تەنگژەو ململانێی نێوان بەغداو هەولێر، ریشەی لە چیدایە؟

Closed

bydengekan June 2, 2012 گشتی

ململانێی نێوان هەولێر و بەغدا، ناسیونالیزمی کورد لەلایەک و ناسیونال ئیسلامی و ناسیونال قەومی عەرەبی لەلایەکی تر، لەدرێژەی هەمان ململانێی پێشودا، جارێکی تر سایەی خۆی کردۆتەوە بەسەر کۆمەڵگای عێراقدا. هەرچەندە وا نیشان دەدرێت کەلایەنە سەرەکیەکانی ئەو تەنگژەو ململانێیە لەبازنەی نوری مالکی و دەوڵەت یاسا و ناسیونالیزمی کورد و مەسعود بارزانی، دەسوڕێتەوە، بەڵام راستی ئەوەیە ئەمە دیوی دەرەوەی ململانێیەکی قوڵترو هەمەلایەنەترە، کە ناوەڕۆکەی درێژەی هەمان ململانێ و تەنگژەی پێشوترە کە لە پایەترین ئاستی خۆیدا، ریشەی لە چۆنیەتی و دیدی جیاواز بۆ بیناکردنەوەی فۆرمی دەوڵەت و حکومەتدایە لەعێراقدا لە نێوان ناسیونالیزمی ئیسلامی و ناسیونالیزمی عەرەبدا.
بەدوای داڕمانی دەسەڵاتی بەعس و لەگەڵ ئەویشدا داروخانی دەوڵەت لە عێراقدا لە ٢٠٠٣ وە، هێشتا نە دەوڵەتی عیراق پێکهاتۆتەوە و نە حکومەتێک نۆرمال و نە قەوارەیەکی دامەزراوەیی و نە سیستەمێكی سیاسی سەراسەری و تەنانەت نە سازان و ڕیکەوتننامەیەکی نێوان لایەنەکان… بەشوێنێک گەیشتووە. ئەمانە هەموویان لەدۆخی چەقین و بنبەستدان. هێشتا قەوارە سیاسیەکان لە حکومەت بانترن، میلیشاکانی ناو سوپا لە سوپای نیشتمانی! دەسەڵات بڵندترن، دەزگای ئاسایش و مخابەراتیەکانی! حکومەت بەبەراورد بە دەزگای وابەستە جاسوسیەکانی هێزە سیاسیە سەرەکیەکان، شاگردێکی ناشین، هێشتا وڵاتانی ناوچەکە بریار بەست و حکومەت ناوەندی! خۆشخزمەت و بێدەست و پا. ئەمانە راستیە بەرچاوەکانی دەسەڵاتی کۆمەڵگای عێراقن.
دیارە زۆر جار سازان و رێکەوتننامە، لە نێوان هەرکام لەو لایەنانەدا، ناسیونالیزمی ئیسلامی و ناسیونال قەومی و ناسونالیزمی کوردا، بە شێوەی دوولانی و سێ لایەنی یان چەند قەوارەیی، مۆرکراون. بەڵام هەمیشە دۆسییە بناغەیەکان، رایەڵ و پۆ سەرەکیەکان، گرفتە قوڵەکان… بەهەمان ناوەرۆکی خۆیان ماونەتەوە. ئەو سازان و ڕێکەوتننامانەش کە لەسەر دۆسیەکانی رۆژ و داهات و پۆست مۆرکراون… ئەمانیش لەگەڵ هەر روداوێکدا، لەگەڵ هەر ئاڵوگۆڕێکدا، لەگەڵ جوڵەی هەر فایلێکی جیهانی و ناوچەیی تازەدا، لەگەڵ هەر ئالوگۆرێک لە هاوسەنگی هێزی لایەنێکی ناوچەیی و لۆکالیدا… توشی گرفت و بەکردەوە بەرەو بنبەست رۆشتوون.
