Skip to Content

Friday, March 29th, 2024
ناڤ و نیشان دجیهانا  (عه‌بدولخالق) ێ‌ چیروكنڤیس دا

ناڤ و نیشان دجیهانا (عه‌بدولخالق) ێ‌ چیروكنڤیس دا

Closed

 نڤیسینا هه‌ر تێكسته‌كی، بخودیێ‌ خودانێ‌ وی تێكستی ڤه‌ گرێداییه‌ ئه‌وێ‌ ب وێ‌ نڤیسینێ‌ رابوی، ئایا ئه‌و كه‌سێ‌ هه‌ خودان چ پاشخانه‌یه‌كا هزری، ره‌وشه‌نبیری و مه‌عریفی یه‌. چ ئه‌و ره‌وشه‌نبیری یه‌ دبیاڤێ‌ سیاسه‌تێ‌ یان كومه‌لایه‌تی یان ته‌كنه‌لوژیایێ‌ و ئابوری دا بیت یان ژی گرێدای سه‌ربور و خواندن و دیڤچوون و دگه‌ل به‌هره‌مه‌ندییا وی و سنعه‌تكارییا وی كه‌سی، ئه‌وێ‌ ب وێ‌ نڤیسینێ‌ رابوی، ئه‌گه‌ر هات و هه‌لسه‌نگاندنه‌ك بو بهێته‌ كرن. ئه‌گه‌ر تێكست زێده‌تر گرێدای ره‌وشه‌نبیریه‌تێ‌ و میتودا ره‌خنه‌ی و ڤه‌گێرانا رابردوی و مێژو و ئه‌ڤرویا خودانێ‌ تێكستی و سه‌ربور و شوین تلێن وی بیت، ئه‌وان تێكستان چانسه‌كێ‌ زێده‌تر هه‌یه‌ كو خوانده‌ڤا ل سه‌ر براوه‌ستن و ب چر تر بخوینن، ژبه‌ركو ره‌وشه‌نبیریه‌تا وی و فه‌رهه‌نگا وی به‌رفه‌رهتره‌ ژ هه‌ڤبه‌ركرنا تێكسته‌كێ‌ دی كو خودیێ‌ وێ‌ ژڤی لایه‌نی ڤه‌ هه‌ژار بهێته‌ نیاسین، مه‌رج نینه‌ چیروك نڤیسی یان شاعری دنیایه‌كا بابه‌تێن ره‌خنه‌ی خواندبیت، زێده‌تر به‌رهه‌مێن وان ڤه‌رێژا ئه‌زمونا ژیان  و گه‌ریان  و به‌هه‌رمه‌ندییا وانن ددارێتنا به‌رهه‌مێن خودا، پێنه‌ڤێت ئه‌ڤ ڤه‌رێژا هه‌ژی  ژ ئه‌نجامێ‌ ماندیبون و ڤه‌خواندنا ئه‌كادیمیه‌تا وانه‌ و جورێ‌ ده‌ست نیشانكرنا وێ‌ خواندنێ‌ یه‌ و مژویلبون و سنعه‌تكارییا وان. لدوور ڤی بنه‌مای ژی هه‌ر به‌لاڤوكا ده‌ركه‌ڤیت چ رۆژنامه‌، كوڤار یان په‌رتوكه‌ك بیت، به‌رپه‌رێن وێ‌ ژ مانشێت و ناڤ  و نیشانێن سه‌رنج راكێش دپرن، چ ئه‌و ناڤ و نیشانێن هه‌ یێن روژنامه‌ڤانی بن چ ژی بابه‌تێن ره‌وشه‌نبیری، سیاسی، ئابوری یان جڤاكی بن، چ ژی ناڤێن به‌رهه‌مێن ئه‌ده‌بی وه‌ك كورته‌ چیروك، شعر و رومانان بن.
