من و ووشە ! …. نەهرۆ
پێش ئەوەی ووشە دابێ، کویلەکان کە پێکەوە ئیشیان دەکرد، بەدەرکردنی دەنگ هاو دەنگی خۆیان بۆ یەکتر پێشان ئەدا، بەڵام بە درێژایی مێژوو دەنگ گۆرا بۆ ووشە، ئافەرین، دەست خۆش، دەم گەرم، ماندوونەبیت، کاتێکی خۆش، نووش گیانت، عافیەت، پیرۆزت بێ، ووشەگەلێک کە هانی مرۆڤ ئەدەن بۆ بەردەوام بوون لە ژیان!
منیش یەکێکم لەو کەسانەی کە ووشە کارم تێ دەکا بە هەردوو دیوەکەی ئەرینی و نەرینی، بەشێوەیەک ئاوێتەی ووشە بووم ئەنجام بووم بە کویلەی ووشە، ووشەکان پەستم دەکەن، ووشەکان دڵنیاییم پێ دەبەخشن، تەلاری ناوەوەم لە ووشە بونیادنراوە، کەواتە لەباتی کۆشکی کەڵپووچ کۆشکێکی فانتازی لە ناخم دایە، کەرەستە سەرەکیەکانی ووشەن، بەواتایەکی تر ووشە دوستمە، ووشە دراوسێمە، ووشە رابوردوومە، ووشە ئێستامە، ووشە ئایندەمە، ووشە ئەو رایەڵەیە کە ئەمبەستێتەوە بە ژیان، ووشە پەیژەمە بۆ سەرکەوتنە سەر بنمێچی ئازادی، ئازادی خۆم لەوەدا دەبینمەوە، بەهەر جۆری بمەوێ کایە لەگەڵ ووشەکان دا دەکەم، ووشە کەشتی منە لە نێو دەریای گرفت بۆ گەیشتن بە کەناری دڵنیایی، ووشە ئامۆژگاریم دەکا، ووشە ئاکارەکانم دیاری دەکا، ووشە بزە ئەخاتە سەر لێوم، ووشە وەک تۆپ وایە کە بیکێشیت بە دیوارێک دا بە ئاراستەی خۆت دەگەرێتەوە ( هەموو کردەیەک کاردانەوەی هەیە بە قەدەر یەک بەڵام بە ئاراستەی جیاواز) هێزی کیمیاوی فیزیاوی ووشە لەم یاسایە بەدەر نییە !
لەرێگای ووشەوە فێری زانست بووم، هەر کاتێ ماندوو بم ئەچم لە دەریای ووشەکان مەلە دەکەم، لەسەر کەناری ووشە جەستەم ڕادەخەم، دەروانمە ئاسمانی ووشە، تیشکی خۆری ووشە گەرماییم پێ دەبەخشێ، کاتێ دەستم بە تاڵ دەبێ ووشەکان دەبنە هەنگاوم بەرەو کتێبخانە ڕامدەکێشن، ساتێک لە نێو ووشەی کتێبەکان پشوو ئەدەم، پێکەوە سەما دەکەین، دەست ئەکەینە ملی یەکتر، چەند ووشەیەک سەرنجم ڕادەکێشێ ئیدی دەبێ لەو دەرگایە بچمە ژوورەوە ووشەکانی دووتوێ کتێبەکە هەڵدەمەوە، ئەو رۆژانەی زیاترین ووشە دەبنە میوانم زیاتر شاگەشکە دەمگرێ !
هەموو ووشەیەک دوو چاو و مێشکێک لە پشتەوەیە، هەندێ ووشەش هەن لەمیانەیانەوە تێکرای مرۆڤایەتی ئەبینم !
( بتراندرسل ) دەڵێ دۆزینەوەی زانیاری نوێ، خۆشی و خۆشاو بە مرۆڤ دەبەخشێ، منیش کاتێ نهینی و مەوداکانی ووشەیەکی نوێ ئەدوزمەوە دەگەمە لوتکەی ئورگازمی ئافرەتانە، بۆ زانیاری ماوەی ئۆرگازمی ئافرەت درێژترە !
