Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
ڤیرجینیا وولف : ئەو هەموو ساڵە ژنان خەریكی چی بوون؟!

ڤیرجینیا وولف : ئەو هەموو ساڵە ژنان خەریكی چی بوون؟!

Closed
by September 20, 2008 گشتی

 ڤیرجینیا وولف : ئەو هەموو ساڵە ژنان خەریكی چی بوون؟!
 ئا: كەژاڵ عەلا

 ڤێرجینیا وولف لەم كتێبەیدا باس لە گەڕانو پشكنینەكانى خۆى ئەكات، كە بە ناو كتێبە مێژوویەكاندا ئەنجامى داون، دەربارەى بارودۆخى ژنان كە بۆچى بەدرێژایى سەدەكانى ڕابووردوو  ژنان چ لە هۆنراوە وتنو چ لە نوسیندا هیچ جۆرە چالاكیەكیان ئەنجام نەداوە؟  ڤێرجینیا هەرچى زیاتر بەناو كتێبخانەكاندا گەڕاوەو كتێبەكانى تاوتوآ كردووە، بەڵام زۆر بەكەمى كتێبێك ئەدۆزێتەوە كە نووسەرەكەى ژن بووبێت بەڵكو كتێبەكان هەرچیەك هەیە هەمووى هەر لەلایەن پیاوانەوە دانراون تەنانەت ئەو كتێبانەى كە باسى بارودۆخى ژنانیش ئەكات! هەرچەندە ئەم بابەتە كەمیش نیە. ئەو هەر بەردەوام بەناو كتێبى زەمانى كۆندا ئەگەڕێت تا ئەگاتە كتێبى سەدەى شانزەو هەڤدەو  سەردەمى ویلیام شكسپیر، كە بە لاى ئەوەوە لەئەدەبیاتى ئینگلزدا  شكسپیر هەمان دەورى هەبووە كە فیردەوسىو حافزو مەولەوى هەیان بووە لە ئەدەبیاتى فارسیدا.   هەرچەندە ڤێرجینیا ئەنووسێت: ( ئەم مەتەڵە هەروا  بەم شێوەیە ئەمێنێتەوە.. كە بۆچى لە سەدە ڕابووردووەكاندا تەنها  ژنێكیش لە گۆڕەپانى ئەدەبیاتدا بەشدارى نەكردووە؟!  لەكاتێكدا بەوشێوەیەى كە ئاشكرایە لە هەردوو پیاو یەكێكیان توانیویەتى هۆنراوەیەك یا گۆرانیەك بنووسێتەوە.) سەرئەنجام ڤێرجینیا لەگەڕانو پشكنینەكانیدا وەڵامى ئەم مەتەڵانە ئەدۆزێتەوە.
 پاشان ڤیرجینیا لاپەڕەى تازەترین كتێبی پرۆفیسۆرێكى مێژوو هەڵئەداتەوەو لە بەشى ( بارودۆخى ژنان لەسەدەى پانزەهەمدا" ئەخوێنێتەوە كە نو,سرابوو : ( لەم سەدەیەدا لێدانى هاوسەر مافى ڕەواى هەر مێردێكە بەبێ هیچ جۆرە ئیحساسو شەرمێك. ئەم كارە لە نێوان هەموو چینە جیاوازەكانى كۆمەڵگادا لەسەرەوە تاخوارەوە، كارێكى پەسەندكراوبووە… ئەگەر بهاتایە كچێك لە شووكردن بە پیاوێك سەرپێچى بكردایە كە لەلایەن باوكیو دایكیەوە بۆى هەڵبژێردرابوو ، ئەبوایە ڕازى بوایە بەوەى كە لەماڵەوە زیندانى بكرێتو لێى بدرێت).
      پاش دووسەد ساڵ: ( هێشتا هەڵبژاردنى هاوسەر لە نێوان چینى دەوڵەمەندو چینى هەژاردا بێوێنە بوو پاش ئەوەى هەڵبژاردن ئەنجام ئەدرا، ئیتر پیاو ئەبوو بە خاوەن دەسەڵاتو گەورەى مالأ). ڤێرجینیا ئەنووسێت: ( ئەگەرچى پیاوان لەزۆر بواردا  سیمایەكى درەوشاوەیان بەخشیووە بە ژنان لەقەڵەمڕەوى گۆڕانانكاریەكانى ئەدەبیاتدا كە بەدوورودرێژى دایان رێژاوە لەسەر بارو دۆخى ژنانو بەنووسین گرنگیەكى زۆریان پێداوە ، بەڵام بەكردەوە لە ژیانى ڕاستەقینەیاندا ژنان وەك شتێكى زۆر بێ نرخ سەیر كراونو هەمیشە دەسبەسەرو لێدراو  پشت گوێخراوبوون…). 
   

