Skip to Content

Friday, March 29th, 2024
فانی ته‌واوکه‌ری قوتابخانه‌ی شیعریی نه‌ته‌وه‌یی خانی و حاجی قادری کۆیی 11

فانی ته‌واوکه‌ری قوتابخانه‌ی شیعریی نه‌ته‌وه‌یی خانی و حاجی قادری کۆیی 11

Closed
by December 4, 2011 ئەدەب


چارە چییە؟
ئەگەرو مودێلەکانی خەباتی رزگاریخواریی
.

مودێلى یەکەم:  رەحمى خودا،هاواربەستن لەخودا بەشکا  رەحمێ بەم گەلە نەگبەتە بکات…
خوداوەند بە لوتفى بێ ژمارت
بە نوورى مانگ و رۆژى شوعلەدارت
بە بەحرى جوودو چاکەى بێکەنارت
بکەى رەحمێ بە کوردانى هەژارت
لە چاڵى جەهل و پەستى سەر دەرێنن.
چڕو چێڵى نەزانى تێک شکێنن.
*****
خودا کوردانى نووستوى ژوورى غەفڵەت
بە ێوتى رەحمەتت کەى جوملە بێدار
لە قاپى تۆ بە ئەنواعى تزرع
گەلى کوردان دەکەن بۆ چاکە هاوار
ئەمەل وایە لە دارووى ئیلتیفا تت 
نەبێ بێ بە هرە کوردى دڵ بریندار
لە بۆ سەر کەوتنى ئەم کوردە(فانى)
بپاڕێوە لە قاپى بەرزى سەتتار.
*******
ئەى مەلائیک، ئەى فەلەک، ئەى ئاسمان
ئەى خوداى بەرز و گەورە و لاسەکان
ئەى بەشەر، ئەى دۆستدارانى جیهان
ئەى گرۆهى زاڵمان و خائینان
کەى رەوایە هۆزى کوردى بەشکراو
قەت نەبینێ رۆژى ئازادیى بە چاو.
*****
لە سەرەتادا(فانى) هاوارى زۆر بۆ یەزدان دەکا،بەڵام موخابین هیچ هەواڵێ نابیستێ و دەردەکوردەکەشى گرانتر دەبێ.

مودێلى دووەم:  پشت بەستن بە چیا کان:
چیاکانمان: پشتیوانمانن، قەڵاى خۆراگریمانن، سەرچاوەى ژیانمانن:
کوردان کێوەکان پشتیوانیانن 
جێگەى ناشتنى دوژمنا نیا نن

لاى فانى چیاکان قەڵاى سەخت و  نەبوو بێى (موعجیزەى) کردگارن، لوتکەى سام و هەیبەت و جوانین، بنکەى شارستانى کۆنن، بنەماى هەستى ئیستا تیکى و خۆنازیى نەتەوەیین، سەرچاوەى ژیان و شێوەژیانى تایبەتى کوردەوارین، رەمز و وێنە و نموونە و نوێنەرى خۆڕاگرتنى کوردان و گۆڕستانى داگیرکەرانن. ئەماتە چەند دێرێکن لە هۆنراوەى چیاى نیشتمان:

سڵاوم لە تۆ ئەى چیا ى نیشتمان            بە بەرزیى بژى تابمێنێ جیهان
ئەتۆ سێبەرى خۆشەویستى خوداى           لە بۆ کوردى ئازا بە بەش دانراى
بە تۆ شادە ئێستا دڵى کوردى گورد          لە ژێر پێتە بەرزیى قەڵاى دەستکرد
بە تۆ لاوەکان چوست و چالاک بوون          لە هەنگاوى تەنگانە بێباک بوون
ئە تۆ ئەو قەڵاتەى کەوا جاویدان            دەمینێ،لە تۆ دوورە باکى نەمان
وەک ئەستێرە بەرزە سەرو شانى تۆ           هەموو دارى بەردارە دامانى تۆ
گەلێ دیمەنى جوانە و ا ئاوى سەرد          سەرەو لێژە رێگەى بەبێ تۆز و گەرد
بژین ئەو چیا یانە بۆ هۆزى کورد             لەوێ لاوەکان دەبنە سەربازو گورد
فڕۆکە و گەڕۆک و دەبابە و رەشاش         لەئەو جێیە بێسامە وەک هێزىجاش

