گۆڕانەكان كارەكتەرى سیاسی خۆى ئەوێت…..محەمەد حسێن
گۆڕانەكان كارەكتەرى سیاسی خۆى ئەوێت
لەكوردستاندا سەرەتاكانی شڵەژانێكی سیاسی دەركەوتووە , بزوتنێكی سیاسی دروستبووە كە بەهەموو پێودانگێك شتێكی نوێیە بۆ فەلەكی سیاسی ئەم وڵاتە , ئەم جوڵاندنەوانە تاچەند ئەتوانێـت ڕوداوی گەورە دروستبكات ؟ تاچ ڕادەیەك ئەو گۆڕان و چاكسازیەى لەگەڵ خۆیدا هەڵگرتووە كە ساڵانێكە كۆمەڵگاى كوردی چاوەڕێی ئەكات , پرسیارى زۆربەى ئەو كەسانەیە چاوەڕوانیەكیان لەم بزوتنەوە هەیە . بەڵام هێشتا پرسیار لەسەر كارەكتەرى ئەو سەركردایەتیە نەكراوە كە ئیدارەى ئەو ڕەوتە ئەكات , دیارنیە ئایا ئەم لێكترازان و جوڵاندنەوانە ئەو كارەكتەرە سیاسیەیان هەیە بتوانێـت ئەم بزوتنەوەو شڵەژانە سیاسیەى ئەمڕۆی ناو puk و دەرەوەیشی وەرچەرخێنێتـە سەر ڕەوتێكی سیاسی گۆڕانخوازی خاوەن پەیام و ئەجێندایەكی دێموكراسیانە , یان هەر بەهەمان سەرگەردانی سیاسی ئەمڕۆوە كێشەو لێكترازانەكان تەنها گرژى و ئاڵۆزیەكان زیاتر ئەكات , ئەمە گەوهەرى ئەو پرسیارەیە ئەم نوسینە ئەیەوێـت وەڵامی بداتەوە ..
لەبەر ئەو شپرزەییە سیاسیەى هێز و گروپە گۆڕانخوازەكانی هەرێمی كوردستانی گرتۆتەوە , گۆڕان و پرۆژەى گۆڕانخوازی تاڕادەیەكی زۆر جدیەتی خۆى لەدەستداوە , هەركەسێك هەڵئەسێـت هەر قسەلەگۆڕان ئەكات , بەوانەیشەوە كە وەك ( گەورە گەندەڵ ) و دەستى تاوانبارى پشت زۆربەى كارەساتەكان ناسراون . ئەم بێسەرو بەریە واى كردووە چەمكی گۆڕان تاڕادەیەكى زۆر لەمەغزا فكری و سیاسیەكەى خۆى دوربكەوێتـەوە , دواتریش كە شو هەوایەكی وایان دورست كردووە كە وردبونەوەیەكى زۆرى ئەوێـت تابتوانرێت دەنگە جدیەكان و دەنگە ساختەكانى ناو ( گروپ و هیزە گۆڕانخوازەكان ) لەیەكتر جیابكەینەوە . بۆ خۆبەدورگرتنیش لەم تێكەڵی و پێكەڵیە پێویستە هەموو گروپ و ڕەوتێكی گۆڕان و چاكسازیخواز , هەر لەسەرەتاوە مۆدێلێكی نوێى سەركردایەتیكردن و میكانیزمێكی تری جیاوازی ئیشكردنى یەكلایكرابێـتەوە , ئامادەسازی كرادبێت بۆفلتەرێكی جدی كەتواناى لێكجیاكردنەوەى ڕەش و سپى ناو هێز و گروپەكانی هەبێت , چونكە پرۆژەى گۆڕانی سیاسی و چاكسازی هەمەلایەن ( وەك ئەوەى هەموان بانگەشەى بۆئەكەن ) بەو كارەكتەرە گەندەڵانە ناكرێت كە خۆیان خالقی بەشى هەرە زۆرى گرفتە سیاسی و ئابورى و ئیداریەكانی ئەم وڵاتەن .
