کوردستان له‌گه‌ڵ بایکۆتی هه‌ڵبژاردندا تاجی سه‌ربه‌خۆیی ئه‌خاته سه‌ر سه‌ری
کوردستان له‌گه‌ڵ بایکۆتی هه‌ڵبژاردندا تاجی سه‌ربه‌خۆیی ئه‌خاته سه‌ر سه‌ری
حه‌مه‌غه‌فور
ئه‌ڵێن؛"کاسه له ئاش گه‌رمتره". هیچ که‌س‌و لایه‌نێکی دیکه له هیچ شوێن‌و ناوچه‌یه‌کی عێراقدا هێنده‌ی حیزبه ده‌سه‌ڵاتداره‌کانی کوردستان مه‌سه‌له‌ی هه‌ڵبژاردن‌و گرنگیدان به نه‌خشه‌و پرۆگرامی کۆمیسیۆنی باڵای هه‌ڵبژاردنه‌کان له پێناو ڕاکێشانی خه‌ڵکی بۆ سه‌ردانی ئۆفیسه‌کانی ناونووسین جێی بایه‌خپێدان‌و تێڕامانیان نییه. بایکۆت کردن‌و گوێ‌نه‌دان به هه‌ڵبژاردن له لایه‌ن خه‌ڵکی کوردستانه‌وه به جۆرێک یه‌کێتی‌و پارتی تووشی نیگه‌رانی‌و دوودڵی‌و سه‌ره‌گێژه کردووه که نازانن به کام شێوه‌و به چ فریوکارییه‌ک ئه‌م خه‌ڵکه ڕاپێچ که‌ن بۆ ناو پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاکان.
به گوێره‌ی دوا ڕاگه‌یاندنی نوێنه‌ری کۆمیسیۆنی باڵای هه‌ڵبژاردنه‌کانی عێراق له کوردستان، له هه‌ر سێ پارێزگای دهۆک‌و سلێمانی‌و هه‌ولێر، له کۆی زیاتر له 2ملیۆنو شه‌ش سه‌د هه‌زار ده‌نگده‌ر، ته‌نها 250هه‌زار که‌س ناویان تۆمار کراوه. ئه‌ویش دوابه‌دوای ده‌سپێکردنی که‌مپینی هه‌ڕه‌شه‌ی بڕینی مووچه‌کان له لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتدارانه‌وه ڕوویداوه. وه‌ک ڕۆژنامه ئه‌هلییه‌کان له زاری خه‌ڵکه‌وه ده‌یگوێزنه‌وه خه‌ڵک‌و مووچه‌خۆران به‌و قه‌ناعه‌ت‌و بڕوایه گه‌یشتوون ته‌نانه‌ت له بڕینی مووچه‌کانیشیان ده‌بوێرن‌و به توندی بایکۆتی هه‌ڵبژاردن ئه‌که‌ن. ئاخر بێ ئهو نییه ئه‌م هه‌ڵوێسته جوامێرانه‌‌ی جه‌ماوه‌ری فراوانی کوردستان شکڵی گرتووه. ئه‌مه پێنجه‌مین جاره ئه‌م حیزبانه هه‌راوزه‌نای هه‌ڵبژاردن‌و بانگه‌شه‌ی بێ‌بناغه‌و وه‌عدو به‌ڵێنی درۆو فریوکاری به‌رپاده‌که‌ن‌و خه‌ڵکی سته‌م دیده‌ی کوردستان ڕاپێچی ناو گاڵته‌جاڕی هه‌ڵبژاردن ئه‌که‌ن‌و په‌نجه‌مۆری خه‌ڵکی وه‌رده‌گرن‌و پاشان هه‌مووی پشت گوێ ده‌خه‌ن‌و بایی پووشێک با‌یه‌خ بۆ ده‌نگی جه‌ماوه‌ری کوردستان‌و ماف‌و خواسته‌کانیان دانانێن. دوای 17ساڵ ده‌سه‌ڵاتداری ئه‌م حیزبانه خه‌ڵکی کوردستان ته‌نانه‌ت له ئاوی پاک بۆ خواردنه‌وه‌و کاره‌باو سووته‌مه‌نی‌و سه‌ره‌تایی‌ترین خزمه‌تگوزارییه‌کان بێ‌به‌شن.
