تراژیدیای ڕەش
نووسینی : عەبدوڵا سڵێمان(مەشخەڵ)
ئەگەر پێمان وابێ هەناوی کۆمەڵگە خاڵییە لە ململانێی ڕەوتە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان، ئەوا بەدڵنیاییەوە غەدر لە لێکدانەوەکانمان ئەکەین و فێڵێکیش لەخوێنەر ئەکەین. هەر ڕەوتێکی کۆمەڵایەتی یان سیاسی هەڵگری جۆرێک لە تێڕوانین و جیهانبینی تایبەتە کەدەیەوێ کۆمەڵگە بەرەو ئەو ئاقارە بەرێت کەبەرژەوەندییەکانی خۆی تێدایە. واتە ئەوە ڕاستە کەهەر ڕەوتێک پشت بە توێژ و چینێک لەخەڵک ئەبەستێ و ڕووی دەمیان تێئەکات، بەڵام ئەمە بەو مانایە نییە کە ڕووی دەمیان لەتەواوی کۆمەڵگە نەکەن و گوتارەکانیان ئاراستەی تەواوی کۆمەڵگە نەکەن. کەواتە تەواوی کۆمەڵگە و خەڵک ئەو پەیژەیە کە ڕەوتە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان پیایدا سەرئەکەون بۆ دەسەڵاتی سیاسی و لێدانی مۆرکی بەرژەوەندییان بە دیاردەکان و ڕووداوەکان و لەوێشەوە بە ژیانی سەرجەم خەڵکەوە. لەباشووری کوردستانیش هەر هەمان یاسا پەیڕەو ئەکرێت وەختێ کێشە و ململانێکان ئەچنە دۆخی وەڵامدانەوەوە. بەمانایەکی تر گووتاری بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکان گووتارێکی سەرتاسەرییە و ڕوو بە تەواوی خەڵکی کوردستانە ئیتر گووتارەکە نەتەوەیی بێت یان ئایینی بەهەموو جۆر و شێوازەکانیانەوە. ئەم دوو شێوە گووتارە لە باشووری کوردستان لە سی ساڵی رابردوودا بەگەلێ قۆناغی جیاوازدا تێپەڕیون و لەململانێ لەگەڵ یەکتردا چوونەتە گەلێ ئاستی جیاوازەوە و ئەتوانین بڵێین گشت جۆرەکانی ململانێیان لەگەڵ یەکتردا تاقیکردۆتەوە. لەوسەری بەکارهێنانی توند و تیژییەوە تا هەوپەیمانی. بەڵام هەمیشە گووتاری نەتەوەیی بەحوکمی ئەو چەوسانەوە نەتەوەییەی کە کورد لەعێراقی دوای جەنگی جیهانی یەکەم دووچاری بووبۆوە، بەهێزتر و بەگوڕتر بووە لەو گوتارە ئایینییەی کە ناکرێ لەدەرەوەی ئەو جیهانبینییەوە لێکدانەوەی بۆ بکرێ کەئاو لەکەناڵی ئەو ڕەوتە سەلەفییەی “ئیخوان موسلمین” ئەخواتەوە . مەبەستی ئەم وتارە خوێندنەوە نییە بۆ رێکخراوی ئیخوان موسلمین و بیرمەندەکانی وەک حەسەن ئەلبەنا وسەید قوتب و ئەوانی تر، چونکە بۆ خوێنەر ئەوە ئاشکرایە کە فەلسەفەی