Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
باسێکی سەرەتایی دەربارەی  قەبوڵنەکردنی جیاوازییەکان لە ناوبزووتنەوەی چەپدا

باسێکی سەرەتایی دەربارەی قەبوڵنەکردنی جیاوازییەکان لە ناوبزووتنەوەی چەپدا

Closed
by February 12, 2013 گشتی

 

 

چەندڕۆژێک لەمەوبەر هاوڕێ کازم قادر لە پەیجی خۆی لە فەیسبووکدا، پرسیارێکی زۆر ئاسایی لەسەر بەیاننامەیەکی هەردوو حیزبی  کۆمۆنیستی کرێکاری عێراق و کوردستان وروژاند، بەڵام کادرەکانی ئەو دوو حیزبە لە باتی ئەوەی کە گفتوگۆیەکی سیاسیی لەسەر پرسیارەکەی هاوڕێ کازم بکەن، کەچی هەوڵیاندا ڕای جیاوازی ئەو لەسەر بەیاننامەکەیان بەشێوەیەکی دیپلۆماسی و بەناوی داخوازی هاوڕێیانەوە بخنکێنن و داوایان لێکرد کە کۆمێنتەکەی لەسەر بەیاننامەکەیان بسڕێتەوە!. منیش کە لەسەر پەیجەکەی هاوڕێ کازمم، بەشدارییەکی کورتم کرد و دواتر مناقشەکەمان درێژەی کێشا. لەو مناقشەیەدا کۆمەڵێک ئاماژەو ئەنجامگیری کورت و سەرەتایی دەربارەی ” قەبوڵنەکردنی ڕەخنەو ڕای جیاواز لە ناوبزووتنەوەی چەپ”دا خرایەڕوو. دواتر من پێشنارمکرد بۆ ئەو کەسانەی لە مناقشەکەدا بەشداربوون کە سەرجەم کۆمێنتەکان لە سایتی کوردستانپۆست ئینفۆ و چەند سایتێکی دیکەدا بڵاوبکرێتەوە، بەڵام تەنها وەڵامی پۆزەتیڤم لە هاوڕێ ” کازم قادر” وەرگرتەوە!. لەبەر ڕازینەبوونی بەشداربووانی دیکە، من تەنها کۆمێنتەکانی خۆم و هاوڕێ کازم بڵاو دەکەمەوە. بڵاوکردنەوەی ئەم کۆمێنتانە، دەکرێت سەرەتایەک بێت بۆ گفتوگۆیەکی بەرفراوانتر لەسەر قەیرانی بزووتنەوەی چەپ و ئەو گرێ کوێرە کۆنە کە دەست و پێی ئەو بزووتنەوەیە بەستووە و نایەڵێت لەڕێگای ئاشکرابوونی ڕای جیاوازەوە گەشەی تیۆری، سیاسیی و کۆمەڵایەتی بکات و ببێتە هێزێکی کاریگەر لە ئاڵوگۆڕە سیاسیی و کۆمەڵایەتییەکانی کۆمەڵگەدا.

تاهیر ساڵح شەریف

١٠-٢-٢٠١٣

*****

کازم قادر : ئەگەر هاوڕێیانی هەردوو حزب دڵگران نەبن،پێویستە بڵێم:ئەو ڕاگەیاندنە لە لێکۆڵینەوەی دەزگەێکی هەواڵگریی دەچێت نەک هەڵویست و بابەتێکی سیاسیی دروست لە پەیوەند کێشەێکی سیاسییەوە! ئێوە کۆمۆنیستەکان چی ئەڵێن؟

لینکی ڕاگەیاندنەکەی  هەردوو حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاری  http://www.hawpshti.com/ku/news/3386.html

…. . …………                      ………………….         ……………..

کازم قادر: هاوڕێ شەمال.دیارە ئەو ڕاگەیاندنە زۆر هەڵدەگرێت قسەی لە بارەوە بکرێت،بەڵام من تەنها سێ دێڕم لە شێوەی سەرنج و پرسیارێکدا نوسیی و ویستیم ئەوە بوو کەسانێێکیش پەیدا ببن ڕای خۆیان بڵێن.شتێک کە چاوەڕوانم نەکرد ئەوە بوو داوام لێبکەن کۆمێنتەکەم لابەرم!هەروەها من کەسم نە بە فریشتەو نەش ئەهریمەن کردووە،من لەسەر ناوەڕۆکی ئەو ڕاگەیاندنە کە ڕام وایە زیاتر لە لێکۆڵینەوە لە تۆمەتبارێک دەچێت نەک ئەوە کە دوو حزب یەکیان گرتووەو بەرنامەو پرۆژەو سیاسەت و ئاکامەکانی ئەو یەکگرتنەوە چۆن دەبێت و چۆن نابێت.من لە لاێنگیرییم بۆ لاێنێک ئەو سەرنج و پرسیارەم نەکردووە،لەوانەیە خۆت ئەوە بزانییت،بەڵکو ئەو ڕاگەیاندنە پڕە لە گومان و لێکۆڵینەوەو لێپێچینەوە،بۆ یەک دەگرن و چۆن یەکدەگرن و کە دیارە لێرەدا ناکرێت بە وردی قسەیان لە بارەوە بکرێت.لێگەڕێن با یەکبگرن و کاری خۆیان بکەن،ئەو کاتە مرۆڤ دەتوانێت لەسەر بنەمای کارەکانیان بیروبۆچوونی خۆی بدات،نەک ئەوە هەر لەسەرەتاوە و هێشتا هیچ دیار نییە دادگەیی بکرێن.ئینجا هاوڕێ شەماڵ گیان بۆ دەکرێت هێندە لە ڕەخنە بترسین،یان بترسن؟دواتر من نەموتووە حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی باش نییەو هیچم لەو بارەوە نەوتووە،لەو بارەوە ڕای خۆمم هەیەو بەهەر کەم و کوڕتیی و لاوازییەک کە هەیەتیی،منیش ئەڵێم جوانترین دیاردەی سیاسیی ناو کۆمەڵگەی کوردستانە،بەڵام ڕەخنەی زۆریشم لێی هەیەو مافی خۆشمەو هەوڵ دەدەم لە کات و شوێنی خۆیدا بیڵێم…لەگەڵ خۆشەویستییم بۆت کۆمێنتەکە لانابەم،بەڵکو داوات لێدەکەم جارێکیتر بە وردی ئەو ڕاگەیاندنە بخوێنیتەوە.

