ژنان و كۆیله‌ی به‌رده‌وامی ئاره‌زوه‌كانی پیاو …!
ژنان و كۆیله‌ی به‌رده‌وامی ئاره‌زوه‌كانی پیاو …!
سه‌روه‌ر كه‌ریم
Sarwar_kareem@yahoo.comنووسین ،یان لێكۆڵینه‌وه ده‌رباره‌ی كێشه‌كانی ژنان ، له‌كۆمه‌ڵگادواكه‌وتووه‌كاندا دووچاری ئاسته‌نگه‌و گیروگرفتی جۆراوجۆر ده‌بێته‌وه ، له‌به‌رئه‌وه‌ی سه‌رچاوه‌گه‌لێكی ئه‌وتۆمان له‌به‌رده‌ستدا نی یه ، كه‌به‌ڕاستی و دوورله‌عه‌قڵیه‌تی پیاوسالاری و ئایینی له‌كێشه‌كانی ژنان دوابێت ، به‌دیوێكی تریش دا ، ئه‌ونووسه‌ره‌ی بیه‌وێت خۆی له‌قه‌ره‌ی كێشه‌كانی ژنان بدات و هۆكاری بێ مافی و نابه‌رابه‌ریان ده‌ستنیشان بكات ، ئه‌واڕووبه‌ڕووی ئه‌و عه‌قڵیه‌ته ئایینی و خێڵه‌كی و پیاوسالاریه ده‌بێته‌وه و زۆرجاریش به‌ر نه‌فره‌تی كۆمه‌ڵگا ده‌كه‌وێت و سزاو دادگاو ڕاوه‌دوونانی لێده‌كه‌وێته‌وه … له‌كۆمه‌ڵگا دواكه‌وتووه‌كاندا ، كه‌م نین ئه‌و نووسه‌رانه‌ی دووچاری سوكایه‌تی و نه‌فره‌ت لێكردنی كۆمه‌ڵگا بوونه‌ته‌وه ، له‌به‌رئه‌وه‌ی سنووری پیرۆزیه‌كانی ئایین و خێڵیان به‌زاندووه و داكۆكیان له‌ماف و ئازادیه‌كانی ژنان كردووه . نه‌وال سه‌عداوی ، یه‌كێكه له‌و نووسه‌رانه‌ی به‌هۆی به‌رگریه‌به‌رده‌وامه‌كانی له‌ماف وئازادیه‌كانی ژنان ، چه‌ندین جار له‌گه‌ڵ ئه‌و عه‌قڵیه‌ته دووچاری به‌ریه‌ك كه‌وتن هاتووه و هه‌ڕه‌شه‌ی كوشتنی لێكراوه، به‌ڵام ئه‌و چالاكه‌وانه‌ی مافه‌كانی ژنان ، نه ك به‌هه‌ڕه‌شه و سوكایه‌تی پێكردن نه‌ترساوه ، به‌ڵكو ئه‌وانه هانده‌ربوون بۆئه‌وه‌ی زیاتر سووربێت له‌خه‌بات و تێكۆشان به‌رامبه‌ر به عه‌قڵیه‌تی كۆنخواز و دژی مافه‌كانی ژنان . لێره‌وه خوێندنه‌وه‌یه‌كی كورتی كتێبی ( ڕوخساری ڕووتی ئافره‌تی عه‌ره‌ب ) ی ده‌كه‌ین .
