بێده‌نگبون دعه‌قلیه‌تا داخستى دا
(خه‌جا به‌رلینى) وه‌ك نمونه
عبدالرحمن بامه‌رنى
هه‌ر ده‌م ئاخفتن ل سه‌ر وێ چه‌ندێ دهێته كرن، ژیان یان كو گوهرین و به‌رده‌وامى. بێى ڤان هه‌ردوو چه‌مكان ژى، ژیان دێ یا مه‌ند بیت، هه‌رده‌م دێ ئاریشه و پاشڤه‌مانى دبه‌رده‌وامیێ دا بن. دبیت رامانا ژ هه‌میا نێزیكتر ژى بو په‌یڤا مه‌ندبونێ، ژ مه‌ندبونا ئاڤێ هاتبیت. ژبه‌ركو ل ده‌ڤه‌رێن مه چ ئاڤێن بوى ره‌نگى نه‌بوینه، ژبلى گه‌راڤكا و ریبار و جوكان. ژبه‌ر هندێ ژى رامانا ژ هه‌میا نێزیكتر بو ڤێ یه‌یڤا مه مه‌رم پێ، ئاڤێن راوه‌ستایى دهێت. ئه‌و گه‌راڤكێن، چ ئاڤێن بوش نه‌هێنه سه‌ر و چ ئاڤ ژبه‌ر ژى نه‌چن. یان كو ئه‌ڤ ئاڤێن هه ناهێنه گوهرین، كو ئاڤه‌كا پاقژ بهێته سه‌ر و ژیان دناڤ دا یا به‌رده‌وام بیت، ژبلى په‌یدابونا هێلیڤانكێن نه‌ساخیان دناڤ دا. یان كو ئه‌م جڤاكه‌ك دناڤ خوه دا دتێرین (ئه‌گه‌ر رامانا دروستا په‌یڤا عه‌ره‌بى (اشباع الژاتى) بهێت. ده‌ما ئه‌ڤ تێربونا هه دناخێ یان دده‌رونێ هه‌ر كه‌سه‌كى دا هه‌بیت، ئه‌وى كه‌سى چ پێدڤیاتى ب چ شلقاڤا نابن، كو لڤینه‌ك بوێ مه‌ندێ بكه‌ڤیت. دناڤا كومه‌لگه‌هێ مه ژى دا، ئه‌م نه‌شیاینه خوه ژ دوو تشتان ده‌رباز بكه‌ین، ئه‌و ژى هزركرن بو خو گوهرینێ و خو بێده‌نگكرن دعه‌قله‌كێ داخستى دا. ئه‌ڤان هه‌ردوو چه‌مكان ژى گه‌له‌ك ژ مێژوویا كوردى داگیر كریه و ژ به‌ر زالبونا ڤان هه‌ردوو عه‌قلیه‌تێن نه گوهور، نڤیسه‌رێن مه یێن ئه‌ده‌بى پتریا داهێنان و ڤه‌كولینێن خوه ژ بو ده‌ربازبونێ ژ ڤان هه‌ردوو چه‌مكان، ته‌رخانكرینه. ئه‌ڤه ژى دئه‌زمونا چیروكێن (حه‌سه‌ن ئیبراهیم) دا دیاره، بتایبه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌م رومانا وى یا ڤێ دوماهیێ، (خه‌جا به‌رلینێ) وه‌ربگرین، وه‌ك نمونه.
رومان ژ زه‌لامه‌كى ده‌ستپێدكه‌ت، بناڤێ شێروى و دبێژیت:
“هه‌ڤال دبێژنه من شێر. ژبه‌ر زیره‌كى و مێرانیێن من! ، لدوور خوه زڤرى كه‌س نه دیت باوه‌ر ژێ بكه‌ت. شه‌رم كر، ببوره ناڤێ من یێ راستى ره‌شویه. خه‌لكى دگوتنه من ره‌شكو، ده‌نگێ خوه نزم كر، ره‌شكو یێ ئێتیم، ره‌شكو یێ شڤان.”