……………..                    ………………..     …………………….

 

کازم قادر: هاوڕێ ئەحمەد شوبهاندن و بۆچوونەکەم دروست بێت یان نا،ئەوە بۆچونی منەو لەسەر بنەمای ناوەڕۆکی ڕاگەیاندنەکەوە هاتووە.ئەوە نە کارەسات و نە سوکایەتییە کە وتوومە لە لێکۆڵینەوەی دەزگەی هەواڵگریی دەچێت،بەڵکو کارەسات ئەوەیە هەموو بیروبۆچوونێکی جیاواز بە ترسناک ببینرێت و هەر جیاوازییەک بە مەترسیی بۆسەر خۆ ببینرێت

مەبەستی منیش لە (هەموو بیروبۆچوونێکی جیاواز بە ترسناک ببینرێت و هەر جیاوازییەک بە مەترسیی بۆسەر خۆ ببینرێت)ئەوە نەبوو کە تۆ وات وتبێت،بەڵکو لەو ئاراستەیە بوو کە لە هەموو جیاوازییەک هەڵدێ و وایدەبینێت هەموو جیاوازییەک زییانبارە،بەڵام زۆر جیاوازیی هەیە نەک زییانبارە بەڵکو دەبێتە هۆکارو زەمینەی گەشەکردن

…………………                           …………………..                  …………………………

کازم قادر: مەبەستی منیش لە (هەموو بیروبۆچوونێکی جیاواز بە ترسناک ببینرێت و هەر جیاوازییەک بە مەترسیی بۆسەر خۆ ببینرێت)ئەوە نەبوو کە تۆ وات وتبێت،بەڵکو لەو ئاراستەیە بوو کە لە هەموو جیاوازییەک هەڵدێ و وایدەبینێت هەموو جیاوازییەک زییانبارە،بەڵام زۆر جیاوازیی هەیە نەک زییانبارە بەڵکو دەبێتە هۆکارو زەمینەی گەشەکردن.

……………  …………………….                 ……………………..

کازم قادر: هاوڕێ شوکاک من بایەخی تایبەتم بۆ هاوڕێ شەماڵ هەیە،بەڵام هەرگیز و لەبەر خاتری کەس چاوپۆشیی لە بیروبۆچوونی خۆم ناکەم.پێویستە کۆمۆنیستەکان لەهیچ ڕەخنەێک نەترسن،چ ڕەخنەبگرن و چ ڕەخنەیان لێبگیرێت.ئازادیی و تێگەیشتن لە ئازادیی ئەوەیە،یان من وایدەبینینم.

تاهیر ساڵح شەریف : من بڕوام وایە کە چەپەکان لە ڕاستەکان حەساسترن بە ڕەخنە لێگرتنیان. ڕەوتێک ڕەخنە قەبوڵ ناکات کە بڕوای بە ئازادی بیروڕا دەربڕین نییە و کەلەی دیکتاتۆرێک بە لاشەکەیەوەتی. بزووتنەوەی ووردە بۆرژوای ژێر ناوی کۆمۆنیزم و کارگەر، کە لەڕووی فیکر، جیهانینی و پێگەی چینایەتییەوە لەرزۆکە، لە سیاسەتیشدا هەروا لەرزۆکەو وادەزانێت کە ڕەخنەیەکی لە دیدگایەکی دیکەوە، بە تایبەتی لە دیدگای کرێکار و مارکسیزمەوە لێگیرا، ئیتر دنیای لێ ئاخر دەبێت!. فاشیزم لەو جیهانبینیە چینایەتییە وودردەبۆرژوازییەوە هەڵقوڵاوە!.