ژنە رۆماننووسی بەناوبانگی ئینگلیزی ڤیرجینیا وولف (1882-1941) لە لەندەن لە دایك بووە و هەر لەمنداڵییەوە بەهۆی كتێبخانەكەی باوكیەوە كە نووسەر و رەخنەگریكی ئەدەبی بووە، خولیای خوێندنەوەو نووسین لە كەللەی داوە. مردنی دایكى كاتی ئەم تەمەنی سێ سال بووە و مردنی باوكی لە ساڵی 1904 دا كاریگەرییەكی زۆریان لە ژیانی ڤیرجینیا كردووە.  ئەو لە 1910 دا شووی كرووە لەگەڵ مێردەكەیدا دەزگایەكی چاپی بەرهەمی نووسەرە لاوەكانیان دامەزراندووە. رۆمانەكانی ڤیرجینیا وولف بریتین لە سەفەر بە دەرەوە(1915)، شەوورۆژ(1919)، ژوورەكەی جەیكۆب(1922)، خاتوو دالۆوی (1925)، بەرەو چرای دەریایی(1929)، شەپۆلەكان (1931)، ساڵەكان(1937)، لە نیوان دوو پەردەی شانۆدا(1941).
 
 ڤیرجینیا وولف لە ساڵی 1941 دا بە هۆی خەمناكی و بێزارییەوە گیرفانەكانی خۆی پڕ دەكات لە بەردو لە روبارێكدا خۆی دەخنكێنێ.

    ڤێرجینیا لەخۆى ئەپرسێت: ( نازانم بۆچى ژنان لە سەردەمى ئەلیزابێت ( سەدەى هەڤدەهەم )دا هۆنراوەیان نەوتووە! تێناگەم ئەوان چۆنى پەروەردەكراون؟ ئایا تۆبڵێت هەر فێرى خوێندن و نووسین كرابێتن؟ یاخود توانیویانە ژورێكى تایبەت بەخۆیانیان هەبووبێت؟ ئاخۆ ڕێژەى ئەوژنانە ئەبێت چەندبووبێَت كە لەپێش تەمەنى بیست ساڵیدا، منداڵیان بووە؟ بەكورتى ئاخۆ ئەوانە هەر لەسەعات هەشتى بەیانیەوە تاكو هەشتى ئێوارە بڵێیت  چیان كردبێت؟  … بەوجۆرە كەدیارە ئەوان خاوەنى هیچ پارەو پولێك نەبوون.. لەپێش ئەوەى كە گەورە بووبێتن ئەوپەڕى لە تەمەنى پانزە شانزە ساڵیدا  ئەگەر پێیان خۆشبووبێت یان نا، بێخواستى خۆیان ئەدران بەشوو. بێگومان كارێكى زۆر سەرنجڕاكێشو سەیر ئەبوو ئەگەر بێتو بهاتایە پارچەیەك لە هۆنراوەكانى شكسپیر، ژنێك بینووسیایە!)  بەهۆى ئەم  بیركردنانەوە بوو كە ڤێرجینیا وولف دەست  ئەداتە خامە بۆ نووسینى چیرۆكێك كەتیایدا خوشكێكى خەیاڵى بە ناوى ( جۆدیت) بۆ شكسپیر ئەخوڵقێنێتو ئەیگەڕێنێتەوە بۆ هەمان سەردەمو گۆمەڵگاى كە شكسپیر تییدا ژیاوەو ئینجا ئەپرسێت: (بەڕاستى چى ڕویئەدا ئەگەر بهاتایە شكسپیر خوشكێكى خاوەنبەهرەو بەتواناى هەبوایە؟).
  
