Skip to Content

Friday, March 29th, 2024
شارلوت برۆنتێ  ژنە نووسەرى بەناو بانگى ڕۆمانى جەین ئایر

شارلوت برۆنتێ ژنە نووسەرى بەناو بانگى ڕۆمانى جەین ئایر

Closed
by September 14, 2008 کتێبخانە

  
 شارلوت برۆنتێ  ژنە نووسەرى بەناو بانگى ڕۆمانى جەین ئایر 
  ئا: كەژاڵ عەلا

 
 شارلوت برۆنتە نووسەرى بەناوبانگى ڕۆمانى ( جەین ئایر) یەكێكە لەو سێ خوشكە نوسەرەى كە پلەو پایەیەكى بەرزیان هەیە لەناو  ئەدەبیاتى ئینگلیزدا.  ئان برۆنتآ نووسەرى ڕۆمانى ( ئاگنیزگەرى)  و ئیمیلى برۆنتیً نووسەرى ڕۆمانى (بەرزاییە هەواگرەكان) ئەم  سآ خوشكە هەرچەندە بەهۆى نووسینى ئەم  ڕۆمانانەوە ناوبانگیان هەیە، بەڵام لەهەمان كاتیشدا  بەهۆى  كورتى تەمەنیانەوە كە مایەى خەموخەفتێكى زۆربوو لاى خەڵكىو ئەدەب دۆستان بەتایبەت بەناوبانگن. شارلوت لەناویاندا كەسایەتیەكى تایبەتى  هەیەو تەنانەت دواى تێپەڕبوونى  چەندین سالأ بەسەر بەرهەمەكانیدا بەڵام بەردەوام ناوبانگى زیاتر  ئەبێت لەجیهاندا. شارلوت لەبەرهەمەكانیدا خەونەكانى ژیانى ژنانى ستەمدیدە ئەخاتە ڕوو وە لەم ڕێگەیەوە حاڵى ژنان نمایش ئەكات. جۆرج لوئیس لەگفتوگۆیەكدا لەگەلأ جۆرج ئەلیوتدا، بەم شێوەیە شارلوت ئەناسێنێت: شارلوت كچێكى لادێیى سادەو كورتەباڵا بوو كە ڕواڵەتى كارەكەرە لاوازەكانى هەبوو. لەساڵى  1816 لەخوارووى ئینگلیزستان لەگوندى (سۆرنتۆن)  ى سەرسەوزو پڕ لەكانیاوى دڵڕفێنو جوان لەدایك بووە.  ئەو هەمیشە حەزى بەجوانى سروشت هەبووە. بەوتەى خۆى( ئەم سرووشتە جوانە مرۆڤ بۆ ئارامىو تەنهایى بانگهێشت ئەكات بۆ تەنهایى و ئەزمونێكى  حیسى وا كە مرۆڤ تەنها لەباوەشى سروشتدا پێى ئەگات).
  شارلوت لەمنداڵیدا دایكىو دووخوشكى لەدەست ئەداتو پاشان سەردەمى مناڵى لەگەلأ ئیمیلىو ئانو تاقەبراكەى برنڤۆلأ لەژێرچاودێرى باوكو پورە سەختگیرو مەزهەبیەكەیدا ئەژین. ئەم سێ خوشكە  زۆربەى كاتەكانیان لە ژورێكدا لەقاتى سەرەوەى ماڵە بچكۆلانەكەیاندا بەسەربردوەو هەرلەوێدابوو كە  یەكەم پریشكى هونەرى تیایاندا سەرى هەڵداو لە قەڵەمڕەوى خەیاڵاتەكانیاندا بەهرەكانى خۆیانیان بەدیكرد، كەلەدوایدا بوو بە ئیلهامى بەشێكى زۆرى بەرهەمە ئەدەبیەكانیان . بەڵام بەپێچەوانەى ئەوانەوە برنڤۆلأ هیچ بەهرەیەكى ئەدەبىو هونەرى نەبوو، ماوەیەك خوێندىو پاشان چووە ویستەگەى شەمەندەفەر كارى ئەكرد، بەهۆى خواردنەوەى زۆرى مەشروباتو تریاكەوە كارەكەى لەدەست ئەداتو ناچار ماوەیەك لەلاى ئان ئەمێنێتەوەو لەدوای ماوەیەكى كەم هەر لەوآ ئەمرێت.