گرفتی ریشەیی، گرفتی ڕوانین و بەیەکدادانانی راونینەکان ‌هیزو لایەنەسیاسیە بۆرژوازییەکانی عێراقە لەسەر چۆنیەتی سازدانەوە وپێکهاتنەوەی قەوارە و فۆرمی دەوڵەت و هاوکات حکومەت. ئەویش نەک لە نێوان سێ بزوتنەوەی سیاسی کۆمەلایەتی و قەوارەی سیاسیدا، بەڵکە لە نێوان دوو بزوتنەوەدایە، بزوتنەوەی ئیسلامی سیاسی و بزوتنەوەی ناسیونالیستی عەرەبیدایە.
ناسیونال ئیسلامی” ئیسلامی سیاسی” لە عێراقدا کە وابەستە و لە راستیدا جێبەجێکاری نەخشە رێگاو کارنامەی ئێرانن، خوازیارن دەوڵەت لە عێراقدا بە هەمان فۆرمی دەوڵەت و حکومەت لە ئێراندا، پێک بێتەوەو عێراق و ئیران وەکو دوو دەوڵەتی دوانەی یەکانگیر لە ناوچەکە بە وێنەی بلۆکیكی ناوچەیی و لە جیهاندا، قەوارەی پێبدرێت. ئەم روانینە ڕوبەرووە لەگەڵ دیدی هێز گەلێکی تری سیاسی کە نوێنەرایەتی ناسیونالیزمی عەرەبی و یەکتایی دنیای عەرەب و حکومەت و دەوڵەتێکی عەرەبی دەکەن، کە ئەمانیش بە جیا لە بەشیکی زۆر لە وڵاتانی عەرەبی کە پشتیوانیانن و تەنانەت تورکیاش کە نایەوێت هەیمەنەو باڵادەستی ئیران لە ناوچەکەدا، ببینێ…پشتیوانی ئەم جۆرە لە ناسیونالیزمی عەرەبن لە عێراقدا. ئەم ناسیونالیزمە خوازیارە دەوڵەتی عێراق بە ستراکتۆری قەومی و شێوەی وڵاتانی عەرەبی ناوچەکە و خاوەن سیادەی خۆییەوە، پێکبێتەوە و حکومەتێک بنیات بنین کە حکومەتی پارێزەری دەوڵەتێکی عەرەبییە و بە وێنەی بەشێک لە دنیای عەرەب و وڵاتێکی عەرەبی.
ناسیونالیزمی کورد، بە پێچەوانەی بانگەشەکانی خۆیەوە هیچ رۆڵیکی لە بنیاتنانەوەی عیراقدا نییەو ناتوانێ هیچ ڕۆڵێکی بەرجەستەش لەو راستایەدا بگێرێت، رەوتێکە زۆرتر لە حاڵی چاوەڕوانییدا و کێشەشی سازدانەوەی فۆرمی دەوڵەت و حکومەتی ناوەندی نییە، بەکارهێنانی ناو بەناوەی کارت و گوشار تەنها هەوڵێکی بەرگریکەرانەیە و هەموو تەلاشی بۆ ئەوەیە کە بەشی سیاسی و لە ناوەنددا زامن و دەست لێنەدراو بێت و دەسەڵاتی سیاسی لە کوردستاندا، رەسمیەتی یاسایی پێبدرێت و دەستی کورت نەکرێتەوە. بۆ ئەو ئامانجەشی ئەوەی کێشەیان لەگەڵیدا نییە چۆنیەتی سازدانەوەی دەوڵەت و حکومەتی عێراقە بێگوێدانە ناوەرۆکەکەی کە قەومی دەبێت یان ناسیونال ئیسلامی، دیکتاتۆر دەبێت یان دیموکراسی!، مەرکەزی یان فیدرالی…تاد.