بەجیا لە داتەپین و داڕمانی پێگەی چینایەتی ووردەبۆرژوازیانە، من شکستی سیاسیی و فیکری بزووتنەوەی چەپی عیراق و کوردستانی ناڕازی لە حیزبی شیوعی و ماویزم لە یەک خاڵدا دەبینمەوە؛ ئەم مۆدێلە لە چەپگەرایی کە سەردەمێک بە ناوی مارکسیزمی شۆڕشگێر، سەردەمێکی دیکەش بەناوی کۆمۆنیزمی کرێکاری و لەم ساڵانەی دوای مردنی مەنسوری حیکمەتیشدا بە ناوی ” حیکمەتیزم “ەوە ئاسنی سارد دەکوتێت، لەوەدا دەبینمەوە کە نەک مارکسیزم، بەڵکو ” حیکمەتیزم ” بە ئیلهام بەخشی خۆی دەزانێت، کە خودی مەنسوری حیکمەت دەیان ئیشکلاتی فیکری، میتدۆلۆژی و هەڵە تێگەیشتنی لە تیۆرییەکانی مارکس هەیە، ئەمە جگە لەوەی وەک جەماعەتی ڕەهەندییەکان کۆپییەکی زۆری لە ئایدیاکانی لێکۆڵەرەوە و ئەکادیمستە مارکسییەکانی ڕۆژئاواکردووە، بەبێ ئەوەی سەرچاوەکانیان دەستنیشان بکات. ئەو گروپانەشی کە بۆچوونە کۆپییەکراوەکانی مەنسوری حیکمەت بە سەرچاوەی فیکری دەزانن، بە دڵنیاییەوە دەلالت لەوە دەکات کە لەڕووی تیۆرییەوە، لە بێ ئاگاییان لە بۆچوونی ئەکادیمستە مارکسییە ڕۆژئاواییەکانەوە، یان بە شێوەیەکی ئاشکراتر بڵێم لەهەژاری ” تیۆری و مەعریفی”یانەوە، مەنسوری حیکمەت بە مەدرەسە دەشوبهێن. شکستی ئەو چەپە، لەهەنگاوی یەکەمدا، پێگەی کۆمەڵایەتی و چینایەتی ووردەبۆرژوازیانەیانەیەتی، لەهەنگاوی دووەمدا هەژاری تیۆری و مەعریفیانە و لەهەنگاوی سێیەمدا شکستی سیاسیی و ڕێکخراوەییانە. بەم حاڵەوە، ئەم چەپە لەقەیرانێکی هەمەگیردا دەژی و قەیرانەکە لە شێوەی ئیفرازاتی وەک توڕەبوون، هەڵچوون، سکتاریزم، تەقدیسکردن و پەرەستنی شەخسی، دەمکوتکردن، ئینشقاق، نا ئومێدی و ڕەشبینی، خۆ مەشغوڵکردن بە شتی بچوک و حاشیەیی کۆمەڵگە و دەرون گروپییەوە لە پراکتیکی ئەم چەپەدا ڕەنگیداوەتەوە. ئەم چەپە دواڕۆژێکی سیاسیی نییە، چونکە بزووتنەوەیەکی مێژووکرد نییە کە لە ئەجامی تووندبوونەوەی ناکۆکی نێوان کارو سەرمایەوە، بوبێتە وتەبێژ و دەمڕاستی بەرەی جەنگی کار دژ بە سەرمایە. هەربەم هۆیەشەوە، بەردەوام قەیرانەکانی نوێ دەبێتەوە تا ئاستی تەبەخورکردنی یەکجاری ئەو لە دنیای سیاسەتیشدا. لەبەر ئەوە، پێم وایە خۆ خەریکردن لەگەڵ ئەوچەپە ووردەبۆرژوازییەدا، کات کوشتن و تێکەڵبوونە لەگەڵ قەیرانی بزووتنەوەیەکدا کە لەڕووی بابەتی و بەکردەوە هیچ وەزنەیەکی لەسەر ئاڵۆگۆڕو ڕووداوە گرنگ و بایەخدارەکانی کۆمەڵگە نییە.

 