وەسفەکانى فانى بۆ چیاکانى مەرگە، قووڵى تێگەیشتنى ستراتیژى مێژوویى (فانى) و شانازى  بە مێژووى بەرگرى کورد بەرامبەر داگیرکەران دەردەخا.
دیارە فانى هەر وەک  لە زۆربەى هۆنراوەکانى روونى دەکاتەوە، چیا بە شێوەیەکى رووت و دابڕا و لە کەسێتى و ئازایەتى و زانایى گەلى کورد بە بناغەیەکى پتەوى خەباتى سەربەخۆیى دانانێ. وەک راستییەکى بابەتى مێژوویی (چیاکان پشتیوانى کورد) بوون و گۆرستانى دوژمنانیان بوون. بەڵام هێشتا چیاکان نەبوونە هۆى پێشکەوتن و رزگار بوون. کوردییان لە حاڵەتى دواکەوتوویى بەربەریى و دابەش دایبەشى قەبیلایەتیدا هێشتۆتەوە. بۆیە ڕێگاى چارەى یەکەم و دووەم و دەیەم و کۆتایى لاى فانى هەر خوێنداوارى و زانین و زانستە.
مۆدێلى سێیەم : (قارەمانى رزگارکەر) : واتە دەرکەوتنى رزگارکەرێک، پاڵەوانێکى نەتەوەیى ناوخۆیى.
فانى واىدادەنێ کە لەئەنجامى خڕبوونەوەى ئەو هەموو کارەسات و عەزابە مێژووییە، هەر دەبێ لەناو کورد خۆیدا، لە ناو جەرگەى جوگرافیاى برینەکانیدا، قارەمانێکى مێژوویى پەیدا بێ و هەلومەرجى مێژوویى و دنیایى تێبگا و بەرنامەى رزگارى کورد و گەلە ستەمدیدەکەى پیادە بکات..
فانى لێرەدا بیر لە دەرکەوتنى (لینین) ێکى نەتەوەیى دەوڵەتخوازى کورد دەکاتەوە (لینینى) ێک کە فرمێسکى چاوى خاکەساران و هەناسەى هەژارانى کورد دروستی بکات:
 
ئەى کۆمەڵى هەژاران، ئەى چاوى خاکە ساران
بڕژێنن میسلى باران، فرمێسکى ئەرخەوانى
تەڕکەن بە خوێنى چاوتان، چۆغەى شڕ و دڕاوتان
تا بەڵکە بێتە ناوتان، مەردێ بەمیهرەبانى
ئەم حاڵە تاڵە لادا، ئەم زوڵمە زوو بە با دا
رووکا بە لاى گەدا دا، رۆشن بکا ژییانى
حەیفێ نییە (لینین) ێ، کوردیش وەها بیینێ
تاوداتە شیرى قینێ، وەک شێرەکەى شەڕانى

