێكی دیكە هەندێ دۆسیەی وروژاندەوە بۆ تابلۆی سیاسی توركیا بەردی زلن ولەوانەیە بەر دیواری دەوڵەت بكەون، درز یان روخان دروست بكەن. چونكە دواجار كورد بۆتە گرێیەك لەقوڕگی دەوڵەت گیر بووە، یان ئەوەتا دەوڵەت ئەخنكێنێت، یان دەبێت توركەكان حیكمەتی ئەوەیان هەبێت گرێیەكە بكەنەوە. 

ئەردۆغان لەكۆبوونەوەكەدا لەگەڵ كوردەكانی شاری ئادیامان گوتی: “توركیا تاك دەوڵەت دەمێنێتەوە، خوازیارانی دەوڵەتی دووەم بڕۆنە شوێنێكی دیكە”. ئەگەر بەسادەیی لەم وتەیەی سەرۆك وەزیر بڕوانین، دەتوانین هەندێ وەڵامی زیندوو یان بەرجەستە وەربگرین، بۆ نمونە لەپڕۆژەی ئاشتی گەلی كوردو پەكەكەو رێبەر ئۆجەلاندا، بەهیچ شێوەیەك نەهاتووە كورد دەوڵەت لەناو دەوڵەت دروست بكات. یاخود كورد لەتوركیا جیابێتەوەو باكوری كوردستان بكرێتە دەوڵەتێكی سەربەخۆ. كورد لەپرۆسەی ئاشتی وداواكاریەكانی خۆیدا نەیگوتووە با دەوڵەتی توركیا پارچە پارچە بكەین. كورد داواكارە نكۆڵی لەهەبوونی نەكرێت، رۆڵەكانی زیندانی نەكرێن، زمان وكولتورو مافی زەوت نەكرێت وقەدەغە نەكرێت. هاوڵاتی توركیا بێت وەكو هاوڵاتیەكی تورك. كورد دەیەوێت توركیا هی گەلانی توركیا بێت نەوەكو هی گەلی تورك. كورد داوای دیموكراسی وئازادی وپێكەوەژیانی كردووە. بۆیە هەر قسەیەكی جیاواز لەمە لەسەر كورد بكرێت، بێگومان غەدری مێژوویی وئەخلاقیە بەرامبەر گەلی كورد. دەوڵەتی دووەم وەهمێكی تازە نیە لای توركەكان، لەوەتەی كورد لەباكوری كوردستان لەتوركیا خەبات بۆ مافەكانی دەكات، هەمیشە تۆمەتباری دەكەن بەوەی دەوڵەتی دووەم دروست دەكات، توركیا هەڵدەوەشێنێتەوە. كەلەراستیدا كورد جگەلە مافی نەتەوەیی ونیشتمانی خۆی جگەلە داواكاری دیموكراسی خۆی، شتێكی دیكەی نەگوتووە. هەرچەندە بەهەموو پێوەرەكان گەلی كورد مافی دەوڵەتی یەكەمیشی هەیە نەوەكو دووەم! كورد وەك هەر گەلێكی دیكەی سەر ئەم هەسارەیە مافی شكۆمەندی خۆیەتی، خۆی بڕیاری مافی چارەنوسی خۆی بدات. 

بەپێی هەواڵی كوردپرێس بە گێڕانەوە لە CNN Turk: ڕەجەب تەییب ئەردۆغان، سەرۆك وەزیرانی توركیا لە سەردانێكدا بۆ شاری كوردنشینی ئادیامان، پاش ڕێوڕەسمی كردنەوەی فڕۆكەخانەی ئەو شارە لە كۆبوونەوەی لایەنگرانی جەختی كردەوە:” ئەو كەسانەی لە توركیا داوای دەوڵەتی دووەم دەكەن دەبێ بزانن كە ئەم وڵاتە بە ڕووبەرێكی 780 هەزار كیلۆمەتری دووجا، تاك دەوڵەت و تاك نەتەوە دەمێنێتەوە و هەموو خەڵكەكەی هاووڵاتییانی توركیان.”

