ڕاپەرین و شۆڕش هەر ئێستا … عەبدوڵا مەحمود

Closed

bydengekan February 17, 2011 گشتی

خوازیارانی ئازادی و نان و ئیرادە، کۆتاییان بەدەسەڵاتی چەند دەهەی بن علی و حوسنی موبارەک هێنا. وڵات و ڕژێم و دەسەڵاتە هاوشێوەکانیان لەبەردەم هەمان سێڵاو و هەمان هێزی شاراوەو پەنگخواردوی جەماوەریدان. نەسیـمی ئازادی و ئاوازی نا بۆ برسێتی و بێکاری و بانگەوازی گێرانەوەی ئیرادە بۆ ئینسان، ئێستا خۆزگەو ملیۆنەها ئینسان و بزوتنەوەیەکی فراوانی، ناو دنیای عەرەب و وڵاتانی هاوشێوەیانە.
کۆمەلگای کورستانیش بەدەر نییە لەو واقعیەتە و زەمینەکانی خرۆشان و راپەڕینی تونس و میسرو، تورەیی پەنگخواردو و لە لێواری تەقینەوەی وڵاتانی تری عەرەبی، بەهەمان شێوە لە کوردستانش، هەیە.
نزیک بە ٢٠ ساڵ، دوو دە هەیە، حزبەکانی بزوتنەوەی ناسیونالیستی کورد دەسەڵاتی زوربەی کوردستانیان بەدەستە. کەچی هێشتا بێكارەبایی کۆمەڵگای هەراسان کردووە و تاریکی دیمەنی قێزەونی بەشێکی شارو شارۆچکەکانە. بێئاوی تائێستا کێشەیە و زوربەی خەڵکی شەوانە چاو لەڕین بۆ سەرەی ئاویان. ڕێگاوبانەکان سکەی مەرگن و کەم هەفتەهەیە چەند کەس نەبنە قوربانی. ژنکوژی لە ژێر ناوی شەرەفدا درێژەی هەیەو بۆ ساتێک چییە شەڕی دەسەڵات و پیاوسالاری کۆنەپەرستی دینی لەدژی ژنان ناوەستێ.
خێڵی بێکاران لە زیادبوونایە، و ئاوات و ئارەزوەکانی لاوان خنکێنراون. بێخانەولانەیی یەخەی خێزانەکان بەر نادات، خەبەرێک لە بیمەی بێکاری و تەندروستی و کۆمەڵایەتیی نییە. خوێندنگاکان لە ئاستی نزمی زانستیدان و کەمترین پێداویستی بۆ خوێندکاران فەراهەم نییە. زانکۆکان حاڵیان لەوە باشتر نییە. ژینگە لەبەردەم هەڕەشەیەکی گەورەدایە.
هێشتا لە بەرگی حکومەت و پەرلەماندا، دەسەڵاتی میلیشیایی مۆتۆری دەستی دەسەڵاتی مەکتەب سیاسی حزبەکانە. هێشتا دوو ئیدارەو دوو جغرافیای جیاواز لە هەموو زەمینەیەکدا راستیەکی بێپاساوە.
‌هێشتا سەرۆکی حکومەتی یەکێتی هیچ کارەیە لە جغرافیای زەردو جێگرە زەردەکەی بێکارەیە لە پانیایی دەسەڵاتدارێتی سەوز و نیلییدا.
دەسەڵاتی بەعس ژێر خاککراوە کەچی زوربەی یاساکانی لەسەر زەوی و لەلایەن یەکێتی و پارتییەوە، زیندو ڕاگیراون و کاریان پێدەکرێت.
یاسا لەسەروی هیچ بەرپرسێکەوە نییەو ملشۆڕی قارەمانە باڵا پۆستە حزبی و حکومیەکانە و ئەژدیهاشە بۆ نەداران و زوربەی زۆری کۆمەڵگا.
هێشتا یاسای سەراسەری، میدیای سەراسەری، دەسەڵاتی یەکگرتوو… درۆی شاخداری دەسەڵاتی حزب و مۆچەخۆرەکانیانن.