دیارە ئەم تێگەیشتنە باوەى لەكایەى سیاسەتی كوردیدا بۆ چەمكی ( گۆڕان )هەیە بۆخۆى هەڵگرى بڕێك ئیشكالیەتە , هیچ گۆڕانێك بەو سادەییە ناكرێـت كە لێدوانی سیاسیەكان و ڕۆژنامەگەرى كوردی وێناى ئەكەن , قەت لەدنیادا ڕوی نەداوە گروپ و هێزێكی سیاسی هاتبێتن و ژیانی سیاسی و ئابورى هاوڵاتیان و وڵاتەكەیشیان گۆڕیبێت , هەموگۆڕانێك لەئەنجامی زنجیرەیەك گۆڕانى بچوكتر و جوڵەى وردی ڕۆژانەى ناو كایە كۆمەڵایەتی و ئابورى ڕۆشنبیریەكانەوە دروست ئەبێت , كەواتە ئەگەر گۆڕانێك لەكوردستاندا هاتە ئاراوە بەوشێوەى گروپ و هێزەسیاسیەكان داواى ئەكەن ئەوا لەئەنجامی كۆى پەرەسەندنە ئابورى و كۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیریەكانی كۆمەڵگا خۆیدا دروست ئەبێت , نەك بەو ئاسانیەى توڕەبونە سیاسیەكان هەڕەشەى لەسەر ئەكەن .. ئەوەى دەكرێت لە سیاسیەكان چاوەڕێی بكەین تەنها ئاراستەكردنى گۆڕانەكەو ئیدارەكردنی قەیرانەكانی ناویەتی , ئەگەرچی مێژوی میللەتانیش پڕە لەونمونانەى كە دواتر گۆڕانەكان پێچەوانەى خواستى هێزە گۆڕانخوازەكان كەوتۆتەوە , یان گۆڕینی دیكتاتۆریەتێك بووە بەدیكتاتۆریەتێكی تر . تەنها لەم سۆنگەیەوە ئەشێت ئێمە لەناو هێزە چالاكەكانی كۆمەڵگاى كوردیدا بۆ فریادڕەس بگەڕێین , چونكە هەل ومەرج وكاتی گۆڕان و چاكسازی بەتەواوى گەیشتووە , بەشى هەرە زۆرى خەڵكی كوردستان تینوی ئەم گۆڕانەن , ئەوەى ماوەتەوە تەنها فۆرمیلەبونی ئەو هێزە سیاسیانەیە كە دەبنە داینەمۆى بزوتنەوەكە .. بەڵام لەبارى ئەم هەلومەرجە بۆگۆڕان ئەوە ناگەیەنێت دروستبونی هێزی سیاسی بزوێنەر هێندە ئاسانبێت , ئەو دۆخە گەندەڵەى ئابورى و بازاڕ و سیاسیەت و ئیدارەى هەرێمی كوردستانی تێكەوتووە , چەندە بارى سەرشانی هاوڵاتیەئاساییەكانی قورس كردووە , زیاتر لەوە هەلومەرجی دروستبونی هێزێكی واى سەختتر كردووە , لەم نێوەدا ئەو هەوڵانەى بۆدروستكردنی هێز ئەدرێت پێویستە هەر لەسەرەتاوە لەو میكانیزمە سواوەى (حیزبی سەركردە ) خۆیان جیاكردبێتەوە كە كایەیەى سیاسی كوردستانی ئفلیج كردووە , چونكە چاكسازی سیاسی بەو كادرە سیاسی و ئیداریانەى ئەزمونی حیزبۆكراتی كوردستان نابرێتـە ڕێوە كە لەڕابردودا شكست و گەندەڵیەكانیان تاقیكراوەتەوە . هەر هێزو گروپێكی گۆڕانخواز پێش ئەوەى دەستبكەنە پەخشكردنی پەیام و دروشمە سیاسیەكانیان , پێویستە چۆنایەتیەكی باشی ئەو تۆڕە كادرەمان نیشاندەن كە ئەبێتە هەڵگر و جێبەجێكارى پرۆژەكەیان , چونكە بەڕاستی ساڵانێكە وەرزی پوچەڵبونەوەو هەڵوەرینی دروشمە سیاسیەكان هاتووە , ئەمڕۆهەمووكەسێك پراگماتیانە داواى هەڵوێستی كردەیى و بەرنامەی سیاسی ڕۆشن ئەكات .
پرۆژەى چاكسازی و گۆڕان لەكوردستاندا بەبێ دوو پێشمەرجی بنەڕەتی پرۆژەیەكی ساختەو پڕ گرفت ئەبێـت , نەك ئەو پرۆژەى زۆرینەى خەڵكی كوردستان چاوەڕێى ئەكات , ئەوەیش :- (1) گۆڕانكاریەكی بنەڕەتی و هەیكەلی لەو مۆدێلە سواوەى حیزب كەتا ئێستا كارى پێ ئەكرێت , (2) دروستكردنی كارەكتەرێكی سیاسی نوێ بە فۆرمی سەركردایەتیەكی دەستە جەمعی و ئەكتیڤكردنی عەقڵیەتی دامەزراوەیى و خۆبەدورگرتن لەنەریتەكانی شوێنكەوتنی سەكردەى كاریزما و كەڵـتی پیرۆز .
