ڕاپەڕین و لەبارچوونی پەیامەکانی
هەر ڕاپەڕینێکی دونیا، هەڵگری پەیامێکی سیاسی، کۆمەڵایەتی یاخود کولتوری و ڕوناکبیری بووە، بەوەی خواستوویەتی ڕەوشێکی نا تەندروستی دیاریکراو بە میکانیزمێکی خێرا بگۆڕێت بە ڕەوشێکی تەندروست! ڕاپەڕین کردەیەکی ئیرادەمەندانەی کۆمەڵایەتی و ئاپۆرایی خەڵکییە کە دەگاتە خاڵی ووروژان و تەقینەوەیەکی خێرا ڕووەو پێکانی ئامانجێکی دیاریکراوی بچوک یان گەورە، هەڵبەتە سەرکەوتن و شکستەکەی بەستراوەتەوە بە کۆمەڵێک هۆکاری جیاجیای سیاسی و ئەمنی و کۆمەڵایەتی و سایکۆلۆژی ..هتد کە لەو زەمینەیەدا هەن کە ڕاپەڕینەکەی تێدا ئەنجام دەدرێت یاخود پەیوەستە بە خودی ڕەگەزە جیاوازەکانی پێکهاتەی هەناوی ڕاپەڕینەکە، واتا قودرەتی بچوکی و گەورەیی و ڕژدی و جدییەتی ڕاپەڕینەکە لەبەرامبەر ئامانجەکانیدا.
مێژووی مرۆڤایەتی لە دونیادا لێوانلێوە لە ئەزمونی سەرکەوتن و شکستی ڕاپەڕینە جیاجیاکان. ئاشکرایە ڕاپەڕینە سەرکەوتوەکان بریتی نین لەو ڕاپەڕینانەی کە ڕەوشە ناتەندروستەکەیان گۆڕیوە بە ڕەوشێکی دیکەی دیسان ناتەندروست، بە پێچەوانەوە بەبێ گەیاندنی پراکتیکیانەی ئەو پەیامانەی ناو هەناوی ڕاپەڕینەکە کە ڕاپەڕینەکەی لە پێناودا هەڵدەگیرسێت هەرگیز ناکرێت دان بەوەدا بنێین کە ڕاپەڕینەکە سەرکەووتوو بووە چونکە ئامانجەکانی ڕاپەڕینەکە نەهاتوونەتەدی.
ڕاپەڕینە مەزنەکەی بەهاری ١٩٩١ ، کە لەو ڕۆژانەدا بیست و یەک ساڵی بەسەردا تێدەپەڕێت، یەکێکە لەو ڕاپەڕینانەی کە نەیتوانی پەیامە نەتەوەیی و ئینسانیە ڕزگاریخوازانەکەی خۆی بگەیەنێت. ئەگەرچی ئەو ڕاپەڕینە لە دۆخێکی وا هەستیاردا ڕویدا ، بوو بە کردەیەکی یەکجار ” قارەمانانە و بوێرانە”. قارەمانانە بەوەی لە سۆنگەی ئازایی و تینوێتی خەڵکی کوردستان بۆ ئازادی لە ماوەیەکی تەنیا دوو هەفتەیی کەمدا تەواوی خاکی کوردستان بە کەرکوکیشەوە لەدەست داگیرکەرانی ڕژێمی ئیستیبدادی بەعس ئازاد کرا. بوێرانەش بەوەی کە کاتێک خەڵک دەستیان دایە ڕاپەڕین هەر تازە دوو سێ ساڵێک بوو ڕژێمی بەعس لە تٶڵەی بەرپابوونی شۆڕشی نوێ و خەباتی سیاسی و پێشمەرگانەی خەڵکی کوردستاندا، بەوپەڕی دڕندایەتییەوە پەلاماری کوردستان و خەڵکەکەی دابوو بە ئەنجامدانی پرۆسەی شاڵاوەکانی ئەنفال و کیمیابارانکردنی هەڵەبجە و چەند شوێنێکی دیکەی کوردستان و وێرانکردن و ڕاگواستنی نێزیکەی پێنج هەزار گوندو شاری ئەو ووڵاتە کە تێیدا سەدان هەزار کەس بونە قوربانی و ئاوارەو دەربەدەری کوچەوکۆڵانی شارەکانی دونیا بوون.
پەیامە هەرە سادەکانی ڕاپەڕینی بەهاری ١٩٩١ بریتی بوو لە ئاواکردنی ووڵاتێکی ئازادو دامەزراندنی لانیکەمی قەوارەیەکی خۆماڵی دادپەروەر کە بتوانێت هەمووان بە سەرجەم دەنگ و ڕەنگە جیاجیاکان بە ئاشتیانە لە ژێر سایەی سەبەخۆی خۆیدا کۆکاتەوە و ماف و ئەرکی هەموان بەبێ جیاوازی ڕەچاو بکات و لە ڕێی بەگەڕخستنی ڕەوڕەوەی پێشخستنی کۆمەڵایەتی، ئابوری و کولتوری ، هەم ووڵاتی وێرانکراوی دەستی جەنگ و بەربەرییەتی بەعس ئاوەدان بکاتەوە و هەم کەرامەتی کەسایەتی تێکشکاوی مرۆڤی کوردیش بونیاد بنێتەوەو زیللەت و چەوسانەوەی چەندین ساڵەی خەڵکی کوردستان لە بیر خەڵکی بباتەوە و هەوڵی ساڕێژکردنی برینە قوڵەکانی ئەنفال و هەڵبجە و ڕاگوێزراوان بدات و سەرجەم ئەو برینە سەختانەی جەستەی خۆشی نیشانی دونیا بدات بەمەبەستی ڕاکێشانی هەست و سۆزی خەڵکی دونیا کە بێگومان دەبووە هەوێنی کۆمەکێکی زۆر لەلایەن مرۆڤدۆستانی دونیاوە بۆ زیاتر ناساندنی ڕووی دڕندانەو جینایەتکارانەی ڕژێمی بەعس و زیاتر هەستکردن بە ئازارەکانی کورد و پێشخستن و دەرکەوتنی زیاتری کورد و کوردستان لەسەر سەحنەی جیهان و کۆمەڵگای نێودەوڵەتیدا.
