هەرزەکاریی نەتەوەیی و پیرە سیاسییەکانی کورد
ئەگەر خوێنەر بەوردیی سەرنجی نووسینی هەر کەسێک بدات، بەتایبەتیی ئەگەر شارەزاییەکی رووکەشییشی لە زمانناسیی و مەعریفەی زمانناسییدا هەبێت، زۆر زوو لەئاستی فیکریی و مەعریفیی و پانوپۆڕیی یان تەنکیی و سەرچیغیی نووسەر تێدەگات. ئەم وتارە دەبەستمەوە بە ئاگایی و دیدی سیاسیی و کولتووریی و فیکریی هەندێ لە سیاسییەکانی کورد و ئەو رۆشنبیرە ناسیۆنالیستانەی لەو بوارانەدا کاردەکەن. لێرەدا مەبەست لە ژۆرناڵیستە زۆروزەبەندەکانی کورد نییە، بەڵکو مەبەست لەو رۆشنبیر و نووسەرانەیە، کە خۆیان بە گەورە نووسەرو و پسپۆر و رۆشنبیر دەزانن، کەچیی زمانی نووسین و کۆنتێکستی دەربڕینەکانیان، ئەوەندەی موراهیقانەیە، ئەوەند عەقڵانیی و وردبینیی و دووربینیی و سەلیقەی فیکرییان تێدا نییە.
مەبەست لە بەکارهێنانی زمانێکی رەحەت (ergonomic) نییە، بەڵکو مەبەست لە زمانێکە کە میتۆدۆلۆجیی چەمک و وشە و رستەکان، لە یەک چەپکی زمانیییدا بە کاریگەریی و وردیی و عەقڵانیی بگەیەنێت. ئەم میتۆدۆلۆجییە لە زمانی ئینگلیزییدا (Operationalization) ی پێدەگوترێ. پێویستە بە کۆ (cohort ) و بەگشتیی، ئامانجە زمانیی، کولتووریی و سیاسییەکەی بگەیەنێت و مەغزا هەمەلایەنەکانی عەقڵانییانە بپێکێت. سۆقڕات ( سۆکرات)، جوان ئەمەی باسکردووە، کاتێ دەڵێ” سەرەتای حیکمەت لە پێناسەکردنی چەمکەکانەوە دەست پێدەکات”. لێرەدا پرسیاری سەرەکیی ئەم وتارە، ئەمە دەبێت، ئایا حیکمەت لەو هەرزەکارییە ناسیۆنالیستییە چییە، ناوچە جێناکۆکەکان، بە ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی هەرێم دەگۆڕدرێت؟ لەکاتێکدا لەسەر ئەرزی واقیع، بۆ مامەڵە و پرۆتۆکۆلە سیاسییەکان، ئەمە نایخوات!
دەستوری نوێی عێراق، بە رەزامەندیی پیر و پەککەوتە سیاسییەکانی کورد نووسراوەتەوە. ماوەیەکی زۆریش شانازییان پێوە دەکرد و وەک دەستکەوتی نەتەوەیی زۆر مەزن بەچاوی خەڵکیاندا دەدایەوە. هەر ئەو دەستورە، ئەو ناوچانەی ماددەی ١٤٠ دەیانگرێتەوە، بەناوچە جێناکۆکەکان ( کێشەلەسەرەکان) بە زمانی ئینگلیزیی و عەرەبیی و کوردیی جێکەوت بووە و واژۆکراوە. بۆ هەر زمانێکیش وەربگێڕدرێت، دەبێ ئەو چەمکە بەکار بهێنرێت، کەچیی مەسعود بارزانیی، بۆ بازاڕی سیاسیی و فووکردن بە بلوێری کوردایەتیی ناوچەگەرایی و ناسیۆنالیزمی خێڵەکییدا، بە ئیلهامی هەندێ رۆژنامەنووسی کۆنە بەعسیی و ئیتیحاد-ئەلتەڵەبەی جاران، بە هاوکاریی هەندێ لە مەلاییەکانی ناو مەکتەب سیاسیی یەکێتیی، ئەم عاجباتییە جێنتڵمانییەی لە پارلەماندا تێپەڕاند. سەیر ئەوەیە، هەندێ ئەندام پارلەمانی ئۆپۆزیسیۆنیش( وەک موراهیقی نەتەوەیی و موراهیقی سیاسیی) ئەمەیان بەسەردا تێپەڕی.