قاره‌مانه‌كێ ژ كه‌سایه‌تیا خوه نه‌رازى، هه‌ر كه‌سێ لڤێ دایلوكا ئێكانه بنێریت، دێ دوو دلى و باوه‌رینه‌بونێ تێدا هه‌مبێزكه‌ت. تو بێژى ژبلى بێ تاقه‌تیێ، ئه‌م دێ چه‌ند دگه‌ل خاندنا رومانێ به‌رده‌وام بین! ئه‌گه‌ر ژبلى ژیانا كه‌سه‌كێ باوه‌رى بخونه، كو بتنێ بخاندنا وێ رومانێ و ئه‌گه‌ر ژ كوشتنا ده‌مى ده‌ركه‌ڤیت، دێ چه‌ندین پرسێن بێ به‌رسڤ مینه دسه‌رێ وى خانده‌ڤاى دا، ئه‌وێ خوه بخاندنا ڤێ رومانێ ڤه دوه‌ستینیت. تو بێژى چیروكا رومانێ، وه‌ك ڤه‌گێرانا چیروكه‌كا فلمه‌كێ هندى بیت و ژ ڤێ ده‌ستپێكێ كو بتنێ ژ هنده‌ك بیرهاتنێن ژیارا گوندیاتیێ ده‌رباز نه‌بیت!. به‌لێ تشتێ مروڤى بڤێ ده‌ستپێكێ ڤه گرێدده‌ت و خانده‌ڤاى دكه‌ته ئێخسیرێ هێز و سه‌نگا رومانێ هه‌میێ! گرێدانا ڤێ ده‌ستپێكێ یه دگه‌ل ناڤێ رومانێ. ژبه‌ر هندێ ئه‌ڤ ده‌ستپێكه ڤێ بیروكه‌یێ هه‌میێ سه‌رێك و بنێك دكه‌ت. هه‌ر كه‌سى دڤێت ڤێ په‌یوه‌ندیێ بزانیت كو دخوه بخوه دا ده‌ستپێكرنا ئاریشه‌یه‌كێ یه. ژبه‌ركو ژى ناڤێ رومانێ و دایلوكا ده‌ستپێكێ، بێهنا كورده‌وارى ژێ دفرن و بویه‌ره‌كه و سه‌ده‌هان كه‌سان پشتى سه‌رهلدانێ، ژیانا ده‌رڤه‌ى وه‌لاتى و جاددێن ئه‌وروپا خاستى یه. هه‌میان دڤێت راستیه‌كێ ژ وێ ژیانا به‌رزه بزانن و چاوان ئه‌ڤ كه‌سێن ده‌ربازى ڤان وه‌لاتان بوین، شیاینه خوه دگه‌ل وى كه‌ش و هه‌واى بگونجینن. كو ئه‌ز ل باوه‌رم ژى، هه‌ر كه‌سه‌كى وێنه‌یه‌ك ل سه‌ر وێ ژیارێ، نوكه دسه‌رى دا هه‌یه یان بخو چێكریه.