بۆیه ته‌نانه‌ت ئهو ژماره‌یه‌ش جێگای گومانه‌و مه‌به‌ست لێی ترساندنی خه‌ڵکییه بۆ پاڵپێوه‌نانیان به مه‌به‌ستی ناونووسین. ئامانج له ڕاگه‌یاندنی ئهو ژماره‌یه ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر وه‌همیش نه‌بێت، سه‌راسه‌ری کردنه‌وه‌ی ترس‌و تۆقاندنه، زل کردنی دیارده‌ی ترس‌و دڵه‌ڕاوکێیه له‌ناو خه‌ڵکیداو هیچی تر. به‌ڵام ئه‌مه پیلانێکی ڕه‌زیلانه‌ی ئه‌حزابی کوردییه له دژی خه‌ڵکی که ئه‌گه‌ر ئامانج بپێکێت، یانی بتوانێ تۆوی ترس له‌ناو جه‌ماوه‌ردا بچێنێ‌و خه‌وف‌و دڵه‌ڕاوکێ بره‌و پێ‌بدات، ئه‌وسا به مه‌به‌ستی پاشه‌کشه پێکردن به ڕه‌وتی دیارده‌ی بایکۆت‌و وه‌ستانه‌وه به‌رامبه‌ر به سیاسه‌تی ئه‌حزابی کوردی، هاودڵی خه‌ڵک‌و یه‌کگرتوویی جه‌ماوه‌ر کاڵ ده‌کاته‌وه‌و ئیحتیماله به شوێن خۆیاندا وه‌کو ڕابردوو جه‌ماوه‌ر به‌کێش بکه‌ن. ئیتر ئه‌م دیموکراتییه‌ی ئه‌م حیزبانه باسی ده‌که‌ن، ئه‌بێ له چ قوماشێک بێت!
بڕینی مووچه‌و بێکارکردنی هاوڵاتیان له‌ژێر هه‌ر ناوێکدا یا به هه‌ر بیانوویه‌که‌وه بێت، تاوانێکی گه‌وره‌و بێ‌پاساوه، سزادانێکی به کۆمه‌ڵ‌و نابه‌جێ‌و نادرووسته‌و ته‌نانه‌ت له‌ناو فه‌رهه‌نگی ده‌سه‌ڵاته تۆتالیتارییه‌کانیشدا به زه‌حمه‌ت جێگای ده‌بێته‌وه. به‌ڵام له‌ناو کولتووری ده‌سه‌ڵاتی میلیشیایی عه‌شیره‌تیدا، له‌ناو ساتوسه‌وداو پیلانگێڕی جووڵانه‌وه‌ی کوردایه‌تیدا هیچ شتێک له‌مه ئاسانتر نییه که نانی سفره‌ی خه‌ڵکی بکرێته بارمته‌و شیری ده‌می مناڵان ببڕێت، یاخود گه‌مارۆی ئابووری بخرێته سه‌ر جه‌ماوه‌ری ناڕازی. هه‌ردوو حیزب وه‌کو پیشه‌ی ڕابردوویان ده‌ستیان داوه‌ته هه‌ڕه‌شه‌و گوڕه‌شه کردنی بڕینی مووچه‌کان‌و گه‌ره‌کیانه به لێ‌سه‌ندنه‌وه‌ی پارووی ده‌می خه‌ڵکی جارێکی تریش جه‌ماوه‌ری کوردستان ناچار که‌ن‌و په‌لکێشی ناو گاڵته‌جاڕی هه‌ڵبژاردنیان بکه‌نه‌وه، هه‌تا بتوانن له گه‌مه‌ی دۆڕاویان له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانه شیعه‌کانیاندا له ناو ئیئتیلافی ته‌وافوقی به‌غدادا ده‌نگ‌و ڕای ئه‌م خه‌ڵکه بۆ پارێزگاری له کورسی ده‌سه‌ڵاتیان له‌م گێژاوه‌ی تێیکه‌وتوون دووباره بۆ سووڕێکی تری سات‌وسه‌ودا به‌کاربێننه‌وه.