بەڵام بە داخەوە ڕاپەڕین و پەیامەکانی بە زووی لەبارچوون کە ئاشکرایە بەوەنا کە ڕاپەڕینەکە هەڵگەڕایەوە بە ئاوارەبوونی خەڵکی کوردستان لەسایەی کۆڕەوێکی سێ ملیۆنی! بەڵکو دوای ڕاگەیاندنی چەتری ئەمنی لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکانەوە بەسەر بەشی زۆری خاکی کوردستاندا و گەڕانەوەی خەڵک و هێزە سیاسیەکان بۆ ژێر ئەوچەترە. هێزە سیاسیەکان کە وەک میوانێکی کاتی چاوچنۆک دەهاتنە بەرچاو ، بەپەلەپروزێ دەستیان دایە ئاوەشۆرکردنی کوردستان، هەرچی ئامێر و ئامرازی پێویست هەیە کە بۆ ژیانی ڕۆژانەی کۆمەڵگایەک و حکومەتێکی فەرمانڕەوای خزمەتگوزار پێویستن ئاودیوی ووڵاتانی دراوسێ کران و هەرزانفرۆش کران. ئەو دیمەنانە واینیشان دەدا کە ئەو هێزانە بێ ئیرادەن و هیچ ئومێدیان بە مانەوە و حکومەتکردنەوە نییە. دواتر هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆی نێوان هێزەکان و تێوەگلاندنی دەوڵەتە داگیرکەرەکانی دراوسێ ” ئێران، عێراق ، تورکیا ” لە هاوین و پایزی ساڵی ١٩٩٦، هەم بە شێوەی سیاسی و هەم لەڕێی پەلکێش کردنیان بە شێوەی سەربازی لە شەڕەکاندا، بەتەواوی ڕاپەڕین و پەیامەکانی ڕاپەڕینیان زیندەبەچاڵ کردن و ئەوەی لە بۆشاییەکەدا مایەوە تەنیا هێزە سیاسیەکان بوون بە هەڵسوکەوتە تەسکە حزبییەکانیانەوە کە تا بە ئەمڕۆ دەگات بڕستیان لە خەڵک و کۆمەڵگاکە بڕیوەو ئێستای کوردستان لە یەکێک لە ساتەوەختە تاریکەکانی خۆیدا بەسەردەبات.
یادکردنەوەی هەرساڵەی ڕاپەڕینی بەهاری ١٩٩١ وەک یادەوەرییەکی پڕبایەخ ، دەبێت لە پێناو زیندوو ڕاگرتنی ئەو سەروەرییە مێژووییەو پەیامە نەتەوەیی و کورددۆستیەکەیدا بێت لە یادەوەری خەڵکی کوردستاندا بەگشتی و نەوە نوێکاندا بەتایبەتی کە گومانی تێدا نییە دەبێتە هەوێنی تازەکردنەوە و مشتوماڵکردنەوەی ڕۆحی ئازاد و ئیرادەی شۆڕشگێڕانەی کۆمەڵانی خەڵک، ئەگەرچی دوای بیستویەک ساڵ، ڕاپەڕین و پەیامەکانی وەک دیاردەیەکی ڕابردوو ماونەتەوە و ئەوەی لێیەوە دەستکەوت بوبێت تەنیا ئاڵوگۆڕ بووە لە دەسەڵاتێکی غەیرە کوردی و بێگانە بە دەسەڵاتێکی کوردی ، بەڵام تا ڕاددەیەک بەهەمان ماهیەت! لە حاڵێکدا دەتواندرا ڕاپەڕین وەک چەمکێکی شۆڕشگێڕانە لە بارە سیاسییە موجەرەدەکەیەوە وەربگێڕدرایەتە سەر بارە گشتییە کۆمەڵایەتیەکەی و وەک ئامرازێکی کاریگەری گۆڕانی ئیجابی و پێشخستنی سەرجەم بوارەکانی ئابوری و کۆمەڵایەتی و کولتوری…هتد کەڵکی لێوەرگیرابا، واتا ڕاپەڕین بەوە دەبوو بە پرۆسەیەکی کامڵ و پەیامەکانی بە فراوانتری دەهاتنەدی ئەگەر لەهەمانکاتتدا پاڵنانێکی توند بایە بۆ ئاڵوگۆڕ لە سیستەمی ئابوری و کۆمەڵایەتیدا، بە دیوە پۆزەتیفەکەیدا، بەپێچەوانەوە موجەڕەدبوونەوەی ڕاپەڕین لە تەنیا گۆڕینی دەسەڵاتێکی غەیرە کوردی بە دەسەڵاتێکی کوردی بەبێ ڕێگادان بە ڕەنگدانەوەی بەسەر بوارە کۆمەڵایەتییەکانی دیکەی کۆمەڵگادا داماڵینی ڕاپەڕینە لە کاریگەری و دەرئەنجامە ئیجابیەکانی وەک ئەوەی ئێمە لە ووڵاتەکەماندا شاهێدیین.
کازم بیتوێنی