رومان نڤیسى دڤێت ب ده‌ستپێكه‌كێ مه بكێشته دناڤا رومانا خوه دا. قاره‌مانێ رومانێ هه‌ر وه‌كو ئه‌و بخو دانێ بوێ چه‌ندێ دده‌ت كو خه‌لك وى ب ره‌شوى دنیاسن. به‌لێ نیاسینا ڤى ناڤى ژلایێ هه‌ڤالا و خه‌لكى ڤه، رامانا وێ چه‌ندێ ناده‌ت كو ئه‌وى چ ئومێد نه‌بن. رومان نڤیس ب شاره‌زایانه مه دكێشته دبیروكه‌یه‌كێ دا كو هه‌ر ئێك ژ مه خودان هزركرن و ئه‌قلیه‌تا خوه یا تایبه‌ته. حه‌ز دكه‌ت یێ جودا بیت، یێ باشتر بیت، زیره‌ك تر بیت و ناڤه‌ك هه‌بیت. رومان و هێزا سه‌نگا رومانێ هه‌میێ ل سه‌ر ڤان هه‌ردوو چه‌مكێن مه ل سه‌رى ئاماژه داینێ دراوه‌ستیت. ئایا ره‌شو دێ هه‌ولده‌ت خو وه‌ك شێروى و شێره‌كێ مێرخاس دناڤ هه‌ڤالان دا، بده‌ته نیاسین؟ ئه‌گه‌ر دوریرتر ژى بچین، ئایا ئه‌گه‌ر ئه‌و ده‌رفه‌ت بو ره‌شوى په‌یدا بو و كه‌س وى ب ره‌شویێ شڤان و ره‌شویێ ئێتیم نه‌نیاسیت، ئه‌و دێ شێت خوه دبن بارێ شێرى ڤه هه‌لگریت و كه‌سایه‌تیه‌كا دى بخو ئاڤا كه‌ت!
پێنه‌ڤێت رومان نڤیسى ڤیایه، برێكا گێرانا چیروكا (ره‌شوى و خه‌جێ) ده‌رفه‌ته‌كا نوى بو هه‌ر تاكه‌كێ كورد په‌یداكه‌ت. ڤیایه دخاندنا ڤێ رومانێ دا، ئه‌قلیه‌تا خانده‌ڤاى بێخته دبن ئه‌زمونه‌كێدا، مه‌رج نینه كو هه‌ر كه‌سه‌كى چیروكه‌كا بڤى ره‌نگى بو په‌یدا ب بیت، كا دێ شێت ب چ ئه‌قلیه‌ت سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل دا كه‌ت. به‌لێ مه‌ره‌م پێ ئه‌وه كا ئایا هزرێن كومه‌لگه‌هى چه‌ند برینێن خوه دپاشماوێ ئه‌قلیه‌تا تاكێ كورد دا هێلاینه و چه‌ند شیانێن رزگاربونێ ژ وێ ئه‌قلیه‌تێ هه‌یه. لڤێره روماننڤیس دوو دورهێلێن زیندى دده‌ته مه، ئێك ئه‌وا دناڤ هزرێن ره‌شوى دا په‌یدا بوى. ل جاددێن به‌رلینێ و ئه‌و راستیا ئه‌و بو دچیت و لایێ راستیێ، دگه‌ل وى دایه. به‌رامبه‌ر خه‌جێ كو دهزرا وى دا گونه‌هـ هه‌مى ل پال وێ یه، كو ئه‌ڤه ژى ئێك ژ وان ئاریشانه كو دبنه به‌ربه‌ست، ئه‌م نه‌شێین ئه‌قلیه‌ته‌كا نوى بخو ل سه‌ر ئاڤا بكه‌ین. ژبه‌ركو ئه‌م خوه بو هه‌مى تشته‌كى ددانین ئه‌م د دروستین، ژبه‌ركو پێش وه‌خت مه د هزرا خوه دا به‌ندكێ راستیێ هه‌لچناندى یه. ژلایه‌كێ دی ڤه، ده‌ما روماننڤیس زومێ دئێخته سه‌ر خه‌جێ و ژیانا وێ ژ گوندیاتیێ بو جاددێن به‌رلینێ. هه‌ڤسه‌نگیا وێ دگه‌ل ئه‌قلیه‌تا ره‌شوى، كو هه‌مى تشت بچاڤ و بوچوونێن گوندیا دهاتنه سه‌حكرن. هینگێ ئاریشه په‌یدا بون.
