ناوچەگەریێتی عەیبەیە‌و شەرمەزاریە
.
لەگەرمەی شەڕیساردی نێوان حیزبەکان‌و شەڕی پێشهەڵبژاردن، بابەتێکی زۆر نامەسئولانە لە رۆژنامەی ئاوێنەدا بڵاوبۆتەوە. ” با سلێمانیچێتی بکەین، هیچ عەیبەیەکی تێدا نیە!” بابەتێکە، لە نووسینی ئازاد جەلال، لە ژمارە 375ی رۆژنامەی ئاوێنە، لە گۆشەی بیروڕادا بڵاوکراوەتەوە.
رەنگبێ هێندە پێویست نەکات قسە لەسەر نوسەری بابەتەکە بکرێت، هێندەی پێویست بکات قسە لەسەر ئاوێنە‌و ستافەکەی بکرێت. چونکە ” ئازاد جەلال” دیاردەیە، شکستە، نائومێدی‌‌و بێدەسەڵاتیە. ئاڵودەبوونە بە ناوچەگەری.
جارێکیان، لای خێزانێکی ناسراوی شاری سلێمانی، لە سوید میوانبووم، لەسەر مێزی نانخواردن، باس هاتە سەر هەولێرییەکان، ژنی ئەو ماڵە، خانمێکی بەساڵاچوو بوو، چێشتی بۆ تێدەکردین، لەبیرخۆی بردبۆوە من هەولێریم‌و میوانم، بێ هیچ ئیعتیباردانانێک بۆ نەریتی میوانداری، زۆر بە جددی وتی: “… گو بە شەرەفی هەرچی هەولێری هەیە…” بێگومان پێی نارەحەت بووم، نەمزانی چۆن هەڵوێست دەرببڕم، کەچی بەسەر خۆمم نەهێنا‌و لە خواردن بەردەوامبووم، یەکێک لە کوڕەکانی ئەو ژنە کە رەفیقم بوو، وتی: “… دایکە تۆزێ لەسەرخۆ، کاعەباس دانیشتوە.. عەیبە ئەوە چیە” ئینجا ژنەکە گوایە پۆزشدێنێتەوە وتی: ” عەباس گیان، مەخسەم تۆ نیە، تۆ هەولێری نیت، تۆ لە خۆمانیت…”
بەداخەوە زۆر جار رۆژنامەگەری لە باشوری کوردستان، لە گەیاندنی زانیاری، بێباکە‌و راستگۆ نیە. رۆڵی هەرەسادەی رۆژنامەگەری، کە پێویستە هەیبێت، بریتیە لە رەوانی‌و راستگۆیی بڵاوکردنەوەی هەواڵ‌و زانیاری بەشێوەیەکی عادیلانە‌و بابەتیانە.
ئەو بابەتەی کە لە رۆژنامەی ئاوێنەدا بڵاوکراوەتەوە. زانیاری هەڵەو حوکمی ناعادیلانەی تێدایە. نوسەری بابەتی “..با سلێمانیچێتی بکەین…” ئاماژە بە سەرچاوەیەک دەکات، ناوی: (مێژوی عێراقی نوێ) نوسەرەکەی (عەلی وەردی)یە. خۆشم کتێبێکی عەلی ئەلوەردیم، بە عەرەبی لەبەردەستدایە، ناونیشانی کتێبەکە ” لمحات اجتماعیة من تاریخ العراق الحدیث، الجزء الخامس، حول ثورة العشرین، قسم الثاني” چاپی 1978ی (مطبعة الادیب البغدادیة)یە، لە فەسلی سێهەمی ئەو کتێبەدا باس لە (الثورة في المناطق الکردیة) دەکات. لە لاپەڕە 61ی تا دەگاتە لاپەڕە65، باسەکە لەسەر بارودۆخی هەولێرە لە سەردەمی “شۆڕشی” ساڵی 1920. هیچ وەسفێک نابینم بە خراپە‌کەی ئازاد جەلال باس لە هەولێری‌‌و لە ملکەچبوونی “عەشیرەتی خۆشناو” بکات.
بە پێچەوانەوە، عەلی ئەلوەردی، بە پەراوێزی ژمارە1ی ئەو فەسڵە، داوایلێبوردنی کردووە‌و نوسیویەتی (… مەسەلەی لێکۆڵینەوە لە شۆڕشەکانی کورد، کە لەساڵی 1919دا هەڵگیرساوە، بۆ برالێکۆڵەرەوەکوردەکان لێدەگەڕێم، چونکە ئەوان لەو بوارە لە ئێمە شارەزاترن) هیچ ئاماژەیەکم بۆ ماست هێنان‌وبردن لەو باسەدا نەبینی. ئیتر نازانم ئەو چەواشەکاری‌و هەڵگێڕانەوەیەی مێژوو لە خزمەتی چی دایە؟
بەڕای من رێگەدان بە بڵاوکردنەوەی بابەتی لەوجۆرە، پشتگیری‌و هاوڕاییە لەگەڵ نوسەر، لەگەڵ ناوەڕۆکی بابەتەکەش. ئاوێنە لە پەنای دیموکراتی‌و ماف‌و ئازادی رادەربڕین‌و رۆژنامەگەریەوە، برەو بە عەقڵیەتێک دەدات کە دەیەوێت بە ناشیرینکردنی ئەوانی دی، باڵاکردنی خۆی بەزۆری زۆرداری بسەلمێنێت. ستافی ئاوێنە، زۆر نابەرپرسانە مامەڵە لەگەڵ تێکست‌و مانا دەکەن، بەلایەنەوە گرنگ نیە هەستی خەڵک بریندار دەبێت یا نا.
