پیاچوونهوه به ئۆرفیۆس هکهی بهختیار دا
2 – کێ ئاوڕهکهی به ئۆرفیۆس دایهوه ؟
ئۆرفیۆس سومبولی ” ڕهمزی ” داڕشتن و جێگیر بوون و پیرۆز کردنی کۆمهڵگای پێچهوانهیه . لایهنی ناکۆکی دینیۆسیس و له ههمان کاتدا ڕووت کردنهوهی ” دینیۆستس ” یشه له پهیوهندییه گیانهکییهکان ” واته پهیوهندییه ڕۆحییهکان ” . سومبولی ترازانی گیان و جهستهیه له یهکتری . سومبولی دوانهی هاوسهرێتییه . سومبولی تاکگیری و وهستانهوهیه له بهرامبهر گشتگیری و ههمهجۆری و سهربهخۆیی له خۆشهویستیدا .
کۆمهڵگای پێچهوانه ، وهك باسم کرد ، له سهردهمی ئهفسانهی ئۆرفیۆس و له پرۆسهیهکی مێژوویی وههادا که زۆر پێش ئهویش دهکهوێت ، خهریکی گهڵاڵه بوون و جێکهوتن بووه . پهیوهندییه کۆمهڵایهتییهکان و کولتوورهکان و یاسا و ڕێساکان و دامودهزگا دهسهڵاتداره زهمینییهکان و به جهماوهری کردنهوهی ئایینهکان ، وورده وورده له ناو کۆمهڵگاکاندا خهمڵاوون ” خۆیان گرتووه و تا ڕادهیهکی نزیك به شیاو له خهم ڕهخساوون ” . پرۆسهی داماڵینی تاك له دهسهڵات و ، کۆکردنهوه و به پرۆژه کردنهوهی ئهو دهسهڵاته دزراوانه و بهکارهێنانهوهی بهردهوامیانهی بۆ تاڵان کردنی ڕوو له سهری دهسهڵاتی تاکایهتییانهی تاکهکان ، بۆ یهکهم جار له مێژوودا ، کۆمهڵگای کۆیلایهتی به بوون هێناوه . کۆمهڵگای کۆیلایهتی یهکهمین کۆمهڵگای پێچهوانهی مرۆڤایهتییه . سهرهتاییترین و دڕهندهترین کۆمهڵگای به پرهنسیپ کراو و ڕێکخراوه که لهسهر بنهمای یهکانگیر بوون و جێخستن و گهشهسهندنی خاسیهته نامرۆییهکانهوه خۆی به مرۆڤایهتی ناساندووه . ئهم کۆمهڵگایه له دووتوێی چوونه پێشهوهیدا ، توندوتیژی دهکات به ئامڕازی بهڕێوهبردن و پیرۆزییهکانیش به کۆن و نوێیانهوه لۆجیکمهند دهکات و دایان دهسهپێنێت .
به سیستم بوونی دهسهڵاتداریهتی که نوێنهرایهتی و عهقڵسالاری له ههناوی خۆیدا ئۆرگهنایز دهکات ، فهرمانداریهتی کۆمهڵایهتییانهی عهقڵیش بهسهر ئارهزووهکاندا جێگیر دهکات . نامۆ بوون و دڕدۆنگی و لهیهکتر دوور کهوتنهوه و بێزاربوون ، زۆرهملێیانه دهکرێت به حاڵهتی ئاسایی نێوان عهقڵ و ئارهزووهکان . پێبهخشینی دوو دنیای جیاواز به ههردووکیان ” واته به عهقڵ و ئارهزووهکان ” ، خۆبهخۆ ئارهزووهکان دابهش دهکات بۆ ئارهزووه گیانهکییهکان ” هونهر و ئهوین و وێژه و فهلسهفه وئایین و ……هتد ” و ئارهزووه جهستهییهکان ” دڵداری و ڕابواردن و سهما و سێکس و خواردن و خواردنهوه و ……. هتد ” . لێرهوه ئیتر ههردوو زاراوهی گیانهکی و جهستهیی له سهر ئاستی ڕۆشنبیری جیهانی جێگای تایبهت به خۆیان دهگرن . له گریکداا به سومبول کردنی دینیۆسیس بۆ ئارهزووه جهستهییهکانی وهکو شهراب و سهما و پهیوهندییه سێکسییهکان ، نهك ههر جیاوازییهکانی نێوان گیان و جهسته بهرجهسته دهکهن ، بهڵکو