Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
ئۆباما.. هەڵۆیەك لە روخساری كۆترێكدا

ئۆباما.. هەڵۆیەك لە روخساری كۆترێكدا

Closed
by January 18, 2009 گشتی

 ئۆباما.. هەڵۆیەك لە روخساری كۆترێكدا
 هەردی مەهدی

 
 كۆنبونی كۆنسێرڤاتەنوێكان.. سەردەمی واقیعییەنوێكان

         وادادەنرێت هاتنی ئۆباما و دیموكراتەكان ماڵئاوایی "كۆنسێرڤاتەنوێكان" بێت لە كۆشكی سپی و گەڕانەوەی "واقیعییەنوێكان" بێت، لەوەدا واقیعین كە ئەوان هێندەی پەنجە لەگەڵ واقیعدا نەرمدەكەن، ئەوەندە نمونەیی نین كە واقیع بگۆڕن، ئەوەی موحافیزكارەكانی هاوشێوەی پێرل و رایس و بوشی پێدەناسرێتەوە ئەوەیە "ژیان ئەوەیە كە لە خەیاڵ و ئایدۆلۆژیاندایە نەك ئەوەی كە هەیە"، پێچەوانەی ئەزمونی دیموكراتەكان كە هەمیشە لە مێژوو و واقیع دەڕوانن و لەگەڵ روداوەكاندا مودارا دەكەن و رەچاوی ژینگە و كلتورەكان و فشارەكان دەكەن. سیاسەتی موحافیزكارەكان لەسەربنەمای "بڕۆ و تاقیبكەرەوە تا سەربكەویت" وەك ئەو جەنگانەی لە ئەفغانستان و عێراق ئەنجامدران، بەڵام دیموكراتەكان بە پێچەوانەوە واقیع تەنیا شتێكە كە دەبێت لەسەری بڕۆیت و بیخوێنیتەوە و بڕیاربدەیت. ئەمەش لە مێژووی دیموكراتەكاندا بەردەوام هەستی پێدەكرێت، گەر سەردەمی جۆن كەنەدی بە نمونە بهێنرێتەوە، دەبینرێت ئەو كات سەردەمی گەشەكردنی دەنگی جەماوەر و لێشاوە توڕەكانی خەڵكە دژی پێشێلكاریەكان و كپكردنی دەنگ و ئازادی جەماوەر، بۆیە كەنەدی هەرزوو ئەو واقیعە دەخوێنیتەوە و سەرجەم دۆستە نادیموكراسییەكانی ئەمریكا ئاگاداردەكاتەوە كە چاكسازی لە سیستمە سیاسییەكانیاندا بكەن، گەر دۆستایەتی ئەمریكایان دەوێت، هەرئەمەش بوو لەو ساڵانەدا لە چەند وڵاتێكی جیهانی سێدا و لەناویشیاندا ئێران چاكسازی كشتوكاڵی و ئابوری و سیستمی سیاسی و جۆرە كرانەوەیەك لەخۆدەگرێت. هەروەها لە ساڵی 1978 رێك ساڵێك بەر لە كەوتنی رژێمی شاهەنشای ئێران جیمی كارتەری سەرۆكی ئەمریكا واقیعی توڕەی ئێران دەخوێنیتەوە و شا لە پێشێلكاریەكانی مافی مرۆڤ ئاگاداردەكاتەوە، (بەڵام شا هیچی نەكرد و ئەمریكاش دەستی لە دۆستە دێرینەكەی رۆهەڵاتی بەردا). بەڵام ئەم هاوكێشەیە لای كۆنسێرڤاتەنوێكان پێچەوانەوە دەبینرێت، ئەوان ئەجێندای توندڕەوانەو نوسراوی خۆیان پیادەكەن، گەر هەموو دنیا بچێتە سەرشەقامەكان، دەست لە پشتگیری دیكتاتۆرەكان بەرنادەن، گەر ئەجێندا پێویستی بە دەجەنگی دیكەش هەبێت سەرەڕای چەقین لە ئەفغانستان و ئەمریكا، هەر ئەنجامی دەدەن، گەر دنیا دژی پێشێلكاریەكانی ئیسرائیل بێت، ئەوا بوش و رایس سورن لەسەر پشتگیریكردنی.