هه‌ر خوینده‌ڤانه‌ك ده‌ما كو به‌رپه‌رێن به‌لاڤوكه‌كێ‌ ڤه‌دكه‌ت، ل دویڤ حه‌ز و ئاره‌زوویا خوه‌، به‌رپه‌ران دقولپینیت و دناڤدا دچیته‌ خوارێ‌،  مانشێت و ناڤێن نڤیسه‌ران دخوینیت و بو دبنه‌ ده‌ستپێكه‌ك و لێ‌ زڤرینه‌ك، ژ بو وان بابه‌تێن وی بو خوه‌ ده‌ستنیشان كرین، ژ بو خواندنا خوه‌. لڤێره‌ نه‌ مه‌رجه‌ ئه‌و ناڤ  بتنێ‌ یێن نڤیسه‌ری بن یان ژی  ناڤ  و نیشانێن بابه‌تان یان ژی ب كورتیه‌كا دی، بتنێ‌ ئه‌و ناڤێن سه‌رنج راكێش، دبنه‌ جهێ‌ سه‌رنجا وی و خواندنێ‌. ل ڤێره‌ هه‌ر نڤیسه‌ره‌ك هه‌ولدده‌ت، گرێدانه‌كێ‌ بێخته‌ دناڤبه‌را خوانده‌ڤایی و مانشێتێ‌ بابه‌تێ‌ خوه‌ دا، كو ئه‌و ناڤێ‌ هه‌، ببیته‌ خاله‌كا به‌ستنێ‌ دناڤبه‌را وی و خوانده‌ڤایی دا.
    ئێك ژ ساخله‌تێن بابه‌تێن سه‌ركه‌فتی ژی راكێشانا خوانده‌ڤاییه‌ كو ژ وی بابه‌تی نه‌ بوریت، ژبه‌ر ڤێ‌ چه‌ندێ‌، دانانا ناڤێ‌ بابه‌تی، گه‌له‌ك یێ‌ گرنگه‌ و دڤێت نڤیسه‌ری ئه‌و شاره‌زاییه‌ هه‌بیت كو ب هوستاكارانه‌ ناڤه‌كێ‌ هه‌لبژێریت، كو نه‌هێلێت ئه‌و كه‌سێ‌ ل سه‌ر بابه‌تێ‌ وی را دچیت، ژێ‌ ده‌رباز ببیت.
    هه‌می كه‌س، حه‌ز ژ خواندنا وان بابه‌تان دكه‌ن، یێن بشێن دگه‌ل دا، بخو تام و چێژه‌كێ‌ ژێ‌ وه‌ربگرن، زێده‌تر ژی مه‌ره‌ما من، به‌رهه‌مێن ئه‌ده‌بی نه‌، وه‌ك (رومان، شعر، كورته‌ چیروك و ده‌قێن ئه‌ده‌بی). ئه‌ڤ  كه‌سێن هه‌، حه‌ز دكه‌ن چێژه‌كێ‌ ژوان تشتێن نێزیكی هزرا خوه‌، ژوان نڤیسینان وه‌ربگرن، ئه‌و تشتێن دهزرا وی دا و  وی بخوه‌ هه‌ست پێنه‌كری، یان ژی ئه‌و تشتێ‌ هه‌ دهزرا وی دا بویه‌ و دجهه‌كێ‌ نخافتی دا  ژ مێشكێ‌ وی، یێ‌ ڤه‌ده‌ر بویه‌. خوانده‌ڤا ده‌ما دگه‌ل به‌رهه‌مێن ئه‌ده‌بی دبیته‌ ئێك له‌ش و ئێك هزر، حه‌ز دكه‌ت وی ژی خه‌یاله‌كا به‌رفره‌هـ دگه‌ل ئافرێنه‌ری هه‌بیت، چه‌ندین مێرگێن دوی به‌رهه‌می دا، لبه‌ر سینگێ‌ خوه‌ دبینیت، وی ژی ئه‌و مێرگ تێدا هه‌بن، جهێ‌ گه‌ڤزكێن وی، لێگه‌ریانێن وی یێن هزری، بێهن ڤه‌دانێن وی تێدا هه‌بن، دگه‌لدا دخه‌یالا ئه‌دیبی دا خوه‌ ببینیت! به‌لێ‌ هه‌ر كه‌س نه‌شێت وی به‌ر و بیاڤێ‌ هزری بخوه‌ په‌یدا كه‌ت، ژ به‌ر كو په‌یداكرنا خه‌یاله‌كا به‌رفره‌هـ كورتكرنا به‌ر و بیاڤێ‌ دورهێلی یه‌، یێ‌ ئه‌و تێدا دژیت و  په‌یداكرنا وی به‌ر و بیاڤی، نه‌ گونجاندن و نه‌ وێره‌كییا ده‌ربرینا هزرییه‌ لده‌ڤ وی. ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ بوچوونا ل سه‌ری لدوور ناڤ و نیشانی بیت و گرنگییا وی بو هه‌ر بابه‌ته‌كێ‌ ئه‌ده‌بی، كو مه‌ وه‌ك ده‌روازه‌یه‌ك بو خوه‌ هه‌لبژارتی بو چوونا ناڤ جیهانا چیروك نڤیسه‌كی و كا ئه‌وی چاوان ڤیایه‌ چیروكێن خوه‌ بناڤ بكه‌ت و سه‌رنجا زێده‌ترین خانده‌ڤا بخو رابكێشیت، نوكه‌ دێ‌ به‌ره‌ڤ خه‌یالێ‌ ڤه‌ چین و تایبه‌تمه‌ندییا چیروك نڤیسی، دهه‌لبژارتنا ڤان ناڤان دا بو چیروكێن خوه‌.