به‌لێ ئه‌و ئاریشه ژ جوره‌كێ دى بون ئه‌ڤێن ئه‌م هیبوینێ. دبیت هنده‌ك ب ژیانا هزركرنا ره‌شوى بخو ڤه دگرێدایى بن. ئه‌گه‌ر ئه‌م ل ده‌ستپێكا رومانێ بزڤرینه ڤه و ده‌ما ره‌شوى ڤیایى خوه ب شێروى بده‌ته نیاسین، دڤێت هه‌ڤال زیره‌كى و مێرانیێن وى ببینن. ره‌شوى شیانێن مێراینێ لده‌ف هه‌بون، به‌لێ گه‌له‌ك ده‌رفه‌ت ژ ده‌ستا چوون، كو زوى نه گه‌هیته وێ ئارمانجا دسه‌رێ وى دا. هه‌ر ژ ئێتیمبونا وى، شڤانه‌تیا وى كو هه‌مى رێگر بون، ئه‌گه‌ر دا راست ناڤێ وى شێرو بیت و دا هه‌ڤالێن وى و كچكێن گوندێ وى ب زیره‌ك و مێرچاكانه ناسكه‌ن! ئه‌ڤرو دتنێیاتیا خوه ژى دا كه‌س لدوورا ژى نه، ئه‌و جورئه‌ت نه‌بیت، بێژیت ناڤێ من شێرویه.
نوكه یێ ل جاددێن ئه‌وروپا پیاسان دكه‌ت. یێ بویه كه‌سه‌كێ دى و دناڤ جڤاكه‌كى دا، جڤاكه‌كێ كو هه‌ر كه‌س بخو ڤه مژویل بیت و بو كه‌سێ ئاریشه نه‌بیت كا ناڤێ وى ره‌شو بیت یان شێرو. هینگێ ژیان بو زه‌لامى گه‌له‌ك بزه‌حمه‌ت تره ده‌ما تو هه‌ولبده‌ى تشته‌كێ ژێ بستینى، ده‌رفه‌ته‌ك بو په‌یدا ب بیت و شێرینیا خو دیار بكه‌ت. تو پویته نه ده‌یه وێ خه‌ونا دگه‌ل وى دا شوین بوى و كه‌س به‌رهه‌مێ وێ نه‌بینیت. هه‌ڤدژیا دده‌رونێ شێروى دا په‌یدا بوى، ژلایه‌كى ڤه خه‌ونێن وى نه‌هاتنه بجهـ و ژلایه‌كێ دیڤه كو ئێخسیرێ پاشماوه‌كێ هزركرنه‌كا نه‌گوهور و عه‌قلیه‌ته‌كا داخستى یه. هه‌ر ژ ره‌وشت و تیتالێن جڤاكى نیشا داین و ل سه‌ر هیبویێ. ئه‌ڤه گونه‌هه، ئه‌ڤه خه‌له‌ته، ئه‌ڤه شه‌رمه، ئه‌ڤه ژبه‌ر جیرانا، ئه‌ڤه دێ خه‌لك به‌حسا مه‌كه‌ت و چاڤێ گوندییا یێ ل مه! بارگرانیه‌ك، هه‌مى ئه‌وروپا و بهه‌مى ته‌كنه‌لوژیا و پێشكه‌فتنا خوه ڤه، نه‌شیا ره‌شوى بكه‌ته شێرو و بتنێ گونه‌ها خه‌جێ ئه‌و بویه، ئه‌گه‌ر نه‌شیا بیت خوه ژ دورهێلێ خوه ده‌رباز كه‌ت ژى. به‌لێ نه بویه رێگر كو زارویێن وێ بهێنه گوهرین و دژیانه‌كا نوى دا، بژین.
ئه‌ڤێن ل خارێ هنده‌ك نمونه نه ژ ژیانا ره‌شوى، كا ل ئه‌وروپا یێ چاوا بویه.