 ئەوان هێشتا ئەفغانستانیان تەواونەكرد پەلاماری عێراقیاندا، ئیدی دەگەڕێن بەدوای پیادەكردنی ئەجێندادا و هیچیتر، بەڵام هەردووڵاتیش بەبرینەكانیانەوە جێهێڵران بۆ دیموكراتێك كە دەیەوێت "كۆترێك" بێت نەك "پڵنگێكی بریندار"، لای دیموكراتەكان بەمشێوەیە نییە، ئەوان پێیانوایە "سەركەوتنێكی تەواو باشترە لە دوو نیوە سەركەوتن" بۆیە عێراق جێدەهێڵن و ئەفغانستانی تەواونەكراو تەواودەكەن، هەروەك ئەوەی لە ئەولەویەتی كارەكانی ئۆبامادا بە روونی دەردەكەوێت. 
 ئۆباما چیدەوێت؟ چییان لە ئۆباما دەوێت؟     
        "گۆڕان" ئەو وشە جادوییەی پیاوە رەشەكەی گەیاندە كۆشكی سپی، بەڵام هێشتا ستافەكەی ئۆباما بۆ جیهانی روننەكردوەتەوە كە تەرجەمەی ئەو گۆڕانكاریانە چییە و لە كوێدا دەبێت؟ لە دەرەوەی ئەمریكا یان لە ناوخۆدا؟ گەر لەدەرەوە لە كوێوە بۆ كوێ؟ لەگەڵ دۆستەكاندا چی و لەگەڵ دوژمنەكاندا چۆن؟ گەر لەناوخۆی ئەمریكا كام ئەمریكا؟ ئەمریكای قەیرانەكانی (ئابوری یان تەندورستی یان بێكاری یان ئاسایشی نەتەوەیی؟..؟..؟).
 چاوەڕوانییە كە گۆڕانەكەی ئۆباما روندەكاتەوە و ئاشكراشی دەكات چیدەوێت؟ بەڵام جەماوەرێكیش لەمسەرو لەوسەری جیهان بە رەش و سپی و زەرد و موسڵمان و جوو و مەسیحی و بوزی و هندۆسیی و دۆستەكانی ئەمریكا و دوژمنەكانیشیەوە، هەریەكە ئۆمێدێكیان بە تەنافەكەی ئۆبامادا هەڵواسیوە؟  ئومێدەكان زۆرن، كورد و شیعەی عێراق پیاوێكیان لە كۆشكی سپی دەوێت كە ئەوەی 5 ساڵە لە سەردەمی بوشی باوكدا بەدەستیانهێناوە كەمنەكات، سوننیەكانیش بێئومێد نین و دەیانەوێت ئۆباما عێراق بسپێرێتەوە پێیان و چیتر تەنها بینەری پۆستە گرنگەكان نەبن. عەرەب و موسڵمانەكان ئۆبامایەكیان دەوێت پشتبكاتە جولەكە و لایەك لە عەرەبە دۆڕاوەكانی سەردەمی بوشی باوك و كوڕ بكاتەوە، ئێران دەیەوێت سەرۆكێكی جیاواز بێت لە سەرۆكەكانی تری كۆشكی سپی و لە كورە ئەتۆمییەكەی بگەڕێت و لێگەڕێت هیلالە شیعیەكەی ئێران-عێراق-سوریا-لوبنانەكەی بكاتە مانگی چواردە، سوریاش جۆلانی دەوێتەوە. گەر لە چینیشەوە بۆ ئۆباما بڕوانین، ئەوان پێیانوایە گەر ئۆباما دەیەوێت چین و ئەمریكا لە پەیوەندیدا پتەوبن، دەبێت پشتبكاتە تایوان و لە پەكینەوە بچێتە روبەرەفراوانەكەی ئاسیا نەك لە تایوانی ركابەرییەوە. هەرچی كۆریاشە لێگەڕانی ئۆبامای دەوێت لە وڵاتەكەیی و چەكە هەڕەشەكارەكانی، ئەمریكای لاتینیش لەناویاندا بە فەنزەوێلا و كوباشەوە دەیانەوێت ئۆباما وەك هیچ سەرۆكێكی دەیان ساڵەی رابردوو نەبێت و چیتر نەچێتە ناو كاروباری ئەو وڵاتانەوە و سەرەتایەكی تازەی پەیوەندی پێكبهێنن.