بەڵام ئەم وتەیەی ئەردۆغان تەواو بەتاڵ وبێ ماناو بێ ناوەڕۆكە، ئەگەر كێشەی كورد لەتوركیا چارەسەرێكی بنەڕەتی نەكرێت، هەتاوەكو كێشەی كورد وەكو نەتەوەیەكی بەش خوراوو چەوساوە لەتوركیا چارەسەر نەكرێت، نە دەوڵەت دەتوانێت خاوەنی سەقامگیری وسیستەمی جێگیربێت، نە خاكی توركیا بەپتەوی دەمێنێتەوە!..

ئەردۆغان گوتی: ئەگەر دەوڵەتێكی دووهەمتان دەوێ ئەوا بڕۆنە هەر شوێنێك كە پێتان خۆشە و لەوێدا بۆ خۆتان دەوڵەت بدۆزنەوە، ئێرە توركیایە و دروشمی ئێمە وەك هەمیشە تاك دەوڵەت و تاك نەتەوەیە و بنەمای سەرەكی هەموو ئەركانی دەوڵەت ڕێزگرتنی دوو لایەنەی كورد و تورك و دیكەی پێكهاتە و ئیتنیكەكانە لەم كۆمەڵگایە و كەس ناتوانێت شتێكی دیكە بە سەر خەڵكەكەدا بسەپێنێت.

جەختیشی كردەوە: “ئەگەر كێشەیەكیش لە وڵات هەیە، ئەوا دەبێ لە ڕێگای گفتوگۆ چارەسەر بكرێت نە لە ڕێگای چەك و شەڕی چەكدارانە.”

كوردیش دەیان ساڵە هاوار دەكات، ئێمە بەخواستی خۆمان چەكمان هەڵنەگرتووە، بەڵكو چەوسانەوەو قەتلوعامی گەلەكەمان، چەك هەڵگرتنی بەسەردا سەپاندووین، كورد نایەوێت بە چەك وخوێن كێشەكەی چارەسەر بكرێت، خواستی ئەوەبووە بە رێككەوتن ودیموكراسی ورێگای سیاسی كێشەكانی بەلادا بخات، بەڵام كاتێك تۆ تەنها زمانی چەك وخوێن ووێران كردنم لەگەڵ بەكاربهێنی، ئیدی من چی بكەم؟ چەكی كورد بۆ بەرگری وماف ومانەوەی خۆی بووە. بەڵام دەبینین سەرۆك وەزیرانی توركیا دێت وقسەی كورد دووبارە دەكاتەوە، باسی رێگاچارەی ئاشتی وپرۆسەی سیاسی دەكات، كە كورد زۆر دەمێكە قسەی جددی رێگای ئاشتی وسیاسی بووە. 

دیوێكی دیكەی قسەكانی سەرۆك وەزیرانی توركیا جێگای بایەخ پێدانە، چونكە جارێكی دیكە قەتلوعامی گەلی كورد لە توركیا هێنایەوە بەرباس و، پێویستە كورد ئەم لێدوانە فەرمی وقسەو هەڵوێستانەی سەرۆكی وەزیرانی توركیا، زۆر باش دیكۆمێنت بكات. ئەردۆغان باسی چەوسانەوەی گەلی كوردی كردو رایگەیاند كورد بەدزیەوە گوێیان لە مۆسیقای خۆیان دەگرت. نەك هەبونی نەتەوەیمان بەڵكو گۆرانی ومۆسیقاشمان قەدەغەیە، بۆیە كورد هاواری بۆ شاخەكانی خۆی بردو دەستی دایە چەك؟. 

