Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
پێناسەی وڵاتێک کە دۆعا تیایدا بەردباران کرا

پێناسەی وڵاتێک کە دۆعا تیایدا بەردباران کرا

Closed
by November 26, 2011 ژنان

 

به بۆنەی ٢٥ی نوامبر، رۆژی بەرەنگاربوونەوە له دژی توندوتیژی دەرهەق بە ژنان

ژنێک خوی سوتاند، ژنێک کوژرا، ژنێک کەوته بەر پەلاماری وەحشیانه ی باوک و برا، کچێک به بیانوی شەره ف و ناموس به تەور و چەقۆ کوژرا، کچێک له سه ر خۆشەویستی و رازی نەبون به زواجی زوره ملی به دەستی برا و مامی کچه که دەکوژریت، کچێک به دەستی دایک و باوکی به بەرد ئیسقانەکانی لەشی دەشکیێرێت و……

له وڵاتی دوعاکان، کچ دەکریته کاڵا و به شیوه ی ئاسایی نرخی بو دیاری دەکرێت و به ناو مارەیی و شیربه ها کڕین و فرۆشی پێ دەکرێت. ئەم کوشت و برو بی حورمەتییه ی به رانبه ر به ژنان له کومەڵگای ئایینی و ناسیوناڵیستیدا ئاساییه، بوچی؟ چونکه ئایین و ناسیوناڵیزم هەردوکیان ئامرازی بستنەوه و پیرۆز کردنی شتیکن، ئایین ژنی بو پیاو پیروز و تاپو کردوه و ناسیونالیزمیش میلەتەکه ی پیرۆز کردوه بو ره ق و کینه ی قەومی و ئایینی له بەرانبه ر میلەتانی جیاوازدا.

کوشت و بر ئاساییه، چونکه ژن نیوه ی پیاوه، چونکه ژن زەعیف و کەم عەقڵه، چونکه ژن ئامرازی سیکسه و هیچی تر، چونکه ژن له ئایاتی ئیسلامیدا موڵکی پیاو و چیشت لێنەر و ئه رکی به خێو کردنی منداڵی پێ سپیردراوه و هیچی تر. هه موو ئەم بێحورمەتیانه به ژن لەم سەردەمه ئاساییه، چونکه دەسەڵاتی سیاسی و بنەمای دەستوری ئه م وڵاته لەسەر ئایەت و شەرع و کلتوری کۆنەپەرستانە دامەزراوه .

ولاتێک له سه رده می مودیێنیته و گلوبالدا، ئیستاش سکولار نەبوه. ئیستاش خواستی جیایی دین له دەوڵەت به دروشم ناوترێته وه و له سه ر لافیته ی خوپیشاندانه کان خواستیکی جییدی بو جیا کردنه وه ی ئایین له دەوله ت به دی ناکریت. ئیستاش ئاستی وشیاری به گشتی کومەڵگا و به تایبەتی ژنان له بازنه ی تیئوری بی کەڵک و هیچ نه گوردا ئەخولێتەوه. ئیستاش خوێندنەوه ی ره خنه گرانه له ئایات و ده ستور و دەسەڵاتی ئیسلامی دا قەدەغەیه و ئازادی بێ قەید و شەرت مانای نیه و کەسی رەخنه گر ده کەویته به ر لەحنەت و بێ حورمه تی پیاوانی ئایینی و نه ته وه یی و دواجار به شێوەیەکی نادیار و گوماناوی دەکوژرێت.

ئێستاش له م وڵاتە به تێکرای دەنگ چەند ژنه و یاسای نایەکسان و دژی ژن په سه ند دەکریت. روژی به رانبه رکی له گەل توندوتیژی له م ولاته ی ژیر دەسەڵاتی ئایین و ناسیوناڵیزمدا بۆنەیەکە بو رازاندنەوەی دیموکراسیەک که ناوەرۆکی دیموکراسیه که لەسەر
بێ مافی بۆ نیوەی کومەڵگا و مافی هەمه چەشن بو پیاوانی ئایینی دامەزراوه، رۆژنامه بۆ بڵاوکردنەوەی راستەقینەی هۆکاری کوشت و بر و بی مافی راستەقینەی ئابوری، کۆمه ڵایەتی و سیاسی بو ژنان و قەتڵ و بێ مافیان له ئاست کۆمەڵگایەکی پیشکه وتو، نه خویندەواره و تیلیویزیون کویره و رادیوکان لاڵ. ئیستاش ئه و منبەرانه که مەلاکان فیتوای کوشت و بریان تێدا بانگەواز دەکرد هه ر ماوه و پشت ئه ستوره به هێز و دەستوری ئه م سه ده ی نیزامی دواکه وتویی بورژوا مه زهه بی.