  چارەنووسى خوشكە خەیاڵیەكەى شكسپیر لە چیرۆكەكەی ڤیرجینیادا
 ولیام شكسپیر لە نەوجەوانیدا فێرى دەستورى زمانو لۆژیكو لاتینى كراوە.  دواى ئەوەى ژن ئەهێنێت ئەچێت بۆ لەندەنو پەیوەندیەكى زۆرى لەگەلأ دنیاى شانۆگەریدا پەیداكردوە، بەڕادەیەكى ئەوەندە زۆر كە وایلێكردوە كە تەواوى تواناكانى خۆى لەم ڕێگەیەدا سەرف كردوەو لەپاش ماوەیەكیش مۆڵەتى چوونە ناو باڕەكانى وەرگرتووە. لەهەموو ئەم ماوەیەدا خوشكە بەتواناو لێهاتوەكەى شكسپیر(جۆدیت) هەر لەماڵەوە ماوەتەوە… ئەویش سەركەش بوو حەزى بەسەفەربوو بەناو جیهاندا. بەڵام جۆدیت نەخرایە قوتابخانەو فێرى دەستوورى زمانو لۆژیكو لاتینی نەكراوە. تەنانەت ئەو  ئەگەر جارێك كتێبێكى بگرتایە بەدەستەوەو هەر چەند لاپەڕەیەكى ئەخوێندەوە یەكسەر دایكو باوكى ئەهاتن پێیان ئەوت باشتر وایە ئیشێكى ماڵەكە ئەنجام بداتو بەخۆڕایى كاتى خۆى بە فیڕۆ نەدات بە كتێبو كاخەزەوە. هەرچەندە دایكو باوكى كەسانێكى شایستەش بوونو جۆدیتیان خۆشئەویستو نورى چاوەكانیان بوو، بەڵام لەهەمان كاتدا ئەیانزانى كە كارى ژن چیەو ئەو ئەبێت چ كارێك ئەنجام بدات.  سەرەڕاى ئەمانەش پێش ئەوەى كە تەمەنى بگاتە بیست ساڵى ، دایكو باوكى ویستیان بیدەن بەشوو، جۆدیت هاوارى كرد كە حەزى بە شووكردن نیە، لەسەر ئەم ڕستەیە لێدانێكى باشى بەدەستى باوكى خوارد. پاشان باوكى بە چاوى فرمێسكاویەوە كەوتە پاڕانەوە لە كچەكەى كە لەقسەى دەرنەچێتو ڕازى بێت بەوەى شووبكات بۆئەوەى ئابڕووى خانەوادەكایان بپارێزێت. بەڵام خوشكەكەى شكسپیر بیرى لە رێگاچارەیەك ئەكردەوە كەخۆى پێدەربازبكات لەم وەزعەى، ئاخۆ چۆنى ئەتوانىَ فەرمانى باوكى بەجێنەهێنێت؟ سەرئەنجام هات بەخەیاڵیدا كە لەشەودا هەڵبێت بەرەو لەندەن.
      جودێت هەروەكو براكەى حەزى بە هۆنراوەو عاشقى شانۆگەرى بوو. پاشان لەلەندەن سەردانى شانۆگەریەكى كردو پێى وتن كە ئەیەوێت ببێت بە ئەكتەر، بەڵام پیاوەكان پێى پێكەنینو گاڵتەیان پێكرد، پاشان پێیان وت كە هیچ ژنێك ناتوانێت ببێت بە ئەكتەر( لەشانۆى ئەوسەردەمەدا پیاوان ڕۆڵى ژنانیان ئەبینى) . سەرەنجام بەهۆى ئەوەى كە جۆدیت زۆر لاو بوو هەروەكو براكەشى چاوكاڵو ئەبرۆ كەوان بوو بەڕێوەبەرى شانۆگەریەك لاى خۆى وەریگرت. پاش ماوەیەك جۆدیت لەگەڵ منداڵێكى ئەم پیاوەدا خۆى ئەبینێتەوە…