ململانێی مالیکی و بارزانی، یان ناسیونالیزمی کوردو لەگەڵ دەسەڵاتی ناوەند و مالیکی و لیستی دەوڵەتی یاسادا، لە بنەڕەتدا کاردانەوەی ئەزمەی قوڵی نیوان دەوڵەتی یاسا و لیستی عراقییە. ناسیونالیزمی کورد و بارزانی وەکو ڕێپیدراو لەئێستادا کە لەگەڵ دەسەڵاتی ناسیونال ئیسلامی و مالکیدا دەرگیرن، چونکە دەسەڵاتی جێبەجێکەرو و بەرپرس لە دۆسیەکانی نێوان هەرێم و بەغدا مالکی و لیستەکەیەتی نەک لیستی عراقیەو ناسیونالیزمی عەرەب.
مالکی و لیستی دەوڵەتی یاسا، لە چواچێوەی هەوڵەکانیاندا بۆ سازدانەوەی فۆرمی دەوڵەت و حکومەتی شێوە چەشنی کۆماری ئیسلامی ئێران، ناکۆکییەکی گەورە دەبینین لەگەڵ ئەو ئاستە لەدەسەڵاتی ناسیونالیزمی کوردو ئەو بەشە لەسەربەخۆیی سیاسی و ئابوری بری بودجە و سەلاحیەتەکانی… لەسەر ئەم بنەمایەشەوە دۆسیەکانی نەوت و غاز، پێشمەرگەو سنور، سەرژمێری و پۆستەکان، مادەی ١٤٠ ناوچەکێشەلەسەرەکان… تاد، دەشی هەموو کاتێک و هەموو سەردەمێک ببنە هۆی ناکۆکی و تەنانەت بەیەکدادانی چەکداریش… بەتایبەتیش کە دەستوری عێراق هێندە مەتاتییە بواری بۆ هەموو شتێک تیایە… لە دیکتاتۆریەتەوە بۆ عەسکەرتاریەت، لە دەسەڵاتی دینی و حوکمی خوداوە بۆ دیموکرسی ساختە، لە مافی کەمە نەتەوەیەکانەوە بۆ بێمافی و پلە نزمی مامەڵەکردنیان، لەجێبەجێکردنی مادەی ١٤٠ وە بۆ شێواندنی زیاتری کەرکوک، لە چارەسەر بۆ ناوچەکێشە لەسەرەکانەوە بۆ راگواستن و دەرکردن و قوڵکردنەوەی ململانێی نێوان دانیشتوانەکەی، لە کەڵک وەرگرتن لە یاسای نەوت و گازو سامانە سروشتیەکانەوە، بۆ دەستبەسەراگرتنیان و هەراجکرن و دزینی یاسایی!!، لە زیادکردنی بڕی بودجەی هەرێمەوە بۆ قرتاندن و بڕینی، لە سەروەری پێشمەرگەوە بۆ مافیا مەمەڵە لەگەڵ کردنی، لە پاریزگاری سنورەوە بۆ بەخشینی بە وڵاتانی ناوچەکە، لەسەر ژمێری ئەنجامدانەوە بۆ قەبڵاندنی بەگۆترەی دانیشتوان …تاد
بە پێچەوانەی بانگەشەی مالیکی و بارزانی و هەموو لایەنەکانی تری بۆرژوازییەوە، هەر دەستور و پابەند نەبوون بەدەستور نییە کە بۆتە هۆی خوڵقاندنی ئەم تەنگژە زنجیرەیانەی بێکۆتا کۆمەڵگایان سیخناخ کردووە، بەڵکە خودی دەستورو پابەند بوون پێی سەرچاوەی دوبارەو چەند بارەی ژینگەیەکە کە دەشی نەک هەر ئاڵۆزی و تەنگژە لەوەش واتر کارەساتی خوێناوی بەدوای خۆیدا پەلکێش بکات. دەستورێکی تەوافقی لەسەر بنەمای قەوم و تایفی و مەزهەبی، لەگەڵ تێک چوونی هەر هاوسەنگیەک لە نێوان ئەو لایانانەی تەوافوقیان لەسەر ئەم دەستورە کۆنەپەرستانەیە کردووە، بەسە بۆ توڕدانی ئەم دەستورە و لێکدانەوەی دڵخوازانە بۆ بەندو بڕگەکانی. هەروەها فیدرالیزم کە ئەویش نەک ئیداری بەڵکە بەبنەماگرتنی قەوم و دین و تایفە، سەرچاوەکەیەتی… خۆی سەرچاوەیەکی تری دەستوری و یاساییە، دیسان دابەشکاریەکی ئاشکرای دانیشتوان و خاک و ئاو و سەرچاوەی سامانە سروشتیەکان و کەلتور و زمان و مێژوو ئەخلاقیش دەگرێتەوە، بەپێی چغرافیا و ناوچەو تەنانەت گەرەکێکیش، خەڵکی ئەم ناوچانە دەخاتە بەرامبەر یەکتری، ئەمەش ئەو دابەشکارییە یاساییەیە کە بۆتە سەرچاوەی خوڵقاندنی ناوچە کێشە لەسەرەکان و کەرکوک و زیندوکرنەوەی ئەو کێوە لە باگراوندی نەخشەی ململانێی و دوبەرەکیەک کە رژێمی بەعس بەرنامە بۆ دارێژەری بووە.