ئەو ڕاستیە سەرەتاییانەى تابلۆى سیاسی كوردستان نیشانمان ئەدات , پێمان ئەڵێت كە دروستبونى ئەم شڵەژانە سیاسیە ئەوەندەى دەرئەنەنجامی كۆنبون و لەكاركەوتنی تەجروبەى حیزبی كوردی و میكانیزمە دواكەوتوەكانى ئەم حیزبەیە , لەپرۆژەیەكی ئیرادەگەرى گۆڕانخوازی سیاسیەوە نەهاتوووە , یاخود ئەوەندەى ڕاكردنمان هەیە لەو ئخلاقیاتە سیاسیە نابوت و بێ فەڕەى بەعس و حیزبە فەرمانڕەواكانی دواى ڕاپەڕین لەناو كۆمەڵگاى كوردیدا بڵاویان كردەوە , خەمی گەڕانمان نەبینیوە بەشوێن مۆدێل و ئاراستەیەكی تازەترى كار و چالاكی سیاسیدا . بەڵام هەر ئەم جۆرە نائومێدیەیە سەرەتاى هەموو گۆڕان و چاكسازیەكمان بۆدیارى ئەكات , هەموو شۆڕش و گۆڕانە گەورەكانی دنیا لەو ساتەوەختانەدا دەست پێ ئەكات كە ئیتر واقعە باوەكە تواناى بەردەوامی نەماوە .
لە كوردستاندا زۆر شت كاتی گۆڕانی هاتووە , لەپێشترینیان میكانیزم و كارەكتەرەكانی ئەو كایە سیاسیەیە حەڤدە ساڵە شكست و كارەساتەكانیمان بۆدوبارە ئەكاتەوە , ئەم گۆڕانە پێش هەر شتێك پێشكەوتنە سیاسی و ئابورى و كۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیریەكانی كۆمەڵگاى كوردی خۆى سەپاندویەتی , دواتریش ئەو بارودۆخە تازەى عیراق و ناوچەكەى گرتۆتەوە , ئەو كێشانەى بازاڕو بانكەكانی سەرمایەدارى گلۆباڵى ئەمڕۆ و هێزی ئابورى ئەمریكاى توشى شۆك كردووە . هەموو ئەمانە پێكەوە داخوازی سەركردایەتیەكی نوێ و هێزێكی چالاك و زیندوی سیاسیمان لابەهێزتر ئەكات , كە ئەمڕۆ PDK و PUK بەم فۆرم و كارەكتەرەى ئێستایانەوە لەوە كەوتوون بتوانن پێكی بهێنن ..
بێگومان لەداهاتویەكی نزیكدا تەقینی یەكەیەكەى دومەڵەكانی ئەم حیزبە كۆنانە ئەبینین , چونكە جیاوازی نێوان خواست و داواكانی هاووڵاتیان و هەڵوێست و ئیدارەى ئەم حیزبانە هێندە گەورە بۆتەوە لەوە دەرچووە بەهەندێك دروشمی قەومەجیانە و دروستكردنی ترس و فۆبیاى بێ بنەما پینەو پەڕۆ بكرێت , وەك ئەوەى بەم دواییانە بینیمان . هەر ئەوەندە بەسە كە خەڵكى دڵنیا بێت گەر پەتی ملكەچى خۆى بۆ دەزگا كۆنترۆلًكار و سواوەكانی ئەم حیزبانە بپچڕێنێت نانبڕاو ناكرێت و فڕێ نادرێـتە سەر جادەكان , تاسەرەتاى داڕوخانی ئەو دەزگا وەهمیانە دەست پێبكات كە بە 10000 و 150000 خەڵكیان ناو نوس كردووە لەئۆرگانەكانیاندا , كەچى بۆسادەترین ڕێپێوان بەزۆرەملێ فەرمانبەران دێننە سەرجادەكان .
پرسی خۆگۆڕین و چاكسازیكردن لەناو پارتە دەسڵاتدارەكاندا زۆرجار وەكو سیناریۆى ئاسان و بێ گرفت پێشنیار ئەكرێت , خۆشبەختانە لەناوPUK دا ماوەیەكە گفتگۆى وەها دەكرێت , بەڵام نە گفتوگۆكانی ناو PUK هیچ ئەنجامێكی بەرجەستەى لێكەوتۆتەوەو نە PDk لە خەوە قوڵەكەى خۆى ڕاچەنیوە , بەپێچەوانەوە لەناو PDK دا نەك هەر گتوگۆى گۆڕان و چاكسازی لەئارادا نیە , تەنانەت هەست كردن بەترسناكی ئەو قەیرانەیش كە تیا ئەژین هەر نابینرێت .. بەڵام كە تواناى خۆگۆڕینی ئەم حیزبانە دروست نەبووە , ئەوا بەماناى ئەوە نایەت لەو هێز و گروپ و خەڵكانە نائومێد بین كە خواست و داواى گۆڕانیان هەیە , هەموو پرۆژەیەكی گۆڕان لەكوردستاندا پێویستى بەوەیە لەگەڵ خەڵكە گۆڕانخواز و چاكسازیخوازەكانی ناو دوو حیزبە فەرمانڕەواكەدا كارلێك بكات . هەمیشەدروستبونی هێزی سیاسی چاكسازیخواز لەناو ماڵى ئەم حیزبانەدا , ئەگەرێكی زیندووە و ناكرێت لەبەر چاونەگیرێت .
muhemedhusen@yahoo.com
محەمەد حسێن