   ڤێرجینیاوولف لەدرێژەى ئەم بابەتەیدا ئەڵێت: (چ كەسێك ئەتوانێت ئەو هەموو ڕقو ئازارەى كەلەدڵى شاعیرێكدا كەڵەكەیە و لە جەستەیەكى ژنانەدا ئەسیرو زیندانە تێبگات؟) بەم حاڵەتەوە لەشەوێكى زستانیدا خوشكە بەهرەمەندەكەى شكسپیر خۆى ئەكوژێتو لاشەكەى لە چوار ڕیانێكدا كەشوێن وەستانى پاسەكانە دفن ئەكرێت. بەلاى ڤێرجینیاوە ئەم خوشكەى شكسپیر هێندەش خەیاڵى نیە هەروەها لە چیرۆكەكەیدا ئەگاتە ئەو ئەنجامەى كە ئەڵێت: ( لەوبڕوایەدام ئەگەر بهاتایە ژنێك لەسەردەمى شكسپیردا بەئەندازەى شكسپیر بەهرەمەندبوایە ئەوا بێگومان چیرۆكێكى لەم جۆرەى لەپاش بەجێئەما). لە سەردەمى كۆندا ژنانى زاناو لێهاتویان بە بیانووی جادوگەرییەوە  ئەسوتاند.
 ئەم مەسەلەیە لاى ڤێرجینیا ڕوونو ئاشكرا بوو لەپشكنینەكانیدا، نەك تەنها چارەنووسى خوشكە خەیاڵیەكەى شكسپیرى دۆزیەوە لەسەردەمى كۆندا بەڵكوو نموونەى ژنانى ڕاستەقینەى خاوەن بەهرەو بێوێنەى لەهەمان سەدەى كە خۆشى تییدا ئەژیا دۆزیەوە. هەربۆیە بە حەماسەتەوە لەكۆتایى چیرۆكەكەیدا ئەنووسێت: (من وتم كەشكسپیر خوشكێكى خەیاڵى هەبوو، بەڵام لە ناو ژیاننامەكەی شكسپیردا بەدواییدا مەگەڕێن. چونكە ئەو زۆر لاو بوو كە مرد، هەرگیز تەنیا ووشەیەكیشى نەنووسى، ئەو لەشوێنێكدا كەئەمڕۆ پاسەكان تیایدا ئەوەستن دفن كراوە. بەڵام من واهەست ئەكەم.. ئەم شاعیرە كە هەرگیز وشەیەكیشى نەنووسیوەتەوە و كەلە چوار ڕیانێكدا دفن كراوە ، هێشتا هەر زیندوە. بەڵآ ئەوئەژى لەناو گیانى ئێوەدا، لەمندا لەزۆر ژندا كە ئێستا لێرەدا نین، چونكە ئەبێت ئەوان ئێستا  قاپەكان بشۆن یان منداڵەكانیان بخەوێنن، یا..هتد… بەڵآ ئەو زیندوە چونكە شاعیرانى مەزن هەرگیز نامرن. ئەوان هەمیشە بوونیان هەیە تەنیا  دەرفەتێكی كەمیان ئەوێت كە تێكەلأ بە گیانو دەروونى ئێمەبن. 
     لە سەدەى هەڤدەهەمدا  ژنى یەكێك لە نەجیبزادەكان ئەنووسێت: ( ژنان هەروەك شەمشەمەكوێرەو كوندەپەپوو ژیان بەسەر ئەبەنو وەكوو كرمیش ئەمرن). تازەبەتازە لەكۆتایى سەدەى هەژدەهەمدایە كە ژنان بەشێوەیەكى مامناوەندى دەست ئەكەن بەنووسین لەبابەتى نووسینەوەى یاداشتى ڕۆژانەو نامە نیگارى كە جۆرێك بوو لە ئەدەبیاتى ئەو سەردەمەو لەناو ژناندا باو بوو هاتە كایەوە.
 