کازم قادر : من ڕام وایە مەنسوری حیکمەت لەنێوان دووبەرداشی(دۆست و نەیار)دا ورد دەکرێت،واتە نە دۆستەکانی دەتوانن بەشێوەی دروست بیخوێننەوەو کەم و کورتییەکانی دەستنیشان بکەن و لاێنە پۆزەریڤەکانیشی گەشە پێبدەن،نە نەیارەکانیشی بۆ یەک جارو لە بڕگەێکدا ددان بە جوانیی و مێژوو و کارە هزرییەکانیدا دەنێن.دۆستەکانی دەیکەن بە بت و نەیارەکانیشی بە ئەهریمەن،ئەوە کایەێکی زۆر ناشیرینە لەلاێن نەیارەکانێوەو هەمیش کایەێکی داماوانەیە لەلاێن دۆستەکانێوە.مەنسوری حیکمەت وەک سیاسیی و کۆمۆنیستێک بێگومان بەرهەمی گەورەو زۆری کردەکیی و تێوریی هەیە،لەو ڕووەشەوە هەرگیز ناکرێت کەم و کورتیی و لاوازیی نەبێت،بۆ نمونە تێزی گرتنەدەستی دەسەڵات ئەگەر لە سەدا پێنجی خەڵکی لەگەڵدا بێت کە لە باسی حزب و کۆمەڵگەدا هاتووە،من رام وایە تێزێکی نادروست و مەترسییداریشە،هەڵبەت نەک لەبەر ئەوە کە کاراکتەری سیاسیی مەنسوری حیکمەت ترسناکەو کۆمۆنیستیی نییە،بەڵکو لەبەر ئەوە ئەو بیرۆکەیە لەلاێک نادروستە کە تۆ ٩٥% خەڵک فرامۆش بکەیت و بیخەیتە ژێر کۆنترۆڵی ٥ لە سەدەوە،دواتر چ گەرەنتییەک هەیە کە ئەو پێنج لە سەدە کۆمەڵگە بە دۆزەخ ناکەن؟لەو ڕووەوە من بۆچوونم وایە ئەوە تێزێکی زۆر کلاسیکییەو پێویستە کۆمۆنیزم لەبەرامبەر تێزی کەمایەتیی دەسەڵات خوازییدا،تێزو میکانیزمی هەژمونگەرایی سیاسەت و کولتوری کۆمۆنیستیی پەرەپێبداو لەڕێگەی ئەو هەژمونگەراییەوە زۆربەی کۆمەڵگە لە دەوری ئاسۆو ئامانجە کرێکاریی و کۆمۆنیستییەکان کۆ بکاتەوە. بورژوازیی هەر ئەوە دەکات و ئەوەش کە نیزامی سەرمایەداریی ڕاگرتووە بە تەنها سەرکوت و زیندان و دەزگە داپڵۆسێنەراکانی نین،بەڵکو دەسەڵات و کاراکتەری ئەو هەژمونە سیاسیی و کولتورە چینایەتییەیە کە مرۆڤ لە کاتی میز کردنیشدا پەیرەویی لێدەکات.دیارە زۆر تێزیتری مەنسوری حیکمەت هەیە کە من ڕام وایە ئەو تێز و میکانیزمانە لەسەردەمی تەکنۆلۆژیای پەیوەندیی و گەیاندنی ئەمڕۆدا زەمینەو کاریگەرییان بەسەرچووە،وەک ئاژیتاتۆرە کرێکارییەکان و شانەی حزبیی و بە ئەفسانەکردنی ڕابەرو ڕابەریی …تاد،ئەو کارانە دەکرێت ئەمڕۆ لە رێی مێدیاوە بکرێن و دەیان بەرابەر کاریگەریی و قورساییان هەبێت.دواجار ئەوە ئەڵێم،مەنسوری حیکمەت کۆمۆنیستێک و مارکسیستێک بووە،هەم جێدەستی دیارەو هەم خاوەنی سەرمایەێکی ڕەمزیی بووە،نە پیرۆزکردنی خزمەت بە کۆمۆنیزم و چینی کرێکار دەکات و نە ناشیریین کردنی،ئەوەی گرنگە بخوێنرێتەوەو لەبەر واقیعی سیاسیی و کۆمەڵایەتیی و ئاڵوگۆڕەکانی ئەم سەردەمەدا،بژرادەی تێزەکانی بکرێت.

تاهیر ساڵح شەریف: هاوڕێ کازم پێم وایە لە یەک شتدا ناکۆکین و ئەم ناکۆکییەش لە بیرکردنەوە و  تێڕوانینماندا بۆ شتەکان و کێشەکان شتێکی ئاساییە.؛ ڕەخنەگرتن لە جیهانبینی و تێگەیشتنی سەقەتی مەنسوری حیکمەت لە مارکسیزم، بە ڕای من بریتی نییە لە ناشیرینکردنی ئەو. مەنسوری حکمەت یەک لەسەر ملیۆن توانای تیۆری و پراکتیکی لینینی نەبووە، بەڵام خودی لینین و هەندێک بۆچوونی لە ژێر پرسیار و ڕەخنەدایە. هەڵوێستی ڕەخنەگرانە بەرامبەر بە لینین بریتی نییە لە ناشیرینکردنی لینین. تەنانەت خودی ئەنگلسیش لەسەر هەندێک مەسەلە لەژێر ڕەخنەدایە، بۆ نموونە لە شوێنێکدا هێندە دەمارگیری حیزبی هەیە، دەڵێت ” ئانارکیستەکان هێرشی وەحشیانەیان کردە سەر کۆمۆنیستەکان!”. مانای نییە ڕەخنەگرتنی ئانارکیستەکان لە کۆمۆنیستەکانی پەیڕەوی مارکس بە وەحشیانە تەعبیر لێ بکەیت، لە حاڵێکدا ئانارکیستەکان بەشێکی پێشڕەو و تێکۆشەری بزووتنەوەی سۆشیالیستی و کرێکاری ئەو سەردەمەبوون. یان مەنشەفییەکان، لەڕاستیدا ئەوان شۆڕشی ١٩١٧ی ڕوسیایان هەڵگیرساند، پاشان شێوە کودەتایەکیان لە لایەن لینین و بەلشەفیکەکانەوە لێکرا و پاش سەقامگیربوونی دەسەڵاتی حیزبی بەڵشەفیک دەستیانکرد بە دادگاییکردنیان و تەنانەت تەصفیاتی جەستەییشی بە دوادا هات. ڕاپەڕینی کرنۆشتاتەکان، کە هاواریانکرد ” نا بۆ دەسەڵاتی حیزب، بەڵێ بۆ دەسەڵاتی شورایی کرێکاران، سەربازان و جوتیاران”. زۆر شتی دیکەش کە جێگای ڕەخنە لێگرتنە لە لینین و بەڵشەفییەکان.