ئەم دوو دەسەڵاتە لە چەند جەولەی شەڕی دەسەڵاتدا، بەدەیان هەزار ئینسانیان کردە خۆڵەمێش و بەهەزارانیشیان بێگڵکۆو بێناونیشانکرد بەهەزارانیش تا ئێستا وون و ئەنفاڵی دەسەڵاتی یەکێتی و پارتین.
پێشمەرگە، ئاسایش، پاراستن، زانیاری… ئەمانە موڵک و گوێرایەڵی فەرمانی حزبن و دەست لەسەر ماشەن بۆ بەرگری لە حزب و بەرپرسانی حزب و کۆکردنەوەی زانیاری، سازکردنی تۆڕی هەواڵگری لەسەر یەکتری و نەیارانی سیاسی و چالاکوانە سیاسی و رابەرانی بزوتنەوە کۆمەڵایەتیەکان.
دزی ئاشکرا و یاسایی کە لە جیاوازی موچەی بەرپرسە حکومیەکان وەزیرەکان و جێگرو بەڕێوەبەرە گشتیەکان و… ئەندام پەرلەمان و بەرپرسانی خوارتریان… لەگەڵ کرێکاران و کارمەنداندا، بەڵگەی دزیەکی ئاشکراو یاسایی دەسەڵاتی کوردایەتییە.
پاوانکردنی هەموو جومگەو ئەلقەکانی ئابوری و بازرگانی و بەڵێندەرایەتی، موڵک و زەوی و زاری گشتی.. لەلایەن بەرپرسە حزبی و هاوکارەکانیانەوە، بوونی دەیان پرۆژەی وەهمی، دزی لە بودجەی پرۆژە هەمە ڕەنگەکان، خانەنشینکرنی بێجێگای سەدان و هەزاران کەس لە بەرپرس و کادرانی حزبی، بەهەدەردانی داهاتی کۆمەڵگا، بەدکەڵک وەرگرتن لە بەکار‌هێنانی بەرپرسیاریەتی… دزییەکی ئاشکرایی ترە کە خۆیان تازە دانی پیادەنێن و ناویان ناوە گەندەڵی.
ئازادی، بەمانای ئازادی سیاسی و بیروڕاو بەیان و بڵاوکردنەوە، چاپەمەنی و رۆژنامەگەری، کۆبونەوە، مانگرتن و خۆپیشاندان، پێکهێنانی ئەحزاب و کۆروکۆمەڵەکان، ئازادی رەخنەگرتن لە هەموو ئایدۆلۆژیاو ئەخلاق و کەلتور و رەمزو…، لەژێر گەورەترین هەڕەشەدایە، بڵاوکراوەو گۆڤار، رۆژنامە… زۆرن، بەڵام مافیان هەیە چی بڵاوبکەنەوە؟ رەخنە لەچی بگرن، کام زانیارییە رادەستی کۆمەڵگا بکەن، کام توێژینەوە بکەن؟ وەڵامی ئەم پرسیارگەلە ئەو تابۆیانەن کەدەتوانین بەئاماری هەڕەشەکان، بەترساندنەکان، بە داخستنەکان، بەفتواکان، بە تیرۆرەکان، …. بیبینین چۆن لەژێر گوشاردان.
دەتوانین بە هێڵە سورەکان، بە چواچێوەدانانێک بۆ پیروزییە، نیشتمانی و قەومی و دینی و میژویی …کان. کەدەسەڵات بەدەستیەوە گرتووە، ببینین ئازادی چۆن کلک و گوێی کراوە، چۆن کۆیلە و زیندانییە، چۆن کراوەتە عیبرەت….
ئازادی ئەحزاب تا ئەو سنورە هەیە، کە رەخنەی ریشەیی نەگرێت، دەست نەبات بۆ پایەکانی دەسەڵات، دژ بە کارخانەی سومبل دروستکرن نەبێ، رەخنەکانی شل و روکەش بن، ئامادەی کۆبونەوەکانی سەرۆک و ئیمزادان بن لە بەیانەکان…تاد.