کێشەی نێوان مالکی و دەوڵەتی یاسا و بارزانی و ناسیونالیزمی کورد، لەیەک کاتدا کێشەی دەستوری و نادەستوریشە، کێشەی دەستورییە چونکە فیدرلیزمی قەومی بنەمای پەیوەندی هەرێم و ناوەندە و ئەم فیدرالیزمەش ئاوسە بە کێشەی هەموو ڕۆژەو نەبڕاوە لەسەر هەر پرسێکی هاوبەشی هەرێم و بەغدا. نادەستوریشە چونکە هێشتا دەستور بەجیا لەوەی داوای هەموار کردنەوەی دەکرێت و هەموو لایەنەکان بە بەشی خۆیان لەپای ئاڵوگۆری هاوسەنگی هێزدا، نارازین. هەروەها هێزی زۆر و میلیشیای لایەنەکان و رۆڵی وڵاتانی ناوچەکە، سەنەدی دەستوری کردۆتە قەڵبترین رێکەوتنی نیوان لایەنەکان و ئاکامی هەڵبژاردنە عەنتیکەکەیان لە قازانجی ئەو لایەنەدایە کەکورسی کەمتری بەدەست هێناوە!!، چونکە پشیوانییە دەرەکیەکەی، کاریگەری زۆتر بووە لە دۆسیەی عێراقدا، وە تورە بوونێکی ناوەختی بەرپرسی هەرکام لە لایەنەکانی ڕیکەوتوو لەسەر دەستور…خوێن ریژی و کردوەی تیرۆریستی و ململانێی دەهێنێتە سەر شەقامەکان. سوپا دەبزوێنی و هەرەشە هەڵدەرێژی، بڕی بودجە دەستکاری دەکات و رایدەگرێ، بۆری نەوتەکان دەبەستێ، بەنزین بۆ ناوچەو هەرێمیک دەوەستێنێ…
هەروەها بەرتەسککردنەوەی ململانیی ئێستای نێوان هەولێر و بەغدا بۆ ململانێێ نێوان دەوڵەتی یاساو مالکی لەگەڵ ناسیونالیزمی کورد و بارزانی، درک نەکردنی راستی ململانێیەکی بەرینترەو فراوانترە. ململانێی نێوان ناسیونالیزمی عەرەب و لیستی عراقیەو لەگەڵ دەوڵەتی یاساو ناسیونال ئیسلامی و مالکیدا، ململانێیەکی تایفییە. لە حالێکدا، کێشمەکێشی نێوان بەغداو هەرێم ململانێێەکی قەومییە و هەردوو باڵی ناسیونال ئیسلامی و ناسیونال قەومی عەرەبی لەبەرامبەر پرسی ناسیونالیزمی کوردو خواستەکانیدا هاوبەشن و جیاوازییەکی بنەرەتیان سەبارەت بە پرسەکانی ناوچە کێشە لەسەرەکان، پێشمەرگە، سنور، سەرژمێری، یاسای نەوت و غاز، بودجە…لەگەڵ یەکتری نییە و هەر دوولاش عێراق بە بەشێک لە نیشتمانی عەرەبی و وڵاتێکی عەرەبی دەپێناسێینن. بۆیە ئەگەر ئێستا لەلایەن ناسیونال