شەوان لەگەڵ ووشەکان دا دەنووم، ووشەکان دێنە خەونم، هەندێ جار کابوسم بۆ دروست دەکەن، هەندێ جاریش خۆشبەختی، ووشەکان جیهانی بەتاڵیم پر دەکەنەوە، بەتایبەتی لە شوێنێک دا کە تەماس لەگەڵ ئینسانەکان زەحمەت بێ ! برادەری ووشە ئاسانترە، گەرچی دەڵێن لەرووی عەمەلییەوە دە ئافرەت سفورە لەبەر کا، باشترە لە هەزار لێکوڵێنەوە دەربارەی قەدەغە کردنی حیجاب ! بەڵام من سیحری ووشە مەستم دەکا، مانگێ جارێ بوتڵێ شەرابی ووشەی قرمز دەکڕم دوو کڵاسی ووشەی تەنیایی لێ دەخۆمەوە ئیدی مەست دەبم بە ووشەی رەنگاو رەنگ، لە ووشەکان جوڵانەیەک دروست دەکەم تیایدا پاڵ دەکەوم دەروانمە ئاسوی ووشە، رۆمانێکی پر ووشە بەدەستەوە دەگرم، دەکەومە هەڵچنینی ووشەکان، وەک نوقڵ دەیانمژم، ئەو ووشەیە تەڵخ بێ زۆر لەسەری راناوەستم فرێ ئەدەمە دەرەوە، ئەو ووشەیەش شیرین بێ دەمەوێ زورترین کات لە دەمم دا بمێنێتەوەو تام و چێژی لێ وەردەگرم.
ووشە فێری خۆشەویستی یی کردم، خوشەویستیش فێری ووشە، لای من ووشەو خوشەویستی ئاوێزانی یەکن، ئەگەر ووشەیەک لێم زیز بێ وا دەزانم دونیا بە سەرم دا رووخاوە، هەندێ جار رەشەبای خەیال ووشەکانم لێ یاخی دەکا، کەچی دوای ماوەیەک وەک کوترێ دەستەمۆ دەگەرێنەوە بۆ هێلانەکانیان !
لەرێگای شیعر و چیرۆک و رۆمانەوە، ووشەکان دەمبەستنەوە بە رایەڵی ژیان، بۆ ساتێک لە ژێر خەیوەتی ووشە لەنگەر دەگرم لە کاتێک دا ئاسمانێ ووشە بە خۆڕ دائەکا، دەنگی بارانی ژێر خەیوەت چێژێکی تایبەتی یی هەیە !
ووشە باڵم لێ دەڕوێنێ فێری فڕینم دەکا بەڵام من پەپۆلەیەکی پێکراوم لە شەرێکی نابەرامبەردا تەنیا باڵەکانم لە ووشەی ساغ دروست کراوە، هەر بۆیە دەتوانم بە ئاسمانی ئەندیشەی پر ووشەدا بفڕم، دەست بدەم لە ووشە تابووەکان، ووشە نامۆکان، ئەو ووشانەی بە ئاسانی دەستەمۆ ناکرێن.
لای من ووشە دەبێتە ئینسان لەسەر پێ دەروا دوو گویچکەو دوو چاوی هەیە، دەماندوێنێ دادگاییمان دەکا، لە زیندانی ووشە زیندانیمان دەکا !
کاتێ دەچمە ژوورە تاریکەکەم لە چەشنی مۆم ووشەیەک دائەگیرسێنم، لەبەر رووناکی ووشە دونیا گەشتر ئەبینم، کاتێ برسییم دەبێ دەچم دەرگای سەلاجەکەم ئەکەمەوە چەند ووشەیەکی سارد دەردێنم و بابۆڵەیەکی ووشە لێ دروست دەکەم ئیدی برسییەتیم دەشکێ، مەسیح دەڵێ ئینسان تەنیا بە نان ناژێ !
هەندێ جار ووشەکان وەک مناڵ لاساییمان دەکەنەوە گاڵتەمان پێ دەکەن بەڵام ئێمە دەبێ بە چەند ووشەیەکی جوان ژیریان کەینەوە.