مۆدێلى چوارەم : کۆڵۆنیالیزمى بەربەرى شەڕانى:
زۆر گەل و گرۆ کە وڵاتەکەیان ژیانى کۆمەڵگاى خۆیان دابین نەکردووە چاویان بڕیوەتە سامان و خاکى گەلانى دى و وەک گرۆ و لافاوى بەر بەرى هێرشیان بۆ وڵاتانى دى کردووە و سامانیان تاڵان کردوون، خاکیان داگیر کردوون و گەلیان ژێر دەست کردووەو دەسەڵات و زمان و سیستمى خۆیان بەسەردا سەپاندوون، عەرەب، مەغۆل، تەتەر، تورک، لەوانە بوون.
فانى لە هۆنراوەى (بۆ جافەکان) کە یەکێکە هەوەڵین هۆنراوەکانى و لەکاتى لاوێتیدا لە ساڵى 1932 دا نووسیویەتى بیرى بۆ ئەمە دەچێ و بەجافەکان دەڵێ بۆ لەسەر زەوى و زارى بێ ئاو و رەق و تەق کە دادى ژیانیان نادا ئازایانە دەجەنگن و یەکتر دەخۆن، بۆ ئەو ئازایەتییە وەک مەغۆل و تەتەر بۆ پەیداکردنى زەوى و زار و سامان لە وڵاتانى دیکەدا بەکار ناهێنن !!..
هۆلاکۆ جەنگاوەرى هۆزەکانى خۆى بەکارهێنا بۆ شاڵاوى داگیر کردنی ولاتانى دیکەو ئێران و بەغداى داگیرکرد:
جافەکان دەرحەق بە یەکتر بەس جەفاکاریى بکەن
 بەس بڕێژن خوێنى یەکتر بۆ تەماعى دونیەویى
 وەک لە قەتلى یەکترى ئازان ئەگەر ئازا دەبوون
 کەى دەبوون رازى بە شاخ و داخى بێ ئاو و زەویى
قەت (هۆلاکۆ) خان میسالى ئێوە جەنگانى نەبوو
ئیستیلاى ئێران و بەغداى کردوو بەرزایى و نەوى !

مۆدێلى پێنجەم : شۆڕشى رۆشنبیریى لاوەکان .
مۆدێلى دووەم هیچ. گەلى نەزان هەرخەریکى خۆ خۆرییە و ناپڕژێتە سەر هیچى دى. لەبەر ئەوەى فانى دەردە کورد، دەرى نەزانى و  دواکەوتوویى و کۆنەپەرستى ناخۆیى و هۆکارى (دوژمنى هاو خانە)، بە دەرد و هۆکارى هەرە سەرەکى کوێرەوەریى و تراژیدیاى مێژوویى کورد دەزانێ، لە هۆنراوەیەکى زوویدا ئەو بیر و باوەڕە گرنگ و رادیکالى و پێشکەوتنخوازى دەردەبڕێ و کە تەنیا و تەنیا بە راماڵینى بت و بتگەدەى واتە بتپەرستخانەى کۆنەپەرستیى و نەزانیى لە ناو کۆمەڵا، کۆمەڵگاى کوردەوارى دەرگا و دەرووى ئازادى و پێشکەوتنى لێدەکرێتەوە. فانى ئەمە بە مەرجى مێژوویى و ئایدیۆلۆژى سەرەکى و جەوهەریى،  پێشەکى و پێشوەختى هەر بزوتنەوە و شۆڕشێکى نەتەوەیى رزگاریخواز دەزانێ :

تا ئەم دەمارى جەهلە لە لەش نەکێشنە دەر
وە حشین و وەحشییانە هەموو شت خەرا دەکەن .
***
میللەتى بێ شعوور و بێ ئاگا
هەرچى ویستى کرابێ نەکراوە
چونکە سەبر و سیباتى قەومى نەزان
وەکو بڵقى زەعیفى سەر ئاوە
****
لەم عسرى تەرەققى بە شەڕ و بۆمبى ئەتۆمدا
هەر ئەحمەقى پیێشوویى و نەگۆڕاوە خەیاڵت.
******
روو  لە زانین گەر نەکەى تۆ پەشمە تیعدادى نفووس
 بۆ دڕینى ورگى گا گەل، بەس کە گورگێ قینى گرت.