   هه‌بونا خه‌یالێ‌ دجیهانا چیروكێن (عه‌بدولخالق سولتانی) ی  دا و بتایبه‌ت ئه‌گه‌ر مروڤ  ل ناڤ  و نیشانێن چیروكێن وی ته‌ماشه‌ بكه‌ت، دێ‌ نێزیكیه‌كێ‌ و هه‌ڤبه‌ندیه‌كێ‌ د دانانا  ڤان ناڤ  و نیشانان دا بینیت، جیهانه‌كا جودا ژ كه‌سێن دی، جیهانه‌كا بوی بتنێ‌ ڤه‌ گرێدایی، جیهانه‌كا ژ بچویكاتی بخوه‌ ئاڤاكـری. دێ‌ هه‌ولده‌ین دڤێ‌ نڤیسینێ‌ دا، ل وێ‌ جیهانێ‌ ڤه‌كولین و ئه‌و چ تشته‌ چیروكنڤیسی پالدده‌ت كو وی جیهانه‌كا تایبه‌ت جوداتر ژ كه‌سانێن دیتر، هه‌بیت. ناڤ و نیشان دڤان چیروكان دا زێده‌تر (ئه‌فسانه‌یی، چیڤانوك، شه‌رێ دێوا و پیرهه‌ڤی، ژمه‌ چێتران، ترس گرگرا عه‌ڤرا و گورمێنا بریسییا و سه‌هما گورستانێ‌)، كو هه‌می به‌ره‌ف ئاراسته‌یه‌كی ڤه‌ دچن، ئه‌و ژی، په‌یداكرنا رویدانان، رویدانێن نه‌ سروشتی. یان برامانه‌كا دی، ئه‌و رویدانێن بدورهێلێ‌ ئه‌م تێدا دژین دگرێدای نه‌بن، بو خه‌لكی ئه‌و رویدانێن هه‌ دكه‌هی و دسروشتی نه‌بن. ئه‌گه‌ر زێده‌تر ژی ئه‌م ل سه‌ر خه‌یالێ‌ راوه‌ستین، ئه‌و جیهانه‌ ژ ئه‌نجامێ‌ ڤییانا تشته‌كی و ئه‌و تشت په‌یدا نه‌بوی، یان ئه‌و تشت بده‌ست ڤه‌ نه‌هاتی، باراپتر ژی خه‌لكێن دی هه‌ست دكه‌ن، ئه‌ڤ مروڤێن خه‌یالی نه‌ ددروستن یان كو بدیتنا وان ئه‌و دجیهانا وان دا ناژین، هه‌ر ئه‌ڤ چه‌نده‌ یه‌ ژی، تام و چێژه‌كا ژ جوره‌كێ‌ دی دده‌ته‌ بابه‌تێ‌ مه‌، كا ئایا چیروك نڤیس یێ‌ خه‌یالی یه‌ یان ژی مروڤه‌ك سادده‌یه‌ و خوه‌ دبن خه‌یالێ‌ ڤه‌ ڤه‌شارتی یه‌ و ڤییایه‌ یاریان ب دورهێلی و په‌یڤان بكه‌ت.