من پێم سەیرە کە مەنسوری حکمەت بەو شێوەیە گەورە دەکەنەوە!. لە ئەوروپاو ئەمریکادا، توێژەرەوەی مارکسیستی زۆر بە توانا هەیە کە مەنسوری حکمەت لە بەرامبەر توانای ئەوانەدا زۆر بچووک خۆی دەنوێنێتەوە، بەڵام نەکەس دەیانکاتە” ڕابەری مەزن ” و نە خۆیشیان وەک مەنسوری حکمەت موعجیبی خۆیانن. ئاخر کاکی برام مەنسوری حکمەت ٨ ساڵ دوای هابزباوم [ئەویش پاش خوێندنەوەی کتێبەکەی ئەو – Nations and Nationalism since 1780 ] دێت [ ناسيوناليسم و برنامه کمونيسم کارگرى ] لە هابزباومەوە کۆپی دەکات و بەشێوەیەکی سەقەت ئیستنتاجاتی سیاسیی دەربارەی مافی چارەنووس لێدەکات!. ئەمە وەک نمونەیەک هێنامەوە و دەیان نموونەی دیکەی لەو شێوەیە زۆر هەر لە نامیلکەی ئەفسانەی بورژوازی میللییەکەوە بگرە تا دەگات بە تیۆری مارکسیستی ئەزمەکەی، کە من باسی نووسراوەکانی دەربارەی مەسەلەی حیزبی و سیاسەتی سازماندەهی و شتەکانی دیکەی ناکەم کە لەڕووی مەعریفییەوە چەند ئاستنزمن.

کازم قادر: مەبەستی من لە ناشیرینکردنی مەنسور حیکمەت ئەوە نەبوو کە نابێت ڕەخنەی لێبگیرێت و گوایە ڕەخنەگرتن ئەو ناشیرین دەکات،بەپێچەوانەوە من باوەڕم وایە پێویستە پێداچوونەوەێکی ڕەخنەگرانەی هەمەلاێن بە کۆی نوسراو و تێزەکانیدا بکرێت و پیرۆزکردنێک کە بە باڵای ئەودا بڕاوە، تێک بشکێندرێت. ئەو پیرۆزکردنە بوونی هەیەو کەس ناتوانێت نکوڵیی لێبکات،ناونانی حزب بە ناوی ئەوەوە (حیکمەتیست)یەکێک لە هەرەبەرجەستەترین ئەو پیرۆزکردنانەیە.بەڵکو مەبەستی من ئەوە کە نەیارەکانی ئەو،چ بۆرژواکان و چ کۆمۆنیست و مارکسیستەکانی ژێر هەر ناوێک،کە لەگەڵ مەنسور حیکمەتدا جیاوازییان هەیە ڕەخنەی ئەویان نەکردووە،ڕەخنە،بە مانای گەڕان و لێکۆڵینەوەو دواجار دەرخستنی لاوازیی و نادروستیی تێزەکانی.من تا ئێستا ڕەخنەێکی وام نەبینیوە کە بێلاینانە بە دوای ئەو ئامانجەوە بێت،بەڵکو جوێنم بینیوە، تۆمەتبارکردنم بینیوە، وتویانە مەنسوری حیکمەت ئیتلاعاتی ئێران و پیاوی ئیسرائیلەو زۆریتر.نمونەێکیش لەسەر کۆمێنتەکەی تۆ:تۆ ئەڵێی مەنسور حیکمەت دزە،دزی بەرهەمی هزریی ئەوانیتر،بەڵام بەڵگەو ئەرکۆمێنتێک بەدەستەوە نادەیت، کە بەڵگەو ئەرگۆمێنتی دروست و تەواو بەردەست نەخەی،نە کەس دەتوانێت باوەڕ بکات و نەش دەتوانرێت وەک ڕەخنە وەربگیرێت. بۆ ئەوەی دزیی هزریی بسەلمێنرێت، پێویستە مرۆڤ لێکۆڵینەوەو توێژیینەوەێکی وردو دروست لە ڕوانگەو چەمکی بەراوردکارییەوە بکات،واتە لێکدان و بەراوردکردنی هەرودوو تێکستی(دزراو و دزیی لێکراو) و دەرخستنی دزیی و کۆپییکردن و گواستنەوەکان وەک خۆی،کە ئەوەش نەبوو ئیتر ئەوە ڕەخنە نابێت و دەچێتە خانەی تۆمەتبارکردنەوە.