سه‌ره‌ڕای هه‌ڕه‌شه‌و گوڕه‌شه‌ی مووچه‌بڕین له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتی لۆکاڵی کوردییه‌وه، به‌ڵام له هیچ جێگایه‌کی دیکه‌ی عێراق به هه‌مان شێوه‌و ئاستی کوردستان بایکۆت کردن‌و پشت تێکردن‌و گرنگی نه‌دان به‌م مه‌سه‌له‌ی هه‌ڵبژاردنه باڵی نه‌کێشاوه به‌سه‌ر زه‌ینی خه‌ڵک‌و ڕوانگه‌ی خه‌ڵکدا، به‌سه‌ر ڕه‌فتارو کردارو هه‌ڵس‌و که‌وتی ڕۆژانه‌ی جه‌ماوه‌رو ڕای گشتی‌دا. هیچ کاتێک خه‌ڵکی کوردستان به‌م شێوه‌یه بێ‌متمانه نه‌بوون به پارتی‌و یه‌کێتی. ئه‌مه دیارده‌یه‌کی نوێیه‌و ته‌کان‌و ڕاچڵه‌کانێکی کۆمه‌ڵایه‌تی ئارام‌و شێنه‌ییه که ڕاسته‌وخۆ له به‌رامبه‌ورو دژ به ئاراسته‌ی سیاسه‌تی هه‌ردوو حیزبی ده‌سه‌ڵاتداری کوردستان که‌وتۆته‌ڕێ. هه‌نگاوێکی سه‌ره‌تایی‌و پۆزه‌تیف‌و ئومێدبه‌خشه له ڕاستای لێکترازانێکی سیاسی‌و کۆمه‌ڵایه‌تی جددی تردا که له کۆمه‌ڵگای به‌سته‌ڵه‌کی ژێر سایه‌ی جووڵانه‌وه‌ی کوردایه‌تیدا وه‌کو دیارده‌یه‌کی زه‌ق‌و به‌رچاو خۆی نیشانداوه. هه‌نگاوێک که ئه‌گه‌ر ژیرانه په‌ره‌ی پێ‌بدرێ‌و بچێته پێشه‌وه، ده‌کرێ ببێته سه‌ره‌تای خرۆشانێکی گشتی‌و هاتنه‌مه‌یدانێکی سه‌رتاسه‌ری سه‌ربه‌خۆو ڕاسته‌قینه که له هه‌ناوی خۆیدا کۆرپه‌ی خستنه‌گه‌ڕی ئیراده‌ی ڕاسته‌وخۆی جه‌ماوه‌ری له پێناو جێبه‌جێکردنی مافی بڕیاردان له‌سه‌ر چاره‌نووسی کوردستان له لایه‌ن خه‌ڵک خۆیه‌وه به‌رهه‌م بێنێت‌و کوردستان بکاته ووڵات‌و ده‌وڵه‌تی یاسا.
ناسیونالیزمی کوردو حیزبه‌کانی به‌دوای تێپه‌ڕکردنی ماده‌ی (24) سه‌باره‌ت به هه‌ڵبژاردنی پارێزگاکان له 22/7دا وه پاش بلۆککردنی ماده‌ی (140) له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراقه‌وه، به کرده‌وه که‌وتوونه‌ته به‌رده‌م ئه‌مری واقع‌و ڕۆچوونه‌ته ناو گێژاوێکی سیاسی قووڵه‌وه. خه‌ریکه دوایین بڕگه‌کانی ڕاسپارده‌کانی به‌یکه‌ر-هاملتۆن به‌سه‌ریاندا ئه‌سه‌پێنرێت. له ئاکامی شکستهێنانی ئه‌مریکاو هه‌موارکردنی ڕاپۆرته‌که‌ی به‌یکه‌ر-هاملتۆندا به‌ره‌به‌ره ئیئتیلافی ناسیونال-ئیسلامی عه‌ره‌بی عێراقی باڵاده‌ست ترو ده‌ستڕۆیشتوو تر بوون‌و به که‌ڵک وه‌رگرتن له بارودۆخی له‌باری ناوچه‌که‌و پشتیوانی تورکیاو ئێران‌‌و سوریا بۆ ئه‌وان، به‌ڵام به ته‌واوی پێچه‌وانه‌و دژ به ده‌سه‌ڵاتی جووڵانه‌وه‌ی کوردی، ڕه‌وتی گۆڕانکاری‌و ڕووداوه‌‌کانی عێراق که‌وتۆته سه‌ر باری بچووککردنه‌وه‌و به‌رته‌سک کردنه‌وه‌ی که‌ش‌و هه‌وای پڕ ڕه‌ونه‌قی ده‌سه‌ڵاتی حیزبه‌کانی کوردستان‌و به ئاشکرا به پێچه‌وانه‌ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی ئه‌وان ده‌چه‌رخێ. ئه‌م شکسته بۆ خه‌ڵک کاره‌ساتی به شوێنه‌وه ده‌بێ، به‌ڵام مه‌رج نییه خه‌ڵکی کوردستان ملبده‌ن به چاره‌نووسێکی له‌م چه‌شنه. ئه‌وان ده‌توانن ڕێگایه‌کی تر بگرنه به‌ر.