کە وایە شۆڕش بە گەلى نەزان ناکرێ، کە لەگەڵ یەکەم تەقەدا، یەکەم بۆمباباران یان یەکەم دەرکەوتنى دەبابە دا، وەک بڵقى سەر ئاو بتوێتەوە . یان خۆى بخاتە باوەش داگیرکەرێکى ترەوە. شۆڕش بە بیر و زانست دەکرێ، بە تەکنۆلۆژیا و چەکى نوێ. بۆیە تا هەلو مەرجى بابەتى بۆ ئەم پێشکەوتنە مێژووییە و دروستبوونى کۆمەڵگاى بیرو زانست بڕەخسێ، دەبێ دەستەى رووناکبیرانى کورد(گەنجى پقافى ) ببنە رێبەرى شۆڕشێکى رۆشنبیرى  بت و بتخانە شکێن:
فانى ئەم بانگەوازە گرنگە بۆ شۆڕشى رۆشنبیرى لاوانى رووناکبیر دەکا:

تا تێکنەدرێ بتگەدەى کۆنەپەرستى
دەڕۆن گەل و سەرگەل بە خودا روو بە شکەستى

تا پاچى زەکا دەست نەدەنێ (گەنجى پقافى )
ئەو بتگەدە بێ سەر نییە یەک لەحزە تەنافى !
*****
زانین سەرۆکى مەسڵەحەتى مڵک و میللەتە
گەورەی نەزان و هەرزە گرفتارى زیللەتە

لەم سێ بەیتەدا فانى تەواوى گرێبەندیى (ئیشکالى) مێژوویى کورد و چارەسەرییەکەى دەستنیشان دەکا:
سەرۆک نابێ (کەسى) شەخسى بێ.
سەرۆک دەبێ (زانین) بێ، کردە و پراکتیکى زانین خۆى دەبێ سەروەر و رێبەرى بەرژەوەندى وڵات و گەل بێ. ئەوسا گەلى ئازاد و کۆمەڵگاى شارستانى خۆى دەکەوێتە سەر سکەى پیشکەوتنى خۆى. بەڵام کەس، شەخس، لەوێنەى (گەورەى نەزان) تەنیا خۆیان و گەلیان گرفتارى زیللەت و نیشتمان تووشی وێرانیی و سەرگەردانیى دەکەن.
(زانین) یش نابێتە سەرکردە گەر دەستەى لاوى رووناکبیر نەیکەن. ناتوانن زانین بکەنە رێبەرى بەرژەوەندى گەل و نیشتمان گەر هەموو بتخانەکانى کۆنەپەرستى بە باجى زانست و زیرەکى و هۆشیارى خۆیان تێک و پێک نەدەن. مانەوەى بت و بتخانەکان ماناى ئەوەیە کە ئەو سەرگەلە نەزانانە و گەلیش بەرەو شکستى و هەرەسى دەچن.
ماناى ئەوەشە کەوەک مێژوو نیشانى داوە بە مانى سەرکردەى نەزان و خۆپەرست و بتخانەکانى کۆمەلڕ، بۆ یەک لەحزەش ئەو بتگەدانە بێ پێشکەشکردنى قوربانى نابن: قوربانى کوشتن، بڕین، لەسێدارەدان، کوشتنى ناوخۆ، کوشتنى ژنان، کوشتن بە رووداوى ناخۆش، کوشتن بەنەخۆشى و دواکەوتن، هتد.
رێگەى دروستى پێشکەوتن و سەرکەوتنی کورد ئەوەیە کە دەزگاى تاکە کەس
بڕمێندرێ و نەفى بکرێ و لەجێى ئەو (دەزگاى زانین) دامو دەزگا و دامەزراوەى کۆمەڵگاى شارستانى جێى بگرێتەوە.