 ئەمانە راستە هەموو گۆڕانن و هەرلایەك ئۆبامایەكی دەوێت بە دروشمی گۆڕان لە دیدی خۆیەوە، سەرجەمییان پیاوێكیان دەوێت كۆترئاسا نامەی ئاشتی كیشوەرەكانەوە بگوازێتەوە، بەڵام كێشەكان هەروا سانانین و تەنیا بە هەڵۆیەك چارەدەبن و ئەمریكایەكی بەهێز راستە روخساری كۆترێكی دەوێت بۆ جوانكردنەوەی ئەمریكا لای جیهان، بەڵام راستییەكەی ئەوە بە هەڵۆیەك دەكرێت نەك كۆتر، بۆیە دێڕەكەی رۆژنامەی (كیهان)ی موحافیزكاری ئێرانی راست بێت كە پێیوایە "هاتنی ئۆباما هاتنی هەڵۆیەكە بە دەمامكی كۆترێكەوە".
 كارەكە لە دروشمكاری دژوارترە..
 گەرچی لە دوادواییەكانی پروپاگەندەكانی هەڵبژاردندا بە توندی دژایەتی خۆی بۆ سیاسەتەكانی بوشی كوڕ راگەیاند، بەڵام چاودێران پێیانوایە گەر رەخنەگرتن لە كارەكانی بوش ئاسان بێت، ئەوا بەدڵنیاییەوە دەرچوون لە هەڵەكانی بوش كارێكی دژوارە، دوایین چاوپێكەوتنی ئۆباما لەگەڵ بەرنامەی "ئەم هەفتەیە لەگەڵ جۆرج ستیفانوبولوس" لەكەناڵی (ئەی بی سی)دا راشكاوانە ئاگاداركردنەوەی لایەنگران و ئەمریكییەكان و ئەوانەبوو كە چاوەڕوانی پەلەیان لێی هەیە، ئەو لە ناوەڕۆكی قسەكانیدا داننپیانان بوو بە دژواری كارەكەیدا و سەختی هێنانەدی بەڵێنەكانی سەردەمی هەڵبژاردنی، لەوێدا ناراستەوخۆ ئەوەی دركاندی كە (ناكرێت تەواوی بەڵێنەكانم جێبەجێبكەم). ئەو لە هەڵمەتەكاندا رایدەگەیاند كە تەنها 100 رۆژی بەسە بۆ داخستنی گرتوخانەی گوانتانامۆ، بەڵام لەو چاوپێكەوتنەدا ئەوەی دركاند كە داخستنی ئەو گرتوخانەیە لە سەد رۆژ زیاتری پێویستە "كارەكە هێندە ئاسان نییە وەك ئەوەی سەیری دەكەین". ئەمەش هیچ نییە جگە لە ئاماژەی ئەوەی كە راستە گۆڕان پێویستە بەڵام واقیع و دروشم لە سیاسەتدا دوو دنیان، جیاوازییان زیاترە لە هاوبەشەكانیان.
 بەڵام بوش و ئۆباما لە هاوبەشەكانیانەوە..   
 ئۆباما بەسەر جیهانێكدا نەهاتووە تەنها قسەی ئاشتیخوازانە و رەفتاری نەرم و دۆستانەی پێویست بێت، ئەو بەسەر كیڵگەیەك مینی سیاسی و كلتوری و ئابوری و سەربازیدا هاتووە، كە تەنها پەڕینەوە بەسەریاندا ئازایەتییە، نەك لەناوبردنیان.
 گەرچی وڵاتانی جیهان هەریەكە و بە جۆرێك چاوەڕێی ئەوەن ئۆباما دەروازەی بەجێهێنانی ئومێدەكانیان بێت، بەڵام لە جیهان گرنگتر بۆ ئۆباما ئەمریكیەكانن، دۆڕاوەكانی جیهان و زەبرخواردوەكانی دەستی جورج بوش-ن دەیانەوێت ئۆباما رویان لێبكاتەوە، بەڵام ئاسان نییە تەنها بە هەڵگێرانەوەی هاوكێشەكانی سەردەمی بوشی كوڕ، ئەمریكا و ئۆباما و جیهان براوەبن، بگرە دەبێت رێگا هاوبەشەكانی نێوان بوش و ئۆباما هێندە زۆربن كە رێی سیاسەتی نوێ وننەبێت و چارەسەرەكان ئاسانتربن تا قوتكردنەوەی كێشەی نوێ.
 لێرەوە دەكرێت خاڵە هاوبەشەكانی نێوان بوش و ئۆباما زیاتر بەهەند بگیرێن تا جیاوازییەكانیان زەقبكرێنەوە.