“دلێ وى ناچته ڤى ره‌نگێ ئاڤێ. هه‌ر ئاڤا حه‌نه‌فیا ناڤ مالێ ڤه‌دخوار. خه‌جێ دگوتێ هه‌ر دێ مینى ره‌شویێ شڤان. هه‌ر دێ دگه‌ل په‌زى و سه‌یێ خوه ئاڤا جویا ڤه‌خوى…”
“خه‌جێ سپێدێ دچوو كارى، گه‌له‌ك جاران بشه‌ڤ ژى نه دهاته مال. ده‌ما من پسیارا كارێ وێ دكر، یان كا لكیڤه بو؟! دگوت. ئه‌و نه مافێ ته‌یه، تنێ هه‌كه پارێن ته نه‌مان. هنگێ داخوازا هنده‌ك پارا بكه و مایێ خو دكارێن مه دا نه كه. ته زانى؟”
“گه‌له‌ك جاران بێهنا من ته‌نگ دبوو، من گازنده دكرن. خه‌جێ به‌رسینگێ من دگرت.. ـ به‌لا خو ژ بچویكێت من ڤه‌كه. بلا بو خوه بژین. بلا وه‌ك ته نه بنه گولگ”.
ژیانه‌كا نوى بو ئه‌قلیه‌ته‌كا كه‌ڤن گه‌له‌ك بزه‌حمه‌ته، ئه‌گه‌ر ئه‌و ئه‌قلیه‌ت نه‌هێته گوهرین. ئه‌ڤه بیست سال ب سه‌ر سه‌رهلدانێ را بورین و هێشتا ئه‌م نزانین ئه‌م به‌ره‌ڤ كیڤه دچین و د چ ئاستێ هزرى داینه! بتنێ ئه‌گه‌ر ژ ئاڤاهیێن بلند و ترومبێل و ته‌كنه‌لوژیا (ئیستیراد) كرى، ده‌ركه‌ڤیت. مه نه‌شیایه دگه‌ل دورهێلێ ئه‌ڤرو خوه بگونجینین. ئه‌گه‌ر گوهرین مه هه‌بن ژى مه نه ئێخستینه بوارێ پراكتیزه‌كرنێ. ئه‌گه‌ر به‌رى سه‌رهلدانێ ئازادیا مه یا سنوردراركرى بیت و رژێمه‌كا دكتاتورى وه‌ك ڤیایى، نه‌خشه‌یێ رێكێ بو مه دانا بیت. پشتى سه‌رهلدانێ بو قوناغه‌كا نوى و ده‌ستپێكه‌كا نوى. به‌لێ مه ب ئه‌قلیه‌ته‌كا كلاسیك سه‌ره‌ده‌رى دگه‌ل هه‌مى تشته‌كى كر، زێده‌تر ژ عه‌قلیه‌تا چیایى. مه چ تشتێ نوى زێده نه‌كر. ئه‌گه‌ر بزڤرینه شێروى و جاددێن ئه‌وروپا، كا وى چ هزر دكر و ئه‌وێ هزرێ ب رێژه ل سه‌ر خه‌لكێ خوه بژاله بكه‌ین. دێ ئه‌نجام دچاوا بن. ئه‌ڤه ئه‌و وێنه‌یێ ره‌شوى نه‌شیایى خوه لبه‌ر بگریت، كا چاوان دده‌قێ رومانێ دا هاتى.
