Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
ده‌وڵه‌تی ئازاد و ، ژنی ئازاد

ده‌وڵه‌تی ئازاد و ، ژنی ئازاد

Closed
by August 17, 2013 ژنان

 

 

 

 

 له‌ نه‌هامه‌تی زیندانی ژێر پردان ژنه‌ لپرسراوه‌كه‌ ده‌یگوت :ـ قوربانیانی تاوانی درۆ  زۆر تره‌  له‌ تاوانی كوشتن ، چونكه‌ ڕوداوی كوشتن له‌ چركه‌ساتێكی توڕیی تونددا ڕوده‌دات ، دواجاریش مرۆڤ په‌شیمان ده‌بێته‌وه‌ و سزا وه‌ر ده‌گرێت . به‌ڵام تاوانی درۆ  به‌ خوێن ساردی و به‌ دووباره‌ بوونه‌وه‌ی درۆ ،  هه‌زاران جار ده‌كوژێت  بێ‌ ئه‌وه‌ی ده‌ست یاسا بكه‌وێت . له‌ گه‌ڵ شیری دایكی چه‌وساوه‌دا درۆ ده‌خۆین ، چه‌وساندنه‌وه‌ ده‌بێته‌ هۆكاری ترس و دواجاریش درۆ له‌  سێبه‌ری سیسته‌مێك كه‌ ده‌ستووری سته‌مكاری و زوڵم ده‌شارێته‌وه‌ له‌ ژێر ده‌سته‌واژه‌ی پان و پۆڕی  یه‌كسانی له‌ به‌رامبه‌ر یاسادا ، هاوتا كردنی هه‌لومه‌رج بۆ تێكڕای هاوڵاتیانی ژن و پیاو و یه‌كسانی نێوان ژن و پیاو به‌ بێ‌ به‌لاوه‌ خستنی  شه‌ریعه‌تی ئیسلامی  ته‌نها درۆیه‌كه‌ ، ئه‌م ده‌سته‌واژه‌یه‌ی ئه‌خیره‌ ته‌نها به‌ سه‌ر ژناندا پیاده‌ ده‌كرێت و باوه‌ڕی یه‌كسانی پێشووتر لاقه‌ ده‌كات و دایكان و منداڵه‌كانیان گێژو داگیر ده‌كات له‌ تراویلكه‌كانی دادگادا  ، ته‌نانه‌ت حه‌وت جار داگیر ده‌كرێت  له‌ گه‌ڵ سه‌دان شرۆڤه‌ی دژ به‌ یه‌كی توندی بنه‌ماكانی شه‌ریعه‌تدا . پیاوانیش دوچاری چه‌وساندنه‌وه‌ ده‌بنه‌وه‌ ئه‌و كاته‌ی ڕاو ده‌كرێن له‌ لایه‌ن  حزبه‌ ئاینیه‌كان و ، حزبه‌ سیاسیه‌  چه‌پڕه‌وو ڕاستڕوه‌كانه‌وه‌ ، پیاو هه‌ر له‌ قۆناغی هه‌رزه‌كاریه‌وه‌ په‌روه‌رده‌یه‌كی گوێڕایه‌ڵی و مل كه‌چ بوون  ده‌كرێت بۆ سه‌رۆكی فه‌رمانده‌ی ((نه‌بینراو)) كه‌ له‌ كۆشكه‌كه‌ی خۆیدا ده‌ژێت دوور له‌ پایه‌كانی كۆمه‌ڵگا ، یان نوێنه‌ری خوا له‌ سه‌ر زه‌وی ڕێپیشانده‌ر((المرشد)) كه‌ له‌ كۆشكه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌په‌رسترێت و جاوی به‌شه‌ریش نایبینێت . پیاوی ئایینی یان سیاسی پرۆڤه‌ی  كاری نهێنی پێده‌كرێت  و  له‌ ژیانی گشتی و تایبه‌تیدا  فێری ترس و درۆ ده‌كرێت  ، چه‌وساوه‌ ده‌گۆڕێت بۆ چه‌وسێنه‌رو نزیك ترین كه‌سه‌كانی ((دایكی بێت یان ژنه‌كه‌ی)) ده‌چه‌وسێنێته‌وه‌ ، دایكه‌ چه‌وساوه‌كه‌ش ده‌گۆڕێت بۆ چه‌وسێنه‌ر و خودی خۆی یان منداڵه‌كه‌ی یان كه‌نیزه‌كه‌ی ده‌چه‌وسێنه‌ته‌وه‌ . 