مۆدێلى شەشەم : تەقینەوەى کورد بە رووى داگیرکەراندا لە ئەنجامی هێرشی داگیرکەراندا:
لەم مۆدێلەى راپەرینى کوردا، گەلى کورد دوورە پەرێز و (وەحشی) یان خاوەن شێوە ژیانى ئۆتۆنۆمى خۆیەتی و، قەناعەتی بە ژیانێکى سادە و ساکار بەڵام سەربەخۆ لە شاخ و کێوەکانی خۆیدا کردووە. بەڵام داگیرکەران، هەڵبەت لەبەر تەماعى کانگە و سامانى وڵاتەکەیان هەر بۆ دەسەڵاتکێشانى ئیمپریالیستانە و کۆلۆنیالیستانە، لەو شاخستان و کێوەڵانەش وازى لێ ناهێنن، دەستدرێژییان دەکەنە سەر، هێرشیان بۆ دەبەن، شێوە ژیانى کوردانەیان لێ دەشێوێنن. لەئەنجامدا هەستى نەتەوەیى و نیشتمانى ئەوان بەرامبەر (ئەوى دى) زیاتر دەبێ، وەک شێرى ناو لانە لە دوژمن رادەپەڕن و دەست دەکەنەوە. ئەوکاتە دوژمنانى کورد حاڵى دەبن چ هەڵەیەکى گەورەیان بە هەستاندنى کورد لە خەوى غەفڵەتیان کردووە. خاکى عالەم بەسەر خۆیاندا دەکەن و پاشەکشێ دەکەن و ناچار دەبن مافى سەربەخۆیى کورد بسەلمێنن. ئەوسا ئاڵاى سەرکەوتن و یەکبوونەوەى پارچەکان و سەربەستى کوردستان لە ئاسماندا بە بەرزى دەشەکێتەوە:

ئەو شێرو پڵنگانە لەناو لانە خزاون
بۆ کەس نییە هەرگیز نەزیان و نەزەرەریان
دوژمن لە خەوى غەفڵەتیان را دەپەڕێنێ
هەڵدێ بە غەزەب دیدەى پڕ کینەیى شەڕیان
دەڕژێنە سەر و پێى نەیارانى دڕندە
خاکى هەموو عالەم دەکەن ئەوساکە بە سەریان
ئەم خاکى گەلى کوردە کەوا بەش بەشە ئەمڕۆ
وەک دۆزەخى لێ دێت و دەگۆڕێ سەقەریان
هەق دێتەوە دەستى خاوەنى هەق عاقیبەتى کار
دەڕوا بە سەما دا عەلەمى فەتح و زەفەریان .
******
بورکانى ئاگرینە ئەم شاخ و داخە بەرزە
گەر بێت و گر بسێنێ گێتى دەخاتە لەرزە
با تێبگەن بە چاکى داگیرکەرانى هەرزە
ئێسقان و خوێنى کوردە ئەم خاک و ئاو و ئەرزە
******
ئاگرى گەرمى هەناسە و خوێن و ئاوى چاوى کورد
دێتە جۆش ئاخر دەبینێ و کارى سەد بورکان دەکا
****
لایەنێکى دى ئەم مۆدێلەى تەقینەوە وەک دەبینن گۆڕینى چەندێتییە (زۆرى ستەمگەرى و زۆردارى) بە چەشن (تەقینەوەى بورکانى، شۆڕش)

6. مۆدێلى حەوتەم : چاوەڕوانکردنى دەرفەتى جیهانیی و خێرا قۆستنەوەى ئەو هەل و دەرفەتە:
فانى بەبیر کردنەوەى ورد  و ئەزموونى دەوڵەمەندى ژیانى لەناو کۆمەلڕ و جوگرافیاى کوردستان دا، هەر زوو ئەوە تێدەگا کە بەبێ سازبوونى دەرفەتى رۆژگار و هەلومەرجى لەبارى جیهانى، هەر هەوڵێکى بەرگرى و شۆڕشى چەکدارى، کارێکى هەڵەشە و هەڵە و مایە پووچ و  کودرکوژانەیە. دەبێلە پێشەوە (جگە لە رۆشنبیرکردنى گەلەکەت و چاککردنەوەی قەیاغە شڕەکەى بە هونەر و زانست) دەرفەت و بارى جیهان لە بەرژەوەندى تۆدا بن ئەگینا بانگاشەى ئایدیۆلۆژیی و گەزافى شۆڕشگێڕانەى بێ پشتیوانى جیهانى و هەلومەرجىرۆشنبییری گەل، شتێکى بۆش و بێهوودەیە. لەگەڵ ئەوەش کە بە گشتی کورد ئیختیاری کەمەو رۆژگار دژییەتی، کورد نابێ بێهیوابێ و ببەزێ و دەبێ بۆ دەرکەوتنی دەرفەتی مێژوویی ئامادە بێ:
  تا هەل نەیاتە پێش و گەلان نەبنە هەلشوناس.
بێ سوودە لافى زل زل و راسانى بێ ئەساس
ئێستا لەبەر موخالەفەتى چەرخى کەچ مەدار 
زۆر دوورە دەستى ئێمە لە دامێنى ئیختیار
ئەمما بە زین خەتایە دەبێ زۆر بە عەزمەوە
راکەینە بەزمى کێشەوە یا دەشتى رەزمەوە   
 