هه‌ر كه‌سه‌كی هنده‌ك ژ بیرهاتنێن زاروكینییا وی دگه‌ل دا ماینه‌، ئه‌گه‌ر ته‌ماشای چیروكێن (سولتانی) ژی بكه‌ین، پیرهه‌ڤی، قه‌فقاسی و ئه‌و تشتێن زاروك پێ‌ دهاتنه‌ ترساندن، كو بتنێ‌ ژ خانی ده‌رنه‌كه‌ڤیت، بتایبه‌ت دژیانا گوندان دا و ده‌مێ‌ كاره‌ب وه‌كو ئه‌ڤرو نه‌ی، ژیان بره‌نگه‌كێ‌ دی بو، كولان دته‌نگ و تاری بون، هلنگافتن و گیانه‌وه‌رێن ب ئازار، وه‌ك مارا و سا و هنده‌ك جاران گورگان ژی ترس و سه‌هما خوه‌ په‌یدا دكرن و نه‌ ئاراماییه‌ك بو دلێ‌ دایكان ل دوور زاروكێن وان په‌یدا دكر! ئینانا (قه‌فقاسییا) كو زاروكان دكه‌نه‌ دده‌رپێن خوه‌ دا و بو خو دبه‌ن، ئێك ژوان ترساندنا بون كو ڤان دایكان به‌رگرییا زاروكێن خوه‌ دكر، كو بتنێ‌ ژ ده‌روكێ‌ خانی دویرنه‌كه‌ڤن. ره‌نگه‌ ژیانا زاروكینیا چیروكنڤیسێ‌ مه‌ ژی دڤان بویه‌ران دا بوری بیت و تا نوكه‌ ژی كارتێكرنا خوه‌ ل سه‌ر ئالیه‌كێ‌ مێشكێ‌ وی هێلا بیت، كو نه‌شیایه‌ خوه‌ ژێ‌ قورتال بكه‌ت، یان ژی ڤیایه‌ وان تشتان دوباره‌ بكه‌ت و تێكه‌لی خه‌یالێ‌ و چیروكێن خوه‌ بكه‌ت.
   ئه‌گه‌ر ل كورته‌ چیروكا (جیهانا دێوێن خوین مێژ) ته‌ماشه‌ بكه‌ین، ژبه‌ر كو دێو مشه‌ دچیروك و چیڤانوكێن كوردی دا هاتینه‌ و ئه‌ڤ  دێوه‌ ب گه‌له‌ك ره‌نگان هه‌نه‌، (دێوێن ره‌ش، سپی، سور، دێوێن باله‌فر، دێوێن دووسه‌ر و تا حه‌فت سه‌ران، هه‌یه‌ دێو بتنێ‌ دژیت و هه‌یه‌ دێو دگه‌ل هنده‌كێن دی دژیت. هه‌یه‌ دێو زوی ناهێته‌ كوشتن و گیانێ‌ وی (روح) یا ڤه‌شارتیه‌ و گه‌له‌ك جاران، وه‌ك قاره‌مانێ‌ چیروكێ‌ ل كوشتنا دێوی دگه‌ریت و ژێده‌رێ‌  گیانێ‌ وی تێدا ڤه‌شارتی، هه‌یه‌ دێو هاری مروڤان دكه‌ت، هه‌یه‌ دێو دلوڤانیێ‌ ب ژنكێ‌ یان بزارویه‌كێ‌ دبه‌ت و بارا پتر دێوێن ل لایێ‌ هه‌ڤدژ، دگه‌ل  قاره‌مانێ‌  چیروكێ‌ یان یێ‌ ل تایێ‌ خرابیێ‌). ل ئه‌ڤا سه‌ری دیار دبیت كو هیچ جاره‌كێ‌ د چیروك و چیڤانوكێن كورده‌واریێ‌ دا،  دێوێن خوین مێژ نه‌ بوینه‌ و  ل ڤێره‌ لاوازییا هزرا چیروكنڤیسی ل دور ڤان شه‌ڤبیریان دیار دبیت و نه‌ شاره‌زاییا وی بو چیروك و چیڤانوكێن كوردی، چ ب قه‌ست بیت یان ژ نه‌ شاره‌زایی، چیروك نڤیس مه‌ ژ دوو تشتان دویر دئێخیت، نه‌ بتنێ‌ كو ئه‌و دێوێن هه‌ دخه‌یالی بون، به‌لكو دڤێت تشته‌كێ‌ نوی ژ ژیانا دێوان ب ئافرینیت یان كو دڤێت بێژیت، ئه‌ڤ ره‌نگه‌ ژی یێ‌ هه‌ی، به‌لێ‌ هه‌وه‌ نه‌ دیتی یه‌!  