Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
سیناریۆی هەڵبژاردنەکەی نێو پەرلەمانی عێراق

سیناریۆی هەڵبژاردنەکەی نێو پەرلەمانی عێراق

Closed
by November 19, 2010 گشتی

 
 
ئەوەی لە شەوی ١١/١١/٢٠١٠ بە بەر چاوی هەموو دونیاو بە تایبەت گەلی عێراقەوە لە نێو هۆڵی پەرلەماندا پیشان درا، جارێکی تر ئەو ڕاستییەی سەلماند کەوا پیاوانی ئەمڕۆی سیاسەتمەدارانی عێراق چەندە خەمی تایبەتمەندی و گرنگی هەڵبژاردن و دەستور و پەرلەمانن، هێندەش بە تەنگ ئەو ماتریاڵەوەن ناوی کۆمەڵگای عێراقەو وەک میراتێک خۆیان بە واریسی دەزانن. ئەمە وێڕای هەشت مانگ دواخستنی پێکهێنانی حکومەت و چاوپۆشین لەو ڕەوشە نالەبارەی ئاسایشی گشتی کە ئەمڕۆی عێراقی پیادا تێپەڕ دەبێت، جارێکی تر بە بەرچاوی هەموو لایەکەوە نومایشی شانۆیەک دەکەن کە پێشتر لە لایەن کوتلە سیاسیەکانی وەک عێراقیەو دەوڵەتی یاساو هەروەها هاوپەیمانی کوردستانیەوە نوسراوەتەوە، ئەوەی لە نێو هۆڵی پەرلەمانەوە ڕاستەوخۆ میدیاکان دەیانگوێزایەوە، نەک هەر سوکایەتی بوو بەو نیمچە پرۆسیس(مومارەس)ە دیمۆکراتیەی کە ئەمڕۆ لە ناوچەکەدا دەکرێت، بەڵکو ئەم گوزارشتانەی لای خوارەوەشی لە خۆدا هەڵگرت بوو.
یەکەم، سیاسەتمەدارانی عێراق لە پێناوبەرژەوەندیە تایبەتەکانیان ئامادەن ژیانی هەموو گەلی عێراق بکەن بە قوربانی، ئەمە لە کاتێکدا بێ لە بەرچاو گرتنی ئەو حەقیقەتەی کە پرۆسەی سیاسی دەیخوازێت، کەوا ئەویش دانانی پلانی نوێ بۆ خزمەتکردن و هەڵگرتنی ئەرکی ڕاسپێردراوی جەنەراڵ دەسەڵاتەکانی تەشریعی و تەنفیزی کە لە بنەڕەتدا بۆ ئەوە دادەمەزرێن تەواوی ئەو مەترسیانە سنوردار بکات کە دێنە ڕێی هاوڵاتیان لە سنوری قەڵەمڕەوی خۆیدا، بەمەش تاکێکی تەندروستی وا لە کۆمەڵگادا خەلق بکات کەوا لە بەردەم کەمترین پێداویستی و هەروەها پێدانی مافە سیاسیەکانی خۆیدا بێت، گەر تێبینی بکەیت بەئاشکرا لە ئێستادا ئەوە دەبینرێت تاکی کۆمەڵگای عێراق سەرەڕای ئەو مومارەسە دیمۆکراسیەی لە ئاست سیاسەت و دەسەڵاتەکاندا لە دوای پرۆسەی ئازاد کردنی عێراقەوە دەیکات، وە هەروەها چەندان خولە ئەو مافەی بۆ گەڕاوەتەوە بچێتە سەر سندوقەکانی دەنگدان تا لەوێوە بەڕێوبەرە باڵاکانی بەڕێوەبردنی دەوڵەت دیاری بکات، هێشتا نەیتوانیوە خۆی لەو تەنگەژەیە دەرباز بکات کە ساڵانێک پێش ئەم دەرفەتەش پێیەوە ناڵاندویەتی، هەر لە قەیرانی شوناسەوە، تا ئەوپەڕی زەوتکردنی ئازادییەکان، مەبەست لە شوناس ئەو پانتایەیە کەوا تاک تیایدا قەوارەیەک بۆ بوون و کەسایەتی خۆی دیاری دەکات، لەوێوە بە بێ مۆڵەت وەرگرتن و گەڕانەوە بۆ هیچ هێز و ترسێک کەوا بەربەست دەخەنە ڕێی ویستی خۆی بەرجەستە بکات.