ئه‌گه‌ر لێکترازان‌و که‌رت بوونی ئیئتیلافی قه‌ومی-ئیسلامی-تائیفی به‌غدا، واتای ڕاسته‌قینه‌ی شکستی پرۆژه‌ی ته‌قسیمی ده‌سه‌ڵات له چوارچێوه‌ی "فیدراڵیزمدا" به‌ده‌سته‌وه‌بدات، که باڵاگرتنی گرفتاری‌و گرژی‌و قه‌یرانه‌کانی ئه‌م دواییه‌ی نێوان هاوپه‌یمانی کوردی‌و به‌ره‌و هاوپه‌یمانه‌کانی ناسیونال-ئیسلامی عه‌ره‌بی هه‌تا به‌رده‌رگای پێکدادانی سه‌ربازی په‌ره‌ی سه‌ندو کێشرایه ته‌نازول پێکردنی ناسیونالیزمی کوردی‌و سه‌پاندنی پاشه‌کشه له‌سه‌رپاشه‌کشه به‌سه‌ر هێزی پێشمه‌رگه‌دا له ناوچه‌کانی قه‌ره‌ته‌په‌و جه‌له‌ولاو خانه‌قین، ئه‌وا به هه‌ند نه‌گرتنی بنکه‌کانی ده‌نگدان‌و پشتگوێ خستنی بانگه‌وازی ئۆفیسه‌کانی کۆمیسیۆنی باڵای هه‌ڵبژاردنی پارێزگاکان له لایه‌ن خه‌ڵک‌و جه‌ماوه‌ری کوردستانه‌وه قه‌یرانێکی گه‌وره ترو سه‌نگین تری بۆ هه‌ردوو حیزبی ده‌سه‌ڵاتداری کوردی پێشهێناوه. دوو حیزبی ده‌سه‌ڵاتداری کوردی هێنده‌ی له هاتنه‌مه‌یدانی جه‌ماوه‌رو خه‌ڵکی کوردستان ئه‌ترسن، هه‌رگیز هێنده له قووڵبوونه‌وه‌ی کێشمه‌کێشه‌کانیان له‌گه‌ل حه‌ریفه‌کانیان له به‌غدا ناترسن. سه‌ره‌نجام به ته‌وافوق یاخود به سازان‌و ته‌نازول ده‌توانن چه‌ند ساڵی تریش له‌ناو گێژاوی عێراقدا درێژه به مانه‌وه‌ی خۆیان بده‌ن له‌گه‌ڵ هێزه ناسیونال-ئیسلامییه‌کانی عێراق، به‌ڵام که ئیراده‌ی ڕاسته‌وخۆی جه‌ماوه‌ری پێی نایه مه‌یدانی سیاسه‌ته‌وه کاری ئه‌وان ته‌واو ده‌بێ‌و په‌روه‌نده‌یان ده‌پێچرێته‌وه. ئه‌م حیزبانه ئه‌م ڕاستییه له هه‌موو که‌س باشتر ده‌زانن. بۆیه که‌وتوونه‌ته خۆو گه‌ره‌کیانه به هه‌ر به‌هایه‌ک بێت به‌ر بگرن به هه‌تنه‌مه‌یدانی جه‌ماوه‌ر.
پێموایه خه‌ڵکی کوردستان په‌ی بردبێ به‌و ڕاستییه که گرفتاربوونیان به وه‌همی قه‌ومی سه‌رچاوه‌ی کاره‌ساته‌کانیان بووه‌و چیتر خێری لێ‌ناکه‌وێته‌وه بۆیان. بۆیه پێیانوایه پێویسته ڕیزی خۆیانی لێ جیابکه‌نه‌وه. بۆ نمونه یه‌کێتی‌و پارتی زیاتر له هه‌ر حیزب‌و هێزێکی عێراقی خولیای لکاندنه‌وه‌ی کوردستانیان به عێراقه‌وه له خه‌یاڵدایه، له کاتێکدا سه‌د له سه‌دی خه‌ڵکی کوردستان ئاواته‌خوازی جیابوونه‌وه‌و پێکهێنانی ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆن. ئێ "فیدرالیزمیش" ته‌واو پێچرایه‌وه. له چوارچێوه‌ی عێراقی ناسیونال-ئیسلامیشدا خه‌ڵکی کوردستان جگه له پله‌دوویی‌و چه‌وسانه‌وه، جگه له به‌رده‌وامی‌و درێژه‌ی کاره‌ساته‌کانی ڕابردوو هیچی تر چاوه‌ڕێیان ناکات. بۆیه پشتیانکردۆته هه‌ڵبژاردنه‌کان‌و ڕیسوایان کردووه.