لڤێره‌ ژی گومانێ‌ لده‌ف خوانده‌ڤایی په‌یدا دكه‌ت كو ئه‌ڤه‌ نینه‌، بتنێ‌ گه‌ر ژ خه‌یالا خوه‌ ئافراندبیت، ژبه‌ر كو خه‌یال ب رامانا خوه‌ ئه‌و هێزه‌ یا مروڤ  دكاریت پێ‌ تشته‌كێ‌ بینیته‌ ناڤ به‌رپه‌ران، كو دراستییا خوه‌ دا، چ  شوینه‌وارێن وی نه‌بن یان ژی كو مروڤ  دشێت كه‌سانه‌كی بدانیته‌ ل سه‌ر كورسیكا به‌رامبه‌ری خوه‌ و دبنه‌جهدا  ئه‌و كورسیك یا ڤالا بیت.

       د كورته‌ چیروكا (ئه‌و مه‌مله‌كه‌تا  قه‌له‌ره‌شك تێدا بوینه‌ میر)،  بو مروڤی بێهن  ڤه‌دانه‌ك د ڤی ناڤ  و نیشانێ‌ دا په‌یدا دبیت، مروڤ  دشێت خه‌یالا خوه‌ ل دور جیهانێ‌ بزڤرینیت، پاش پاشكییا روژێن بوری بزڤرینته‌ ڤه‌ و هه‌ر ژ په‌یدابونا مروڤایه‌تیێ‌، بگره‌ ژ چیروكا هابیلی و قابیلی و ئَێكه‌مین ماموستا بو مروڤی ل سه‌ر رویێ‌ عه‌ردی په‌یدا بوی، ئه‌و ژی، قه‌له‌ره‌شك بویه‌، چاوان شیا نیشا كورێن ئاده‌می بده‌ت، دێ‌ چاوان مریێن خوه‌  ڤه‌شێرن. هه‌ر ژ ڤێ‌ چیروكێ‌ و ژ ده‌ستپێكا مروڤایه‌تیێ‌، قه‌له‌ره‌شك بویه‌  قاچكێ‌ ده‌ڤێ‌ خه‌لكێ‌ و چیا نه‌ باش دراستا وێ‌ دا هاتیه‌ گوتن، دسه‌ر پاشیا وێ‌ را بو مروڤایه‌تیێ‌، كو ب ئێكه‌م ماموستا دهێته‌ لقه‌له‌م دان، به‌لێ‌ ژبه‌ر كو دچیروكا دوو كه‌سان دا هاتیه‌ و ئه‌و كه‌س كورێن كه‌سه‌كێ‌ پیروز و پێغه‌مبه‌ر و بوینه‌، ل ڤێره‌ كه‌سێن پیروز چوینه‌ لایه‌كێ‌ و قه‌له‌ره‌شكا بێ‌ ئه‌زمان چویه‌ لایێ‌ دی! هه‌ر ژبه‌ر ڤێ‌ چه‌ندێ‌ ژی دبیت ب ره‌شاتیێ‌ هاتبیته‌ تامدان، ئه‌زمان و ئاوازێن وی ژێ‌ هاتبنه‌ ستاندن، رێڤه‌چوونا وێ‌ ل به‌ر به‌رزه‌بیت و هه‌تا كو گوشتێ‌ وێ‌ ژی یێ‌ حه‌رامه‌ و نابیت بهێته‌ خارن، یا ژ هه‌میێ‌ ژی مه‌زنتر، بكێر میراتیێ‌ ناهێت و ئه‌و مه‌مله‌كه‌تا میراتیێ‌ لێ‌ دكه‌ت ژی، د هزرا خه‌لكێ‌ دا، ئه‌و مه‌مله‌كه‌ته‌ خرابه‌ یه‌ و بتنێ‌ ئه‌ڤه‌ پارچه‌ك ژ چیروكا وی ل دور  قه‌له‌ره‌شكێ‌.