سوکایەتیکردن بە کەس، بە خەڵکی، بە ناوچەو وڵات، هەتا دەگاتە سەر ناوزڕاندن، بەتایبەتیش لە کاری رۆژنامەوانیدا، ئەمڕۆ، لە زۆر شوێنی دونیادا، تاوانە‌و سزای خۆی هەیە. بڵاوکردنەوەی ئەو جۆرە بابەتە هیچ پاساوێکی شایستەی بۆ نیە، جگە لە رق‌و کینە. نووسینەکەی ئازاد جەلال نە تێکستێکی مەعریفیە، نە جوانیەکی تێدایە کە شایستەی بڵاوکردنەوە بێت. بەڕای من ئاوێنە کەوتۆتە چاڵی هەڵەو هانی ناوچەگەریێتی دەدات.
بۆ خوا بمگرێ کە بڵێم سلێمانی‌و هەولێر وەک وایە؟ جیاوازیەکەی نێوان سلێمانی‌و هەولێر لەو سەردەمەی ئەمڕۆماندا لە چیدایە؟ ستەم لەسەر ژن لە سلێمانی‌و هەولێرە وەک یەکە، ژن لە هەولێر و لە سلێمانی بەهەمان پاساو، کە پێیدەڵین شەرەف، دەکوژرێن، یا لەبەر شەرەف خەتەنە دەکرێن. هێندەی هەستی نەتەوایەتی لە سلێمانی کزبووە‌و ناوی فرۆشگا‌و چێشتخانە‌و دوکانەکان بەعەرەبی یان بە بیانیکراوە، لە هەولێریش بەهەمان شێوەیە. برەودان بە ئیسلامی سیاسی لەسلێمانی لە هی هەولێر کەمترنیە. ئازاد جەلال باس لە خاوێنی مرۆڤ دەکات، باوەڕ ناکەم لەهەولێریەکان خاوێنتر بن، هێندەی چێشتخانە‌و نانەواخانەی پیس‌و دەرمان‌و خواردنی بەسەرچوو لە سلێمانی‌و هەولێر هەیە، شایانی ئەوە نیە بڵێی سلێمانی خاوێنترە. ئەگەر مرۆڤەکانی سلێمانی لە هی هەولێری ” جوانتر ” بن، دەستی بێکەسی شاعیر نەدەشکێندرا، پەیکەری پیرەمێردی نەمریش بە مەیمونەکە ناونەدەبرا. ئەگەر ئێمە ئازادیمان، لای ئێوە، بۆ ئێرە هێنابێتەوە، کەواتە هەمومان ئازادین، ئەی ئەو پرتەوبۆڵەیە لە چی؟ یا گێچەڵی نەگەیشتنی “قیتارەکەی سلێمانی”یە بە هەولێریەکانی دەکەن.
مرۆڤە سیاسەتی داهێناوە. سیاسەت هونەری ژیانە، سیاسەت چەندین شێوازی هەیە، مەرج نیە ئەوەی تۆ دەیکەیت، یا کردووتە، ستاندارت بێت‌و ئەوانی دی لادان‌و ملکەچی بێت. . ئەی کە ” لە سلێمانی یاخیبوون‌و رەخنەو هاوارو زیتەڵی هەیە ” چۆن بوو رانیە بوو بە دەروازەی سەرفرازی‌و شکۆمەندی ئێمە؟ خۆ سلێمانی ” لەسەردەمی سەددامدا بە (مەدینە سەعبە) ناودەبرا”. چۆن بوو لە زیتەڵی ئێوە، چەخماخەی راپەڕین نەبیندرا؟ خۆ سلێمانی “کڵاوو جامانە”ی لێ نەبوو، دەستان بەچیەوە گرتبوو؟
پێویستە ستافی ئاوێنە، پێش ئازاد جەلال، داوای لێبوردن لە خەڵکی هەولێر بکەن‌‌و چیتر رێگەنەدەن روپەڕی رۆژنامەکەیان ببێتە مۆڵگەی بیری تەسک‌و دوواکەتوویی. کوردستانی هەنوکە، پێویستی بەعەقڵیەتی تازە‌و دونیابینی سەردەمانە هەیە.
(عەباس ئیسماعیل حەمەد، هەولێر 2013-05-29)