دروستبوونی ئەو ڕەوتە فیکرییە دژایەتیکردنی هەر بەهایەکی ئازادییە جا لەهەر شوێنێکی دونیا بێت، ئاشکراشە لەئێستادا میراتگرەکانی ئەم ڕەوتە سەلەفییە ئەبو ئەیمەنی زەواهیری و ئوسامە بن لادنن،((1. ڕەوتی ئایینی و گووتارەکەی چەندینجار کەوتۆتە بەر هێرش و لێدانی کوشندەی ڕەوتی نەتەوەیی کورد و حیزبە باڵادەستەکانی ئەو ڕەوتە وەک لەساڵەکانی 1982 و 1992 و 2002دواجاریش کۆبوونەوەیان لەژێر چەتری هاوپەیمانی و کەوتنە وێزەی خەڵکی کوردستان و هێرشکردنە سەر ئازادییە سیاسی و مەدەنی و تاکەکان. گووتاری نەتەوەیی حیزبە بالادەستەکانی کورد گوتارێکی سەد دەر سەد نەتەوەیی نییە و کار لەسەر ناسنامە و ستراتیژیەتی نەتەوەیی ناکات و بەپێچەوانەوە زیاتر لەگوتارێکی کاتی ئەچێت کە کۆمەڵگە بەو ناهۆشیارییەی خۆیەوە لەچاوەڕوانیدا ڕابگرێ و خۆیشی لەچەشنی مافیاکانی جارانی ئیتالیا و ئێستای کۆڵۆمبیا خەریکی سەروەت کۆکردنەوە و بەهەدەردانی سەروەت و سامانی خەڵکی کوردستانن. هەرچی گووتاری ئایینیشە سەرباری چەندین لێدان و دووچاربوون بەشکست، کەچی چونکە حیزب و ڕێکخراوەکانیان بەردەوام لەلایەن ڕەوتی سەلەفی جیهانییەوە کۆمەک ئەکرێن و پشتیوانیان لێئەکرێت، لەکەوتنەکانیاندا نەک هەر هیوابڕ و هەناسەبڕاو نەبوون، بەڵکو بەردەوام لەهەوڵی خۆسازدانەوە و خۆڕێکخستن و خۆ ئامادەکردن بوونە بۆ جڵەوگیری کۆمەڵگە و کاریگەریدانان و دەسەڵات بەدەستەوە گرتن. دوا دیمەنی هاوپەیمانێتی ئەو دوو گووتارە و ئەو دوو ڕەوتە کۆمەڵایەتییە لەباشووری کوردستان و لە هاوپەیمانی ئیتلافە کوردستانییەکان لەسەر ئاستی عێراق و کۆمیدیان ئۆپۆزیسیۆن بوون لەسەر ئاستی کوردستان و حکومەتی هەرێمی کوردستانە. من وای دەبینم کەڕەوتی سەلەفی ئایینی لە کوردستان لەیەک کاتدا دوو جۆر گەمە دەکات :
یەک : ڕۆڵی ئۆپۆزیسیۆن لە کوردستان ئەبینێ کەئەمەش دەستو پێی ئاواڵا دەکات تا بەئارەزووی خۆی کار بکات بۆ لاوازکردنی دەسەڵاتی ڕەوتی نەتەوەیی کوردی.
دوو : لەژێر چەتری ئیتلافە کوردستانییەکانیش لەبەغدا یەکڕیزی نیشانداوە بۆ چاوبەستی حیزبە دەسەڵاتدارەکانی ناو ڕەوتی نەتەوەیی کوردی تا بەئارەزووی خۆی بکەوێتە وێزەی خەڵکی ستەمدیدەی کوردستان و ئازادی سیاسی.