جیاوازییهکانی نێوان عهقڵ و ئارهزووهکانیش وهکو دوو دنیای نامۆ به یهکتری جێگیر دهکهن . ئهم جێگیر کردنه ، زیندهگی بهخشینه به کۆمهڵگای پێچهوانه . بۆ ئهوهی عهقڵ بهرز بکرێتهوه پێویسته یهکهم جار له ئارهزووهکان جیابکرێتهوه . جیا کردنهوهی عهقڵ له ئارهزووهکان ، بهجیا له بهرز کردنهوهی ، لێسهندنهوهی ئهرکه سروشتییهکهیشی بوو که خزمهت کردنی بوو به ئارهزووهکان . لێشهندنهوهی ئهم ئهرکه سروشتییه له عهقڵ ، گهورهترین فاکتهربوو بۆ تاڵان کردنی ئارهزووهکان . تایبهتی کردنهوه و تاڵان کردنی ئارهزووهکانی تاکه ههموانییهکان بۆ تاکه تایبهتهکان ، له ڕێگهی جیابوونهوهی عهقڵ و ئارهزووهکانهوه نهبوایه به ئهنجام نهدهگهیشت . دابهش کردنی ئارهزووهکانیش بۆ ئارهزووه گیانهکی و جهستهییهکان و بهرز کردنهوهی ئارهزووه گیانهکییهکان بهسهر ئارهزووه جهستهییهکاندا ، فاکتهرێکی دیکهی سهرهکی بوو بۆ زهفهر بردن به تاڵان کردنی سیستیماتیکانهی ئارهزووه جهستهییهکانی تاکه ههموانییهکان .
جیابوونهوهی عهقڵ و ئارهزووهکان له یهکتری و له بنهڕهتدا ، ناگهڕێتهوه ، به تهنیا ، بۆ هاتنه ئارای کۆمهڵگای ئهفسانهیی ، بهڵکو مێژووهکهی بۆ ڕابووردوویهکی هێجگار دوور دهڕوات . ڕیشهی ئهم جیاکردنهوهیه ، ڕێك به ڕێك ، دهگهڕێتهوه بۆ سهرهتاکانی خێزانی مرۆیی . به هۆی ههبوونی تاکی تایبهتهوه که سهرۆکی خێزانه ، ئهم داسهپاندنهی عهقڵ بهسهر ئارهزووهکانی تاکه ههموانییهکاندا که به زۆریی منداڵهکان بوون ، له گۆڕێ بووه ” له ئارادا بووه ” . عهقڵی تاکی تایبهت پێش ئهوهی بهسهر ئارهزووهکانی تاکه ههموانییهکاندا داسهپابێت ، بهسهر عهقڵیاندا داسهپاوه . واته جیابوونهوهی عهقڵ له ئارهزووهکان له بنهڕهتدا که هاته ئاراوه له جیابوونهوه و ژێردهسته کردنی عهقڵی تاکه ههموانییهکانهوه بوو . ئهوه هێرشی عهقڵی تاکه تایبهتهکان بوو که عهقڵی تاکه ههموانییهکانی جیاکردهوه و کۆنترۆڵیشی کردن . له دووتوێی داگیر کردنی عهقڵی تاکه ههموانییهکانهوه نهبوایه ، ئارهزووهکانیان لهلایهن تاکی تایبهتهوه داگیر نهدهکرا .
له کۆمهڵگای ئهفسانهییدا که یهکهم کۆمهڵگای پێچهوانه بووه ، ئهم داسهپاندنهی عهقڵ بهسهر ئارهزووهکاندا ، فهرمی بوون ” ڕهسمیهت ” ی پێدراوه . گرفتی گهورهی مرۆڤایهتی لهویادایه که تا ئهمڕۆش ، ئهم به فهرمی ناسینهی فهرمانداریهتی عهقڵ بهسهر ئارهزووهکاندا ههر درێژهی ههیه . نهك ههر ئهوهنده ، بهڵکو به شێوهیهکی گشتی فهیلهسوف و بیرمهند و ڕۆشنبیرانی ههموو بواره ئهدهبی و هونهری و نووسینه جیاجیاکان ، خۆیان به دهست پیاهێنان و جوانکاری کردن و گهشهپێدانی ئهم تراژیدیایه سهرقاڵ کردووه . ههموویان له باشترین حاڵهتدا داوای ڕیفۆرمی جۆراوجۆریان بۆ کۆمهڵگای پێچهوانهی ههزاران ساڵهی مرۆڤایهتی کردووه .