وەک پێشتر ئاماژەمان پێ کرد فانى جیهان بوونى لە رووى سیاسیەوە وەک هەڵسانى لافاوى سیاسەت دەبینێ. دەبێ خۆت بۆ ئەم لافاوە ئامادە کەى تا بەبێ قوربانى، یان دەرفەت وەرگرى گەر هات و ئەم لافاوە لە بەرژەوەندى تۆ بوو و دوژمنەکانتى راماڵى:

ئەم عەسرەیە عەسرێکە کەلافاوى سیا سەت
بۆ فەوتى نەزانان لە هەموو لاوە دەدا جۆش
رێکى خە لەزانست و عەمەل کەشتى و پاپۆڕ
خۆ دەربەرە لەم گێژە وەکو عالەسى تر تۆش.

کورد دەبێ دەرفەتناس بێ بۆ ئەوەی دەرفەتی مێژوویی لە دەست نەدات. بەڵام زۆر جار سەرکردە نەزانەکانی جاهیلانەو نائینسانانە شەق لە دەرفەت هەڵدەدەن و لە کاتی بێ دەرفەتیشدا (راسانی بێ ئەساس) دەکەن و کورد بە لەناوبردن دەدەن:

ئەم لە هەل هەڵدانە ئیشی جەهل و نائینسانییە
داخەکەم بێئیختیارن ئێستا لێزانانی من

زانست و نەخشەدانان و کارکردن لاى فانى بنچینەى ستراتیژى سەرکەوتنن. وەک لە هەڵوێستى فانى بەرامبەر بزوتنەوەى چەکدارى ئەیلوولى 1961 دا روونمان کردەوە، فانى لاى وایە گەر هەلى جیهانیش بێتە پێش دەبێ تۆ لە رووى زانست و ستراتیژى سیاسى و شێوەى ڕاستەقینەى خەباتى سەردەمەوە ئامادەبى، دەنا

قایەغ ئەگەر شکستە و بێکەڵک و کون کونە
پێى نەچیە ئاوى زۆرەوە بیناسە دوژمنە
ئەم قایفە شکستە گەلى کوردە بێ درۆ
هەر کوردە بۆتە خاوەنى، خنکاوە، ڕەنجەڕۆ
ئیسلاحى  ئەم سەفینە هەتاکو نەکەى بە قەن
قەت نەچیە ناوى، گۆڕتە، ئەى شێرى ناو دەوەن !

7. مۆدێلى حەوتەم: عەتفى جیهانىو دادپرسى کۆمەڵەى نەتەوە یەکگرتووەکان:

ناکرێ ئینکارى حەق لەم کۆمەڵە
مەرکەزە بۆ داد و حەللى مەسئەلە
کۆمەڵى یەکگرتوو بۆ هەر کۆمەڵێ
حەق دەنووسێ، حەق دەبێژێ، حەق دەڵێ
گەر  وەهایە حەق دەسێنن بۆ  بەشەر
بۆچى وا یەخسیرە کوردى دەربەدەر
من سەرم سووڕماوە لەم رووداوە بۆ
هەر بەتەنیا کوردە تەنیا رەنجەڕۆ
کوردى بیست ملیۆن نفووسى بێ نەوا
رێى نییە لەو کۆمەڵە شکوا بکا