 ئەم سآ خوشكە بە یەكەمین شاعیرانى ژنان ناسراون لە جیهانى ئەدەبیاتى ئینگلیزدا و بە بەرهەمە بە پێزو هۆنراوە ناسكو دلأ ڕفێنەكانیان، ملوێنەها ئەدەب دۆستانى جیهانیان بانگهێشت كردوە.   (شارلوت) خەمو پەژارەو ئازارە نهێنیەكانى ناخى دەروونى خۆى لەچوارچێوەى هۆنراوەدا هێنایە گۆ. لە ساڵى 1846 لەكاتێكدا شارلوت 28 ساڵە بوو بە هاوكارى خوشكەكانى كۆمەڵە هۆنراوەیەكیان بەسەركەوتوویى بەناوى (خوازیارى خوشكانى بیلأ ) بڵاوكردەوە كە ژمارەیەكى زۆرلەخەڵك پێشوازییان لێكرد. تەنانەت زۆربەى زانایانى ئەدەبیاتیش ئەم هۆنراوانەیان بەتایبەت هۆنراوەكانى شارلوت برۆنتآیان بە نموونەیى باشترین هۆنراوەى عاشقانەو بەتواناترین ژنى نەوجەوان لەقەڵەمدا لەمەیدانى ئەدەبیاتى ئینگلیزدا. هۆنراوەكانى ئەم سێ خوشكە زیاترو تەنها  گوزارشت لە ژیانو گیانو دەرونى خۆیان ئەكاتو ئەوان عیشقیان تەنها بەڕێگەى  ڕۆحانى ناسیبوو.
 سەیر لەوەدا بوو پاش ئەوكتێبە هۆنراوەیەو ئەو سەركەوتنە مەزنەشیان،  كەچى ئەوان كەمتر خەریكى هۆنراوەوتن ئەبنو دەست ئەكەن بەنووسینى چیرۆك و ڕۆمان.  ڕەنگە هەر بەهۆى ئەوەوە ڕۆمانیان هەڵبژاردبێت چونكە نوسینەوەى  ڕۆمان بەلایانەوە كەمتر پێویستى بە چاودێرى هونەرىو ئەدەبى هەبووەو سەرەڕاى ئەوەش لەگەڵ بارودۆخى ژناندا گونجاو ترە. لەلایەكى تریشەوە ڕۆمان كەمتر لە نمایش یاخود لەهۆنراوە نوسین، كاتى ئەوێتو تەنانەت ئەتوانن هەندیك جار بیخەنەلاوە تاكو كارێك ئەنجام بدەن چونكە ژنان لەهەموو سەردەمێكدا زۆربەى كات ناچارن لە چوارچێوەى ماڵەكانیاندا بمێننەوەو سەرقاڵى كاركردنبنو كەمتر بۆیان ئەگونجێت گرنگى بە ئارەزووەكانیان بدەن.  هەروەها ئەوان زۆر جار بۆ بژێوى ژیانیان ئەبوایە پێنوسەكەیان دابنایەو سەلكە پەتاتەیان لەژێر زەویدا دەربهێنایەتەدەرآ سەرەڕاى ئەوەش زۆربەى كاتەكانى تەمەنیان بە پەروەردەو فێركردنى منداڵانەوە بەسەربردوە. شارلوت وەكوو زۆربەى ژنانى ئەو سەردەمە، بەپێچەوانەى پیاوانەوە، ئازادیەكى وەهای نەبووە تابتوانێت زیاتر پەى بەنهێنیەكانى ژیان بەرآو دنیاى خۆى كەشف بكاتو زیاتر پەرە بەهونەرەكەى بدات. بەڵام لەگەلأ ئەوەشدا بەرهەمەكانى بە نموونەى نەمرترینو بەنرخترین ئەژمێردرێنو  گەیشتۆتە ئاستى لوتكە لە جیهانى ئەدەبیاتدا.
 شارلوت ئەڵێت: ( ئەگەر پیاوان بیان توانایە ئێمەیان بەو جۆرە ببینیایە كە هەین، كەمێك سەرسام ئەبوون، بەڵام بەداخەوە كە زیرەكترینو وریاترین پیاوانیش لەبەرامبەر ژناندا دووچارى وەهم ئەبن، چونكە ئەوان چارەى ژنان لەبەر ڕۆشناى واقیعیدا نابیننو توشى لێك تێنەگەیشتن ئەبن)
 