تاهیر ساڵح شەریف: هاوڕی کازم، من لە ژیانمدا بە مەنسوری حیکمەتم نەوتووە ئیتلاعات و سەر بە فڵانە یان فیسارە دەزگای جاسوسی. من لەساڵی ١٩٩٤دا ڕەخنەیەکی فیکری جدیم لە دروشمی ستراتیژی مەنسوری حکمەت [ ئازادی یەکسانی حکومەتی کرێکاری ] یەکەی گرت. ڕەخنەکە ڕەخنەیەکی تاڕادەیەک درێژەو بەتێکستەکانی مارکس لە بەرنامەی گۆتا بۆم سەلماندوون کە ئازادی، یەکسانی لەژێر سایەی دیکتاتۆری پرۆلیتاریا [ دەوڵەت ] بوونی نییە. ئەو دروشمە چەواشەکارانەیە لە بارەی کۆمەڵگەی کۆمۆنیستی [ فازی یەکەم ] ەوە. تۆ ئەوە ڕەخنەیەت نەبینووە، ئەوە گوناهی من نییە. ڕەخنەکە، ڕەخنەیەکی فیکرییە و تەنانەت لە چوارچێوەی پۆلیمیکێکی سیاسیشدا نییە. سەبارەت بە شوراکان و بزووتنەوەی شورایش، ڕەخنەی سیاسیم ئاڕاستەی ئەو کردووە. سەبارەت بە دزیکرنی ئایدیای نووسەران و ئەکادیمیستە ڕۆژئاواییەکانیش، من دڵنیات دەکەم کە مەنسوری حکمەت ئەو کارەیکردووە و ئەگەر فرسەتم هەبێت لە هەلێکدا ئەو بەراوردکارییە دەکەم و ئەوە دەسەلمێنم. ئەوەش کاری من نییە کە بەغەرەزی سیاسیی و بەهۆی جیاوازی بیروبۆچوونەوە تۆمەت بەسەر کەسێکدا ببەخشمەوە کە لانی کەم ئەگەر لە قسەشدا بووبێت سەمپاثی بۆ چینی کرێکار و مارکسیزم هەبووە.

کازم قادر: هاوڕی تاهیر مەبەستی من ئەوە نەبوو کە تۆ وتبێتت مەنسوری حیکمەت ئیتلاعاتە، چوونکە لە هیچ شوێنێکدا ئەوەم لە تۆ نەبینیوەو نەبیستووە، بەڵکو بە شیوەێکی گشتیی مەبەستەکە ئەوە بوو کەسانێکیش هەن ئەو پڕوپووچییانە لە بارەی مەنسوری حیکمەتەوە ئەڵێن،ئەوەش نەک ڕەخنەیە بەڵکو هەڵڕستنی ڕق و بوغزێکی کوێرانەیە. سەبارەت تۆمەتیش،واتە شتدانە پاڵ کەسانیتر،پیویستە بەڵگەی ڕوون و دروست بەردەست بخرێت، ئەگەرنا ئەو شتدانە پالانە دەبنە شتی هەڵبەستراو، ئەوە روونەو باوەڕیشم وایە تۆ و هەموو کەسێک دەیسەلمێنێت.هەمیشە سەرکەوتوو بیت.

تاهیر ساڵح شەریف: سوپاس بۆ ڕوونکردنەوەکە. من بەهەڵە تێگەیشتم.