ئەردۆغان لە درێژەی قسەكانیدا گوتی” برایانی كوردی ئێمە لەژێر باری زوڵم و نابەرابەری و سیاسەتی نكۆڵی بە نهێنی گوێیان لە گۆڕانی و مۆسیقای خۆیان دەگرت و ساڵانێكی درێژ لە ژێر باری ستەم و نابەرابەری ژیاون، بەڵام سەردەمی ئەم جۆرە سیاسەتە لە توركیا كۆتایی پێهاتووە، بڕوا بكەن تەنیا ڕەنگ و دیمەنی ستەمەكان جیاواز بووە و ئێمەش لە ڕۆژئاوا و باكووری توركیا لەژێر گورزی زوڵم و ستەمدا بووین.” كەواتە ئەردۆغان خۆی تامی ستەم وچەوسانەوەی كردووە، بۆیە زۆر باش لە قورسی وسەختی وئازاری ستەم وچەوسانەوە تێدەگات. خۆی قوربانی بووە، بۆیە دەبێت بزانێت گەلی كوردیش قوربانی بووەو ئازارەكانی قوربانی بوون چین؟.ئەردۆغان دەزانێت سیاسەتی ناوخۆی توركیا گۆڕانی زۆری بەسەردا هاتووە، دەوروبەری توركیاش زۆر گۆڕاوە، هۆشی نەتەوەیی وخەباتی نەتەوەیی كوردیش زۆر چۆتە پێشەوە، هەموو ئەمانە وانەی تازەن بۆ توركیا، ئەگەر توركیا كۆشش نەكات لە دەرچون لەم وانە تازانە، توشی نوشستی گەورە دەبێت لەناوخۆیدا، كە لەوانەیە ساڵانێكی زۆر بەدەست قەیرانی گەورەوە گیرۆدەبێت. توركەكان پێوستیان بە ئازایەتی زۆر هەیە بۆ ئەوەی خۆیان وتوركیا لە نوشستی گەورە دەرباز بكەن، یەكەمین ئازایەتیش ئەوەیە مافی كوردو داواكاریە دیموكراسی ونەتەوەیی ونیشتمانیەكانی بسەلمێنن. راستە ئێستا هەنگاو هەیە، بەلام ئەم هەنگاوانە تیماری برینە گەورەكە ناكەن، ئەوەی هەیە تەنها دەرمانە بۆ هەندێ برینی كۆن، بۆ نمونە ڕاوێژكارانی ئەردۆغان ڕایانگەیاندووە: بڕیارێكی پاكێجی دیموكراتیزاسیۆنی پارتی داد و گەشە دەگەڕێتەوە بۆ زیندوو كردنەوەی ناوی كۆنی گوند و شارە كوردنشینەكان كە زۆربەیان ناوی توركییان بەسەردا سەپێندراوە.

ئەم گۆڕانە بایەخی خۆی هەیە، بەڵام دواجار چارەسەری كێشەی كورد برینە گەورەكە سارێژ دەكات. 

ئەردۆغان لە شاری ئادیامان باسی كۆمەڵكوژی كوردی كرد لە دێرسیم وهاوكات باسی كۆمەڵكوژی عەلەویەكانیشی كرد، روشی كردە پارتی كۆماری گەل (جەهەپە) و پێی گوتن كەی دەتانەوێت داوای لێبوردن لە كوردو عەلەویەكان بكەن لەسەر ئەم كۆمەڵكوژیەی بەرامبەر كوردو عەلەویەكان ئەنجامتان داوە؟. توركێك داوا لەتوركێكی دیكە دەكات لەسەر كۆمەڵكوژی كوردو عەلەوی داوای لێبوردن بكات، ئەمە خزمەتی متمانەی توركەكان دەكات، نەوەكو مەترسی هەبێت بۆ سەر یەك پارچەیی دەوڵەت ویەك نەتەوە، چونكە ئەگەر ئەوان بڕوایان بە دیموكراسی ولێبوردن وپێكەوەژیان هەبێت، لەناوخۆیاندا فشار دروست بكەن، بێگومان لای بەرامبەر دەبنەوە جێگای رێزو متمانە، لەجیاتی ئەوەی جێگای ناحەزی بن.

لەم سەردەمە تازەیەدا، چی دیكە توركەكان بەهەموو گرێ كوێرەیە ناتوانن دەوڵەتداری بكەن. ئەگەر بڕواشیان بەم راستیە نیە، ئەوا داهاتوو خۆیان توشی گرێ وگۆڵی تازە دەكەنەوە. 

 

 

هەندرێن شێخ راغب 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.