” ئۆرفیۆس ” ی شهیدا به ئۆردیکا و ” ئۆرفیۆس ” ی شهیدا به لێرا ژهنین و ” ئۆرفیۆس ” ی دوورکهوته له چێژه جهستهییهکان ، ڕێك “ئۆرفیۆس ” ی کۆمهڵگای پێچهوانه و ” ئۆرفیۆس ” ی ئاخنراوه به کولتوور و کۆگهرایی و سنووربهندی و ئهخلاقچێتی و وهلانانی سروشتیی بوون . ” ئۆرفیۆس ” ی کۆمهڵگای ئهفسانهیی که دهکهوێته سهنگهر گرتنهوه له چێژه جهستهییهکان ، که دهکهوێته حاڵهتی خۆگرمۆڵه کردنهوه بهسهر شهیدا بوونی ئۆردیکا و لێرا ژهندنیهوه ، ئیتر دابڕانێك وهکو دهووترێت ، له نێوان جهسته و گیاندا دروست دهکات . ئیتر پشت له گۆڕانکارییهکان و پهرهسهندنهکان و خۆکردنهوهکان دهکات و ڕوو به ” ئۆردیکا ” و ” لێرا ” کهی ژیانی خۆی به ههردووکیان له قاڵب دهدات . ئۆرفیۆس سومبولی وهفاداری نییه وهکو کۆمهڵگای پێچهوانه گوزارشتی لێدهکات . سومبولی ڕاستهقینهی شهیدایی نییه وهکو ئهوهی که تا ئێستا پێی دهناسرێتهوه . وهفاداری و شهیدایی دوو زاراوهی سهرتاپاگیرن . دووزاراوهی ههمهلایهنهگیرن . پێشکهوتنخوازی لهو دوو زاراوهیهدا لهسهر ههموو ئاستهکانهوه دیاری دهکرێت . پێشکهوتنخوازی لهو دوو زاراوهیهدا له سۆنگهی چهندێتی و چۆنیهتی به تهنگهوه بوونی تهواوی کێشهکانی مرۆڤایهتییهوه ، بڕیاری لهسهر دهدرێت .
وهرگرتنی ئهو دوو زاراوهیه به شێوهیهکی پهتی و پراکتیك کردنی تهنیا له یهك دوو مهیداندا و دابڕانی له تهواوی مهیدانهکانی دیکه و له گهشهسهندنهکانیان ، ههڵگرانی ئهو دوو زاراوهیه دهباته خانهی دواکهوتن و خۆپهرستی و دهست گرتن به کۆمهڵگای پێچهوانهوه . من ناڵێم ئۆرفیۆس شهیدا و وهفاداری ئۆردیکا و لێرا ژهندن نهبێت ، بهڵام به قوربانیی کردنی ههموو شتێك بۆ ئهو دوو جۆره له شهیدا بوون و وهفاداری ، به مانای پشت تێکردنی گۆڕانکارییهکان و پهرهسهندنهکان و چوونهپێشهوهکانی کۆمهڵگای مرۆڤایهتی دێت . به مانای سۆراخ نهکردنی ڕاستییهکان دێت . به مانای ڕوو وهرگێڕان له بینینی کێشهکان و خۆبواردن له بیرکردنهوه بۆ چارهسهرهکان دێت . به مانای داماڵینی گشتگیری دێت لهو دوو زاراوهیه . ئۆرفیۆس ، ههرچۆنێك بیر دهکاتهوه مافی تاکایهتی خۆیهتی و کهسیش بۆی نییه ئهم مافهی لێ زهوت بکات . بهڵام وهکو چۆن ئهم مافهی به فهرمی دهناسرێت و کهس بۆی نییه لاقهی بکات ، کهسیش بۆی نییه پراکتیك کردنی ئهو مافه و به و شێوه ” ئهرفیۆس ” ییهی که ههبووه و ههیه ، بهزۆر بسوێ بهسهر خهڵکدا و کردهیی کردنهوهی بکات به ڕاستییهکی دهست لێنهدراو . ههموو کهسێك بۆی ههیه به پێشکهوتنخوازی وهیان دواکهوتنخوازی له قهڵهمی بدات ، ئهو بیرکردنهوه و به بڕیار گهیشتنانه مافی تاکایهتی ههموو کهسێكه . ئهوهی که من لێرهدا مهبهستمه و به دژی دهوهستمهوه ، تهنیا داسهپاندنیهتی .
