دیدی یه‌ک پارچه‌یی خاکی ئێراق و یه‌ک ده‌وڵه‌تی سه‌رتاسه‌ری…
دیدی یه‌ک پارچه‌یی خاکی ئێراق و یه‌ک ده‌وڵه‌تی سه‌رتاسه‌ری
مانای پێشێلکردنی مافی پێکهاته……
کامه‌ران عه‌زیز
( کیشه له‌وه‌دا نی‌یه جیاوازی مرۆڤه‌کان زۆرن یان که‌من ، کێشه ئه‌وه‌یه که نه‌توانرێت
مافه‌کانیان بسه‌لمێنرێت .. بدرێت .. قبوڵ بکرێت ..! )
گه‌ر له ڕووی مێژوویه‌وه بگه‌ڕێینه‌وه بۆ پێکهاته‌ی کۆمه‌ڵگای ئێراق بۆمان ده‌رده‌که‌وێت که ئه‌م کۆمه‌ڵگایه خاوه‌نی چه‌ند پێکهاته‌یه‌کی جیاوازی نه‌ته‌وه‌یی و ئیتنی سه‌ره‌کی‌‌یه و هه‌ر پێکهاته‌ش له جێ ژینگه‌و شوێنی جوگرافی خۆیدا به‌رده‌وامی به‌ژیان ومانه‌وه‌و پاراستنی نه‌سڵی سروشتی خۆی داوه . وه ئه‌م پێکهاتانه له هه‌ر سات و سه‌رده‌مێکدا ململانێ‌ی شوێنی جوگرافی و کولتورو فه‌رهه‌نگ و زمان و مافی میللی و ئایینی خۆیان کردوه و قوربانیان بۆ داوه و تایبه‌تمه‌ندی پێکهاته‌ی خۆیان به سه‌ر ڕژێمه سه‌رتاسه‌ری و دیکتاتۆره‌کاندا سه‌پاندوه .
وه ڕژێمه شمولیه یه‌ک له دوای یه‌که‌کانی ئێراق که له سه‌ربنه‌مای مافی یه‌کسانی و گشتی پێکهاته‌کان و شۆڕش و ڕاپه‌ڕینی خۆڕسکی کۆمه‌ڵگای ئێراق نه‌هاتونه‌ته بون ، وه به دوور له خواستی خه‌ڵکی ئێراق و له ناکاو و له ئه‌نجامی کوده‌تایه‌کی سه‌ربازی و به ده‌ستی سیاسه‌تی ده‌وڵه‌تانی کۆڵۆنیالی هاتونه‌ته سه‌ر حوکم و ده‌سته‌ڵاتیان گرتۆته ده‌ست و ده‌وڵه‌ت و ڕژێمێکی سه‌رتاسه‌ری و تاک ڕه‌هه‌ندی و تاک سه‌رۆکی به پێشێل کردنی مافی پێکهاته‌کانی دی‌ی ئێراق پێکهێناوه . بۆیه ده‌توانین بڵێین ده‌وڵه‌تی سه‌رتاسه‌ری ئێراق ، یه‌ک پارچه‌یی خاکی ئێراق و یه‌ک په‌رچه‌می یه‌ک ئیداری و یه‌ک ده‌سته‌ڵاتی ئێراق دووربینیه‌کی باش بوه بۆ داگیرکاران و کۆڵۆنۆنیالیه‌کانی ئه‌وسای ئێراق، بۆ ئه‌وه‌ی له ڕێگای ئه‌و جۆره ڕژێمه‌وه به ئاسانی کۆنتڕۆلی ته‌واوی ئه‌و وڵاته بکه‌ن ،تا کار و بار و به‌رخوردیان ته‌نها له گه‌ڵ یه‌ک ده‌سته‌ڵات و حوکومه‌تدا یه‌کلا بکه‌نه‌وه ، تا به زۆری به‌رژه‌وه‌ندی‌یه ئابوری و سیاسی‌یه‌کانیان بگه‌ن . واته دروست بونی ڕژێمه سه‌رتاسه‌ریه‌کانی ئێراق نه‌ک نه‌یتوانیوه مافی پێکهاته‌کان به ده‌ست بهێنێت و مسۆگه‌ر بکات به‌ڵکو وه‌سیله‌یه‌کی هێریش به‌ریش بون بۆ لێ سه‌ندنه‌وه‌و بێبه‌ش کردنی پیكهاته‌کان له هه‌موو مافێکی ئابوری و سیاسی و میللی و فه‌رهه‌نگی خۆیان تا ئاستی جینۆسایدو پاکتاو کردن و سڕینه‌وه . که هه‌ر ئێستا ده‌وڵه‌تی ئێران و تورکیا و سوریا و ڕێکخراوه ئیسلامی و فاشیه‌کانی ئێراق نمونه‌یه‌کی زیندوون .