دووەم، تەماشا کردنی کۆمەڵگای عێراق وەک پۆلێک منداڵی بێ نەواو بێ دەسەڵات و نەفام دوای هەشت مانگ موژدەی مامۆستایەکی ڕاستەقینە کەوا لە نێو نوکی قەڵەمی ئیرادەی هەموو لایەکەوە هەڵبژێردراون، دێن و لەو جێگایەیەوە کە تەواوی متمانەو ئیرادەی گەلی عێراقی تیا کۆبووەتەوە سیناریۆیەک نیشان دەدەن، کە پێشتر ئەنجامەکانی لە نێو چەند کەسێکدا دابەش کراوە. جێی خۆیەتی لێرەوە خەتی ڕوون بە سەر ئەو ڕستەیەدا بهێنرێت، کەوا دواکەوتنی پێکهێنانی حکومەت بۆ هەشتمانگ پاساوێک نیە عێراقیەکان ڕازیبکات بەم ئەنجامانەی لە پێش هەڵبژاردنەکانی نێو پەرلەمانی عێراقی شەوی ١١ نۆڤەمبەر بڕیاری لە سەر درا بوو، لە ڕاستیدا ئەوەی ئەنجام درا هەڵبژاردن نەبوو بە گوێرەی ئەوەی کەوا لە دەستووری گشتی عێراقدا هاتوە، بەڵکو ڕێکەوتنێک بوو لە نێوان فراکسیۆنە بەهێزەکانی پەرلەمانی عێراقدا لە ماڵی مەسعود بەرزانی لە بەغداد، من پێم وایە باشتر بوو بە شێوەیەکی ئاشکراو بێ سیناریۆ سەرجەم سەرۆکی فراکسیۆنەکانی پەرلەمانی عێراق لە سەر سەکۆی پەرلەمانەوە ڕوو لە کامێراکان پۆزشێکی لۆجیکی و عەقڵانی وایان بهێنایەتەوە، بۆ هەموو ئەو بەدگومانیەی هەشت مانگە گەلی عێراقی پێدا تێپەڕ دەبێت و قوربانی ململانێ کەسی و دەست تێوەردانە دەرەکیەکانن، هەروەها بۆ ئەوەی بۆ جاری داهاتوو بە بێ گومان بگەڕێنەوە بۆ سەر سکەی سندوقەکانی دەنگدان.
سێیەم، ململانێکان و دواجار ڕێکەوتنەکان ئەوەی سەلماند لە دیدگاو خەیاڵی سیاسیەکانی عێراق دا شتێک نیە ناوی ئەرکی بەڕێوە بردنێکی ڕاستەقینەی دەوڵەت بێت و ئاراستە کردنی سیاسەتێکی تەندروست و دڵسۆزانەی وا بێت کە بە یەک چاو بنواڕێتە سەرجەم پێکهاتە نەتەوەیو مەزهەبیەکاندا. ئەوەی لەو ماوەی دوای پرۆسەی ڕزگار کردنەوە وەک سیاسەت لە عێراقدا پیادە کراوە، لادانی هەموو ئەو پەردانە بووە کە پێویستە لە دەوری ئاسایشی نەتەوەی عێراق بێت، لە لایەکیش هەوڵدانێک بووە لە لایەن کۆی سیاسەتمەدارانی عێراقەوە بۆ بەخشینی جڵەوی سیاسەتیان لە بەرامبەر کۆکردنەوەی پاڵپشتی لە لایەن دەوڵەتە ئیقلیمیەکانی ناوچەکەو هەندێک هێزی دەرەکی تر لە پێناو داکوتانی مێخی دەسەڵاتدا. لێرەدا گونجاوە ئەو پرسیارە بەرەو ڕووی دەسەڵاتداران و سیاسەتمەدارانی عێراق بکرێتەوە، کە ئایا ئەمە چی عەشقێکە لە سەری داون بەرامبەر بە دەسەڵات، لە کاتێکدا ڕۆژانە دەبینین متمانەی هەموو نەتەوەو خەڵک و ئاین و ئاینزاکان لە ناو یەکدا ڕووبەڕووی، چ قەیرانێک دەبێتەوە کەوا مرۆڤێکی ئاسودە و دڵنیا لە سنوری ئەو خاکەدا نابینرێت؟ ئەمە کاتێک سەروەری و شانازی هەموو دەسەڵاتێک لەوەدایە کە زۆر ترین تاکی ئاسودە لە ژێر رەحمەتی ئەو پلانانەیدایە کە بەرهەمی دێنێ بۆ بەڕێوە بردنی دەوڵەت. دەسەڵاتی دەوڵەت خۆی لە خۆیدا لە سەر بنەمای هێزی کۆمەڵە خەڵکێک بونیاد دەنرێت کە هاوبەشن تیایداو ئامانج لێی پاراستنی ژیان و سەروەرییە، بەڵام کارەسات لەوەدایە ئەم ئاراستەیە بە پێچەوانەوە بە کار ببرێت. ئەوەی من ئاگادار بم گرفتی بەردەم زۆربەی وڵاتانی دونیا نەبوونی داهاتێکە بۆ ڕێکخستنی بودجەی ساڵ، ئەمە سەرەڕای ئەو هەموو گلەیو گازندەو ڕەخنانەی هاوڵاتیان ڕوبەڕوی دەسەڵاتی دەکەنەوە لە چۆنیەتی مامەڵە کردن بە بودجەوە، چونکە بودجەی زۆربەی وڵاتە سەرمایەدارەکانی رۆژئاوا پشت لە سەر ئەو باجە(تاکس)ە دەبەستێت لە لایەن کەرتی تایبەت(پرایڤێت سەکتە)و کەرتی گشتییەوە(پۆبڵیک سەکتە)وە دەبەخشرێت، دواجار ئەمەش هەموو ئەو هەنگاوانەی لە بەردەم حکومەتدا بەرتەسک کردوەتەوە لە تەخشان و پەخشان کردنی بودجەی گشتی و چۆنێتی مامەڵە کردن پێیەوە! گەر سەرنج بدەین ئەمە زۆر جیاواز و پێچەوانەیە لە گەڵ ئەو داهاتەی بێ ژماردنێکی وورد دێتە بەردەستی حکومەتی عێراق و بێ لێکۆڵینەوەو ڕەخنەو گلەی میلەت و هەرپاڵەپەستۆیەک بۆ شەفافیەت خەرج دەکرێ و بە گەروی زەبەلاحی گەندەڵیدا دەچێت. بە بڕوای من سیاسەت کردن و بەڕێوەبردنی دەوڵەت لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە گشتی ئاسانترە لە بەخیو کردنی خێزانێکی چوار کەسی لە کالیفۆڕنیا. من پێم وایە ئەو ململانیانەی کە ئەمڕۆ لە نێوان هێزە سیاسیەکانی عێراقدا ڕۆژ بەڕۆژ پەرە دەسێنێ، هێندەی گوتارێکی ناسیاسی و نابەرپرسانە لە ژێر عەگاڵ و کڵاوەکانیاندا هەیە، هێندە گوتارێکی مرۆڤانە نیە کە چاو لە پێکهاتەی عێراق ببڕێت و هەرچی ئاگری تایفی و ئاینی و مەزهەبی و نەتەوەیی هەیە دابمرکێنێتەوە، پێویستە هەوڵ بدرێت توندو تیژی بگۆڕێت بۆ پەیامی ئاشتی، شەڕ بکرێت بە وانەیەکی پەروەردەیی ئەخلاقی و برایەتی دور لە ڕق و کینە سەرجەم تاکەکانی عێراق بە برایەتی و خۆشەویستی و هاوڵاتی بوون گۆش بکات و چارەسەری یاساش بۆ زۆر لەو بڕگانە بدۆزێتەوە کەوا مێژوویەکی دورو درێژی ململانێی نێوان نەتەوەکانن. پێویستە هەموولایەک فێر بکرێن دوور لە هەر هەستێکی ڕەگەزپەرەست(ڕەیسیست)ی ڕێز لە برا هاوڵاتیەکانی خۆی بگرێت، بە بڕوای من ئەمە هیچ وەخت مەحاڵ نیە بەس هەوڵدانێکی جدی دەوێت لە ڕێگەی ڕاگەیاندن و خوێندنگاکان و شوێنە گشتیەکانەوە. بۆیە دەڵێم مەحاڵ نیە، چونکە ئەوە چیە وا دەکات لە هەر شارێکی ڕۆژئاوادا سەدان جۆر نەتەوەو پێست و ڕوخساری جیا پێکەوە بژین و هەمویان بە شێوەیەکی یەکسان و لە ژێر چەتری یەک یاسادا کەس مەترسی نەبێت بۆ سەر کەس.