  شارلوت  لەبەرهەمەكانیدا ژیانى ژنانى ستەم دیدە ئەگێرێتەوەو ناڕەزاى خۆى نیشان ئەدات بەڵام بێئومێد ئەبیت لەوەى مافى ژنانو پیاوان هەرگیز یەكسانى بەخۆوە ببینێت هەربۆیە لەسوچێكى  ڕۆمانی جەین ئایردا ئەنووسێت: ( ئەى ژنان، هەرگیز لە هەوڵى ئەوەدا مەبن كە خۆتان لەبەرامبەر پیاواندا بەیەكسانى ببیننەوە، چونكە سەروەتو مالأ هەمیشە هى ئەوانبوەو هى ئەوانە تۆ خاوەنى هیچ شتێك نیت، هەر ئەوەندەى كە ڕێگا ئەدەن لە تەنیشتیاندا دابنیشى نیشانەى لوتفى ئەوانە، مەقامى تۆ واپێویست ئەكات تۆ خاكى ( متەوازع ) بى هەوڵى زۆریش كەبەلاى ئەوانەوە ئەوەیە كەئەوان لێت ڕازى بن).
 
  بەسەرهاتى ڕۆمانى جەین ئایر
 جەین ئایر دواى ئەوەى سەردەمى منداڵى لەناو هەتیوخانەیەكدا ئەگوزەرێنێت بە سیفەتى دایە ئەچێت بۆ  ماڵى ڕۆچستەر، پاش ماوەیەك ڕۆچستەر بەهۆى ڕەوشتى بەرزو دەستپاكی جەینەوە سەرسام ئەبێتو دواى ماوەیەك داواى هاوسەرگیرى لێ ئەكات، پێش ئەوەى بڕیارى زەماوەند بدەن جەین ئایر هەست بەو نهێنیە ئەكات كە ڕۆچستەر ژنى هەیەو ژنەكەى شێت بووەو هەر لەناو ماڵەكەیدا شاردوویەتیەوە، ڕۆچستەر داوا لە جەین ئەكات كە پێكەوە هەڵبێن، بەڵام جەین دڵشكاو سەرگەردان لەمالأ ئەچێتەدەرەوەو پاشان بەبێهۆشى لە شوێنێكدا ئەكەوێتو كەشیش ریۆرزو خوشكەكانى هەڵى ئەگرنو ئەیبەنەوە بۆ ماڵى خۆیانو چاودێرى لێئەكەن. پاش ماوەیەك بڕیارئەدا لەگەلأ كەشیشەكەدا زەماوەند بكات، بەڵام لەناكاو واهەست ئەكات دەنگى ڕۆچستەرى دێتە بەرگوآ، لەهەمانكاتدا هەواڵى ژنەكەى ڕۆچستەر ئەگاتە ئەوآ كە ئاگرى بەرداوەتە ماڵەكەیان، ڕۆچستەر بۆ ئەوەى ژنەكەى ڕزگاربكات لە مردن ئەچێتە ناو ئاگرەكەوەو بینایى لەدەست ئەدات.  پاشان جەین ئایر ئەگەڕێتەوە یۆلاى ڕۆچستەرو بەوحاڵەشەوەپێى ڕازى ئەبێتو زەماوەندى لەگەڵدا ئەكات.
 هەروەها شایانى باسە كە لەسەربنچینەى شاكارى  (جەین ئایر) زیاتر لە بیست فلیمى سینەماى دروست كراوەو چەندین ڕۆمانى لەژێر كارى گەرى و بیرۆكەى ئەودا خوڵقاوە، بۆنمونە ( ڕێبێكا) دوا ڕۆمانە لەناویاندا. لەوەش خۆشتر شارلوت ڕۆمانى(ئیما)ى دواى تەواو بوونى دوو بەش بەنیوەناچڵى وازلێهێنا، بەڵام لە دواى تێپەڕبوونى سەدوو پەنجا سالأ لەلایەن خاتوو (كلار بویلان)ى ڕۆمان نووسەوە كە هەمیشە سەرسامو عاشقى شێوازى نوسینەكانى شارلوت برۆنتآ بوو  تەواوكرا.
 ِ
   شارلوت هێشتا یەكەمین ڕۆمانى بە ناوى( ئوستاد) تەواو نەكردبوو دەستى كرد بەنوسینى ڕۆمانى جەین ئایر كە لە مانگى 10 / 1847 چاپكرا و لەماوەیەكى كەمدا  ناوبانگى شارلوت بە كەسایەتیەكى لێهاتو بەتوانا بەهەموو لایەكدا بڵاو بوویەوە. تەنانەت هەندێك لە زانایانى ئەدەبى پێیان وابوو كە بەرهەمەكانى شارلوت ئەتواندرێت  لەڕیزى بەرهەمەكانى چارلیز دیكنزدا باس بكرێت. دوای ئەو سەركەوتنە مەزنە شارلوت ڕۆمانى( شێرلى) و پاشان ڕۆمانى (وێلت )ى بەبەرهەم هێنا. شارلوت پاش یەكساڵ لە بڵاوكردنەوەى دوا ڕۆمانى لەماوەی ئەو ساڵەدا براكەىو ئامیلى خوشكى لەدەست ئەدات. شارلوت لە 31 /3/ 1855 لەتەمەنى 39 ساڵیداو لەكاتێكدا كەتازە شووى كردبوو ، لەهەمانكاتیشدا چەند مانگێك بوو سكى پڕ بوو، شارلوت چاوەكانى لێكناو بۆ هەمیشە خواحافیزى لە دنیا كرد. لەوانەیە لەكاتى لەیەكدابڕانو تێكچوونى پەیوەندى نێوان مرۆڤەكاندا،  ئەم وتارەى شارلوت بتوانێت دڵنەوایمان بكاتەوەو ئومێدمان پێببەخشێتەوە كەئەڵێت: ( زەمەنو خۆشەویستى، هەموو شتێك چاك ئەكاتەوە).
 
 
 سەرچاوەكان سایتى فارسى .magiran   و  .tehranemrooz
    
 
 تێبینى:  لە ژمارەى   4618 ى  كوردستانى نوی دا بڵاوكراوەتەوە
 
 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.