نووسه‌ر له‌به‌شی یه‌كه‌می كتێبه‌كه‌یدا ، ده‌مانباته‌وه بۆلای ته‌مه‌نی مناڵی و یه‌كه‌مین به‌ركه‌وتنی له‌گه‌ڵ ئازاردا ، ئازارێك كه‌هه‌رگیز مرۆڤ ناتوانێت له‌بیری بكات ، كه‌ئه‌ویش بڕینی سه‌رچاوه‌ی له‌زه‌تی ئینسانه ، كه‌له‌وه به‌دواوه ئه‌وئینسانه هیچ چێژ له‌سێكس وه‌رناگرێ ، ئه‌م كاره‌ش بۆیه دژی ژنان ئه‌نجام ده‌درێت تاپاكیزه‌ییان بپارێزن ، بڕینی سه‌رچاوه‌ی له‌زه‌ت ، كه‌به‌خه‌ته‌نه‌كردن به‌ناوبانگه ، له‌زۆرینه‌ی ووڵاتانی پاشكه‌وتوی خێڵه‌كی ئه‌نجام ده‌درێت ، هه‌رله‌مناڵیه‌وه ، ئه‌وكاره دژی ڕه‌گه‌زی مێینه ئه‌نجام ده‌درێت ، وه‌ك نووسه‌ر ئاماژه‌ی بۆكردووه ( شه‌ش ساڵان بووم … هه‌ڵیانگرتم بۆگه‌رماو … هه‌ردوو ڕانه‌كه به‌په‌نجه‌ی ئاسنین لێك دوور خرانه‌وه هه‌ستم به‌شتێكی كانزایی كرد وه‌ك ئه‌وه‌ی به‌چه‌قۆ ، یان مووسی تیژ به‌رملم بكه‌وێت ، به‌تووندی كه‌وته‌نێوان ڕانه‌كانم و شتێكی بڕی ، به‌شێكی له‌جه‌سته‌م بڕی، له‌به‌ر ئازار هاوارم كرد هه‌رچه‌نده ده‌میان به‌ستبوم ، ئازاره‌كه هه‌ر ئازارنه‌بوو ، به‌ڵكو ئاگرێك بوو له‌هه‌موو جه‌سته‌م گه‌ڕا، گۆمێكی سووری خوێنی خۆم له‌سه‌ر كاشی گه‌رماوه‌كه ده‌وره‌ی دام ) ، دوای خه‌ته‌نه كردنی كچان ، به‌رده‌وام له‌لاشعوردا ئه‌و هه‌ست و ئازاره بوونی ده‌مێنێت و له‌گه‌ڵی دا ده‌ژی ، كه‌چۆن پارچه‌یه‌كی جه‌سته‌یان بڕیوه تامردن ئه‌و ده‌بێت به‌وئازاره‌وه بتلێته‌وه ، نووسه‌ر كه‌خۆی قوربانی ئه‌وكاره‌ساته‌یه ، ده‌ڵێت ( دوای ئه‌وه‌ی گه‌وره‌بووم و له‌ساڵی 1955بووم به‌پزیشك ، ئه‌م ڕووداوه پڕئازاره‌م هه‌رله‌بیر مابوو، كه‌منداڵیمی شێواند ، ئه‌وكرداره‌ی له‌لاویم له‌ژیانی هاوسه‌ریمدا له‌ژیانی سێكسی و ده‌روونی ته‌واو بێ به‌شی كردم ) ، نووسه‌ر ئه‌وه ناشارێته‌وه كه‌ئه‌وئازاره هانی داوه به‌شوێن هۆكاری جیاوازی نێوان كوڕوكچ دابگه‌ڕێت و به‌رده‌وام پرسیاری هۆكاره‌كانی بكات ، كه‌بۆ ده‌بێت كچ هه‌موو ڕیگایه‌كی لێ بگیرێ و كوڕ ئازادبێت ، چه‌ندین جار ئه‌وپرسیارانه له‌دیك و باوكی ده‌كات ، به‌ڵام بێ وه‌ڵام ده‌بێت، بۆیه به‌وه‌س وه‌سه‌ی پرسیارو گه‌ڕان واده‌كات ، كه‌خۆی به‌شوێن هۆكاره‌كان دا بگه‌ڕێت و هه‌وڵی به‌ده‌ست هێنانی زانیاری بدات ، له‌باره‌ی هۆكاری به‌كه‌م زانینی كچ و فه‌راهه‌م كردنی ئازادی بۆكوڕ ، له‌وێشه‌وه پرسیار كردن ده‌رباره‌ی خوداو بوون ، كه‌ئه‌م پرسیارانه به‌رده‌وام دووچاری گێچه‌ڵی كردووه‌و ، وه‌ڵامی ڕاِسته‌قینه‌ی ده‌ست نه‌كه‌وتووه ، بۆیه گه‌ڕان به‌رده‌وام بووه‌و كێشه‌كانیش به‌رده‌وام بووه ، نووسه‌ر ده‌ڵێت ( هێشتا ئه‌و گفتوگۆكۆنه‌م له‌بیرماوه ، له‌گه‌ڵ باوكم كردم سه‌باره‌ت به‌ڕاسته‌قینه‌ی خودا ، هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شم له‌یاده مامۆستای ئایین سزای دام كه‌به‌رهه‌ڵستیم كرد ، كه‌گوتی خودا نێره مێ نییه ، هێشتائه‌و هه‌وڵه بێ ئاگایانه‌م له‌یاده كه‌ده‌مبه‌خشی بۆزانینی ئه‌وه‌ی ، بۆچ گوناهو خراپه دراوه‌ته پاڵ حه‌وا ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی خاوه‌نی زانین بوو ، ئه‌و ئاده‌می گه‌یانده داری زانین .