حیزبە باڵادەستەکانی ناو ڕەوتی نەتەوەیی کوردی لەبەرامبەر ئەو هەڵویستەی ڕەوتی ئایینی هەم چەکی بودجەی بەدەستەوەیە و هەم بەشداری دەسەڵاتیان پێدەکات و هەمیش دەستوپێیان ئاوەڵا دەکات تا بەئارەزووی خۆیان بکەونە گیان کۆمەڵگە و جەستەی کۆمەڵگە بۆگەن بکەن. لێرەدا دیمەنە گشتییەکەی هاوپەیمانی ئەو دوو ڕەوتە سیاسی- کۆمەڵایەتییە بریتییە لەبەرژەوەندی هاوبەش و ژێردەستە بوونی خەڵکی کوردستان، ژێردەستەبوونێکی دەرەکییانە نا، بەڵکو ژیردەستەبوونێکی خۆماڵییانە.لەم هەلومەرجەدا ڕەوتی نەتەوەیی لەتوندکردنەوەی فشار بۆ سەر تروسکاییەکانی ژیانی مەدەنی لەسەر دەستی ڕەوتی ئایینی، دووچاری زیان ئەبێت و لەدواجاریشدا لەوانەیە لەتۆڵەیەکی گەورەتر لە زیانەکانی ساڵەکانی 1982 و 1992 و 2002 بەسەر حیزبەکانی ناسیونالیزمی کوردی تەواو بێت. ڕەوتی نەتەوەیی و حیزبەکانی لەکوردستان ئەبێ ئەو ڕاستییە بزانن کە هێرشە هەمەجییەکانی ڕەوتی ئایینی لەکوردستان لەدژی گۆڤار و ڕۆژنامە و نووسەران و ڕۆشنبیران و گەرمکردنی بازاڕی جنێو و فەتوا دژ بە ئازادی سیاسی بەشێکە لەو هێرشە بەرفراوان تاریکەی کە تاریکپەرستانی ئایینی دەستیان داوەتێ و چ لەسەر ئاستی عێراق یان ناوچەکە. هەر کەسێک چاو لەو دوو حاڵەتە بکات :
یەک : بڕیاری سکرتێری ئەنجوومەنی شاری بەغدای پایتەختی عێراقی تائیفی نەک فیدڕالی بە داخستنی یانە ڕۆشنبیرییەکان و سینەماکان و شوێنەکانی حەوانەوە و ڕابواردنی خەڵک و حەرامکردنی بەشەکانی مۆسیقا و شانۆ لە پەیمانگای هونەرە جوانەکان.
دوو : ئامۆژگاری گەورە مەرجەعی شیعە بەشیر حسێن نەجەفی بۆ عەلی ئەدیبی وەزیری خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لە 25 ی کانوونی یەکەمی 2010 سەبارەت بەجیاکردنەوەی کچاو و کوڕان لە پەیمانگا و زانکۆکان و سەرلەقاندن و قەبووڵکردنی ئەو ئامۆژگارییە لەلایەن جەنابی وەزیرەوە هێما و نیشانەی ئەوەن کەعێراق نەک بەرەو کرانەوە و دیموکراتیەت هەنگاو نانێ ،((2 بەڵکو ئاراستەی هەنگاوەکانی بەرەو دواوە و سەردەمی فانۆس و ئەشکەوتەکانە. بێدەنگبوونی هونەرمەندان و ڕۆشنبیرانی کوردستان لەبەرامبەر ئەو بەربەریەتەی کەئەدەب و هونەرە جوانەکان دووچاری بوونە نیشانەی بێهێزی و کڵۆڵی گووتاری ڕۆشنبیرانی کوردە بەگشتی لەسەر ئاستی عێراق. هونەرمەندانی کوردستان دەرک بە مەترسی ئەو بڕیارانە ناکەن و نازانن لەداهاتووشدا دوور نییە ئەم بڕیارە هەمەجییانە کوردستانیش بگرێتەوە. مادام باشووری کوردستان بەشێکە لەبەغدا و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی عێراقدایە و مووچەخۆری حکومەتی بەغدایە و لەسەر بودجەی بەغدا ئەژێت، هیچ بەدووری نازانم ئەگەری توانەوەی ئەم فیدراڵییەتە و سەپاندنی یاسا ڕەشەکانی بەغدا بەسەر ژیانی خەڵکی کوردستان. بەبۆچوونی من لەپشت ئەم بێدەنگبوونەی ڕۆشنبیران و هونەرمەندانەوە دوو هۆکار هەن کەدەبێ لەبەرچاویان بگرین.
یەک : نەبوونی گووتاری سەربەخۆی ڕۆشنبیران و هونەرمەندان لەدەرەوەی گوتاری حیزبە باڵادەستەکانی کوردستان.
دوو: نەبوونی ئازادی و ترس لە گرتن و کوشتن و ماڵوحاڵ لێتێکچوون کەئەمەش شەرمەزارییە بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان کە نووسەران و ڕۆشنبیرانی لەترسی تیرۆر و کوشتن و ڕاونان و سزای سیاسی نەوێرن ڕای خۆیان ئازادانە و بەئاشکرا دەربڕن. گووتاری سەربەخۆ و وەستانەوە لەبەرامبەر ملهوڕییەکانی ئەم دوو ڕەوتە کۆمەڵایەتییە ئەتوانێ وزە و توانا ببەخشێ بە بزووتنەوەی ڕادیکاڵی کۆمەڵگە بۆ بەرپەرچدانەوەی هەر هێرشێکی هەمەجی و دژی ئازادی و دژی مرۆیی ئەو دوو ڕەوتە سیاسییە – کۆمەڵایەتییەی کەئازادی خەڵکی کوردستانیان کردۆتە ئامانج.