ئۆرفیۆس بهو پهیوهست بوونه گیانهکییه قووڵهوه به ئۆردیکا ، نموونهیهکی به ههق زانینی هاوسهرگیری دوو کهسیمان بۆ بهرجهسته دهکات . ئهو هاوسهرگیرییهی که ههتاکو ئێستا گۆڕانکاریی ڕیشهیی بهسهردا نههاتووه ، دیاره له کۆمهڵگای ئهفسانهییدا ههر بهتهنیا لهناو کولتووردا نهیانهێشتووهتهوه ، بهڵکو به یاسایی کراوه و لهسهر ئاستی کۆمهڵگا به فهرمی ناسراوه . هاوسهرگیری دوانهیی بێت وهیان ههر شێوهیهکی تر به خۆیهوه بگرێت ، نیشانهی به فهرمی ناسینی خێزان و پیرۆز کردنیهتی . سهرهتای ههموو کێشهکان له کۆمهڵگادا دهگهڕێتهوه بۆ ئهم سهرچاوهیه که خێزانه . پیرۆز کردنی خێزان له کۆمهڵگای پێچهوانهدا کراوه به ئهرکی ههموان . لایهنێکی کۆنهپهرستانهی شهیدا بوونهکهی ئۆرفیۆس به ئۆردیکا ، بهنده به مهسهلهی چهسپاندنی هاوسهرگیری دوانهیی و پیرۆز کردنی خێزانهوه . ئۆرفیۆس لهم ڕووهوه ” واته له ڕووی هاوسهرگیرییهوه ” ، هاوسهرگیری دوانهیی به ڕادهیهك پیرۆز دهکات که به نهمانی ئۆردیکاش ، ئۆردیکا ههر هاوسهریهتی . تهنانهت ئاماده نابێت هاوسهرگیری لهگهڵ هیچ کچێکدا بکات ، ئهگهر کوتومت له ههموو بارهیهکهوه ههمان ئۆردیکای له دهست دهرچوو نهبێت . ئۆرفیۆس لهوه دڵنیایه که ئهمه ڕوو نادات ، بۆیه هاوسهرگیری دوانهیی به شهیدابوون و وهفایهکی پڕ به پێستی کۆمهڵگای پێچهوانهی ئهو کاتهوه پیرۆز دهکات .
ئۆرفیۆس له مهسهلهی خۆشهویستیدا و ڕێك له ڕوانگهی هاوجووت بوونیهوه لهگهڵ کۆمهڵگای پێچهوانهدا ، گشتگیری وهلا دهنێت و تاکگیری دێنێته پێشهوه . ئهم ، گشتگیری له خۆشهویستیدا ، له ههردوو مهیدانی ئهوین و چێژبردنی جهستهییدا بهلاوه دهنێت و عشقێك و تاکێکی نهگۆڕ که ئۆردیکایه دهکات به سومبولی خۆشهویستی . ئهم ، خۆشهویستی وهکو پهیوهندییهکی مرۆییانهی گیانهکی ، له ڕهوتی گهڕانی بێ پهروا و بهرفراوان و سنوور نهناسیندا نابینێت ، بهڵکو تهنیا وهکو پهیوهندییهکی داسهپاوی کولتووریانه و ئامڕازێکی کۆمهك پێکهری باری سایکۆلۆجی و داگیر کردنێکی هاودهمی و کۆمهڵایهتی و جهستهیی و خوو پێوهگرتنێکی سهروو ئاسایی دهیبینێت . ئهم ، خۆشهویستی به پهیوهست به مهزنگهرایهتی و خاوهندارێتی و کهسایهتییهکهیهوه دهیبینێت . خۆشهویستی لای ” ئۆرفیۆس ” هوه هێنده بهرتهسك دهبێتهوه که پانتاییه گهردوونییهکهی تهنیا به پانتاییهکهی نێوان خۆی و ئۆردیکا پێوانه دهکرێت . ئهو خۆشهویستییهی که ئۆرفیۆس پیادهی دهکات ، نامۆیه به خودی خۆشهویستی لهسهر ئاسته سروشتییهکهی ، بهڵام ئاشنایه به داخوازییهکانی کۆمهڵگای پێچهوانه لهو بارهیهوه . خۆشهویستی لهسهر ئاسته سروشتییهکهی ، مرۆیی بوون جهوههرهکهی پێك دههێنێت . مرۆیی بوون لێرهدا به واتای پاشکۆپێ کردنی تاك نییه بۆ گشت بهڵکو به واتای به دهست هێنانی چێژه تاکایهتییهکانه له گشت . لهم حاڵهتهدا ئیتر گشت له خزمهتی تاکدا دهبێت نهك به پێچهوانهوه . ئهگهر تاك به ههر بڕوبیانوویهکهوه بخهینه خزمهتی گشتهوه ، ئهوا تاك چهوساوه و گشت چهوسێنهر دهبێت .
ووشهی مرۆیی بوون ووشهیهکی تاکایهتی نییه ، بهڵکو ووشهیهکی کۆگهرایی سهربه سهرجهم کۆمهڵگای مرۆڤایهتییه . مهبهست له کۆگهرایی لێرهدا ، کۆگهرایی کۆمهڵگای پێچهوانه نییه که لهسهر بنهمای تاکی ” سهربهکۆ ” هوه دروست دهبێت ، بهڵکو مهبهست له کۆگهرایی لێرهدا کۆی ههموو تاکهکانی جیهانه به شێوهیهکی سهربهخۆیانه . واته مرۆیی بوون ووشهیهکه گوزارشت له سروشتی سهربهخۆیانهی مرۆڤ پهروهری سهرجهم مرۆڤهکانی کۆمهڵگای مرۆڤایهتی دهکات . که دهڵێین مرۆیی بوون جهوههری خۆشهویستییه ، یانی به دیوهکهی تریدا ، جیهان دهبێته ڕووبهری پیاده کردنی خۆشهویستی . ئا لهم حاڵهتهدایه که خۆبهستنهوه به تهنیا کهسێکهوه ، به هیچ شێوهیهك خۆشهویستییهکی ڕاستهقینه نییه . ئهوه ئهو خۆشهویستییهیه که له پێناوی پیرۆز کردنی خێزاندا و به پشتیوانی ههرچی دامودهزگا ههیه له جیهاندا ، کراوه به کولتوور و به یاسا و به ههڵوێست و کهسایهتی و به مرۆیی و ، به زۆری زۆردارهکی ، بهسهر تهواوی مرۆڤهکاندا داسهپێنراوه . ئۆرفیۆس له شهیدا بوونهکهیدا بۆ ئۆردیکا ، ئهم پهیامهی له خۆشهویستی ههتا ئێستا بۆ ههموو لایهك پێبووه و پێیه .
ئۆرفیۆس شهیدای ئۆردیکا و لێرا ژهندن و ژیانه . ئهم سیانه سهبارهت به ئهو ، ئهو سێ شتهن که ناتوانێت لێیان جیا ببێتهوه . تهوهره بهستنی ئهم سیانه به دهوری خۆویستنی ئۆرفیۆس دا ، حاڵهتێکی ئاسایی و پێداویستییهکی گرنگی چوونه پێشهوهیهتی . ئۆرفیۆس ناتوانێت واز له ئۆردیکا بێنێت ، تهنیا ئهو کاته نهبێت که ژنان بتوانن ” ئۆردیکا ” یهکی تری بدهنێ . دهست کورتی ژنان و خهمساردییان لهم بارهیهوه ، تووشی تێکچوونی دهروونی و پهرچه کرداری تۆڵهسێنانهی دهکات . ههر خودی ئهم داخوازییه ڕانهگهیهنراوهی ئۆرفیۆس له ژنان ، بهجیا لهوهی که داواکارییهکی ئهستهمه ، دژایهتییهکی سهرسهختی جیاوازییه سروشتییهکانی نێوان مرۆڤهکانیش دهکات . ئهم کۆپیگهرێتییهی که لهم داخوازییهدا ههیه ، سنووری کۆپیگهراییهکهی ” ئهفلاتوون ” یش تێدهپهڕێنێت .