کازم قادر: نا وانییە هاوڕێ… کاسەی کێشەکان زۆر پڕە، بە ئاسانیی ناگاتە بنکڕەکەی. دەستت خۆش هاوڕێ هەژێن، بوچوونەکانت جوان و دروستن. کوشتنی جیاوازیی و ترسان لە ڕەخنەگرتن،یەکێک لە بەڵاو دەردە گەورەکانی ناو بزوتنەوەی کۆمۆنیستیی بووە بەهەموو باڵە جۆراوجۆرەکانیەوە، ئەو میرات و فەرهەنگە لە بنەڕەتدا، میرات و فەرهەنگی ناسێنوالیزم و چینی سەردەستە،ئەو نەرێتە لەناو بزوتنەوەی کۆمۆنیستیی و سۆسیالیستییدا لە بزونەوە چینایەتییە سەردەستەکانەوە بۆیان ماوەتەوە،واتە بزونەوەی کۆمۆنیستیی هێشتا نەیتوانیوە خۆی لە فەرهەنگ و بەهای ناسێنونالیزم و بۆرژوازیی بتەکێنێ و خۆی ئاوێتەو موتوربەی فەرهەنگ و بەهای کۆمۆنیستیی بکات.کۆمۆنیزم بۆ خۆی شتێکیترە،کولتورو بەهاو دونیابینیی و جوانییناسیی تایبەت بە خۆی هەیە،زمان و خەون و کردارو بەرچەکرداری خۆی هەیە،خاڵی گرنگ دۆزینەوەو پەیبرنە بەو ڕەگەزو میکانیزمانەو دواتر،لەڕێی ئاڵوگۆڕو گەشەکردنەوە،وەرگێڕانیانە بۆ بە کولتور کردن و دونیابینیی،لەبەر ئەوە من ڕام وایە،کە ئەو ئاڵوگۆرو گەشەکردنە نەبێت،واتە فڕێدانی کۆی کولتورو بەهای چینایەتیی بۆرژوازیی و جێگرتنەوەی بە بەهاو کولتوری کۆمۆنیستیی،ئەو کاتە مرۆڤ دەتوانێت ڕۆژێک بانگەوازی کۆمۆنیست بوون و ئازادیی خوازیی بکات و ڕۆژێکیش نەفرەتی لێبکات،نمونە لەو ڕووەوە زۆرە،ئەوە کە کۆمۆنیستێک دەبێتەوە ناسێونالیست و هەندێجاریش بۆ لای دین دەگەڕیتەوە،هۆکارەکەی ئەوەیە نەیتوانیوە ئاوێتەی کولتورو جوانییناسیی کۆمۆنیزم ببێت.دواتر مەبەست لە جیاوازیی و هەڵکردن لەگەڵ جیاوازییدا،بەو واتایە نایت کە دەبێت بۆ نمونە،سۆسیالیزم،کۆمۆنیزم لەگەڵ ناسێونالیزمدا تێکەل بن و پیکەوە کار بکەن،ئەوە هەرگیز نابێت بکرێت،بەڵکو مەبەست لە جیاوازیی و بەرخورد لەگەڵ جیاوازییەکاندا،وەک تۆش وتت، بەرخوردو زەمینەسازکردنە بۆ پێکەوەکارکردن و پێکەوە گونجان لەناو ڕێکخراو و بزونەوە سۆسیالیستیی و کۆمۆنیستییەکاندایە،ئەو کارە ئیمکانی هەیە،بەڵام ئەو هۆکارانەی وایکردووە جیاوازییەکان سەرکوت بکات و بیانکاتە دەرەوە،وەک پێشتر وتم بەشێکی نەرێتی ناسێونالیزمە لەناو بزونەوەی کۆمۆنیستییدا،ترسێکی بێواتایە کە هەر جیاوازییەک بەلاوازیی و پەراوێزکەوتنی خۆی دەزانێت،بەشێکیشی کورت بینییە بۆ ئازادیی و نەناسینی خەسلەتی مرۆڤە کە هەمیشە خاوەنی خەسڵەتگەلێکی تاکگەرانەی خۆێتیی و نابێت لەژێر هیچ هەل و مەرجێکدا سەرکوت بکرێت و پەراویز بخرێت…هەڵبەت هۆکاریتر زۆرن ..لێرەدا خاڵی گرنگ و سەرنجڕاکێش تێگەیشتنە لە چۆنێتیی جیاوازییەکان و ڕادەی ترسناکیی و یانیش ئاسایی بوونیان…