ڕەوتی ئیسلامی توندڕەو کە هەڵگری ئایدیۆلۆژییەکی تیژە لەململانێ بۆ کاریگەریدانان لەسەر کایەکانی ژیان لەباشووری کوردستان، ئەمڕۆ لە دوو سەنگەری جیاوازەوە کەوتۆتە هێرشکردن بۆ سەر ژیانی خەڵکی کوردستان. ئەم ڕەوتە سەلەفییە ئیسلامییە توندڕەوە کەخۆی لە حیزب و ڕێکخراو و کۆڕو کۆمەڵە ئیسلامییە ئاشکراکان ئەبینێتەوە کە لە گۆڕەپانی ژیانی سیاسی و کۆمەڵایەتی کوردستانەوە بانگێشەی دید و بۆچوونی سیاسی و کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی خۆیان ئەکەن. بەشێکی تریشیان لەژێر تایتڵی جیاواز جیاوازدا وەکو ئەندام بوون لە پەرلەمان و یەکێتی زانایانی ئایینی و هەندێ ڕێکخراوی تری بەناو جەماوەری ئەو حیزبە ئیسلامییانەوە و بە هەمئاهەنگی و بەهەموو توانایانەوە خەریکن کار لەسەر بەرتەسککردنەوەی ئازادییەکان دەکەن لە کوردستان، ئەویش بەبیانووی هێرش کردن بۆ سەر ئایینی ئیسلام و دابونەریتە کۆمەڵایەتییەکان. ئەم هێرشەی کە بەبەرفراوانی لەسەر سەرجەم بوارەکانی ژیانی خەڵکی کوردستان ئەبینرێ بەتایبەتی لەسەر کایەی ڕۆشنبیریی کوردی، هێرشێکی بەربەری ئێجگار مەترسیدارە بۆ ئازادی و کۆمەڵگای کراوە. هەروەها لیستی کارنامەی ڕەشی ئەو ڕەوتە ئایینیە ڕەشە لە دە پانزە ساڵی ڕابردوودا ئەوە ئەسەلمینێ کە جیهانبینی ڕەوتی ئیسلامی توندڕەو هەڵگری هیچ ئاسۆیەکی ڕووناک نییە بۆ کۆمەڵگە و هیچ شتێکی پێ نییە بۆ خەڵکی کوردستان جگە لە نەهامەتی و ژێردەستەیی زیاتری خەڵک و پابەندبوون بە دونیابینییەک کە ئەیەوێ کۆمەڵگە بەرەو تاریکی بگێڕێتەوە. باشترین بەڵگەشم بۆ ئەم ڕایە تۆمارکردنی داوای یاساییە دژ بە ڕۆشنبیران و نووسەرانی کورد لەژێر بیانووی قۆڕ و بێمانای وەک بڵاوکردنەوەی وێنەی ڕووت یان بەکارهێنانی ئەندامانی جەستەی مرۆڤ وەک کێرو قوز لە شیعردا وەیان نابێ بەهیچ جۆرێک باسی خوا بکرێت لە بەرهەمی ئەدەبیدا جگە لەستایشی خوا، کە پێویستە ڕووبەڕووی بەرپەرچدانەوەیەکی توند ببێتەوە. دادگاکانی کوردستان و ئەو موحەقیق عەدلییانەی دادگاکان بەڕێوە ئەبەن تائێستاش عەقڵیان ڕێیان پێنادات بڕوا بەوە بهێنن کە حیزبی بەعسی خوێنمژ ڕووخاوە و با چیتر کار بەیاسا دژی مرۆییەکانی بەعس نەکرێت. ئاشکرایە کەسێکی مۆدێرن بڕوای بە کۆمەڵگای مەدەنی و دیموکراسی هەیە و لایەنگری ئازادییە. کەسێکی بەعسی بڕوای بەبەعس و ئایدۆلۆژیای بەعس هەیە و ئەیەوێت یاسای بەعس پەیڕەو بکات. ئەگەر حکومەتی هەرێم نەیتوانیبێ بە کردار یاساکانی بەعس لەکار بخا و کۆمەڵە یاسایەکی دیموکراتی و پارێزەری ئازادی جێیان بگرێتەوە ئەوە خەوشێکە و تەواوی ئەزموونی باشووری کوردستان ئەخاتە ژێر پرسیارەوە(کە ئێستا بەتووندی لەژێر پرسیاردایە). شەرمەزارییە بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان کە بزووتنەوەیەکی کۆنەپەرستی ئیسلامی نووسەران دەمکوت بکات و داوای یاساییان لەسەر تۆمار بکات. شەرمەزارییە بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان لەسایەی دەسەڵاتیدا یاساکانی بەعس بەسەر خەڵکی کوردستاندا بسەپێنرێ و هەروەها شەرمەزارییە بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان کە بەناوی بوونی ڕێکەوتننامەی ستراتیژییەوە دەست و پێی ڕەوتی ئایینی کۆنەپەرست لەکوردستان ئاواڵا بکات بۆ هێڕش کردنە سەر ئازادی ڕادەربڕین. ئەمە چ جۆرە حکومەتکردنێکە بەسەر خەڵکی کوردستاندا کە نووسەر نەوێرێ وشەی کێر یان قوز بکار بێنێ؟ ( (3کێر و قوز وەک دوو وشە مافی هەر کەسێکە بەکاریان بهێنی چ لە قسەکردنی ڕۆژانە بێت یان لە دەقێکی ئەدەبیدا. وەک چۆن مەمک و گۆی مەمک و ڕان و سمت و سینگ تا ئێستا بەکار هاتوون و فۆلکلۆری کوردی خەرمانێک لەو وشانەی تێدایە، ئاواش قوون و کێر و قوز بێ هیچ سانسۆرێک ئەبێ بەکار بهێنرێن. من لەڕوانگەی ئازادی ڕادەربڕینەوە و لەڕوانگەی ئەوەی وەک هەستی مرۆڤ جێگای داهێنانی گەورەی ئەدەبی و هونەرییە،جەستەی مرۆڤیش بەو ئەندازەیە جێگای داهێنانی دەقی ئەدەبی و هونەرین کە کێر و قوزیش ناکەونە دەرەوەی جەستەی مرۆڤ. مایکڵ ئەنجلۆی گەورە هونەرمەندی ئیتالیا پەیکەری داودی لەساڵی 1504 دا دروست کرد بەگون و کێری ڕووتەوە وەک سیمبۆڵی ئازادی (4 ). هاتوهاواری کەنیسەکانی ئەوروپا لەسەردەمی ڕێنیسانسدا کەوتنە ژێر تەپوتۆزی داهێنانە مەزنەکان. من ئەوە ئەزانم کە ئەم سەردەمەی ئێستامان لە کوردستان سەردەمی ڕێنیسانس نییە، بەڵام لەیادمان نەچێ درێژبووەی سەردەمی لەناوبردنی دامودەزگا داپلۆسێنەرەکانی بەعسە کەلە 1991 ەوە درێژ بۆتەوە تاکو ئێستا. من بەپێچەوانەی ئەو ڕایەی کەئەڵێ مەلاکانی سەر بە ڕەوتە کۆنەپەرستی ئایینی لە کوردستان نەزان و گەمژەن، ئەڵێم نەخێر زۆر چاک ئەزانن چیئەکەن و چۆن بەرنامەکەیان بەڕێوە ئەبەن. ئەزانن چیئەکەن بۆ ئەوەی کۆمەڵگای کوردستان بکەنە هێلانەی شەمشەمەکوێرەکانی دواکەوتوویی، چاک ئەزانن چۆن و بەچ ئامڕازێک شەڕ ئەکەن و بردنەوەکەشیان