کەوایە بۆ گەلى هەژار و بێ نەوا کۆمەڵەى گوایە دادپرس و حەقسێنى دنیا داد نادا، کورد دەنگى نایگاتێ و بۆى نییە سکاڵاى خۆى پێ بگەیەنێ، لە شیعرێکى تردا دەڵێ:

کۆمەڵە یەکگرتۆکانیش دەستى عاجز ناگرن
وا لە روویانا دیارە رەنگەکەى بۆیەى ریا !!

کەوایە کورد دەبێ خۆی دەسەڵاتدار کات بۆ ئەوەی دەنگی بگەیەنێتە نەتەوە یەکگرتۆکان.

8. مۆدێلى هەشتەم :  شۆڕشى چەکداریى.
 ئەو مۆدێلانەى پێشوو هەموو هى پێش 1958 یان 1961 بوون. فانى لاى وا بوو وادەى شۆڕش نەهاتووە و بەتایبەتى شۆڕشى رۆشنبیریى و چاوەڕێکردنى هەل و دەرفەتى جیهانى دەبێ پێش هەر هەنگاوێکى شۆڕشى چەکدارانە بن.
بەڵام زۆر بوونى ستەمى راستەوخۆى رژێمى عێراقى عەرەب دواى 1958 و دەرکەوتنى رووى راستى ناسیۆنالیزمى رەگەزپەرستى عەرەب و داواى ( الپورە) ى بەعسى بۆ توانەوەى کورد، فانى زیاتر ترسان و هەستى شۆڕشگێڕى خرۆشا. لەلایەکى دیکەشەوە بە هۆى رادیۆ-وە ئاگادارى شۆڕشەکانى ئەمریکاى لاتین و جەزائیر و ڤێتنام بوو، ئەوانەى وەک شۆڕشی خۆى و مۆدێلى خەباتى شۆڕشگێڕانەى گەلەکەى دەژماردن. دواییش  کە بزوتنەوەى چەکدارى 1961 روویدا و بە ناچارى وەک (شۆڕش) بەسەر هەموو گەلى کوردا سەپێندرا و زۆر و ستەمى رژێمى عێراقى زیادى کرد و وەک داگیر کەرێکى نەتەوەپەرست کەوتە کاولکردنى کوردستان و بەکۆمەڵ کوشتنى کورد، ئەوسا (فانى) چارى نەما بەهەموو هەست و کوڵ و دلڕ و هێزى رۆحى یەوە باوەشى بە شۆڕشى بەرگرى گەلەکەیدا کردوو شیعرەکانى کردنە تۆمارێکى رۆژانەى خەبات و خوێنى گەلەکەى و چەندەها شێوە و تەکنیکى و هاندان و قەناعەت پێکردنى شۆڕشگێڕانەى لە شیعرەکانیدا داهێنان.
وەک پێشتر لەنموونەى (جەزائیر) دا باسمان کرد، فانى گەیشتە ئەو باوەڕەى کەوەک چۆن جەزائیر بە ئاشتى هیچى دەزگیر نەبوو و بە شۆڕشى ئازادیخوازیى سەرکەوت و رزگارى بوو، کوردیش دەتوانێ بەعەزم و خۆراگریى لاوەکانى بۆ سەربەخۆیی بجەنگێ و سەرکەوێ… هەر چۆنى بێ بەردەوامبوونى رێبازى ئاشتى و خۆبەدەستەوە دان لەگەڵ رژێمى داگیرکەرى عەرەب هیچ دادێک نادات.
بۆیە ئاخرى بانگەوازى شۆڕش و بەرگرى و چەک هەڵگرتن تا سەرکەوتن دەکات {بەبێ ئەوەى دوو مەرجى شۆڕشى رۆشنبیرى و هەلومەرجى جیهانى بۆ شۆرشی کورد دروست بووبن کە ئەمەش دوایی بووە هۆى هەرەس و ئاشبەتالڕ } 
 