 
(نوكه‌ ئه‌زمانێ‌ وی یێ‌ دده‌ڤیدا هاتیه‌ خوارێ‌، به‌لێ‌ یێ‌ دراهێلته‌ وان قه‌له‌ره‌شكا.. دا ب دویر كه‌ڤن ژ جیهانا وی.. قه‌له‌ره‌شك بوونه‌ دوو جین، هنده‌كا دپشت تابلویێن هولێ‌ دا خو ڤه‌شارت و یێن دی چونه‌ دناڤ باخچێ‌ په‌یكه‌ران دا.. ئه‌وی به‌ردا ب دویف قه‌له‌ره‌شكا ڤه‌، تا دناڤ وان په‌یكه‌ران دا خو به‌رزه‌ كرین.. لێ‌ ده‌مێ‌ زڤریه‌ هولێ‌، دیت تابلویێن وی هه‌میان ره‌نگێن خو یێن به‌رداین !!بتنێ‌ ره‌نگێ‌ ره‌ش یێ‌ مایه‌ دناڤ په‌روازه‌ی دا…!!
ب له‌ز و به‌ز ڤه‌گه‌رییا باخچه‌ی، دیت په‌یكه‌رێ‌ وی هه‌میان په‌رێن ره‌ش یێن پێڤه‌ هاتین و دمه‌كێن قه‌له‌رشكا یێ‌ ب سه‌رێن وانڤه‌ چێبوین..!!).

     دكورته‌ چیروكا (زه‌لام  و  كلوخ  و تلپێ‌ رۆژێ‌) دا،  چیروك نڤیس مه‌ دبه‌ ته‌ دجیهانه‌كا دییا جودا دا، كو مروڤی  بیر ل شه‌ڤه‌كا زڤستانێ‌ یا دژوار بهێت، یا به‌فرین، سڕ و سه‌قه‌م، سوپێن دارا و شه‌ڤبێریێن كورده‌واری، كۆ مروڤی ژبیر ڤه‌ دبه‌ن و بێهن ڤه‌دانه‌كا  هزری لده‌ف مروڤی په‌یدا دكه‌ن. به‌ری چاڤ  خشاندنێ‌ ل ناڤه‌ركا چیروكێ‌ بكه‌ت.

 دچیروكا (ئه‌و ته‌یرێ‌  ب  خوینا مروڤان مه‌زن بوی)  ناڤ  و نیشانێن  ڤێ‌ چیروكێ‌،  مروڤی دبه‌نه‌ دناڤ خاچدانێن مه‌سیحییان دا و چاوان گونه‌هبار و كه‌سێن دسه‌ر دا چوی، دهاتنه‌ هلاویستن و خاچدان، ئه‌ڤ كه‌له‌خێ‌ هلاویستی و خاچدای و بویه‌ شیڤ خارنا ته‌یرێن كه‌له‌خا! بوچی مروڤ هزر نه‌كه‌ت ئه‌ڤ ته‌یرێن هه‌ یێن هیبوینه‌ ڤه‌خارنا خوینا مروڤان! ئه‌رێ‌ ئه‌ڤ ته‌یره‌ نوكه‌ ل كیڤه‌ دژین یان ژی پشتی (كه‌لتورێ‌ خاچدانێ‌ به‌ره‌ڤ نه‌مانێ‌ چویی) ئه‌ڤ ته‌یرێن هه‌ نوكه‌ چاوان  ژیانا خوه‌ دبه‌نه‌ سه‌ر!. چیروكنڤیسی دڤێت دیاركه‌ت خه‌لك به‌روڤاژی هزر دكه‌ن و به‌روڤاژی تشتان دبینیت، تشتێ‌ خه‌یالی زوی دكه‌ڤیته‌ به‌ر ئاقلێ‌ وی  و تشتێ‌ زانستی خو ژێ‌ ددنه‌ پاش، كێشانا هزرێن خه‌لكێ‌ یێن هه‌مه‌جور، بو ناڤ ناڤه‌روكا چیروكێ‌ پێنگاڤه‌كه‌ و شاره‌زایی دڤێت، ژبه‌ر كو خوانده‌ڤا هه‌مه‌ جوره‌ و گه‌له‌ك ئاستێن هزری و ره‌وشه‌نبیری ڤه‌دگریت، خوانده‌ڤایێ‌ هه‌مه‌جوور ژی ل تشتێ‌ نه‌ ئاسایی دگه‌ریت كو سه‌رنجا وی راكێشیت. 