له‌ پاش شۆڕش و قۆناغی گواستنه‌وه‌  كه‌ گرنگ ترین قۆناغه‌ و بناغه‌ی پاشه‌ڕۆژی تێدا داده‌مه‌زرێنرێت ، یه‌كه‌م هه‌نگاو ده‌ستوورێكی نوێیه‌ ، نه‌ك هه‌موار كردنه‌وه‌ی ده‌ستووره‌ كۆنه‌كه‌ ، كه‌ شۆڕش له‌ گه‌ڵ سیسته‌می ڕابردوو بڕینی . جه‌ماوه‌ری شۆڕشگێڕ به‌شداری له‌ دانانی ده‌ستوور ده‌كات وه‌كو ((په‌یمانی كۆمه‌ڵایه‌تی))  و ڕێكخستنی كۆمه‌ڵه‌ی دامه‌زرێنه‌ر له‌ هه‌موو توێژه‌كانی ژنان و گه‌نجان و پیاوان له‌ هه‌موو بواره‌كاندا . ئه‌م ده‌ستووره‌ نوێیه‌ ژیانمان و ، عه‌قڵمان و، ده‌رونمان و ، زانستمان و ، هونه‌رمان و ، نه‌ریتمان و ، تێگه‌یشتنمان و ، ئاكارمان و ، ڕه‌وشتمان  له‌ ماڵ و ده‌ره‌وه‌دا داده‌ڕێژێت و ، دواجاریش ده‌درێته‌ كۆمیسۆنیكی لێزانی بچووكی یاسایی له‌ ژنان و پیاوان بۆ هه‌موار كردنه‌وه‌ی یاسایی .  پێش دانانی  خودی ئه‌و ده‌ستووره‌ نوێیه‌ ئه‌نجومه‌نی هه‌ماوار كردنه‌وه‌ی یاسایی داده‌مزرێنرێت ؟ . له‌ ده‌ستووری كۆندا ماده‌یه‌كی تێدا بوو ئاماژه‌ی ده‌كرد بۆ یه‌كسانی و  جێوازی  نه‌كردن له‌ نێوان هاوڵاتیان  له‌ سه‌ر بنه‌مای جنس یان ئایین ، به‌ندێكی دیكه‌یشی تێدا بوو ئاماژه‌ی ده‌كرده‌ شه‌ریعه‌تی ئیسلام كه‌ سه‌رچاوه‌ی سه‌ره‌كی یاسادانانه‌ ، ئه‌و به‌نده‌  دژه‌ له‌ گه‌ڵ بیروباوه‌ڕی یه‌كسانی و جێوازیدا  .  بۆ ده‌س له‌ بیروباوه‌ڕه‌ بنه‌ڕه‌تیه‌كانی هه‌ردوو شۆڕش هه‌ڵبگیرێت  بۆ ڕازیكردنی هه‌ندێك ئه‌حزابی ئایینی  كه‌ حه‌ز ده‌كات باز به‌ سه‌ر ده‌سه‌ڵاتدا بدات پاش هه‌ره‌سهێنانی ئیخوان موسلمین ، له‌ باتی جێبه‌جێ‌ كردنی یاسا و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌م ئه‌حزابه‌ ئاینیانه‌ مل كه‌چ بكرێت بۆ جێبه‌جێ‌ كردنی داواكاریه‌كانیان ؟ . گه‌لی میسر شۆڕشیان كرد دژ به‌ ده‌سه‌ڵاتی ئیخوان موسلمین و ده‌وڵه‌تی ئایینی ، به‌ ملیۆنه‌ها هۆتافیان كێشا بۆ دروست كردنی ده‌وڵه‌تی مه‌ده‌نی سه‌ربه‌خۆی میسر كه‌ له‌ سه‌ر بنه‌ماكانی ئازادی و دادوه‌ری و یه‌كسانی بۆ هه‌موان بێت . بنه‌ماكانی ده‌وڵه‌تی مه‌ده‌نی ناكۆكه‌ له‌ گه‌ڵ ده‌وڵه‌تی ئایینی كه‌ له‌ لایه‌ن مه‌رجه‌عیه‌تی مه‌سیحی یان ئیسلامی یان یه‌هودی یان ئه‌وانیتر  فه‌رمانی به‌ سه‌ردا ده‌كرێت ، هه‌روه‌ها جێوازی له‌ سه‌ر بناغه‌ی ئایین و جنس كه‌ هه‌موو ده‌وڵه‌تێكی ئایینی پێیهه‌ڵده‌ستێت به‌ پێی مه‌رجه‌عیه‌تی توێژه‌ جێوازه‌كان . هه‌موو ده‌وڵه‌تێكی پێشكه‌وتوو له‌ جیهاندا پاش شۆڕشی جه‌ماوه‌ری