گه‌ر زانینی حه‌وا نه‌بوایه و ئاده‌می ڕازی نه‌كردبایه ئێمه نه‌ده‌بووین و مرۆڤایه‌تی نه‌ده‌بوو ) . گه‌ڕانی به‌رده‌وام به‌شوێن زانینی حه‌قیقه‌تی چه‌وساندنه‌وه‌ی ژنان و به‌پله‌دوو كردنیان ، وایكردووه ، كه‌نووسه‌ر به‌ناو ته‌واوی ئه‌فسانه‌و ئایینه‌كان دا شۆڕببێته‌وه ، تاله‌وێوه هۆكاری نه‌فره‌ت لێكردنی ژنانی ده‌ست بكه‌وێت … هه‌ر ئه‌مه‌ش وای كردووه به‌ته‌واوه‌تی ئه‌فسانه‌ی ( ئاده‌م _ حه‌وا ) شیبكاته‌وه‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی ڕاڤه‌ی هه‌ندێك نووسه‌رانی تر سه‌یری بكات و قسه‌ی تایبه‌تی له‌سه‌ر بكات ، له‌وێشه‌وه ئه‌وه‌بسه‌لمێنێ كه حه‌وا هۆكاری یه‌كه‌می زانین بووه ، هه‌رئه‌ویش توانیویه‌تی باڵاده‌ستی و هۆش به‌ده‌ست بهێنێ و ئاده‌میش به‌لای خۆی داڕابكێشێ و سێكسیش له‌تاوان و گوناه به‌ده‌ربكات و به‌سه‌رچاوه‌ی به‌رده‌وام بوونی ژیانی بزانێت، ئه‌م كاركردنه به‌رده‌وامه بۆده‌ست خستنی زانست و زانین ، هۆكارێكه بۆبه‌ره‌وپێشوه چوون ، به‌ئاڕاسته‌ی قازانج گه‌یاندن به‌مافه‌كانی ژنان، هۆشیاركردنه‌وه‌یان به‌وه كه‌ئه‌وان یه‌كه‌مین كه‌س بوون توانیان دره‌ختی زانین بدۆزنه‌وه‌و هۆشیار ببنه‌وه ، وه‌ك نووسه‌ر ده‌ڵێت ( سه‌باره‌ت به‌ده‌ست خستنی زانین كه‌مرۆڤ به‌ره‌به‌ره ده‌ستی كه‌وت ، په‌یوه‌ستبوونی ئه‌م زانینه به‌سێكس و پیاوه‌كان"گه‌ر له‌وڕوانینه باوكانه نێرینه‌ییه زاڵه ڕزگاربوونایه" به‌وه‌یان زانیبا، كه‌ئاده‌م زانینی چاكه‌وخراپه‌ی ده‌رده‌ست كرد كه‌له‌داره‌كه‌ی خوارد "داكه‌وتن" نه‌بوو، به‌ڵكو هۆی "باڵاچوون" بوو، "سێكس" هۆی مردن نه‌بوو ، به‌ڵكو هۆی "ژیان" بوو ، هۆی به‌رده‌وامی مرۆڤایه‌تی بوو، ئالێره‌دا ده‌كرێ به‌چاوێكی دیكه بڕوانینه ئافره‌ت و سێكس ، به‌وه‌ش پله‌وپایه‌ی ئافره‌ت به‌رزده‌بێته‌وه‌و سێكس ڕزگارده‌بێت له‌حه‌زی تاوان و هه‌ڵه و گوناهێ كه‌پێوه‌ی لكێنراوه ) ،نووسه‌ر هه‌وڵی داوه زۆرترین پرسیار له‌باره‌ی پرسی ژنانه‌وه بوروژێنی و هه‌وڵی ناساندنی ژنان وه‌ك خۆیان بدات ، نه‌ك ئه‌وه‌ی پیاوان پێناسه‌یان بۆكردووه‌و چۆن خۆیان پێیان باش بووه ئاواگوزارشتیان له‌ماف و ئازادیه‌كان كردووه ، نووسه‌ر ڕه‌خنه له‌وڕوانینانه ده‌گرێت ، كه‌ژنان به‌سه‌رچاوه‌ی په‌شێوی و داوێن پیسی ده‌زانن و هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش ڕه‌ت ده‌كاته‌وه ، كه‌یه‌كه‌مین