 وەك دەشبینرێت كە لە سیاسەتی دەرەوەدا پێدەچێت گۆڕانێكی ریشەیی رونەدات، چونكە هەرچی وەزارەتی دەرەوەیە سپاردویەتی بە هیلاری كلینتۆن كە یەكێك بوو لە لایەنگرانی جەنگی عێراق و سەرسەخیتَكی بەهێزی ئیسرائیلە و دژی گفتوگۆیە لەگەڵ ئێران و هەرزووش ئەوەی راگەیاند: "گەر ئێران هەڕەشە بێت لەسەر ئیسرائیل ئەوا لەسەر نەخشەی سیاسی دەسڕینەوە"، وەزارەتی بەرگریش دەدرێتەوە بە رۆبەرت گیتسی كۆماری و پاڵپشتە سەرەكییەكەی بوش و سیاسەتەكانی، كەواتە ئەمانە ئاماژەی ئەو راستیەن كە ئۆباما هێندەی دەیەوێت ئاڵوگۆڕ لە داشەكانی یاریەكەدا بكات هێندە لەگەڵ گۆڕانی ریشەییدا نییە.
 سەرەتاكانی ئۆباما لە زۆر لایەنەوە هاوشێوەی قەیرانەكانی رابردووە كە بوش گوزەراندی، لەوەدا كێشەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست قوڵتر بونەتەوە، قەیرانی ئابوری كەڵەكەتر و جەنگی ئەفغانستان ئاوەڵاتر و عێراقێكی تەواونەكراو و فەلەستینێك لە هەركات توندتر و ئەمریكایەك لە هەركاتێك كەمدۆستتر. بۆیە خوێندنەوەی ئۆباما لە جیاوازیەكان و دروشمەكانیەوە لەگەڵ بوشدا و هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن، جیاوازن لەو ئۆبامایەی كە لەمڕۆژانەدا دەیەوێت جیهان لە كۆشكی سپییەوە بەڕێوەبەرێت، ئەو دەبێت هەڵۆیەكی دانتیژ بێت بۆ كێشەكان گەرچی لە كۆترێكیشدا خۆی بنوێنێت، بەڵام دەكرێت تاكتیكی پێڕەوكردنی هەژمونەكە بە جەنگ نەبێت و ئاشتی وەك جەنگ كار بكات، واتە "ئەوەی بە جەنگ دەیبەیتەوە بە ئاشتی زیاتری بكە".   
 لە دەرەوەی ئەمریكا تەنیا هەڵگێرانەوەی ئەولەویەت
 لەسەردەمی چوارساڵی دووەمی بوشی كوڕدا ئەوەی ئەولەویەت بوو، عێراق پاشان ئەفغانستان و دواتر پرۆسەی ئاشتییەكی كیسەڵی و دەوڵەتی بەڵێنپێدراوی فەلەستینی. بەڵام ئۆباما نایەوێت خێرا ئەم كێشانە جێبهێڵێت، ناشیەوێت درێژە بە هەڵەكانی سەرۆكی پێشوو بدات، بەڵكو دەیەوێت یاریەكە هەڵبگێڕێتەوە، بە جۆرێك كە لێشاوی پارەبەهەدەردان بگەڕێتەوە بۆ چارەسەری قەیرانی ئابوری ناوخۆی ئەمریكا و تەواوكردنی ئەفغانستان، چونكە تێچونی جەنگ لە عێراق بۆ دارایی ئەمریكا مانگانە 10.3 ملیار دۆلار و هەفتانە 2.24 ملیار دۆلار و رۆژانە 343 ملیۆن دۆلار و سەعاتێكیش 14 ملیۆن دۆلار دەقەیەكیش 238 هەزار دۆلار و بۆ چركەیەكیش 4 هەزار دۆلارە، بۆیە ئۆباما دەیەوێت بەر لە هاوینی 2010 دوا سەربازی ئەمریكی لە عێراق بكێشێتەوە كە ئێستا نزیكەی 145 هەزار سەرباز لەم وڵاتەیە. بە پێچەوانەشەوە تەنها 32 هەزار چەكدار لە ئەفغانستانە بۆیە ستافی نوێی كۆشكی سپی وەك ئەولەویەتی زیاتر بە ئەفغانستان ژمارەی سەربازەكانی لەو وڵاتە زیاتر دەكات. پاشان دەچێتە سەر یەكلاكردنەوەی كێشەی ئێران و دواتریش پرۆسەی ئاشتی عەرەب-ئیسرائیل و مەسەلەی دەوڵەتی فەلەستینی.  
 
 سەرچاوەكان: رۆژنامەی شرق الاوسگ، ژمارەكانی (10937،11003)، www.taqrir.com، كەناڵەكانی (voa فارسی، الحرە، العربیە، بی بی سی).
 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.