بروانە ململانی و کێشمەکێشەکانی جیهان، لەسەرەتا دا هەموو بە ووشە دەکرێ، گەر چی لە پشت ووشەوە نان خۆی حەشار داوە بەڵام نانیش بە حزبی ووشەو رێکخراوی ووشەو دەوڵەتی ووشە دێتە بەرهەم.
ووشەکان دەبنە دروشم، نهێنی جەنگی هەڵبژاردن بە ووشە بە رێوە دەچێ، بت پەرستەکان خوایەکی کەڕو ڵاڵیان هەڵبژارد تا دواتر جووەکان هاتن پینج سەد ساڵ دیالۆگیان لەگەڵ چەمک و دەسەڵاتی خوایان کرد و ئاینێکی ئاسمانی یان داهێنا کە پڕە لە ووشەو مانای نهێنی !
ووشەکان لە خانەکانی مێشکی مرۆڤ دان لە هەمان کاتدا رەنگدانەوەیان هەیە لە فەزاو بۆشایی ئاسمان، زانست و سیستەمی سیمیائیە ئاشکرای کردووە کە ووشەکانی مێشکی مرۆڤ دەبن بە عەلامە و سیمبول و رموز لە فەزای خارجی دا ئەوجا وەک زانیاری دەگوزرێنەوە!
کەواتە فەزا پرە لە ووشەی نهێنی، ووشەی ئاڵۆز، ووشەی نەزانراو، ووشە بە زمانە جیاوازەکان، ووشەی سادە، ووشەی قووڵ، هەر ووشەو ئاستی خۆی هەیە، سیمبولی خۆی هەیە، کلیل و قوفڵێ خۆی هەیە، کەواتە هەر ووشەیەک کۆدێکە !
ئەمرۆ لە دونیای ئەنترنێت ووشەو ژمارەکان دەبنە کۆدی نهێنی، بانقەکان بە ووشە دەکرێنەوە، بازرگانی بە ووشەوە دەکرێ، ووشە ئەسپی ئەم دونیایەیە، یا بەرەو لوتکە دەمانرفێنێ یا پشتمان لە ئەرز ئەدا، قوڕ بەسەر ئەو کەسانەی غافڵن لە هێزو سیحری ووشە ! بۆیە من شەیدای ووشەم، ئەگەر ووشەکان کۆبکرێنەوە دەبنە مەعریفە، مەعریفەش بە واتای دەسەڵات، ئەوەی ووشەی زورتر لابێ دەسەڵاتی زیاترە !
لەم کاتەدا مەرج نییە، هەموو ووشەیەک هێزی پۆزەتیڤی هەبێ، هەندێ ووشەی وەهمیش هەن بوونەتە دەسەڵات خەڵکانێک بەرێوە دەبەن، میکانیزمی ووشە ئەوەیە وەهم دەخوڵقێنێ، هەموو ووشەیەک وەهمێک لە پاڵ دایە، ئینسان مەست دەکا، ئەگەر وەهمێکی زانستی بوو ئەوە دەبێتە کردارو ئەنجامی بەرچاوی دەبێ، بەڵام ئەگەر وەهمێکی غەیبی بوو ئەوە تەنیا فریودانی ئینسانە بە ووشەی بریقەدار.
ووشەکان دەمانجوڵێنن ئێمەش لە رێگای ووشەوە خەڵک دەجوڵێنین، ووشە خودە، ووشە بابەتە، ئەگەر ووشە نەبێ ناتوانین پێناسەی خۆدو بابەت بکەین، ووشە شوناسە، ئێمە لە رێگای ووشەوە کەسایەتی مرۆڤ هەڵدەسەنگێنین.
ووشە خشڵ و زێڕ نییە بە خۆمان دا هەڵیواسین، ووشە لە ناخمان جیگیرە، داکەندنی زەحمەتە، کە بووین بە خاوەنی ووشە دەبین بە خاوەنی خۆمان، ئەوە ووشەکانن فێری پانتایی ئازادیمان دەکا، ئەوە ووشەکانن سەبرو شکیبائی و ئوقرەمان پێ دەبەخشێ، ووشەکانیش ئەگەر نەکرێنە کردار لەهەناوی مێشکمان قەوزاخە دەگرێ، ووشە دەبێ رەها بکرێ، هەموو کەسێ پیویستی بە گێڕانەوە ( ناراتیڤ ) هەیە، دەبێ هەموو ئینسانێ لە رێگای کردەی گێرانەوە بفرێ لە شەقەی باڵ بدا، هەر چەند سانسوری خەفەکەری کۆمەڵایەتی ووشەکانمان زیندانی دەکاو فلتەری بۆ دائەنێ، بەڵام دەتوانین بەشێوەیەکی میتافوری ووشە لەو زیندانە ئازاد بکەین.