خۆپیشاندان و مانگرتن هەیە، بەڵام دەسەڵات رازی بکات، بۆ شتی سادە بێت و زۆر سادە بڵێ” نا”، مۆڵەت بخوازێ و کۆمەڵگا وەجوڵە نەخات.
رەخنە و توێژینەوە ئازادە، بەڵام نابێ دین و رەمزەکانی، نابێ رابەری حزبی دەسەڵات و سومبلەکانی، کەلتور و مێژووەکایان، داستان و کەسایەتیەکانی، بنەماڵە دەسترۆشتوەکان، سەوابیتە دینییەکان… بکاتە نیشانە.
ئازادی هەیە بەڵام مەرجەکانی لە بنەماکانی زیاترن، ئازادی هەیە بەڵام تابۆکانی لە پایەکانی فرەترن، ئازادی هەیە بەڵام هێڵە سورە نیشتمانی و قەومیەکانی، داب و نەریتە باوەکانی، ئاسایشی نەتەوایەتی، سەوابیتە دینیەکانی….تۆرێكی زنجیرەیی بەستنەوەی ئازادیین.
نان، لە قورگی شێردایە، ئەگەر سەروەتی ١٠٠ بنەماڵەی سەرمایەار لە میسری موبارەک ڕاونراو، بەرابەر بوو بە داهات و سامانی %٩٠ دانیشتوانی ٨٥ ملیۆنی میسر، ئەوا سامان و داهاتی بەرپرسانی هەردوو حزبی حاکم لەکوردستان کە دەستیان بەسەردا گرتووە، کەمتر نابێت لە%٩٠ داهاتی ٥ ملیۆن کەس. ئاخر بوونی سەدان ملیۆنیرو دەیان مالتی ملیۆنێر لەبەرامبەردا یانی برسیتی و نەداری، کرێی کەم و گرانی … ملیونی بۆ کۆمەڵگا و گرفتی نان بەشێوەیەکی گشتی.
ئەمە ئەو قڵشت و جیاوازییە چینایەیییە و کە منداڵدانی شۆڕش و زەمێنەی راپەڕینی بێبەشانە.
بە جیا لەهەموو ئەمانە کە بەسن بۆ ڕاپەڕین و راماڵینی دەسەڵاتی بزوتنەوەی کوردایەتی، هاوکات دوسیەی ئایندەی سیاسی کورستان کە مێژوویەکی درێژە بزوتنەوەی کوردایەتی و حزبەکانی بەدەستیانەوە گرتووە بۆ سات و سەوداو سازان لەگەڵ دەوڵەتە مەرکەزیەکان، هێشتا بە نادیاری ماوەتەوەو بزوتنەوەی کوردایەتی لە ٢٠٠٣ وە لەگەل کەوتنی بەعسیشەوە، دیسان چارەنوسی کوردستانی کردۆتە کارتێکی بازرگانی و سیاسی بۆ پچرینی بەش لە دەسەڵاتی ناوەندی کە ئامانجی دێرینی بووە، لەگەڵ زامنکردن و دەست بەسەراگرتنی داهاتی خەڵکی کوردستان و مامەڵەی ئیختیاری و حزبی پێوەکردنی و بە سیستماتیک بەتاڵانبردنی.
ئیستا، دوای دوو دەهە لەدەسەڵاتی یەکیتی و پارتی، یەکێتی و پارتی خۆیان لەهەموو زەمینەیەکی ژیانی سیاسی و کۆمەڵایەتی و دەسەڵاتدارێتی، بە بەعس و بێ بەعسەوە، بە جەنگ و ئاشتیەوە، بە جیا جیاو بەیەکەوە، تاقی کردۆتەوە. هاوکات بە ئامانجی دیرینی خۆیان گەیشتوون کە بەشی سیاسی و بەشداربوون بوو لە دەسەڵاتی ناوەندی، هەموو ئەم راستی و واقعیەتانە ئێستا ئەوانی وەک گۆشتی زیادەی لامل لێکردوەو بەکردەوە بونەتە وەرەمێکی سەرەتانی بۆ کۆمەڵگا.