له‌و چه‌شنه‌دا توانیویه‌تی دژ به‌ چه‌وساندنه‌وه‌و كۆیلایه‌تی ژنان بوه‌ستێت و بڕیاری یه‌كسانی بۆ هه‌موان بدات به‌ بێ‌ جێوازی له‌ ده‌ستوری مه‌ده‌نیدا وه‌كو مه‌رجه‌عێكی یاسایی دادوه‌رو ئاشكرا ، دوور له‌ هه‌ر  مه‌رجه‌عێكی ئایینی ته‌مومژاوی دژ . میسر پێش له‌ هه‌موان نه‌ریتی ده‌وڵه‌تی مه‌ده‌نی به‌ كار هێناوه‌ به‌ پێی ئه‌و دروشمه‌ جیهانیه‌ كه‌ ده‌ڵێت ((ئایین بۆ خواو نیشمتانیش بۆ هه‌موان)) . له‌ پاش دوو شۆڕشی گه‌وره‌وه‌ ، یان شۆڕشێكی گه‌وره‌ كه‌ بۆ ماوه‌ی دوو ساڵه‌ درێژه‌ی هه‌یه‌ ، دیتر بۆ بمانه‌ویت بۆ دواوه‌ پاشه‌كشه‌ بكه‌ین  بۆ وڕێنه‌كانی ئه‌فكاری سه‌رانی  سه‌له‌فی كه‌ زه‌مه‌ن جێی هێشتووه‌  ؟ . ئه‌و زه‌لكاوه‌ی كه‌ دووچاری حكومه‌ت بۆته‌وه‌ له‌ قۆناغی تێپه‌ڕیندا  ، ئه‌و خێرا ئاماده‌ بوونه‌یه‌ بۆ ده‌ست هه‌ڵگرتن له‌ ئامانجه‌كانی شۆڕش  ، ته‌نها وابه‌سته‌یش  نییه‌ به‌ پێكهێانی حكومه‌ت و وه‌زیره‌ ((ژن و پیاوه‌كان)) . هه‌روه‌هایش ده‌بێت ده‌سته‌یه‌كی پسپۆر پێكبهێندرێت بۆ دانانی ده‌ستووری نوێ‌  و  كات ته‌رخان  بكرێت   بۆ په‌سه‌ند كردنی به‌رایه‌كان یان له‌ پێشتره‌كان ؟ بۆ به‌م په‌له‌ په‌ل كردنه‌ ده‌ستوری تاكڕه‌وانه‌ ڕابگه‌یه‌نرێت  كه‌ هیچ شتێك له‌ ئامانجه‌كانی شۆڕش ناهێنێته‌ دی و ، به‌ڵكو دژ به‌و ئامانجانه‌شه‌ ؟ . پێكهێنانی كۆمیسۆنێكی ده‌ كه‌سی له‌ پیاوانی یاسا بۆ پێكهێنانی ((كۆمه‌ڵه‌ی دامه‌زرێنه‌ر))  كه‌ ده‌ستووری نوێ‌ دا ده‌نێن . له‌ پاش هه‌موو شۆڕشێكه‌وه‌ ده‌وڵه‌تی ئه‌مریكا فشار ده‌كات بۆ په‌له‌ كردن له‌ هه‌ڵبژاردن له‌ ژێر ناوی ئارامی و پاراستنی ئاسایش ، به‌ڵام هه‌ڵبژاردن به‌ بێ‌ ده‌ستووری نوێ‌ خێرا ترین ڕێگایه‌ بۆ به‌ر ته‌سك كردنه‌وه‌و له‌ ناو بردنی شۆڕشی گه‌ل  ، به‌ جۆرێك كه‌ له‌ سنوری خۆی تێپه‌ڕ نه‌كات و ئامانجه‌كانیشی فره‌وان نه‌كات كه‌ سه‌ربه‌خۆیی و ئازاد بوونی  نیشتمانیه‌ له‌ ژێر چه‌پۆكی ئیمپریالیزمی ده‌ره‌كی و یارمه‌تیه‌كانی  كه‌ ته‌نها خزمه‌ت به‌ خۆی ده‌كات  ، چونكه‌ لێمان ده‌سێنێت  جگه‌ له‌ نه‌هامه‌تی و هه‌ژاری  هیچمان پێ نابه‌خشێت ، ده‌وڵه‌تی ئازاد  به‌رهه‌م ده‌هێنێت  بۆ ئه‌وه‌ی بخوات و داوای یارمه‌تیش له‌ هیچ كه‌سێك ناكات  هاو شێوه‌ی ژنی ئازاد . 

 

                                    نوال السعداوی ــ حوارالمتمدن ــ ژماره‌((4163)) ـ له‌ 24/ 7 / 2013

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.