 
دۆعا بەدەست خزم و کەسی خۆی کوژرا

duah_trajedy_139446291.jpg
ئەمه پێناسەی ئەو وڵاتەیه که “دۆعا” (1) کچه یەزیدیەکه تێدا به بەشداری زۆربەی هاوریێان و خزم و دۆستانی یەزیدی له مەیدانی شارەکەی خۆی به ئامرازی سەدەکانی بەرد و جەهل و خوافه به “به رد و بلوک” به شێوەیەکی دژی ئینسانی کەوتە به پەلامار و کوژرا. قەد له بیر ناکرێت که چٶن کوژرا و به چ مه به ستیک کوژرا. کەس هەیه که ئەم شانۆگه رییه ی پیاوه ئایینیەکانی یەزیدی له و رۆژه کارەساتبارەدا نەدیبیت و دلی رانەچڵەکێت؟ کەس هەیه دەنگی ئیعتیراز و گریان و ئێش و ئازاری دۆعای نه بینیبیت و نەبیستبێت و خور خور گریان و ئینسانیەتی خۆی نەبردبێته ژێر پرسیارەوه؟

کەژاڵ ئەحمەد پر به ده نگی دۆعا وتی: “که مزگەوتەکان پرن له بەرد، ماڵەکانی میر پرن له بەرد، دیوه خانەکان پرن له بەرد…..ئاخ دۆعا وڵاتەکەت چەد پر په ژارەیە. دۆعا یاسای وڵاتەکەی خوی به جوانی نەناسی و کارێکی ناشەرعی کرد بۆیە کوژرا، هه روه ک چۆن له حەویجه و بەغداد ژنان دەکەونه بەر دەستدریژی و قتل و سه ربرین. لەم هەواڵانە رامەچڵه کن چونکه روژانه له ئیران و ئه فغانستان و عیراق و سه رجەم وڵاته دواکه وتوو ئیسلامیه کان نمونه ی ئه م کاره ساتانه زورن.

به ئامرازی دواکەوتوو یاسای پیشکەوتوو به دەست ناهێنیت.
ئیستاش مەترسی دوباره بونەوه ی کارەساتێکی هاوچه شنی کارەساتی دۆعا هه رماوه ،چونکه هیچ شتیک نه گوراوه، یەزیدی هه ر یەزیدی و پیاو ماقوڵانی ئیسلامی توندرەویش هه ر دەسەلات دەکەن. ئه م هه ل و مه رجه و بارودوخه ی که ژنان تێدا ژیان دەکەن به بیاننامه و ریپیوانیکی سنورداری بەرنامه دانەریژراو بو داخوازی خواسته بنەره تیەکان ناگوردرێت. به ئامرازی دواکەوتوو شتی پێشکه و توو به دەست ناهینیت. هه ر چه ند خەباتێکیش که تۆزقالیک له رەنج و ئازارەکان که م بکەیته وه خراپ نیه و زوریش باشه بەڵام ریگا چاره ی نیهایی چاره سه ری کیشه ی ژنان نیه.
له کومەڵگایەک که بیروکه ی ئایینی و نیزامی نابەرابه ری سەرمایه داری زاله و سەرتاپای هەڵسووکەوتی کۆمەڵایەتی و ئابوری و سیاسیان کیشاوه ته ژیر رکیفی خویانه وه. داخوازی رزگاری ژنان به شێوەیەکیی گیشتی مه حاله و ئه وانه ش وا مزگینی رزگاری ژنان له کوت و به ند له چوارچیوه ی ژیر دەسەڵاتی نیزامی بورژوا مەزهه بی دا بانگه واز دەکه ن پشتیوانانی به کرده وه و به تیئوری نایکسانی حقوقی ژنانن له به رانبه ر پیاوان و به گشتی کۆمەڵگادا.