“ناڤێ وێ بو روزا. لێ هندى كار كر، نه‌شیا ل سه‌ر پاسپورت و ناسنامه‌یان ڤى ناڤى دانت. خه‌جێ هه‌ر ما ل سه‌ر پاسپورت و ناسنامه‌یێن وێ. هه‌ڤال و نیاسێن مه ناڤێ وێ كرنه خه‌جا به‌رلینى. من گه‌له‌ك شه‌رم ژ خوه دكر، من چوو تشت پێ چێ نه دبوون. خه‌جێ بو روزا، گوندێ برسى، بو به‌رلین. تراش و گه‌لى بونه ئاڤاهیێن بلند. په‌ز و گوڤ، بونه ترومبێل و میترویێن بن ئه‌ردى. فانوس بو كاهره‌ب. كوچك و ته‌نور بونه كومبیوته‌ر و ته‌باخێن كاهره‌بێ… ژیانا مه سه‌روبن بو، گوهرین ژ شیانێن مه زێده‌تر بوون.. بار ژ هێزا مه گرانتر بوو. هه‌ر زوو ئه‌ز كه‌تم بن پیا. من خوه لبه‌ر نه‌گرت…”
ئه‌ڤه ئه‌و ئاخفتن و وێنه بون ئه‌وێن ره‌شوى بخو كرینه به‌هانه، دا خه‌لك بزانیت شێرویه و نه ره‌شویه. ئه‌گه‌ر گوندیا ب ره‌شویێ ئێتیم ناسكربیت و دده‌مه‌كى دا خه‌لكێ چاڤێ خو ژێ وه‌رگێرابیت. ڤیایه بڤێ په‌یامێ بو خه‌لكێ خوه بێژیت كو ل جاددێن ئه‌وروپا شیا ڤێ ئامانجێ بده‌ست ڤه بینیت و نه بتنێ سه‌رێ خو و شه‌ره‌فا خو ب پارێزیت، به‌لكو هه‌ر وه‌كو وى هزر كرى، ئه‌و شیایه مێرچاكیا خوه بو خه‌لكێ وه‌لاتێ خوه هه‌میێ بزڤرینیت. یا ژ ڤێ ژى دویر تر ده‌ما، ئه‌فسه‌را ڤه‌كولینان پرس ژێدكرن. بهه‌مى مێرانیا، دڤیا دورهێلى بو ڤه‌گوهێزیت، بها و قیمه‌تا خوه دناڤ هه‌ڤالان دا بو ڤه‌كوله‌رێ دیار دكر، كو هه‌ڤالان ناڤێ وى كربو شێر. دڤیا بڤێ مێرچاكیا دناڤ جاددێن به‌رلینێ دا كرى، دچاڤێن ڤه‌كوله‌رێ ژى دا ببیته شێر. ژبه‌ر هندێ ژى ئه‌و باوه‌رى بخو نه بو یان ئه‌و باوه‌رى بو په‌یدا نه‌ببو كو خو ب شێرو بده‌ته نیاسین یان ب ره‌شوى و ره‌شویێ ئێتیم.
“من رولێ خوه ب مێرانه دناڤ هه‌ڤالان دا دیار كر. ئه‌ز بومه خوشمێرێ شوره‌شێ…. ژبه‌ر زیره‌كى و مێرانیێن من. هه‌ڤالا ناڤێ من كره شێر.، …. به‌رێ خوه دا خودانا پرچێ كا باوه‌ر ژێكر یان نه..”
مروڤێ روژهه‌لاتى بو هه‌مى كار و كریارێن خوه ئه‌گه‌ران ددانیت. ئه‌ڤه ژى دوو تشتێن ژێك جودانه، (ئاین و ره‌وشت) تێكه‌لى ئێكبوین و دناڤ ئێكدا حه‌لیاین. ده‌ما ئه‌م دناڤ ئالوزیه‌كێدا دبورین، مه رێكێن خو (قانعكرنێ) هه‌نه. ئه‌م بو هه‌ر تشته‌كى ئه‌گه‌ره‌كى ددانین و ئه‌ڤه ژى ئێك ژ وان خالانه كو ئه‌ڤ جڤاكه، ژیانا خوه ببه‌نه سه‌ر و هه‌ست بگونه‌ها ده‌رونى نه‌كه‌ن. ره‌شوى ژى دڤیا بو ڤه‌كوله‌رێ و بو وژدانا خه‌لكى هه‌میێ، دورهێلێ جڤاكێ خوه ڤه‌گێریت و دڤێت بێژتێ. هوین دشاشن و دڤێت هین وه‌ك مه بن، وه‌ك مه هزر بكه‌ن و دژیانێ بگه‌هن! دسه‌ر وان چه‌ند سالێن وى ل جادده‌یێن ئه‌وروپا ژى بوراندین، نه ئه‌و دوى جڤاكى گه‌هشتیه و نه‌ڤیایه ده‌ست ژ هزركرن و ره‌وشتێن خوه ژى به‌رده‌ت. هه‌ر وه‌كو مه بابه‌ت بو ده‌ست نیشانكرى كو ره‌شوى نه ڤیایه بهێته گوهرین و ل سه‌ر عه‌قلیه‌تا خوه مایه، دان بوێ عه‌قلیه‌تا نه‌گوهور ژى كریه.