ژیانه تاکایهتییهکهی ئۆرفیۆس که به توندی به دهوری خۆویستنهکهیدا تهوهرهی بهستووه ، ” ئۆردیکا ” و ” لێرا ” کهشی ههر ئاوا تهوهره پێ بهستووه . ئۆرفیۆس له پێناوی خۆیدایهتی ، ئۆردیکای ئهوهنده خۆش دهوێت . واته ئۆردیکا به پێی وهڵامدانهوهی به خۆویستنهکهی ئۆرفیۆس ، لای ئۆرفیۆس مانا پهیدا دهکات . وهڵامدانهوه به خۆویستنهکهی ، ههر له سۆز و ڕابواردن و سێکسهوه تا هاودهمی و کاری هاوبهش و کۆمهك پێکردنی ههمهلایهنهی ، دهگرێتهوه . له ڕاستیدا ، ئهوه شهیدا بوونی ئۆرفیۆس نییه به ئۆردیکا ، بهڵکو شهیدا بوونی خۆیهتی به خۆویستنهکهی . کهسێك نییه له بواری هاوسهریهتیدا ، پڕ به پڕ ، وهڵام به خۆویستنهکهی ئۆرفیۆس بداتهوه ، بۆیه مردنی ئۆردیکا دهبێته ئهو تراژیدیایهی که خۆی بۆلهبهردا ناگیرێت .
وهك درێژ کردنهوهیهك بۆ قسهکهی ئهرستؤ که دهڵێت مرۆڤ ههر به سروشت حهزی به زانینه ، له دنیای بیرکردنهوهی منیشدا ، مرۆڤ ههر به سروشت خۆویسته . ئهم خۆویستنه به هیچ شێوهیهك نهنگی نییه له مرۆڤدا ، بهڵکو بوونی مرۆڤ خۆی لهسهر ئهوه ڕاوهستاوه . خۆویستن ئهو ناوهندهیه ” ئهو سهنتهرهیه ” که ههموو ئارهزووهکانی مرۆڤی به دهوردا کۆبووهتهوه . من کهسێکی ناوهندگهرا نیم ، چونکه به فهرمی ناسینی ناوهند ، داخوازی کۆمهڵگای پێچهوانهیه بۆ ڕهوایهتیدان به هێزهکان و تاڵانییهکان . من که دهڵێم خۆویستن ناوهنده بۆ کۆبوونهوهی ئارهزووهکان ، خۆویستنی مرۆڤیش شتێك نییه له پیاده کردنی ئارهزووهکانی زیاتر . واته ئارهزووهکانی مرۆڤ لهسهر بنهمای ” سهربهخۆ بوون ” هوه نهك ” سهربهکۆ بوون ” هوه دهچنه پهیوهندییهکانی بهدیهاتنهکانیانهوه . خۆویستن تهنیا ناوێکی گشتییه بۆ گوزارشت کردن له خودێتی ئارهزووهکان بۆ مرۆڤهکه . ههموو ئارهزوویهك له خودێتی خۆیهوه که خۆدێتی مرۆڤهکهیه ” خودێتی ههموو مرۆڤێك بریتییه له خودێتی ئارهزووهکانی ” دهچێته پهیوهندی گرتنهوه لهگهڵ ئارهزووهکانی دیکهدا . داخوازی ئارهزووهکان بۆ چوونه پرۆسهی پیاده بوونهوه ، کردهیی کردنهوهی خۆویستنی مرۆڤه . ناوهندێتی بۆ خۆویستنی مرۆڤ تهنیا ناوێکه بۆ کۆبوونهوهی چوونیهکانهی ئارهزووهکان بۆ کردهیی بوونهوهی خۆیان .