     ب كورتیه‌كا دی (جیهانا چیروكنڤیس)ی،  ته‌فاعله‌كا  ئێكسه‌ره‌ دگه‌ل هزر و مێشكێ‌ كه‌سێن وی دڤێت بو بنڤیسیت، كو رێژه‌ییا  هه‌ره‌ مه‌زن  ژێ‌، ل دویڤ كه‌ڤنه‌ هزرێن باب و باپیران د به‌رده‌وامن و ب هزرا چیروكنڤیسی، ئاخفتن ب ئه‌زمانێ‌ وان، ئه‌نجامێن باش ژێ‌ ده‌ردكه‌ڤن. مه‌ گوت ئه‌ڤ ناڤ  و نیشانه‌ ژ  ڤالاتیێ‌ نه‌ هاتینه‌ و گرێدانه‌كا  ئێكسه‌ر  دگه‌ل هێڤێنێ‌ هزرێن  وی هه‌نه‌. ژبه‌ر كو دهه‌می ناڤ  و نیشانان دا، جهێ‌ پرسه‌كێ‌ و  سه‌رسورمانه‌كێ‌ هێلایه‌ پێش چاڤ، كورته‌ چیروكا خو ته‌رخان كریه‌ بو به‌رسڤ دان و شروڤه‌كرنا وی ناڤ  و نیشانی، ب هونه‌ره‌كێ‌ هوستاكارانه‌.
ژڤان ناڤ و نیشانێن كورته‌ چیروكان ژی ده‌ردكه‌ڤیت،  چیروكنڤیس یێ‌ بێ‌ هیڤی و بێ‌ ئومێد ژی نه‌ بویه‌، هه‌ر وه‌ك دڤان ناڤ  و نیشانا دا (هیڤییێن پاپوره‌كا كه‌ڤنار یان  پایزه‌كا كه‌ڤنار)  و ڤیایه‌ سه‌ربوران بكه‌ته‌ تشته‌كێ‌ ب گیان و دگه‌ل گیانێ‌ خه‌لكێ‌ ته‌فاعلێ‌ بكه‌ت. ژبه‌ر كو ژبیركرن و پشت ڤه‌ هاڤێتا سه‌ربوران، ئێش و ئازارێن ملله‌تی چاره‌ ناكه‌ن، به‌لكو بو پاش  پاشكی د زڤرینیت. ئه‌ڤێن خارێ‌ ژی هنده‌ك ژ ناڤ و نیشانانه‌ كو چیروك نڤیسی پێ‌ كورته‌ چیروكێن خوه‌ ناڤكرین. (ل هیڤیا ئه‌لنده‌كا نوی، بوم و روژه‌كا نوی، پایزه‌كا دره‌نگه‌، جیهانا دێوێن خوین مێژ، دێوێن باله‌فر، ئه‌و ته‌یرێن ب خوینا مروڤان مه‌زن بوی، ئه‌و مه‌مله‌كه‌تا قه‌له‌ره‌شك تێدا بوینه‌ میر، زه‌لام و كلوخ و تلپێ‌ رۆژێ‌، گوپال، ڤالاتی، پێله‌كا دژوار، زێمار، هیڤیێن پاپوره‌كا كه‌ڤنار، ل هیڤیا ئه‌لنده‌كا نوی.