“ئه‌ز دزانم هوون ب شاشى نابینن، ده‌ما كچه‌ك بدووڤ كوره‌كى بگه‌ڤت و له‌شێ خوه بو بكه‌ته دیارى!ئه‌ز دزانم، هوون ب شاشى نابینن، ده‌مێ ژنه‌ك مێرێ خوه دهێلت و روژا دى مێره‌ك دى ل به‌ر سینگێ خوو دنڤینیت؟! ئه‌ز ڤان تشتا ژ هه‌وه دزانم، هوون دبێژن ئه‌ڤه ئازادییا كه‌سایه‌تییه. ئه‌و كێشه و بینینا هه‌وه یه. وه‌ك سه‌ركرده‌كێ سیاسى بریاره‌كا گرنگ دده‌ت. دڤێت هوون ژى باش بزانن. نامووس لنك مه پشتى مرنێیه. به‌رى دینیه. به‌رى وه‌لاتییه، به‌رى هه‌ر تشته‌كى یه! هه‌ست كر، چه‌ند روژهه‌لاتا ناڤین. یێ بو ده‌ستا دقوتن.
ژبلى كو هنده‌ك ره‌وشت و تیتال، لده‌ف مه بوینه جهێ پیروزیێ و ئه‌م نه‌شیاینه خوه دسه‌ر را بهاڤێژین! به‌س دناخێ خوه ژى دا، وان پیروزییان ئه‌م وه‌ك خوه دبینین، نه وه‌ك ئاین یان ره‌وشت. ئه‌و تشتێ ئه‌م بو خو حه‌لال دكه‌ین، ئه‌م بو یێ به‌رامبه‌ر ب شاشى و گونه‌هـ دزانینن. پاقژكرنا گونه‌هێ ژى ئه‌م سزا كوشتنێ ددانینه سه‌ر. خوزى چه‌ند ڤه‌كولینێن باش و تێر و ته‌سه‌ل، لدوور وێ توندو تیژیێ هاتبانه كرن، بتنێ لدوور وان حاله‌تان، ئه‌وێن مه ژن پێ سزا داین، چ بناڤێ شه‌ره‌فێ، چ بناڤێ ناموسێ و بنه‌مالێ بان، دا زانین ئه‌م چه‌ند دناڤ عه‌قلیه‌تا خوه دا دمه‌ندین. مه چه‌ند ژن ژ بێبه‌ختى و نه‌زانین و بوهتان كوشتینه. ژبلى په‌یداكرنا هێلیڤانكا نه‌خوشیان، مه چ دناخێ خوه دا هلنه‌گرتیه و كه‌نگى ئه‌م شیاین دوو تشتان دانین به‌رسینگا خوه. هزركرن و خوگوهرین یا دژى، رزگاربون ژ عه‌قلیه‌تا داخستى. هینگێ ئه‌م دێ به‌ره‌ڤ ژیانه‌كا پاقژ و مه‌ده‌نیانه چین. دێ مه ئه‌و به‌رهه‌ڤى هه‌بیت، ئه‌م دئێك و دوو بگه‌هین و وه‌ك هه‌مى جڤاكان، به‌ره‌ڤ ژیانه‌كا ئارام و ته‌نا بچین. كو مافێن هه‌ر ته‌خه‌كێ دپاراستى بن و بریار دده‌ستێ جڤاكى دا نه‌مینیت، به‌لكو یاسا سه‌روه‌ر بیت.