ژن له‌سه‌ر زه‌وی ( حه‌وا) بێت ، به‌ڵكو زۆر له‌پێش ( حه‌وا ) وه ژنان له‌سه‌ر زه‌وی بوونی هه‌بووه‌و ، ده‌ڵێت ( ئه‌وانه ئه‌وڕاستیه له‌بیر ده‌كه‌ن، كه‌ئافره‌ت پێش ده‌ركه‌وتنی هه‌رسێ ئایینه ئاسمانییه‌كان به‌نزیكه‌ی ملیۆنێك ساڵ له‌سه‌ر زه‌وی هه‌بووه ، یه‌كه‌م جار كه‌حه‌وا ده‌ركه‌وت، نزیكه‌ی چوار هه‌زار ساڵ، واته ته‌نیا به‌ده‌ركه‌وتنی ئه‌وان، به‌ڵام ئه‌وان چه‌ند مێژوو له‌بیر ده‌كه‌ن، یان به‌لای كه‌م هه‌وڵ ناده‌ن بخوێننه‌وه‌و به‌دوای ڕابردووی ڕاسته‌قینه‌ی بنچینه‌یان و ڕه‌سه‌نیان بگه‌ڕێن ) ، ئه‌وگه‌ڕانه به‌رده‌وامه، ئه‌وه‌ئاشكراده‌كات، به‌درێژای مێژوودوای ئاوابوونی قۆناغی دایك سالاری پیاوان له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دابوون ته‌واوی هه‌وڵ و تواناكان و زیره‌كیه‌كانی ژنان په‌رده‌پۆش بكه‌ن و هه‌یمه‌نه‌و باڵاده‌ستی خۆیان بسه‌پێنن. نووسه‌ر بۆبه‌ر په‌رچ دانه‌وه‌ی ئه‌و مێژووه سه‌پاوه په‌نای بۆخوێندنه‌وه‌ی مێژووی كۆنی پێش ئایینه‌كان بردووه، وه‌كاریگه‌ری ئه‌و مێژووه له‌سه‌ر ئایینه‌كان و كاریگه‌ریان ، له‌سه‌ر دۆخی ژنان و ملكه‌چ پێكردنیان . له‌پێش په‌یدابوونی ئایینه ئاسمانیه‌كانه‌وه خواوه‌ندی ژن هه‌بووه، به‌ڵام به‌په‌یدابوونی ئایینه ئاسمانیه‌كان و ، بوونی تاك خواوه‌ندی ئیدی ژنان به‌ته‌واوه‌تی ده‌كرێنه پاشكۆی پیاو، چونكه له هه‌رسێ ئایینه ئاسمانیه‌كه‌دا ژنان به‌سه‌رچاوه‌ی گوناهی یه‌كه‌م داده‌نرێت و ده‌بێت ملكه‌چ و زنجیر بكرێت ، نه‌با پیاوان فریووبدات بۆبه‌رژه‌وه‌ندی سێكسی خۆی، بۆیه‌ئایینه‌كان چه‌ندین تێكستیان پۆڵێن كردوه ، بۆسزادانی ژنان ، به‌تایبه‌ت ئه‌وژنانه‌ی له‌ده‌ره‌وه‌ی هاوسه‌ری كاری سێكس ده‌كه‌ن ، به‌ڵام پیاوان ئازادن ، له‌ده‌ره‌وه‌ی هاوسه‌ر كه‌نیزه‌ك و جاریه‌یان هه‌بێت و له‌هه‌مان كاتیش دا فره‌ژنی بۆئه‌وان ڕه‌وایه . به‌هاتنی ئایینه‌كان ژنانی هێنده‌ی تر دووچاری به‌دبه‌ختی بوون ، جۆره‌ها سزایان بۆدانرا ، بۆئه‌وه‌ی سه‌رپێچی نه‌كه‌ن ، چونكه ڕوانیبنی پیاوان بۆژنان ، ته‌نها ڕوانینێكی سێكسیانه‌یه‌و ، ده‌بێت ژنان داوێن پاك و پاكیزه‌بن، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ئایینه‌كان دژی كۆیله‌یه‌تی بوون ، به‌ڵام نه‌یانتوانی ده‌ست به‌رداری كۆیله كردنی ژنان بن ، وه‌ك نووسه‌ر ده‌ڵێت ( به‌ڵام له‌هه‌رسێ ئایینه‌كه‌دا پایه‌ی ئافره‌ت له‌پیاو كه‌متر بوو ) . كه‌می ده‌سه‌ڵاتی ژنان ، هه‌موو ده‌سه‌ڵاتێكی به‌پیاوان به‌خشی تابه‌ئاره‌زووی خۆیان حاكمیه‌ت به‌سه‌ر ژنان دابكه‌ن و مافی لێدان وبه‌ردبارانكردنی به‌خشی به‌پیاوان و ئه‌وانیش به‌ئاسانی ئه‌وسزایه‌یان به‌سه‌ر ژناندا جێ به‌جێ ده‌كرد ، به‌تایبه‌ت ئه‌و ژنانه‌ی به‌قه‌ولی مه‌زهه‌ب