ئیسلامی شیعی و مالکیەوە، ناسیونالیزمی کورد لەبەردەم هەرەشەدایە. ئەوا لە ئاڵوگۆرو جێ پەیداکردنی ناسیونالیزمی عەرەبدا، دیسان ناسیونالیزمی کورد دەکەوێتە بەردەم هەڕەشەی ئەم ناسیونالیزمە کە ئێستا لە ململانێی دەسەڵاتدا لەگەڵ ناسیونال ئیسلامی و دەوڵەتی یاسادا، بەمەبەستی کەنار خستنی مالکی وا نیشاندەدەن بەرگری لە خواستی ناسیونالیزمی کورد دەکەن… راستی ئەوەیە ناسیونالیزمی کورد بەوێنەی کارتێکی گوشار بەدەست ناسیونالیزمی عەرەب و لیستی عراقیەوەیە لە ئیستادا لەبەرامبەر هاوپەیمانەکەی دوێنیاندا، ناسیونال شیعەی سیاسی.
ناسیونالیزمی کورد، دەیەوێ لەدڵی ململانێی دەسەڵاتی نیوان دوو قەوارەی سیاسی و دوو بزوتنەوەی بۆرژوازی عیراقدا، بەرگری لەبەشی سیاسی و پێگەی خۆی لە ناوەندادا بکات، دەستڕۆشتووی و دەسەڵاتی سیاسی خۆیشی لە کوردستاندا لەگەڵ هەر ئالوگۆڕیک لە هاوسەنگی ‌هێزەکاندا، پێک دێت، بە دەست لێنەدروای بمێنێتەوە.
وە هەموو ڕیکەوتنامەکان و هاوپەیمانیەیەکان، ریکەوتنامەی دیبلۆماسین و کەمترین ئاڵوگۆر لە هاوسەنگی هێزدا، ئەم هاوپەیمانیەتی و سازانانە، هەڵدەوەشینیتەوە یان چەکوشکاری دەخوازێ…
پاشەکشەی سەربازی لە ئەمریکا، پێگەی هێزەکانی گۆڕی و هاوسەنگیەکانی شێواندو کێشمەکێشی لایەنەکانی بەدوای خۆیدا کیش کرد، دەستێوەردانی وڵاتانی ناوچە و کاریگەری شۆڕشەکانی ناوچەکە دوبارە ململانێ و کێشمەکێشی، راپێچێ کۆمەڵگا کردووەو هاوسەنگی نیوان دەسەڵات و هاوڵاتیانی گۆڕیووە.
ناسیونالیزمی کورد، چۆن کەوتۆتە حاڵەتی بەرگری لەبەرامبەر ناوەندو باڵێکی دەسەڵاتداری ناسیونال ئیسلامی و حکومەتەکەی مالیکی، لە کوردستانیش لە دۆخی دارمان و بەرگری لە دەسەڵاتدایە.
خەڵکی کوردستان کە بەرادەیەکی یەکجار زۆر متمانەیان بە دەسەڵاتی ناسیونالیزمی کورد نەماوەو دەسەڵات بە چاکسازی هەڵنەگرو سەرکوتگەر و سەرچاوەی بێبەشی و بێمافیە هەمەلایەنەکانی خۆیان دەزانن، دەستیان داوەتە روبەروبوونەوە ئەم دەسەڵاتە تاڵانچی و میلیشیایی و سەرکوتگەرە.