تاهیر ساڵح شەریف: من پێم وایە قەبوڵنەکردنی جیاوازییەکان لە ناو بزووتنەوەی چەپ، یان بەهەرحاڵ بزووتنەوەیەک کە خۆی بە بزووتنەوەی کۆمۆنیستی ناساندووە، ڕیشەیەکی مێژوویی هەیە؛ بۆچی مێژووی بزووتنەوەی کۆمۆنیستی، سەرتاپا مێژووییەکی پڕ لە ئینشقاق و لێکدابڕانە؟! .. ئاخر خۆ کاوتسکی، یان ڕۆزالگزمبۆرگ کفریان نەکرد کە بۆچوونی جیاوازی خۆیان لە لینین لەمەڕ ئیمپریالیزم و مافی چارەی خۆنووسین دەربڕی؟ بەڵام لەلایەن لینینەوە ئەو دوو ڕابەر و تیۆری زانا بە بێ ماناترین شێوە کەوتنە بەرهێرشەوە و تەنانەن لینین کاوتسکی بە [ بە بێچووە سەگ ] دەشوبهێنێت [ بڕوانە کتێبی کاوتسکی مورتەدی لینین ]. ترۆتسکی و مەکسیم گۆڕکی چەندین جار کەوتە بەرهێرشی لینینەوە تا لەگەڵ مەنشەفییەکاندا هاوڕا نەبن و پڕاوپڕیش بۆچوونەکانی لینین قەبوڵ بکەن؟ سەیر ئەوەیە لینین هەر یەکێک لەو کەسانەی لەشوێنی دیکەدا بە مارکسیستی عەیارە ٢٤ وەسفکردووە!. پلیخانۆف، ئەو کەسەی کە مارکسیزمی بردە ناوڕوسیاوە و لینین قوتابییەکی ئەو بوو، بەڵام دواتر بە هۆی جیاوازی تێگەیشتنی فەلسەفییەوە چۆن لینین لە کتێبی ” مەتریالیزم و ئەمپریکینیزمدا ” هێرشی کردە سەری. ترۆتسکی بە تەورەکەی ستالین لە مەکسیک تیرۆرکرا، تەنها لەبەرئەوەی وتی ” سۆشیاڵیزم کێشەیەکی جیهانییە و سۆشیالیزم لە وڵاتێکدا مومکین نییە و بەبێ پاڵپشتی جیهانی  سۆشیاڵیزم لە ڕوسیادا تێکدەشکێت “. قەبوڵنەکردنی جیاوازییەکان لە ناوبزووتنەوەی کۆمۆنیستیدا، باکگراوندێکی درێژتری هەیە کە دەگەڕێتەوە سەردەمی خودی مارکس، بەڵام مارکس جیاوازییەکانی قەبوڵ بوو. کاری هاوبەشی بلانکییەکان، ئانارکیستەکان و خودی مارکس و پەیڕەوانی  ئەو لە ئەنتەرناسیۆناڵیستی کۆمۆنیستی و کۆمۆنەی پاریسدا پێکەوە، ئەمە ئەوە دەسەلمێنێت کە مارکس قەبوڵی جیاوازییەکانی کردووە، بەڵام مامەڵەی تووندی ئەنگڵس لە دژی نەیارانی مارکس لە ناوبزووتنەوەی کرێکاری و کۆمۆنیستیدا، ڕێگای بۆ ئەوە ئاوەڵاکرد کە لە ئەنتەرناسیۆناڵیستی کۆمۆنیستی دووەم و سێیەمدا، مارکسیزم لە تیۆرییەکەوە بگۆڕێت بۆ عەقیدەیەکی ووشک و شێوە دینی. لێنین ئەو مەیلی بە عەقیدەو بەمەزهەبکردنەی بەتەواوی بەهێزکرد تا لە پاش خۆی کەڵتورێکی سیاسیی ئەوتۆی لە ناوبزووتنەوەی کۆمۆنیستی جیهانیدا – خەتی مارکسیزم – بەجێهێشت کە لە سەر جیاوازی بیروبۆچوونەکان، تۆمەتبارکردن بە قسەی پووچی وەک، مورتەد، تەحریفییەت و نۆکەری بۆرجوازی و چی و چی، یان لەئەنجامیشدا دادگایکردن و تەنانەت تەصفیاتی جەسەدی لە ناودەسەڵاتە کۆمۆنیستی و حیزبە کۆمۆنیستییەکانداهاتە کایەوە!…. ئەحزاب و گروپە کۆمۆنیستییەکانی دوای ئەنتەرناسیۆنالیستی دووەم تا هەرسهێنانی بلۆکی سۆڤیەتی درێژە کراوەی هەمان کڵتوری بەلشەفیکی بوون لە مامەڵە لەگەڵ بۆچوون و ڕا جیاوازەکاندا. لەمڕووەوە، کێشەکە تەنها پەیوەست نەبووە بە بزووتنەوەی کۆمۆنیستییەوە، بەڵکو ئەم کێشەیە کۆمەڵگە و بزووتنەوەی کرێکاریشی خستبووە ژێر سێبەری خۆیەوە. ئەو کۆمەڵگەیانەی کە لەژێر دەستی حیزبە کۆمۆنیستییەکانی گۆشکراو بە کڵتوری بەڵشەفیکیدا بوون، دیکتاتۆرتر و داخراوتر بوون لە کۆمەڵگەکانی ژێر دەستی حیزبە ڕاسیست و ڕاستەکان، کە سەرئەنجامەکەی بە مەرگی ئەو مۆدیلە لە کۆمۆنیزم کۆتایی پێهات. من پێم وایە، جیابوونەوە و ئینشقاقاتەکانی حیزب و ڕێکخراوە کۆمۆنیستییەکانی دوای هەرەسی سۆڤیەت، بە جیا لە فاکتەری پێگەی کۆمەڵایەتی و چینایەتی ووردە بۆرژوازیانەیان، بە جیا لە هەژاری تیۆری و مەعریفیان، درێژە پێدانی هەمان ئەقڵ و کڵتوری بەڵشەفیزمیش فاکتەرێکی کاریگەرترە لە ڕوودانی حاڵەتەکە. بزووتنەوەی کۆمۆنیستی، ناتوانێت ببێتە بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی، ناتوانێت خۆی لە ئینشقاق و کەرتوپەرتبوون ڕزگار بکات، مەگەر ئەوە سەرتاپای ئەو مێژووە بداتە بەر ڕەخنە و دووبارە کڵتورێک لە ئازادی بیروڕای جیاواز بخوڵقێنێت. هەنگاوی یەکەمیش لەمڕێگایەدا، قەبوڵکردنی جیاوازیی تێڕوانین بۆ بۆچوونەکانی ناو بزووتنەوەی کرێکارییە. لە ناوبزووتنەوەی کرێکاریدا چەندین تێڕوانین و بۆچۆنی جیاواز هەیە بۆ دژایەتیکردن یان بۆ ڕوخان و گۆڕینی ڕژێمی سەرمایەداری. چینی کرێکار، وەک هەموو چینەکانی دیکە مەیل و تێڕوانینی جیاوازی تێدایە. تۆ ناتوانیت بیروبۆچوونی حیزبی و گروپی خۆت بەسەر ئەو بزووتنەوە کۆمەڵایەتیدا فەرزبکەیت و سەرکوتی بۆ چوون و مەیلەکانی دیکەی بکەیت لە ژێر پەردەی تۆمەتبارکردن بە خیانەت و داردەستی بۆرژوازی، بەڵام مەنسوری حکمەت، وەک لینینیستێک ئەو کارەی کردو تێزی ” حیزبی تاک گرایشیی” هێنایە کایەوە، تێزێک کە لە بنەڕەتەوە ” دیکتاتۆریەتی ستالینی، ماوی، تیتۆیی و…” ئەوانی دیکەی بەرهەمهێنا.

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.