زینایان ده‌كرد ، حه‌قی به‌ردبارانكردنیان هه‌یه ، هه‌رسێ ئایینه‌كه په‌یڕه‌وی به‌ردبارانكردنیان كردووه ، چونكه زۆرینه‌ی پیاوانی ئایینی پێیان وایه ژنان سه‌رچاوه‌ی یه‌كه‌می گوناهو نه‌هامه‌تیه‌كانی پیاوه ، وه‌ك نووسه‌رده‌ڵێت ( ئافره‌ت له‌هه‌موو حاڵه‌ته‌كانیدا سه‌رچاوه‌ی گه‌نده‌ڵیه ، چه‌ندان ده‌روی هه‌یه بۆفیتنه، كه‌ئیبلیسیش پێیان نازانێت ) . ڕوانینی نێرسالاریانه بۆمافه‌كانی ژنان و كۆیله‌كردنیان زۆرترین پانتایی كۆمه‌ڵگا دواكه‌وتوه‌كانی داگیر كردووه‌و تائێستاش به‌عه‌قڵیه‌تی سه‌ره‌تایی بیرده‌كه‌نه‌وه‌و ژنان كۆیله ده‌كه‌ن . نووسه‌ر له‌به‌شی دووه‌می كتێبه‌كه‌ی دا ، هه‌وڵی داوه گرنگی به‌ژیانی كۆمه‌ڵگای عه‌ره‌بی بدات و تێڕوانینی عه‌قڵی عه‌ره‌بی له‌سه‌ر ژنان ئاشكرابكات ، له‌وێشه‌وه مه‌سه‌له‌ی سێكس و په‌یوه‌ندیه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان و ده‌سه‌ڵاتی ئایین و ڕه‌خنه‌ی ژنان و ڕه‌تكردنه‌وه‌ی به‌كۆیله‌كردنیان ، تائه‌و ڕاده‌یه‌ی ڕه‌دی محمد بده‌نه‌وه‌و له‌به‌رامبه‌ری دا بجه‌نگن . هه‌ڵبه‌ته نووسه‌ر پێی وایه ، كه محمد پیاوێك بووه زۆرمافی به‌ژنان داوه ، ئازادی كردوون له‌وه‌ی جیا ببنه‌وه‌لێی ، به‌تایبه‌ت هاوسه‌ره‌كانی و چه‌ند نموونه‌یه‌كی هێناوه‌ته‌وه ، بۆئه‌وه‌ی دادپه‌روه‌ری محمد به‌رامبه‌ر به‌ژنه‌كانی نیشان بدات . ڕه‌ِنگه نووسه‌ر به‌وتێڕوانینه‌ی بێه‌وێت ، به‌جیهانی ئیسلامی بڵێت ئێوه‌ش چاو له‌په‌یامبه‌ره‌كه‌تان بكه‌ن ، به‌ڵام ڕاستیه‌كه‌ی ئه‌وه‌یه ، ده‌بێت دادپه‌روه‌ری محمد له‌كوێ دابێت ! پیاوێك (13) ژن بهێنێ و ئایینه‌كه‌شی به‌ڕه‌سمی فره‌ژنی قبوڵبكات و مافی لێدان له‌ژن بدات به‌پیاو ، ده‌بێت دادپه‌روه‌ری له‌كوێ دابێت . به‌هه‌رحاڵ ئه‌وه ڕوانینی نووسه‌ره‌و ناكرێت ئێمه بڵێن نووسه‌ر بۆچی ڕوانگه‌ی وایه . نووسه‌ر هه‌وڵی داوه باسی ئه‌وژنانه بكات كه‌به‌توانا و زیره‌ك بوون ، شان به‌شانی پیاوان به‌شداری جه‌نگیان كردووه‌و و زۆرجاریش سه‌ركردایه‌تی جه‌نگیان كردووه ، له‌سه‌رده‌می شه‌ڕه‌كانی ئیسلام دا ، به‌لایه‌نگرو دژیشه‌وه ، ئاماژه بژنێك ده‌كات و ده‌ڵێت ( "نه‌سیبه كچی كه‌عب" كه‌له‌ته‌ك محمد پێغه‌مبه‌ر له‌شه‌ڕی "ئوحد" به‌شیر جه‌نگاو تاله سێزده جێ بریندار نه‌بوو وازی نه‌هێنا ) ، یه‌كێكی تر له‌و ژنانه‌ی كه‌دژی محمد جه‌نگا هند بوو ، نووسه‌ر ده‌ڵێت ("هند" ژنێكی عه‌ره‌ب بوو … له‌وه‌ڵام دانه‌وه "هند" خاوه‌نی به‌ڵگه‌ی دروست و خێرابوو ، هه‌تا له‌وه‌ڵامی محمد پێغه‌مبه‌ری موسڵمانانیش ، كه له‌گه‌ڵ ژنانی دیكه داهاته‌لای بۆئه‌وه‌ی به‌یعه بۆ ئیسلام بكه‌ن ، پێغه‌مبه‌ر بنه‌ماكانی ئایینی نوێی بۆباسكرد كه‌پێی ووت " ولاتقتلن اولادكن" واته ڕۆڵه‌كانتان مه‌كوژن هند