دبیت هه‌ر كه‌سێ‌ ئه‌ڤ چیروكه‌ و به‌رهه‌مێن چیروك نڤیس (عه‌بدولخاق سولتان) خاندبن، بزانیت كا ناڤ و نیشانی چه‌ند گرنگییا خوه‌ لده‌ف وی هه‌بویه‌ و شیایه‌ ب زیره‌كانه‌ ل خالا هه‌ستییارا خانده‌ڤای بگه‌ریت و بزانیت دێ‌ كه‌نگی و چاوان خوانده‌ڤای ب به‌رهه‌مێ‌ خوه‌ ڤه‌ گرێبده‌ت، ئه‌ڤ ژی ده‌ستهه‌لییا وی دیار دكه‌ت كو گه‌له‌ك كه‌سان ئاریشا هه‌لبژارتنا ناڤ و نیشانی بو به‌رهه‌مێن خوه‌ هه‌یه‌ و دهه‌لبژارتنا خوه‌ دا سه‌ركه‌تی نه‌بوینه‌ و به‌رهه‌مێ‌ وان هاتیه‌ پشت گوهـ كرن یان ژی خوانده‌ڤای خوه‌ دسه‌ر  را هاڤێتیه‌ و نه‌بویه‌ جهێ‌ گرنگییا وی. یان دێ‌ بینی ئه‌و ناڤێ‌ بو بابه‌تێ‌ خوه‌ دهه‌لبژێرن ل سه‌ر ناڤه‌روكا بابه‌تی نا گونجیت و تشتێ‌ گرنگتر ژی كو دكورته‌ چیروكا سولتانی دا مروڤ خوشیێ‌ ژێ‌ وه‌ردگریت، ئێك ژ ساخله‌تێن ناڤ و نیشانێ‌ ئه‌ده‌بی مروڤ دزانیت كا خودیێ‌ بابه‌تی یان ناڤ و نیشانی خودانێ‌ چ مه‌ودایه‌كا هزری یه‌ و تا چ رادده‌ هزرێن وی دڤه‌كری و دتژی نه‌. هه‌ر چه‌نده‌ ناڤ و نیشان لدویڤ پێشكه‌فتنا ده‌می ژی په‌یدا دبن و دهێنه‌ گوهرین، به‌لێ‌ ده‌ما كو ناڤ بو به‌رهه‌مه‌كێ‌ ئه‌ده‌بی دهێنه‌ هه‌لبژارتن، جوداهییا خوه‌ دگه‌ل به‌رهه‌مه‌كێ‌ روژنامه‌ڤانی بو نمونه‌ هه‌یه‌، ژبه‌ر كو ئالاڤێن به‌رهه‌مێن ئه‌ده‌بی زێده‌تر خه‌یالی و ئافراندنن.


عبدالرحمن بامه‌رنی

http://ebdulrehmanbamerni.blogspot.com/

 

        ده‌همه‌ن :
1.    المعقول واللامعقول ـ كولن ولسون.
2.    اسئله‌ الحقیقه‌ و رهانات الفكر ـ علی حرب.
3.    الرجل و الجنس ـ د. نوال السعداوی.
4.    الحیاه‌ ما بعد الموت ـكولن ولسون.
5.    داود سلمان الكعبی ـ الحوار المتمدنـ العدد 3008 ـ 18/2010.
6.    نڤیسینا هه‌والێ‌ روژنامه‌ڤانی ـ عبدالرحمن بامه‌رنی ـ دهوك 2010.
7.    گوڤارا په‌یڤ ـ ژماره‌  20.
8.    گوڤارا كاروان  ژماره‌  168.
9.    روژناما په‌یمان ژماره‌   70  – 93  –  100.
10.    روژناما برایه‌تی ژماره‌3551 – 3553- 3617-3638- 3657-3698.
11.    روژناما نیشتیمان – ژماره‌ 10.
12.    خه‌ون و بیردانكه‌كا ماندی  كورته‌ چیروك  عبدالخالق سولتان.
13.    هاتیه‌ به‌لاڤكرن د گوڤارا په‌یڤ دا ژماره‌ 26 ته‌باخ 2003.
14.    خه‌ون و بیردانكه‌كا ماندی ـ كومه‌له‌ كورته‌ چیروك ـ عبدالخالق سولتان ـ دهوك.

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.