مسۆگەرە. هەروەها دیسانەوە من ڕام وایە کە حکومەتی هەرێم شەریکە بەشە لەو هێڕشەی کە ئەم ڕەوتە ئیسلامییە دەستی داوەتێ دژ بە نووسەران و ڕۆشنبیران. ئەوە حکومەتی هەرێمی کوردستانە لەپێناو بەرژەوەندییە ئابوورییەکانی و دەسەڵاتی خۆی، ئیسلامییەکانی وەک گورگی برسی بەرداوەتە گیان ئازادی کۆمەڵگا. گەمژەییە پێمانوابێ حکومەتی هەرێمی کوردستان حکومەتێکی عەلمانییە و ڕەوتی فەندەمێنتاڵی ئایینیش دواکەوتووە. نەخێر حکومەتی هەرێمیش بەئەندازەی ئەم ڕەوتە کۆنەپەرستانەیە دواکەوتووە و کۆنەپەرستە و تاریک پەرستە و بەرپرسیارە لەڕەوشەکە. جیهانگیری بەهیزترین گورزی لە ڕەوتی فەندەمێنتاڵەکانی دونیا وەشاند. ئەگەر ڕەوتی ئیسلامی پێیوایە بڵاوکردنەوەی ئەو تابلۆ هونەرییەی سەربەرگی گۆڤاری وێران حەرامە (5) و بینینی ئەو تابلۆیە لەلایەن کچان و کوڕانی ئیسلامەوە ئەبێتە هۆی وروژاندنی هەستی سێکسیان، ئەی چی لە ئەنتەرنێت ئەکەن کەبەهەزاران سایتی ڕووت و فلیمی ڕووت بەخۆڕایی دانراون و چۆن بەرگری لە کوڕان و کچانی موسوڵمان ئەکەن و لەئەنتەرنێتیان دوور ئەخەنەوە ؟ چۆن زەمانەتی ئەوە ئەکەن کە کچان و کوڕانی موسوڵمان ئەو سایتانە ناکەنەوە؟ بەچ دەلیلێک خۆیان کاتێ دەروپشتیان چۆڵ ئەبێ سەیری ئەو فلیمانە ناکەن؟ من پێموایە مەگەر جەنگێکی ئەتۆمی توخمی مرۆڤایەتی لەنێو بەرێت و ئەم هەسارەیەشمان بتەقێنێتەوە ئەگینا هێز نییە بتوانێ پاشەکشە بە دەستکەوتەکانی ئەنتەرنێت بکات و باهۆزی جیهانگیری ڕابگرێت. ڕەوتی ئایینی لەکوردستان چاک ئەزانن بە چ جۆرە چەکێک شەڕی بزووتنەوەی ڕۆشنبیریی کوردی بکەن، ئەوان شەڕ لەدژی تاک تاک ئەنجام ئەدەن و هەر بەپێی ئەو یاسا بەعسییانەی لەکوردستان پەیرەو دەکرێن، کەیسەکان ئەبەنەوە. من پێموایە ڕۆشنبیران ئەبێ زمانی ئاخاوتنیان بگۆڕن. ئەبێ لە زمانی داوا و سکاڵاوە بگۆڕدرێت بۆ زمانی هەڕەشە و هێرش. ئاخر تەواوی ئازادی سیاسی و بونیادی سیستەمی ڕۆشنبیری و ژیانی نووسەران لەژێر هەڕەشەدایە. ئەبێ ئەو ڕاستییەمان لەبەرچاو بێ کە هەمیشە ڕۆشنبیران و قوتابیان دوو مەتریاڵی بەهێزی راپەڕینەکان بوونە. حکومەتی هەرێمی کوردستان تا ئاستێکی باش توانیویەتی لەشکرێک لە ڕۆشنبیران بێدەنگ بکات و دەستەمۆیان بکات و ناوەڕۆکی گووتارەکانیان بەبەرژەوەندی خۆی بشکێنێتەوە، نەڵام نەیتوانیوە قوتابیان و گەنج و نەوەی تازەی دوای ڕاپەڕین دەستەمۆ بکات. من لەجێگای تریش وتومە ئەگەر بچووکترین هەست بە بەرپرسیارەتی