ئۆرفیۆس شهیدای ئۆردیکا بووه ، بهو بڕهی که پۆزهتیڤانه وهڵامدهرهوه بووه به ئارهزووهکانی . بهو بڕهی که عهقڵی ، وێنای ئۆردیکا ی وهکو تهواوکهری خود ” مهبهست له خودی ئۆرفیۆسه ” کردووه . بهو بڕهی که ئاسۆیهکی ڕۆشنتری لهو بارهیهوه بهدی نهکردووه . بهو بڕهی که کولتوور و عهقڵیهتی باولهم مهیدانهدا کاریگهرییان لهسهر ئهو ههبووه . بهو بڕهی که گیانهکییانه ” له ناخهوه ، له قووڵاییهکانی دهروونهوه ” پهی به شایسته بوونی کۆمهڵایهتییانه و ستایش لێکردنی ههڵوێستهکهی بردووه . ئۆرفیۆس پێش ئاوڕهکه و کاتی ئاوڕهکه و دوای ئاوڕهکهش ، ههر شهیدای ئۆردیکا بووه . ههر به تهنیا گومان کردن له خواکان و گومان کردن له ئۆردیکا و گومان کردن له دڵنیایی خۆی ، ئاوڕهکهی به ئۆرفیۆس نهداوهتهوه ،، بهڵکو مهزنگهرایهتی ، خاوهنداریهتی ، ئارهزووه سێکسییهکان ، پهیوهندییه کۆمهڵایهتییهکان ” مهبهست له پهیوهندییه کۆمهڵایهتییهکانی ئۆرفیۆسه ” ، دهستهمۆ بوون به کولتوور و عهقڵیهتی باو ، ترس له ژێرکهوتن و تڕۆبوون ، سهرچڵی ، گێلیهتی کوتوپڕ ، خۆپهرستی ” به قوربانیی کردنی خۆویستنی ئهوی دی بۆ خۆویستنی خۆت ” ، زیادهڕهویی له بڕوا بوون به پێگهی هونهر و هونهرمهندیی ، ئاینده پهرستیی ، شهیدا بوون به جهماوهری بوونهوه ، به سهنتهر کردنی بهختهوهری ، دهچنه ڕیزی ئهو هۆکارانهوه که ئاوڕهکهیان به ئۆرفیۆس داوهتهوه .
چیرۆکه ئهفسانهییهکه ، بهجیا لهوهی که لهسهر ساغ کردنهوه و چهسپاندنی هاوسهرگیری دوانهیی داڕێژراوه ، کۆمهڵگای پێچهوانهشی وهکو کۆمهڵگایهکی نموونهیی و ڕاستییهکی مێژوویی ، بۆ ههموو لایهك له قهڵهم داوه . ئهوین و دڵسۆزی و بوێری و ڕیسك و وهفا ، ههرچهنده وهکو خاسیهته بنچینهییهکانی هاوسهرگیری نموونهیی که هاوسهرگیری دوانهییه لێکدهدرێتهوه ،، بهڵام دوای تایبهتی کردنهوهیان ، له توخمه بهشداربووهکانی دامهزراندنی کۆمهڵگای پێچهوانهشن . تایبهتی کردنهوهی چێژهکان و خاوهندارێتییهکان ، بۆ هاتنه دهرهوهی بهرهی تاکی تایبهت و دامهزراندنی کۆمهڵگا پێچهوانهکهی ، پێداویستییهکی مێژوویی چار ههڵنهگر بووه . تهنیا له دووتوێی تایبهتی کردنهوهوه ، دهتوانرا هێرشهکانی بهرهی تاکی تایبهت بۆ سهر بهرهی تاکی ههموانی ڕێکبخرێت .
گشتایهتی کردنهوهی ههموو شتێك ، مهترسییهکی گهورهیه بۆ سهر بهرهی تاکی تایبهت و دهستکهوتهکانی . گشتایهتی کردنهوهی سامان ، موڵك ، سێکس ، ڕابواردن ، خۆشهویستی ، ڕووتبوونهوه ، کهسایهتی ، بوێری ، سۆزبهندی ، دڵسۆزی ، ویژدان ، ئازادی ، یهکسانی و …..هتد ، وهستانهوهیه به دژی تایبهتی بوونهوهی کۆمهڵگا و سهقامگیر بوونی . ههموو شتێك له کۆمهڵگادا ، له پێشدا ، تایبهت دهکرێتهوه و دواییش لهسهر بنهمای ئهو تایبهت کردنهوانهوه ، گشتایهتییهکانی پهیوهست به مانهوهی کۆمهڵگای پێچهوانهوه دادهڕێژرێن و کردهیی دهکرێنهوه . تایبهت کردنهوه نهك ههر پێشمهرجی تاڵان کردنه ، بهڵکو کردهیی کردنهوهی خودی تاڵان کردنهکهشه . دهسهڵات که هۆکاری سهرهکی تاڵان کردنه ، پێویستی به دامهزراندنی دامودهزگا ههیه بۆ پاراستن و بهردهوام بوون و جێکهوته خستنی پرۆسهکه لهسهر ههموو ئاستهکانهوه . دامهزراندنی دامودهزگا ، ئیتر به مانای خۆ به خاوهنی گشت زانین و به مانای مل کهچ پێکردنی تاڵانکراوان و ههموو ئهوانهی تریشه که ههمیشه و به بهردهوامی له ڕیزی تاڵان کردندا دادهنرێن . گشتایهتی کردنهوه لهم حاڵهتهدا ، چوونه پێشهوهی پرۆسهکه و کۆکردنهوهی تاڵانییهکانه به پێی بهرنامهڕێژییهکانی دهسهڵات .