وه‌ڵامی دایه‌وه "انت قتلتهم" تۆ ئه‌وانت كوشت ، مه‌به‌ستی هند ئه‌وه‌بوو محمد و پیاوانی زۆریان له‌جه‌نگی به‌در كوشت ، كه‌تیایدا موسڵمانان سه‌ركه‌وتن به‌سه‌ر قوڕه‌یش، ئه‌و كوژراوانه‌ش باوكی هند "عه‌تبه بن ربیعه" و برایه‌كه‌ی "شیبه" و كوڕه‌كه‌ی "وه‌لید بن عتبه" برای هند . دوای كوژرانی ئه‌وانه هند سوێندی خوارد تۆڵه‌یان بكاته‌وه ، هه‌تا ئه‌وكاتیش بۆن له‌خۆی نه‌دات و له‌مێرده‌كه‌ی نزیك نه‌بێته‌وه‌و له‌گه‌ڵی جووت نه‌بێت، هند سوێنده‌كه‌ی به‌جێهێناو دواتر له‌جه‌نگی ئوحد به‌شداری كرد ، كه‌وا خۆی و هۆزه‌كه‌ی به‌سه‌ر موسڵماناندا زاڵ بوون ) . نووسه‌ر درێژه‌به‌بابه‌ته‌كه‌ی داوه‌و هه‌وڵی داوه ناوی زۆرترین ئه‌وژنانه‌و كاره‌كانیان پۆڵێن بكات ، تائه‌وه بسه‌لمێنێ كه‌ژنانێكی زۆر هه‌بوون توانیویانه ئازایایه‌تی و لێهاتویی خۆیان بسه‌لمێنن و ناوناوبانگ بۆخۆیان ده‌سه‌به‌ر بكه‌ن ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی له‌لای عه‌قڵیه‌تی پیاو سالاری ژنان ، له‌زۆرترین حاڵه‌ت دا ته‌نها وه‌سیله‌ی تێركردنی ئاره‌زوه‌كانی پیاوه ، بۆیه پیاوان زۆرترین ژنیان هێناوه، جگه‌له‌وه‌ی كه‌نیزه‌ك و جاریه‌و كچه‌بنده‌سته‌كان و موماره‌سه‌ی سێكسیان له‌گه‌ڵ هه‌موویان كردووه‌و ئازادیه‌كی فراوانیان هه‌بووه ، به‌ڵام ژنان ته‌واو له‌ومافه‌بێبه‌ش بوون ، ئه‌گه‌ر ئاشكراببوایه له‌ده‌ره‌وه‌ی ژیانی هاوسه‌ری په‌یوه‌ندی سێكسی هه‌یه ، ئه‌وا دووچاری توندترین سزا ده‌بوو ، كه‌به‌ردباران كردن بوو تامردن .بوونی ئازادی فراوان بۆپیاوان له‌ڕووی سێكسیه‌وه له‌شفرۆشی به‌وجودهێنا ، كه‌ئه‌مه‌شیان ئازارێكی تربوو بۆژنان ، له‌ڕووی ده‌روونی و جه‌سته‌ییه‌وه ،جگه‌له‌وه‌ی به‌رده‌وام پیاو خواستی تێركردنی ئاره‌زوه سێكسیه‌كانی بووه ، به‌ڵام هه‌رگیز ژنی وه‌ك ئینسان سه‌یر نه‌كردووه سیفاتی شه‌یتانی خستوه‌ته پاڵ ، نووسه‌ر ووته‌یه‌كی محمدی هێناوه ده‌ڵێت ( ئافره‌ت كه‌بێت ڕووت تێبكات، له‌وێنه‌ی شه‌یتانێ ڕووت تێده‌كات ) . ئه‌م ڕوانینه ئه‌وه ئاشكرا ده‌كات ، كه‌به‌رده‌وام پیاوان به‌چاوی له‌زه‌ته‌وه له‌ژنانیان ڕوانیوه، به‌ڵام وه‌ك شه‌یتان سه‌یریان كردوه، بۆیه چه‌ندین سنووری پیرۆزی به‌ده‌وریاندا كێشاوه ، وه‌ك (حیجاب) و به‌ندكردنیان له‌چواردیواری ماڵه‌وه … ئه‌وه‌ش بووه‌ته‌كه‌لتورو له‌زۆرینه‌ی زۆری كۆمه‌ڵگاپاشكه‌وتوه‌كاندابه‌سه‌ر ژنان دا جێ به‌جێ ده‌كرێت تائێستاش، كه‌زه‌مه‌ن زۆرترین گۆڕانكاری به‌سه‌ردا هاتووه ، به‌ڵام ژنان به‌رده‌وام كۆیله‌ن و لێیان ده‌درێت، نووسه‌ر له‌درێژه‌ی باسه‌كه‌ی دا ئاماژه بۆ ئه‌وده‌قه‌ئه‌ده‌بیانه ده‌كات ،كه به‌هه‌مان عه‌قڵیه‌تی پیاو سالاری له‌ژنانیان ڕوانیوه‌و له‌ده‌قه‌كانیاندا پۆڵینیان كردووه .