فەیلەسووفی جوولەکە باکگراوندی ( لەدایکبووی سۆڤێت ) ئەمێریکایی، ئاین راند Ayn Rand لەسەر فەلسەفەی ( ئۆبجێکتیڤیزم – objectivism ) بۆچوونێکی زۆر ورد و پڕ لەسەلیقە و عەقڵانیی هەیە. ئەو پێیوایە، بەها و پرەنسیپی ناعەقڵانیی، لە دڵسۆزییەوە نییە، ئەو ئایدیایەی پێی لەسەر ئەرزی واقیع و عەقڵانییەت نەچەسپیبێت، هەرگیز حەقیقەتی لێ سەوز نابێت. ئایا بەڕاستیی، ئەو مێنتاڵیتیییە موراهیقانەیەی دەسەڵاتی کوردیی بەگشتیی و غرورە نەتەوەییەکەی؟ بارزانیی و حیزبە بێپرەنیسپ و بێفیکرەکەی هاوپەیمانی( یەکێتیی)، لەسەر ئەرزی واقیع، بۆ هەرێمی کوردستان و عێراق ، جگە لە حەماقەتێکی سیاسیی و موراهیقانە، هیچی تری لێ سەوز دەبێت.
ئەوەتا، میدیای پارتیی بەشانازییەوە، رێکەوتنەکەی نێوان کەسی دووەمی ناو پارتیی( نێچیرڤان) لەگەڵ نوری مالیکییدا بڵاو دەکاتەوە و چەمکی ناوچە جێناکۆکەکان لە بری ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی هەرێم، لەو رێکەوتنە ٧ خاڵییەدا بەکارهێنراوە. باشە ئەو پرسیارە مێنتاڵ خێڵەکییە دەبێ بورووژێنرێ، ئەی پیاوە سیاسییەکانی هەرێم، ئێوە بەس لەناو ماڵەکەی خۆتاندا، خۆتان رادەدەن و کۆمەڵێ دروشم و سەدای حەماسیی دەژەنن و شەقامی کوردیی پێ گەرم دەکەن، ئەی بۆ ناوێرن لە کۆبوونەوەکانتان و گفتوگۆکانتاندا له‌به‌رامبه‌رنه‌یاره‌کانتاندا هەمان دەربڕین و حەماس و چەمکی سیاسیی بەکار بهێننەوە؟ باشە بارزانیی، تۆ برازا دەسەڵاتدار و بیلیۆنێرەکەت، ئەو چەمکە بەکار نەهێنێت، ئەی چاوەڕوانیت کێ بەکاری بهێنێت؟ مەسەلەکە بە روونیی ئەوە دەردەخات، سەرۆکی هەرێم زۆر ناعەقڵانیی موراهیقانە ئەو بڕیارەی دەرکرد و یەکێتییش زۆر داوەشاوانە، لە باری سیاسیی و فیکرییەوە، دەنگی لە پارلەماندا، پێدا.
ئەم هەرزەکارییە نەتەوەییەی پیرە سیاسیی کورد و سەرۆکی پارتیی، زیاتر بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، لەلایەکەوە، بەکردەوە حەز ناکات، کەرکوک بە ماددەی ١٤٠ بگەڕێتەوە سەر هەرێمی کوردستان، چونکە لە هەر دەنگدانێکی سەرتاسەریی هەرێمدا ( بەکەرکوکەوە)، پارتیی یەکەمین حیزبی دۆڕاو دەبێت. لەلایەکی تریشەوە، بۆ دەغدەغەی شەقامی نەتەوەیی و بۆ گەلحۆکردنی زیاتری ئەو ناسیۆنالیستە بێسەواد و بێفیکرانەی، هێشتا ئەی رەقیب مەستیان دەکات، شەقام دەجوڵێنێت و ناسیۆنالیزمی خێڵەکیی و ئێسنیکیی کورد، دەکات بەگژ ناسیۆنالیزمی عێراقیی و عەرەبیی و تایەفییدا ( شیعە و سوننە)، بۆ ئەوەی دەستکەوتی ماددیی و پارەی کۆمپانیاکانی نەوت لە مالیکیی وەربگرێت. هەزار کەرکوکیش بەڵاوەگێڕی ئەو دەستکەوتە مادییانە بێت، کە بۆ بنەماڵە سیاسییەکانی کورد، بە فیردەوسێکی ئەفسووناویی ئەژمارد دەکرێت.