ئایین له هەر شکڵ و شێوازێک به نا به ناوەروکێکی چینایه تی که هەیەتی له هه ر ئایینیک “مه سیحی، ئیسلامی، یەزیدی، یه هودی و…” خوی دەربخات له کۆمەڵگای سەرمایه داریدا ئامرازێکه بو چەوساندنه وه ی هه ر چی زیاتری ژن به ده ستی پیاوسالاره کان. ئیستا زیاتر له هه میشه بەرزکردنەوەیی خواستی جیایی دین له هه ر شکڵ و شیوازێک له دەوڵەت، پیویسته و دەبێ ببیته ریگا چارەیەکی واقیع بینانه و حاشاهەڵنەگر .

خواستی عادلانه و دیموکراتیکی کۆمەڵگایەکی سیکولار بکەینه دروشم و خواستیکی به پەله، چونکه تا کاتێک که دەستی ئایین وەکو سیاسه ت داریژ و یاسا داریژی ولات له سه ر دارشتنه وه ی یاسای دەستوری کورت نەکریته وه، تا کاتێک که خوێندنەوەی وانه ی ئایدئولوژی ئیسلامی له خویندنی سەرەایی و بارهینان و راهینان بوتریته وه، تا کاتێک که به پی یاسای شه رع له بەرانبه ر ژن به شیوه ی “نیوه ی پیاو، زەعیفه، موڵکی میرد، چەند ژنه و..” موعامله بکریت، تا کاتیک که ژن هەمو رۆژیک به بیانووی شەرەف و ناموس بکه وێته به ر پەلاماری پیاوانی ئایینی، تا کاتیک که دەستی قانونی پیاوانی ئایینی له سه ر دارشتنه وەی مافی تاکه کەسی ژن به تایبەتی کورت نەکریتەوه ، ژن هەر به بیانویی جورواجۆری شەرعی دەکوژرێت و دەسوتینرێت و به ردەباران دەکرێت. تا کاتێک خواستی کومەڵگایەکی سیکولارمان نەبیت، ژن هەمو کاتیک جەستەی و ئازادیه کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابوریەکەی به پاساوی مەزهەبی زیاتر له جاران کەمتر و بەربەستی بۆ دادەنرێت.

ئەگەر له روانگه ی کومونیستەکانەوه پێوه ری هەڵسەنگاندنی راده ی ئازادی کۆمەڵگا بەنده به زۆرترین رادەی ئازادی ژنان له کومەڵگادا ، ئەگه ر کومونیستەکان شیلگیرترین و پەیگیرترین خەباتکارانی ریێای رزگاری یەکجاری و یەکسانی ژنان و پیاوانن، بەم جۆره کومونیسته کان خوازیاری دەست به جێ جیایی دین له دەوڵەت و کۆمەڵگایەکی سیکولارن تا گەیشتنمان به دەسه لاتی سیاسی له کوۆمەڵگایەکی سۆسیالیستیدا .
خەبات کردن بۆ رزگاری ژنان له کۆت و بەندی نا ئینسانی نیزامی بورژوا مەزهەبی، دەبێ بە شیوەیەکی ریکخراەو سه ربه خۆ و هاوپشتی کردن له خەباتی پیشکه وتو و رادیکاڵی کرییاران چینی پیشڕەوی کۆمەڵگا و بلاوکردنه وه ی تۆوی وشیاری کۆمەڵایەتی ،سیاسی و ئابوری ژنان و ئاشنا کردنیان به مافه سەرەتایی و دوره ده سته کانییان بیت. تا نیزامی چه وسینه رانی سه رمایه داری و ده سه لاتی ئایین بمینیت خەباتی کومونیسته کان تا به دەست هینانی مافه ئینسانیه کان و دروست کردنی کۆمەڵگایەکی سۆسیالیستی که تیدا ژنان به بێ فریو راستگویانه لەگەڵ پیاواندا بەرابەر دەبن و به گشت مافه ئینسانیەکانیان دەگەن، دریژه ی هەیه.

نووسه‌ر: محمد ولدی

ژیر نوس:
(1)دۆعا ی 17 ساڵه له لایەن به کۆمەڵ ئینسانی دواکەوتویی ژێر دەسەڵاتی ئایین و ناسیوناڵیزم، له روژی 7 ی مانگی ئاوریلی 2007سالی دا له ناوچه ی شێخان ی شاری به عشیقه سەر به پاریزگای موسل کەوته بەر دەسرێژی بەرد و بلوک و کوژرا

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.