ئەگەر لە تونس و میسرو وڵاتانی تری عەرەبی، بێکاری و برسێتی گرانی و گەندەڵی و سەرکوتی سیاسی ونەبوونی ئازادییەکان و دەسەڵاتی پشتاوپشت، زەمینە سەرەکیەکانی، خرۆشان و راپەرین و شۆڕشی نان و ئازادین، ئەوا لە کوردستان هەمان ئەو زەمینانە بە کۆمەڵیک کێشەی تری وەکو دەسەڵاتی میلیشیای لە جیگای دەسەڵاتی حکومەتی و دامەزراوەیی، بە بارمتەگرتنی کیشەی سیاسی کوردستان، بە بێکارەبایی و بێئاوی و بێیاسایی، بێخزمەتگوزاری و بێ بیمەی کۆمەڵایەتی و تەندروستی، دزی و تاڵانی یاسایی و مافیایی… واقعیەتێکی مەلموسن.
بۆیە هەموو ئەمانە پێداویستی گۆڕانی ریشەیی و شۆرشیان کردوتە خواستیکی جەماوەری، نەفرەتی قوڵی برسیەکانی کۆمەڵگا، لاوانی هیوا تیکشکێنراو، کرێکارانی موچە نزم و خێڵی بێکارانی، ژنانی دەستی یاسای فرەژنی پەرلەمان و گیرۆدەی دەسەڵاتی پیاوسالاری، کارمەندانی بێخانەو لانە و تادەگات بە نوسەرو رۆژنامەنوسان…. هەموویان دەریایەک لە تورەیین، ئەم توڕەییە ئەگەر تائیستا بە نارەزایەتی جۆراو جۆر پێناسەی خۆی کردووە، خۆی نیشانداوە، ئیتر پیویستە هاوکات و فراوان و سەراسەری بکرێتەوە، رێکخراو بیت و بە یەکگرتوویەوە بیتە مەیدان و بڵیت دوای دوو دەهە دەسەڵاتی میلیشیاتان گوم کەن و بڕۆن. دەبێ شۆرش پیێان بڵیت دەمێکە بەسەرچوون و زیادەن بەسەر کۆمەڵگاوە.
کۆمەڵگای کوردستان، پێویستی بە هاتنەمەیدان و دەستدانە شۆڕشێکە کە لەیەکەمین هەنگاوەکانی خۆیدا، لەگەڵ ئەوەدا کە خوازیاری دەستکۆتاکردنی یەکێتی و پارتییە لەدەسەڵات، هاوکات ئامادەیی هەیە بەر بەجەنگی ناوخۆیی بگرێت. ئاخر کوردستان میسرو تونس نییە کە کۆشکی کۆماری، یان ئەنجومەنی وەزیران، و پەرلەمان گیرا، ئیتر دەسەڵاتی کوردایەتی ماڵئاوایی کردووە، نا لە کورستان ئەگەر بارەگای حکومەت و پەرلەمان و کۆشکی سەرۆکیش بگیرێت، دەسەڵاتی میلیشیایی لە سەری رەش و قەلاچوالان، بڕیاردەدات. لە کوردستان شتێک نییە ناوی سوپا بێت و داوی لێبکرێت دان بەخۆیا بنێت، میلیشیای حزبە. ئەم میلیشیایە قوربانییە، وەسیلەی حزبە تا هەرخرۆشان و راپەرێنیك سەرکوت بکات یان بیکاتە جەنگی بارەگا گرتن و زاڵکردنی فەزای جەنگی ناوخۆیی، تا شۆڕشی برسییەکان و خوازیارانی ئازادی بە ترسی جەنگی ناوخۆیی بترسێنن.