گەلى کوردى دلێریش ساڵەهایە
لە رێگەى ئاشتى ماڵى خرا بوو
هەژارى و بێ سەوادى و دەردەداریى
بەهەر گۆشەى وڵاتى ئاشنا بوو
هەموو داهاتى خاکى نیشتمانى
لە بۆ داگیرکەرانى رۆکرا بوو
***
بەڵام نرخى نەبوو دوژمن بە ئاهو ناڵە چا نابێ
بە بێ شەڕ ئاشتى هەرگیز لە ناوانا پەیا نابێ
******
پاڕانەوە و مودارا لەم عەسرە پارە ناکا
شۆڕشى نەبێ لەمەولا ئەم دەردە چارە ناکا
*****
شۆڕشە عەیبى گەلان دەشواتەوە
شۆڕشە دەتبا بەلاى ئاواتەوە
****
بەیانى جەورى داگیرکەر بەدەرخا گەر زمانى من
هەزاران دەفتەرى گەورەى دەوێ یەک داستانى من
وەتەن وەک لالە رەنگینە بە خوێنى کوڕانى من
نەماوە رێگە بۆ کوردى دلێر و قارەمانى من
              بە شۆڕش خاکى پاکى خۆى لە دوژمنى هەرزە دەستێنێ
              بەسەر ئەم خاکەدا خوێنى بەناوى تۆڵە دەڕژێنێ
******
ئیدى فانى بە دەیان هۆنراوەى شۆڕشگێڕى ئاگرینىبۆ پێشمەرگە و فیداکارى گەلەکەى نووسیون.

9. مۆدێلى نۆیەم: تەکنیکى هۆشیارکردنەوەى شۆڕشگێڕانەى گەل بۆ بەردەوامى خەبات تا سەرکەوتن.
فانى چەندەها تەکنیک و تاکتیکى شۆڕشگێڕانە بۆ چوونە ناو ژیان و دڵى میللەتە و هاندانیان بۆ شۆڕش و فیداکارى و دروستکردنى یەکریزى گەل و یەک ئامانجى خەباتەکەى بەکار دەهێنێ .. پێویست بە نموونە هێنانەوە ناکات چونکە لە هۆنراوەکانى دواى (1961) ى ئەو بانگەواز و پەند و ئامۆژگارى و هاوار و نموونەو بەراورد و دایەلۆگانە ئاشکران. هەندێک لەو تەکنیکانە ئەمانەن .
دەستنیشانکردنى دەردو گرفتەکان
هوشیار کردنەوە
بانگەواز و وتار
روون کردنەوەى کێشەکان
نموونە هێنانەوە
وانەى مێژوویى بەهێز
ئەزموونى گەلان و خەباتیان
چیرۆک و ئەزموونى تاکەکەسانى کورد
پەندو دەرسى خیانەت و جاشەتى و ریسوایى
رەخنە گرتنى سازندە
سەرزەنشت کردنى باوکانە و رێبەرانە
هەجووى توند و بڕندە
هاندان
دان بە تاواندا هێنان و خۆ تاوانبارکردن و پەشیمان بوونەوە لە تاوان وەک:
ئەمن سیخورى پیسى دوژمنانم
     لە ژێر بارى خەتا وێنەى کەوانم
     بە دینارێ دەبەخشم نیشتمانم
    نەزانى رووت و قووت و زەردى کردم
نەزانى پەیڕەوى نامەردى کردم
ستایش کردن و دەسخۆش لێکردن
پیرۆزبایى لێکردن
یادکردنەوەى شەهیدان و نەمرکردنیان
پەرۆشى بۆ دادپەروەریى و رێبازى راستى شۆرش
هەجووى لادەران و گەندەڵان و خائینان
•    بانگەوازی بەردەوام بۆ شۆڕشی زانین و رۆشنبییریی

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.