سەبارەت بە ئازادییەکان لە باشووری کوردستان لەلایەن ڕۆشنبیرانەوە لەئارادایە، با یەکەمجار گوتارەکانیان لەگوتاری حیزبە دەسەڵاتدارەکان جیا بکەنەوە و بۆ مێژوو ئەو هەنگاوە بنێن کە لەسەرشانیانە. هێزی فشارەکان و بەرژەوەندی ستراتیژی ئەم دوو ڕەوتە کۆنەپەرستە وا دەکات ڕۆژنامەیەک لەبەردەم یەکێتی زانایانی ئایینی چۆک دابدات(6 ). ئەم داوای لێبووردن کردنەی سەرنووسەری ڕۆژنامەی ئاسۆ بەڵگەی ڕازیکردن و حەقدانە بە یەکێتی زانایانی ئایینی لەوەی کەنابێ هیچ دەقێک توخنی خوا بکەوێ. واتە پەیوەندییە میتافۆرییەکانی خوا و شیعر ، سروشت و شیعر ، ژن و شیعر، جوانی و شیعر وەلا بنرێن و دەستی بۆ نەبردرێن. سەرەتا خودی ئەو ڕەخنەیەی یەکێتی زانایان هێندە بێمانا و پووچە کە بۆ ڕۆشنبیریکی جیددی مایەی گاڵتەجاڕییە. ئاخر نەیەکێتی زانایان و نەهیچ هێزێک لە دونیا ناتوانێ بە نووسەرێک بڵێ تۆ ئەبێ وا نەڵێێ و باسی ئەو شتانە نەکەیت و شتی پووچی لەو جۆرە. دیارە مەبەستم شاعیرێکی ئازادە نەک شاعیرێکی دەرباری بەر دەرگای حیزبەکان. با بپرسین بۆچی خوا بڤەیە و نابێ هیچ پرسیارێکی لەبارەوە بکەین؟ بۆ نابێ خوا بناسین؟ بۆ نابێ خوا لە داهێنان و دەقە ئەدەبییەکاندا جێگای نەبێتەوە؟ بۆ؟ لەبەرئەوەی کەس خوای نەبینیوە. ڕاستە کەس خوای نەبینیوە، ئەی خۆ کەسیش بەهەشتی نەدیوە کەچی هەر لەسێبەری ئەو وەسفە درشتەی قورئان و مەلاکانیش سەد ئەوەندەی تریان پێوە ناوە کەچی هێشتا بەقەد پارکێکی خۆرئارا قەشەنگ نییە!! مرۆڤ بۆ ئەوەی خوا بپەرستێ هەقیەتی خوا بناسێ. هەقیەتی پرسیارە ئەزەلییەکانی بکات. خوا چییە؟ کێ دروستی کردووە؟ خوا نێرە یان مێ؟ لەکوێیە؟ پەیوەندی خوا و مرۆڤ چییە؟ تاد. لە نیکۆس کازانتزاکیس ئەپرسن ئایا بڕوات بەخوا هەیە؟ لەوەڵامدا دەڵێ” ئەگەر خوا ئەو شتە بێ کە من لێی حاڵیبووم بەڵێ بڕاوم پێی هەیە.” پەیوەندی خودا و مرۆڤ پەیوەندییەکە لەسەر بنەمای باوەڕبوون دامەزراوە و ڕیکخەری ئەو پەیوەندییەش ئایینە.مرۆڤ مافی خۆیەتی لە پەیوەندییەکانی خۆی بکۆڵێتەوە و توند و تۆڵیان بکات یان شل و خاویان بکاتەوە. مرۆڤ مافی خۆیەتی لەو پەیوەندییە ڕوحییەی خۆی و خوای خۆی بپێچێتەوە و بەشێوازی جۆراوجۆر گوزارشتیان لێبکات کە شیعر ڕێگایەکی ئەو گوزارشتکردنەیە. بەحەرامدانانی دەستبردن بۆ ئەو پەیوەندییە جگە لە تێنەگەیشتن لە پەیوەندی خوا و مرۆڤ هیچی تر نییە. قەت لەبەرژەوەندی ڕەوتی ئیسلامی توندڕەودا نییە مرۆڤ هۆشیار بێتەوە و پرسیار بکات؟ لەبەرژەوەندی مەلاکانی سەر بەو ڕەوتە سیاسییە نییە پەیوەندی نێوان خوا و مرۆڤ شیبکرێتەوە یان بخرێتە ژێر پرسیارەوە. ئەگەر ئەم کارە بکەی ئەوا هێرشە قێزەوەنەکانییان دەست پێئەکەن و بە کافر و مولحید و زەندیق و شتی تریشت ناو ئەبەن. لێرەوە ئەم فشارانەی ڕەوتی ئیسلامی توندڕەو گرنگی پەیدا ئەکات کە کۆمەڵگا و خەڵکی ناهۆشیار ئامرازی بەردەستی ئەم ڕەوتە تاریکپەرستەن و بێئاگایی خەڵک ئەقۆزنەوە و خۆیان لەدژی خۆیان بەکار ئەهێنن. خەڵکێک کەبە وشەی مەلایەک لەبری تێهەڵدانی مەلاکە و تەمبێکردنی مەلا کۆنەپەرستەکە خەریکن پەلاماری نووسەران و ڕۆشنبیران ئەدەن. داوای لێبووردەنەکەی ڕۆژنامەی ئاسۆ لەیەکێتی زانایانی ئایینی شەرعییەتدانە بەو بەربەریەتەی کەقورگی کۆمەڵگای باشووری کوردستانی گرتووە. ڕۆژنامەی ئاسۆ و دەسەڵاتێک کەلەپشت ڕۆژنامەی ئاسۆوەیە لەتوانایدایە ململانێ بکات لەگەڵ ئەو ڕەوتە کۆنەپەرستەی ئیسلامییەکان و سەریش بکەوێ، بەڵام بەخشینی خەڵاتی سەرکەوتن بەو ڕەوتە ڕەشە نیشانەی سەلماندنی ئەو ڕاستییەیە کە ڕۆژنامەی ئاسۆ ئاڵای سپی لەبەرامبەر هەمەجییەتی تاریکپەرستان هەڵکرد و حکومەتی هەرێمی کوردستان خۆی بەشدار و ڕێ خۆشکەرە بۆ ئەو هێرشانەی ڕەوتە ئیسلامییەکان و گێرانەوەی کۆمەڵگا بۆ سەردەمی تاریکی.
بێدەنگ بوونی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەو هێرشە هەمەجییانە جا بەهەر بیانوویەک بێت پشتیوانی کردنە لەو هەمەجیەتە و بەڕەسمییەت ناسینی ئەو فەتوا و جنێو و سووکایەتییانەیە بە ئازادی و داهێنان، ئەمەش بۆ هەر ڕۆشنبیرێکی جیددی و لایەنگر لە ئازادی بێجگە لەتراژیدیایەکی ڕەش هیچی تر نییە کە کۆمەڵگە لەکەنار چاوەڕوانی گەڕانەوە بۆ سەردەمی بەربەریەت ڕادەگرێت.
26-12-2010
پەراوێز و سەرچاوەکان :
(1) http://en.wikipedia.org/wiki/Sayyid_Qutb
(2) http://www.sotaliraq.com/articlesiraq.php?id=78944
(3) هۆشەنگ شیخ محەمەد ڕوونکردنەوەیەک بۆ هەر خوێنەرێک سایتی دەنگەکان 06-12-2010 .
(4) http://en.wikipedia.org/wiki/Michelangelo
(5) دادگای کەتنی هەولێر لەڕٶژی شەممە 19-12-2010 بڕیاری قەدەغەکردنی هەر چالاکییەکی ئەدەبی و فیکری بەسەر فەرهاد پیرباڵی سەرنووسەری گۆڤاری “وێران”دا سەپاند بۆ ماوەی سێ ساڵ لەئەنجامی بڵاوکردنەوەی تابلۆیەکی هونەری نەک وێنەی ڕووت.
(6) ڕۆژنامەی ئاسۆ ژمارە 1372 یەکشەممە 26-12-2010 لاپەڕە 3 .