     لەگەلأ ئەوەى چارەنووسى خوشكە خەیاڵیەكەى شكسپیر ئازاردەرە، بەڵام  چارەنووسى ژنان لە مێژودا ئەخاتەڕوو كەبەبآ خواستو ویستى خۆیان سەپاندویانە بەسەریاندا. پەنجاسالأ پێش بڵاوكردنەوەى كتێبى( ژورێكى تایبەت  بەخۆ) ، سۆفی تۆلیستایا ژنى نووسەرى بەناوبانگى ڕوسى (تۆلستۆى) كە ژنێكى بەتواناو خوێنەواربوو لە دەفتەرى بیرەوەریەكانیدا نووسیویەتى لەتەمەنى هەژدە ساڵیەوە چارەنووسم بریتى بووە لە:(  نزیكەى دەسالأ سكپڕبوون، سیانزە منداڵم بە دنیا هێناوە، زیاتر لە بیست سالأ شیرمداوە بە منداڵەكانم، چەندین ساڵ خەریكى نووسینەوەى بەرهەمەكانى نووسەرى گەورە تۆلستۆى بووم.) هەروەها ئەڵێت:( لەوكاتەوەى شووم كردووە تاكو ئیستا  خەونەكانم هەروەك وەهمەكانم ئەبێت چاوپۆشیان لێبكەم، لەكاتێكدا قەبوڵكردنى ئەم مەسەلەیە ئەستەمەلام). بەڵام  ئەو ئەبوایە  بەناچارى قەبوڵى بكردایە! سۆفی وەك ژنێك لە دەفتەرى بیرەوەریەكانیدا ئاماژەى بەوەداوە كە نزیكەى نیوسەدە گلیەیى لەوەزعى خۆى ئەكات. پاشان ئەڵێت:( هەروەك دەزگایەك ژیان بەڕێئەكەم، دێمودەچم، ئەخۆم، ئەنووم، خۆم ئەشۆم، ئەنووسمەوە، بەڵام هێشتا ناتوانم وەكوو مرۆڤێك ژیانێكى سەربەخۆم هەبێتو ناتوانم بخوێنمەوە، ناتوانم گوآ لە مۆسیقابگرم، ناتوانم بیربكەمەوە، بەڵآ هەمیشە ژیانم هەروابووە… هەرگیز كاتم نەبووە سەربەخۆ كارێك ئەنجام بدەم، هەرگیز نەمتوانیوە خەریكى خۆمبم).         
    
 ڤێرجینیا لە كتێبى ژورێك تایبەت بەخۆ ئەنووسێت: (چۆن بە شاعیربوون یا بەنوسەربوون لەكەسێكدا سەرهەڵئەدا كە لە جەسەدێكى  ژنانەدا زیندانى كرابێت؟ ) بەلاى ئەوەوە مرۆڤ بۆنووسینو هۆنراوە وتن پێویستى بەداهاتێكى ساڵانەو دیارى كراو هەیەو ژوورێكى تایبەت بەخۆ، واتا سەربەخۆیى ئابوورىو شوێنێكى تایبەت بەخۆ، لەكاتێكدا ئەم دووشتە پیاوان زۆر زووتر لەژنان بەدەستیان هێناوە..
 ****
 
 سەرچاوە: سایتى فارسى ویکی‌پدیا
 
 تێبینى : ئەم بابەتە لەژمارە   601 پاشكۆى ئەدەبو هونەردا بڵاو كراوەتەوە
 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.