لهمێژه هیچ دهسهڵاتێك نایهوێت به ناوی کهمینهیهکهوه خۆی ڕابگهیهنێت . بۆ وهلانانی بهرهنگار بوونهوهی کۆمهڵانی خهڵك که بهشهکانی دیکهی بهرهی تاکی تایبهت ڕابهرایهتییان دهکهن ، خۆی به نوێنهری ههموو جهماوهر له قهڵهم دهدات . له ڕاستیدا کۆمهڵانی خهڵك یان به پێی ههبوونی مهیلیان بۆ دهسهڵاتهکه ملکهچی خۆیان ڕاگهیاندووه ، وهیان به زهبری کوشتنوبڕین ملیان پێ کهچ کردوون . واته ملکهچیی ههمیشه بهشی کۆمهڵانی خهڵك بووه . ئهو کاتانهشی که کۆمهڵانی خهڵك ، دوای ڕاپهڕین و شۆڕشهکانیان ، دهسهڵاتی خۆیان ڕادهگهیهنن ،، له ڕاستیدا ئهوه دهسهڵاتی خۆیان نییه ، بهڵکو دهسهڵاتی ئهو نوێنهرانهیه که ههڵیانبژاردوون و فهرمانڕهوایهتییان بهسهر خۆیاندا پێدهکهن . کۆمهڵانی خهڵك ههرگیز ناتوانن له کۆمهڵگای پێچهوانهدا ملکهچیی خۆیان وهلابنێن . ههتا فهرمانڕهوایهتی مابێت ، ملکهچیی ههر دهمێنێت . تهنیا چاره بۆئهوهی که ملکهچیی نهمێنێت ، ههر ئهوهیه که دهبێت فهرمانڕهوایهتی نهمێنێت .
بهجیا لهوهی که جیاوازی ههموو دهسهڵاتهکان له بوون و نهبوون ، یان کهم و زۆریی چاکسازییهکانیاندا کۆدهبێتهوه ، کۆمهڵانی خهڵکیش ههرگیز له چاکسازی زیاتر شتێکی دیکهیان داوا نهکردووه . نهك تهنیا دهسهڵات ، بهڵکو ئهوانیش ” واته کۆمهڵانی خهڵك ” ههمیشه دهستیان به مانهوهی کۆمهڵگای پێچهوانهوه گرتووه . ئهوهتانێ ” بهختیار ” یش ڕێك وهکو ڕۆشنبیران و جهماوهر و دهسهڵات ، به دهست گرتن به مانهوهی کۆمهڵگای پێچهوانهوه کاروانی نووسین و ڕهخنه و چاکسازییهکانی بهڕێدهخات .
ئهو ئاوڕهی که ئۆرفیۆس دایهوه ، ئهگهر سهقامگیر بوونی کۆمهڵگای پێچهوانهی له ههناویدا ههڵنهگرتایه ، نه مێژوو دهیدایه دهست نهوهکان و نه ” بهختیار ” یش دهیدایه دهست ئێمه . ههرچهنده ئۆرفیۆس و بهختیار ، دوو نابیناو دوو نێچیری دهستی کۆمهڵگای پێچهوانهن ، بهڵام ههردووکیشیان دوو ئامڕازی بهگهڕخراوی ههڵخراندنی خهڵکن بۆ مانهوهی کۆمهڵگایهك که ههمیشه سیستمی کۆیلایهتی جۆربهجۆر بهڕێوهی بردووه و بهڕێوهی دهبات .
بژار 2011-11-01