بارزانی و ناسیونالیزمی کورد، بەشێکی زۆری هەوڵیان لە ململانییاندا لەگەڵ ناوەند بە رێگاو تونێلێک دەزانن بۆ قەرەبووکردنەوەی دۆخی سیاسی بەر نەفرەتکەوتوو و نارەزایەتی جەماوەری، وە دەیانەوێ بەناوی خەڵکی کوردستانەوە و بە پاساوی بەرگری لە خواستەکانی خەڵکی کوردستان روبەرووی ناوەند ببنەوە و خەڵکی کوردستان گیرۆدەی ئەم خۆشخەیاڵیە بکەن کە بۆ کوردستان و خەڵکەکەی دەجەنگن و ئامادەن رێگای تریش بگرنە بەر لە پێناویاندا.
لە حاڵێکدا هێندەی چەک و پێشمەرگە و داهاتیان بۆ سەرکوتی نارەزایەتی و خۆپیشاندانەکانی خەڵکی کوردستان، خستە گەڕ… بۆ یەکجاریش لە بەرامبەر بە نەیارانیاندا و لەبەرامبەر بە هەرەشەی دەرەکیدا، جگە لەداوای بودجەی زیاتر و سەڵاحیەتی زیاتر…شتێکیان لەخۆیان نیشان نەدا.
دوای بودجەی زیاتر، داوای یاسای نەوت و غاز کە دەستیان ئاوەڵا بکات بۆ گرێبەستی ئازادو زیاتر لەگەڵ کۆمپانیا هەمەرەنگەکان، داوای موچەی پێشمەرگەی زۆرتر، دەستڕۆشتوی زیاتر لە کوردستان…دەکەن. داهات و بودجەی زیاتریان دەویت بۆ تاڵانی فرەتر و دێژ ماوەتر، دوای یاسای نەوت و غاز بۆ تاڵانی بەناو یاسایی ترو مۆرکردنی دەیان رێکەوتنامەی تر بە سەرمایەی خەڵکی کوردستانەوە، موچەی پێشمەرگەی زیاتریان گەرەکە نە بۆئەوەی جەنگی نەیارانیان بکەن و تەیاریان بکەن بۆ روبەڕووبوونەوەیان، بەڵکە بۆ سازدان و پەرەدان بەتواناکانیان تا لەبەرامبەر خەڵکی کوردستاندا بۆ بەرگری لەدەسەڵاتیان، سازو ئامادە و پۆشتەیان بکەن، پێگەی و دەستڕۆشتووی زیاتریان دەوێت بێئەوەی مل بدەن بەئیرادەی خەڵکی کوردستان کەدەیانەوێ لە کۆڵیان ببنەوە و مالئاوایی لە دەسەڵات بکەن و دەسەڵات بگێرنەوە بۆ بریاری ئازادانەی خەڵکی کوردستان.
خەڵکی کوردستان چۆن کێشەی لەگەڵ دەسەڵاتی قەومی و ئیسلامی ناوەند و دەستێوەردانی دەرەکی هەیە و خوازیارە خۆی چارەنووسی خۆی و ئایندەی خۆی بڕیار لێبدات، ئاواش روبەرووە لەگەڵ دەسەڵاتی تاڵانچی میلیشیایی بزوتنەوەی بۆرژوازی کورد بە دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆنەکەیەوە.
خەڵکی کوردستان نابێ ملبدەن و خۆشباوەربن بە هیچ کام لە باڵەکانی بۆرژوازی لە عێراقدا بە قەومی و ئیسلامیەوە، بە کورد و عەرەبیەوە، بەڵکو پیویستە ریزی سەربەخۆی خۆیان بۆ روبەرووبونەوەی بۆرژوازی ناوەندو گرتنەبەری رێگای کارساز بۆ دیاریکردنی ئایندە کوردستان بەدەستی خۆیان، بگرنە بەر. دیارە ئەمە بەبێ کەنار خستنی رۆڵ و دەسەڵاتی بزوتنەوەی ناسیونالیزمی کورد لە کوردستاندا، مەیسەر نابێت.
ئاییندە پر نەبەرد و روبەڕربونەوەیە بۆ خەڵکی کوردستان، ئەمە پێویستی بە ریزی سەربەخۆ و رێکخراوبوون، ئاسۆی سۆسیالیستیەوە هەیە…