دوماهیا ڤى بابه‌تى ژى دێ بڤێ دایلوكا دناڤبه‌را ره‌شوى و خه‌جێ دا، ڤێ نڤیسنێ بدوماهى ئینم. كو خانده‌ڤا ده‌ما لڤێ رومانێ دزڤریت، وان هه‌مى تشتان تێدا ببینیت، یێن رومان نڤیسى دوو جیهانێن جودا تێدا گه‌هاندینه ئێك و خودیكه‌ك دانایه ل پێش چاڤێن مه، ئه‌م تێدا ته‌ماشاى هه‌ردوو جیهانا بكه‌ین، شنوى ببینه خودان بریارێن خوه یێن دوماهیێ.
” ـ كه‌س ئه‌گه‌ر نینه ژ ته پێڤه. ته مالا مه وێران كر. ته ئه‌م هه‌موو به‌رزه‌كرن. ته نه‌شیا خوه بگوهرى. تو هه‌ر ماى ره‌شویێ شڤان. تو نه‌هاتیه گوهرین، تو هه‌ر ئه‌و مروڤێ دنیا نه دیتى. ته دڤیا گوندى ب چیاڤه و په‌ز و كه‌په‌نێ خوه ڤه دگه‌ل خوه بینیه به‌رلینێ. ته دڤیا مه وه‌ك په‌زى ب گوپالى خودان بكى.
………. من گه‌له‌ك خوه بته ڤه وه‌ستاند. دا ته بكه‌مه مروڤ. ته فێرى ژیانا مروڤان بكم.
ـ ئه‌رێ… ته دڤیا ئه‌ز ببمه گه‌وادێ ته. ته دكوشا ئێكى دا ببینم، چاڤێن خوه شور بكم. …………….. هه‌ر روژ دناڤ نڤینا ئێكى دا بنڤى…؟!
ـ نه من بكوژه لێ بێبه‌ختیێ ل من نه‌كه. من نامووسا ته یا پاراتسى. هه‌تا ته ئه‌ز به‌ردایم. پاشى من یا شوو كرى وه‌ك هه‌ر ژنه‌كێ. یان ته ژن دڤێن و من مێر نه‌ڤێن؟َ
………..
……….
ـ من یان ته؟! ئه‌و كى بو نیڤ شه‌ڤ سه‌رخوش دهاته مال؟َ ئه‌و كى بوو پاره ژ جزدانكێن وان ددزین و دكرنه دپاخلێن قه‌حبان دا؟!
ده‌ستێ كێر تێدا هار بوو. نه‌ڤیا پتر نهێنیێن وى ئاشكرا ببن. ژووردا وه‌شانده دلێ وێ…
ـ دانه … لێبده… من پرت پرت بكه. لێ باش بزانه من نامووسا ته نه فروتیه. من دڤیا خوه بپارێزم. من وه‌ك ته نه‌كرییه. هه‌ر روژ دكوشا ژنه‌كێ دا. هه‌تا قه‌ده‌را وى گه‌هاندییه نڤینا كچا وى یا بێ خودان.. تففف هه‌ى پێنامووس…
ژێده‌ر:
• حه‌سه‌ن ئیبراهیم، خه‌جا به‌رلینێ ـ رومان، سالا 2010 ێ.
• سلامه موسى، دراسات سیكولوجیه ، للنشر و التوزیع.
• ریمون كاربانتییه ، ترجمه: نسیم نصر، معرفه الغیر.
• سلامه موسى، العقل الباگن او مكنونات النفس، اداره الهلال بمصر سنه 1982.