به‌ڵام به ته‌نها بایکۆت کردن به‌س نییه. مێژووی کاره‌ساتباری ئه‌م ده‌ڤه‌ره شاهیدی ئه‌وه ئه‌دا که خه‌ڵکی کوردستان هه‌قی خۆیانه ده‌روازه‌ی ئایینده‌یه‌کی پڕسه‌روه‌ری به ڕوویاندا بکرێته‌وه. کلیلی کردنه‌وه‌ی ئه‌م ده‌رگایه ڕیزبه‌ستنیانه له ده‌وری شیعاری جیابوونه‌وه‌ی کوردستان له عێراق‌و دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی ناقه‌ومی‌و سکۆلار وه سه‌ربه‌خۆ تیایدا. ئه‌مه تاقه مه‌شخه‌ڵی ئایینده‌یه‌کی سه‌ربه‌رزانه‌و شه‌رافه‌تمه‌ندانه‌یه‌و کۆتایی دێنێ به‌م خوێنی سیاوه‌حشه، یانی کێشمه‌کێشی قه‌ومی نێوان کوردو عه‌ره‌ب. کوردستان ده‌توانێ له‌م بڕگه چاره‌نووس سازه‌دا، له‌گه‌ڵ بایکۆتی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا بڕیاری خۆی بداو تاجی سه‌ربه‌خۆیی بخاته سه‌ر سه‌ری. خه‌ڵکی کوردستان زۆر سانا دانه دانه‌و یه‌ک به یه‌کیان له‌گه‌ڵ بایکۆتکردنی هه‌ڵبژاردندا، بۆ ئه‌وه‌ی که‌س نه‌وێرێ پێیان بڵێ سه‌ردانی نووسینگه‌ی تۆمارکردن بکه، له پێناوی پووچه‌ڵکردنه‌وه‌ی فریوکارییه‌کی تری ئه‌م حیزبانه‌و ڕزگاری یه‌کجاریدا، بۆ یه‌ک جار، ته‌نها بۆ یه‌ک جار ئه‌م مافه‌ی خۆیان موماره‌سه بکه‌ن‌و هه‌ر هه‌موومان باجێکی سه‌ربه‌خۆیی بده‌ین له یه‌خه‌مان. ئه‌مه‌ش بکه‌ینه سوونه‌تێکی سه‌تاسه‌ری‌و کۆرو کۆبوونه‌وهو میتیبگی بۆ سازبکه‌ین. هه‌مووش به یه‌ک ده‌نگ‌و به یه‌ک ڕیز داوای ڕاپرسییه‌کی ئازاد بکه‌ین له هه‌موو ناوچه کوردنشینه‌کانی عێراقدا بۆ بڕیاردان له‌سه‌ر چاره‌نووسی ووڵاته‌که‌مان. له‌و ڕاپرسییه‌دا با یه‌ک جار خه‌ڵکی کوردستان ئازاد بن وه ئهو هه‌قه‌یان پێ‌بدرێ ده‌نگ بده‌ن بۆ ئایینده‌ی کوردستان. بۆ یه‌ک جار با ئه‌م پرسیاره بخرێته به‌رده‌م ئه‌م خه‌ڵکه، ئایا ده‌یانه‌وێت له چوارچێوه‌ی عێراقدا بمێننه‌وه، یاخود خوازیاری جیابوونه‌وه‌و پێکهێنانی ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆن. پرۆسه‌ی بڕیاردانێکی له‌م جۆره له گشتپرسییه‌کی ئازاددا ته‌نیا ڕێگاچاره‌ی عادلانه‌و عه‌مه‌لی‌و که‌م گرفت‌و ده‌ردی سه‌رییه له پێناو یه‌کلاکردنه‌وه‌ی مه‌سه‌له‌ی کوردو کۆتایی هێنان به پله‌دوویی‌و چه‌وسانه‌وه‌ی نه‌ته‌وایه‌تی.
hamaxafoer@yahoo.com
25/8/2008