شۆڕش و ڕاپەرین لە کورستان، روبەرووی دوو دەسەڵاتە، بەڵام گەندەڵ و فشۆڵ، هەروەها لەگەڵ ئەوەدا دوو ئیدارەیە، بەڵام خەڵک خواستی هاوبەشی هەیە. بۆیە دەبی خەڵکی کوردستان لە زاخۆوە بۆ خانەقین بڵین” نا” بۆ دەسەڵاتی یەکێتی و پارتی و بزوتنەوەی کوردایەتی و بەڵی بۆ دەسەڵاتی ئازادانەو راستەوخۆی کریکاران و زەحمەتکێشان، دەسەڵاتی پشت بەستوو بە ئیرادەی ئازادانەی ئینسان. دەسەڵاتدارێتیەک کە لەسەر بنەمای کۆبونەوە گشتیەکانی کریکاران و کارمەندان و خەڵکی دەست تەنگ پیکهاتبیت، لە شوێنی کارو ژیانەوە بە هەڵبژاردنی ئازادانەی نوینەرانی واقعی و جێمتمانەی خۆیان، دەست پێبکات و سیستمی شورایی جێگەی ئەم دەسەڵات بگرێتەوە. نوینەرانی هەلبژێردراوی کارگەو ناوەندەکانی خزمەتگوزاریەکان و گەرەکەکانیش لەئاستی شاردا، جێگای ئەنجومەنی پاریزگاکان دەگرنەوە و هەلبژیردراوانی پاریزگاکان شارو شارۆجکەکانیش، جێگای پەرلەمان دەگرنەوە، هیزی چەکدرای خۆبەخشی شورای گەرەک و شارەکان و تەواوی کورستانیش، جێگای میلیشیایی ئەحزب دەگرنەوەو دەبنە هیزی پاریزگاری لە داواو داخوازیەکانی خەڵک و هەڕەشەی سەر دەسەڵاتدارێتی خەڵک و وەستانەوە بەرووی دەسەڵاتی ئەقلیەتێکی چاوچنۆک کە دەیەوێ دۆخی پێشوو بگێڕێتەوە.
دەسەڵاتدارێتی شواراکان هەم یاسا دانەرو هەم خۆشییان بەڕیوەبەری یاساکان دەبن.
کۆمەڵگای کوردستان، بەبێ دەسەڵاتدارێتیەکی پشت بەستوو بە ئیرادەی ئازادانەو راستەوخۆی زوربەی دانیشتوانەکەی، نە ئاییندەی سیاسی دلخوازی خەڵکی کوردستان زامن دەبێت و نە مافە فەردی و مەدەنیەکان و نە ژیانێکی تەسەل و نە ئازادی سیاسیەکان و نە خزمەتگوزاریەکان و نە بیمە کۆمەڵایەتی و تەندروستیەکان و …. فەراهەم دەبن.
خەڵکی کوردستان پێویستە لە ئێستاوە هیزەکانیان یەکگرتوو رێکخراو بکەن، و خۆیان بۆ نەبەردی راماڵینی دەسەڵاتی بزوتنەوەی کوردایەتی ئامادەبکەن و کاتی دەستپێکردنی رامالێنی سەراسەری بە نەخشەوە بخەنە دەستوری شۆرش و راپەرێنیكی حەقخوازنە، کە ئازادی و کارو خۆشگوزەرانی و دەسەڵاتی راستەوخۆی خۆیان، ژیانی ئیستاو ئایندەیان بنەخشێنێ و ببێتە ئەڵگۆیەکی دەسەڵاتدارێتی ئازادانەو مۆدێرن و بەئاراستەی هەلوەشاندنەوەی خاوەندارێتی تایبەتیدا، هەنگاوەکانی درێژەپێبداو کۆمەڵگای بێ چین و چەوساندنەوە، دابمەزرێنی و بیکاتە دیاری بۆ دنیای بێداری مۆدێرن. بێگومان دنیای ئەم سەردەمە، هیزی کریکارو زەحمەتکێشی ناوچەکەو دنیا بە هەموو توانایەکیانەوە دێنە پشت شۆرش و کۆمەڵگایەکی بەرابەرو ئازادو ئینسانی. بۆ ئەو نەبەردە دەبێ ئامادەییمان و توانای بێشوماری کۆمەڵگا، ساز بکەین و نەخشە رێگای سەرکەوتنی نیهایی، دیاری بکەین.