نووسه‌ر له‌به‌شی سێ یه‌می كتێبه‌كه‌ی دا ، هه‌وڵی داوه باسی ئه‌وژن و پیاوانه بكات ، كه‌پێشه‌نگ بوون له‌هۆشیاركردنه‌وه‌و بانگه‌وازی ئازادبوونی ژنان و یه‌كسانی هه‌مه‌لایه‌نه به‌بێ جیاوازی ڕه‌گه‌زی . نووسه‌ر ناوی چه‌ندین نووسه‌ری پۆڵێن كردووه و ئاماژه‌ی بۆناوی به‌رهه‌مه‌كانیان كردووه ، دواتر هه‌ڵی داوه، باسی خه‌باتی ژنانی شۆڕش گێڕی عه‌ره‌بی بكات ، كه‌چۆن توانیویانه له‌مه‌یدانی كارو خه‌بات دا، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی عه‌قڵیه‌تی عه‌ره‌بی ڕێگر بووه، له‌هاتنه ده‌ره‌وه‌ی ژنان ، به‌ڵام هه‌رگیز ڕێگرنه‌بوون له‌وه‌ی ژنان جوتیاری بكه‌ن و كۆڵ كێشی بكه‌ن، چونكه یان به‌بێ كرێ كاریان كردووه ، یاخود بۆخزمه‌تی براو باوك ومێرد بووه ، كه‌ئه‌مه‌شیان چه‌وسانه‌وه‌یه‌كی تربووه ، به‌شداری كردنی ژنان له‌خه‌باتی دژی داگیركه‌ر ، له‌شۆڕشی 1919میسر به‌شداریان كردووه‌له‌گه‌ڵ پیاوان و هه‌مووجۆره‌كانی خه‌باتیان گرتووه‌ته‌به‌ر دژی ئینگلیز ، ئه‌وبه‌شداری كردنه‌ش هانده‌ری سه‌ره‌كی بوو بۆئه‌وه‌ی ژنان بیرله‌دروست كردنی ڕێكخراوی تایبه‌ت به‌مافه‌كان و ئازادیه‌كانی خۆیان بكه‌نه‌وه ، له‌وباره‌یه‌وه نووسه‌ر ده‌ڵێت ( هودا شه‌عراوی ڕێكخراو، یان یه‌كێتی ئافره‌تانی له‌ساڵی1923دامه‌زراند ) ، دروست بوونی ڕێكخراو گاریگه‌ری خۆی هه‌بوو بۆبه‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی توندوتیژی دژی ژنان، لێره‌وه به‌دواوه به‌هه‌وڵ و ماندووبوون ژنان میسر توانیان له‌ساڵی 1956 مافی ده‌نگدان ، له‌ده‌ستووردا به‌ده‌ست بهێنن، ئه‌وه‌ش ڕیگا خۆشكه‌ربوو بۆئه‌وه‌ی ژنان بگه‌نه پۆسته باڵاكان ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ژنان له‌چواردیواری ماڵه‌وه هاتنه ده‌ره‌وه‌و به‌شداری كاری سیاسی وئیداری وكۆمه‌ڵایه‌تیان كرد، به‌ڵام نه‌گه‌یشتنه پله‌ی دادوه‌ری، له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌پێ ئیسلام ژن بۆدادوه‌ری ده‌ست نادات و دوانیان به‌شاهیدێك حساب ده‌كرێت ، له‌درێژه‌ی بۆچونه‌كانی دا ، هه‌وڵی داوه كاریگه‌ری بیری سۆشیالستی، له‌به‌ره‌وه پێشبردنی دۆزی ژنان پۆڵێن بكات و ده‌ورو نه‌خشی بیرمه‌دانی ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه و كاریگه‌ریان له‌سه‌ر