چوارەم، پێم وانیە سونەیەک، شیعەیەک، کوردێک، یان هەر نەتەوەو ئاین و ئاینزایەک لە هەر گۆشەیەکی عێراقەوە پێی خۆش نەبیت حکومەتێکی بنکە فراوان و بەهێز پێکبهێنرێت کە گوزارشت بێت لە ویستی هەموان و کار بۆ بونیاتنان و ڕێکخستنی ماڵی عێراق بکات، بەڵام ئەوەی لە هۆڵی پەرلەماندا بینرا، وێڕای شەرم نەکردن مەهزەلەش بوو. لە لایەک (ئوسامە نجێفی) دوای دیاری کردنی وەک سەرۆکی پەرلەمان و پێشکەشکردنی ووتەکەی لە بەردەم هەموو دونیا کە لە هەندێک جێگادا ئاماژە بوو بۆ هەندێک لە ناهەمەتیەکانی گەلی عێراق، هەندێکیشی هەڕەشە، هەر چەند خولەکێک دوای دەست بەکار بوونی سەرەڕای بڕیاری پێشوەختی هەڵبژاردنی (جەلال تاڵەبانی) سەرسمێکی یاساییدا کاتێک هۆڵی پەرلەمان جێهێشت بە سەرۆکایەتی خۆی، هەڵبەت ئەمەش لەبەر ناڕەزایی ژمارەیەک پەرلەمانتاری سەر بە فراکسیۆنی عێراقیە کە  داوایان کرد هەڵبژاردنی سەرۆکی کۆمار دوابخرێت و دواجار هۆڵی پەرلەمانیان جێهێشت، ئەویش نەیتوانی بە ئەرکی ڕاستەقینەی خۆی هەڵبسێت و درێژە بە دانیشتنەکە بدات بە گەلی عێراقی ووت نە ئێوەو نە دەستوور و نە پەرلەمان و نە سوێند بەهای سەلکە تورێکی نیە. ئێمە دەزانین زۆربەی زۆری گەلی عێراق ئەوانەی لە نزیکەوە سەرنجی باری سیاسی ووڵاتەکەیان دەدەن ئاگاداری ئەنجامی هەڵبژاردنی سەرۆکی پەرلەمان و سەرۆکی کۆمار و هەروەها لەوێشەوە ڕاسپاردنی سەرۆک وەزیران بوون بۆ بێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەت، بەڵام ئەوان پێش هەڵبژاردنیان ووتەکانیان بە نوسین ئامادە کرد بوو، ئەوان پێش دەرکەوتنی ئەنجامی هەڵبژاردنەکان، لێیان ئاگاداریی بارەگاو ئەندام و لایەنگرەکانیان کردبوو، تا بڕژێنە سەر شەقام و خۆشحاڵی خۆیان نیشاندەن بۆ دووبارە بردنەوەی سەرۆک. من پێم وایە ئەمە هیچکات خزمەت بە گووتاری سیاسی عێراق ناکات، هێندەی ڕاستگۆی و ئەجندایەکی ڕوون کە بە شێوەیەکی شەفاف هەموو لایەنەکانی عێراق لە سەری کۆک بن و هەوڵبدەن بە شێوەیەکی ڕاستەقینە نێشتمانی هەموو لایەکمان لەم کاتەی ئێستادا لە نێو ئەو لیتاو و تەنگەژەیە دەرباز بکەن و ژیانێکی نوێی بە بەردا بکەن.

١٢/١١/٢٠١٠       

 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.