نووسەر لەرێگای گێرانەوە روڵی (تەراپی ) چارەکردن ئەگێری، ئەم کایەش لە رێگای بەکارهێنانی ووشەی شیاوەوە لە شوێنی گونجاوەوە ئەبێ، تاقە ووشەیەک هێزی ئەوەی هەیە ئینسانێک بروخێنێ لە هەمان کاتدا تاقە ووشەیەک بۆی هەیە ئینسانێک دروست بکا ! کاتێ ئێمە وەک پروفیشوناڵێکی سایکۆلۆژی لەبەرانبەر کەسێکی رووخاو داین گوێمان لە ووشە داهێزراوەکانی ئەبێ لەمەر خۆی و دەربارەی ژیان، دەبێ ئێمە ووشەکان و چەمکەکانی بۆ راست بکەینەوەو، ئەنجامەکان بە هۆی لوژیکی ببەستینەوە بەم شێوەیە لە رێگای ووشەوە رزگاری دەکەین لەو حاڵەتەی کە تیادایە، کەچی ئینسانە نەفامەکان هەر ووشەیەک بەسەر زاریان بێ دەیڵێن بە بێ ئەوەی بیر لە کاریگەریی بکەنەوە !
ووشە ئەگەر ئازاد نەکرێ دەکەوێتە بەر رەشەبای بیرچوونەوە، ئێمە لە رێگای ووشەوە شارەزای ئەزموونی خەڵکانی تر دەبین، کەواتە ووشە پردە لەسەر دەریای نهێنی، بەدرێژایی میژوو ووشە قوربانی یی خۆی هەبووە، کەسانێك لە رێگای دەربرینی ووشەوە تیرور کران، تەنیا ووشەکانیش دەتوانن داکوکی لە خوێنی بە ناهەق رژاوی ئەوان بکات، ئەگەر بمانەوێ قوتابخانەی ئازادی دروست بکەین دەبێ دیوارەکانی بەکەڵپووچی ووشە هەڵچنین، پەیڤی نەگوتراو تیایدا باس بکرێ، پیروزی و قودسیەت بۆ ئازادی دەربرینی ووشە بگێردرێتەوە، ئەگەر ووشە نەبوایە هەق لە ژیر ناهەق نرکەی دەهات !
کونتەرگراس و نەجیب مەحفوز و ئورهان پاموک و مو یان و ئیبسن و کنوت هامسون لە رێگای ووشەوە خۆیان و گەلەکانیان بە جیهان ناساند، ووشە پەیامە، پردە، ئینسانەکان بەیەکتر دەبەستێتەوەو شەتەکیان دەدا، لە رێگای ووشەوە سەر دەکەوینە سەر بنمێچی مەعریفە، دەرگاکانی مەعریفە بە ووشە دەکرێنەوە، کەواتە ووشە کلیلە، کلیلی نهێنیەکانی ژیانە، ووشە جیهان بەرەو پێشەوە دەبا، ووشە بەها ئینسانیەکان جێگیر دەکا، سکاڵای دڵی خۆمان لە رێگای ووشەوە دەردەبرین، ووشەکان شوێن و زەمانی رووداوەکان دیاری دەکەن، لەو شوێنەی ووشە مرد بێ، ژیان مردووە، دەرگای ژیان بە کۆدی ووشە دەکرێتەوە، زمان لە رێگای ووشەوە دەئاخفێ، ووشە بن و سەری زمان دەرئەخا، ووشە پێمان دەڵێ هەق لە کوێ و ناهەق لە کوێ خەوتووە !!
نەهرۆ / نەرویج
٢٨ / ٣ / ٢٠١٣