ژنان و مافه‌كانیان و دۆزینه‌وه‌ی هۆكاری چه‌وساندنه‌وه‌ی ژنان به‌درێژایی مێژوو ، ده‌ڵێت(وائاسان نییه، كه‌س بتوانێت نكۆڵی بكات له‌وڕۆڵه گرنگه‌ی بیرمه‌نده سۆشیالیسیه‌كان گێڕایان، له‌دۆزینه‌وه‌ی هۆكاره ڕاسته‌قینه‌كانی كه‌بووه‌ته هۆی چه‌وساندنه‌وه‌ی ئافره‌تان له‌مێژووی مرۆڤایه‌تی دا) . به‌رز نرخاندنی ڕۆڵی بزوتنه‌وه‌ی سۆسیالیستی ، كاریگه‌ریان له‌به‌ره‌وپێش بردنی مافه‌كانی ژنان و حه‌قانیه‌تی مافه‌كانیان ڕێگاچاره‌ی به‌ره‌نگاری بوونه‌وه‌ی ژنان بوو . له‌درێژه‌ی بۆچونه‌كانی دا دێته سه‌ر قسه‌كردن له‌سه‌ر یاسای باری كه‌سێتی ، له‌ووڵاتانی عه‌ره‌بی داو ، مه‌سه‌له‌ی ته‌ڵاق و كه‌چۆن هه‌موویاساكان هاوڕان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ته‌ڵاق به‌ده‌ست پیاوانه ، ئه‌وه‌ش له شه‌ریعه‌ته‌وه وه‌رگیراوه‌و تائێستاش كاری پێده‌كرێت ،به‌بوونی ئه‌و هه‌موو پێشكه‌وتنه‌وه . له‌به‌شی كۆتایی كتێبه‌كه‌ی دا نووسه‌ر هه‌وڵی داوه ، له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا له‌سه‌ده‌ی بیست دا بوه‌ستێ و باسی ئه‌و كێشانه بكات ، كه‌دووچاری مناڵانی كچ ده‌بنه‌وه‌و زیاتریش ئه‌و توندوتیژیانه‌ی ڕۆژانه ڕووبه‌ڕووی ژنان ده‌بنه‌وه و چۆنیش پیاوان ئازادن به‌ئاره‌زووی خۆیان ده‌ست درێژی بكه‌نه سه‌ر كچان و ژنان و ، ته‌نانه‌ت كچی خوار ته‌مه‌نی 10ساڵان ، كه‌ئه‌ومنداڵه ناشتوانێت ناڕه‌زایه‌تی ده‌ربڕێت ، چونكه زۆرجا ئه‌وماڵانه كه‌سی نزیكی خۆیانه ،كه‌س و كاریان ده‌یشارنه‌وه ، زۆرجاریش بۆ وونكردنی ئه‌وكاره ئابڕونه‌چونی بنه‌ماڵه كچه‌كه له‌ناوده‌به‌ن ، نووسه‌ر ده‌ڵێت ( ئه‌م جۆره لادانه زۆربه‌ی جاران ته‌نیا ده‌ست ده‌بات بۆ منداڵه كچه‌كه‌ی كه‌خوشكێتی كه‌خه‌وتووه، یان به‌ئاگایه ) . ڕه‌گه‌زی مێ هه‌رله‌مناڵیه‌وه قوربانی ده‌ستی ئاره‌زوه‌كانی پیاوه‌و ، به‌رده‌وامیش ئازاری ده‌روونی جه‌سته‌یی ده‌درێت ، دواتر دێته سه‌ر مناڵ له‌بار بردن و چه‌ندین نموونه له‌سه‌ر توندوو تیژی دژی ژنان ، كه‌لێكۆڵینه‌وه‌كه پڕبایه‌خ تر كردووه ، ئه‌وه ئاشكراده‌بێت كه‌دین و ده‌سه‌ڵات چی جه‌هه‌نمێكیان بۆژنان خوڵقاندوه .
سلێمانی
30/11/2008
تێبینی : ڕوخساری ڕووتی ئافره‌تی عه‌ره‌ب / نووسینی : نه‌وال سه‌عداوی / وه‌رگێڕانی بۆكوردی : زه‌روان