گه‌ر ئێمه زیاتر له تاک ده‌سته‌ڵات و تاک حیزبی ڕژێمی دڕنده‌ی سه‌ربازی به‌عس ده‌ست پێ بکه‌ین ئه‌وه‌مان بۆ ڕوون ده‌بێته‌وه ، که له سایه‌ی ئه‌م ڕژێمه‌دا هیچ ڕه‌هه‌ندێکی تری فکر و بزاڤی سیاسی دی نه‌ی ده‌توانی به ئاشکرا و به قانونی چالاکی بکات و خۆی به کۆمه‌ڵگا بناسێنێت ، ده‌رگای له هه‌موو بیرکردنه‌وه‌یه‌کی تاک و کۆی تری جیاوازی کۆمه‌ڵگای عێراق داخستبو ، وه به دیکتاۆری خۆی توانێبوی هه‌موو بزوتنه‌وه‌و و ره‌هه‌نده جیاوازه‌کانی ئێراق به تاکه فکرو تاکه سیاسه‌ت و تاکه سه‌رۆک و تاکه به‌رنامه‌ی ناسێۆنالێزمی عه‌ره‌بی خۆی یه‌ک ڕه‌نگ بکات و دا ببۆشێت . وه توانیبوی هه‌موو مافه تایبه‌تی و گشتیه‌کان له پێکهاته جیاواز و نه‌گونجاو به ده‌سته‌ڵاتی ، زه‌وت بکات .
وه هیچ میلله‌تێکی تر نه‌ک هه‌ر بۆی نه‌بو باسی مافی جیایی و میللی و نه‌ته‌وه‌یی و ده‌سته‌ڵاتی سه‌ربه‌خۆی خۆی بکا ، به‌ڵکو به‌رنامه‌ی داهاتوی پێش مه‌رگی ئه‌وه بوو که میلله‌تی جیاوازی دژی ده‌سته‌ڵات له ئێراقدا به ته‌واوی پاکتاو بکات و بسڕێته‌وه ، به تایبه‌ت کورد جونکه کورد له هه‌موو ڕویه‌که‌وه نامۆ بوو له‌و ده‌وڵه‌ته .
ئه‌م شێوازه شمولیه‌ی به‌عس ئێراقی کرده زیندانێکی گه‌وره بۆ پێکهاته‌کانی که ده‌بوایه هه‌موو بۆ شکاندنی ده‌رگای ئه‌و زیندانه ده‌ستیان له نێو ده‌ستی یه‌کدا بوایه ( تا ده‌ره‌وه‌ی زیندانه‌که )، وه به خواست و داوای مافی تایبه‌تی خۆیانهوه .وه ئه‌م جۆره‌ی حوکم بوه هۆی دروست بونی بێزاری و ناڕه‌زایه‌تی پێکهاته بێ به‌شه‌کانی ئیراق ، له‌هه‌ناوی ئه‌م نه‌زم و نیزامه‌دا چه‌نده‌ها گروپ و ڕێکخراو و حیزبی جیاوازی وه‌ک خۆی توندو ڕه‌ق هێنایه بون و ده‌ستیان بۆ چه‌ک و جه‌نگ برد ، دژی ئه‌م ڕژێمه تێکۆشان و خه‌باتیان کرد و خوێنیان ڕشت و قوربانیان دا ، به کورد و عه‌ره‌به‌وه به ئه‌فکاره جیاوازه‌کانه‌وه به‌کۆمۆنیست و ئیسلامیه‌وه ، هه‌ریه‌که‌شیان به مه‌هامی جیای خۆیانهوه ، بۆ نمونه عه‌ره‌به‌کانی شیعه بۆ شیعه‌یی خۆیان ، وه ڕێکخراوه ئیسلامی‌یه‌کانی تریش له چه‌شنی ئیخوان و وه‌هابیه‌کان و توندڕه‌وه‌کان بۆ ده‌سته‌ڵاتی ئایینی خۆیان و به ئایین کردنی ئێراق تێده‌کۆشان ، نه‌ک بۆ کێشه‌ی کورد ، وه بزتنه‌وه‌ی میللی کوردیش بۆ ڕزگاربون له سته‌م و چه‌وسانه‌وه‌ی نه‌ته‌وایه‌تی و جیابونه‌وه‌و ڕزگاربونیان له یه‌ک پارچه‌یی خاکی ئێراق خه‌باتیان ده‌کرد ، مه‌به‌ست بزوتنه‌وه‌و ناڕه‌زایه‌تی و قوربانی خه‌ڵکی بێ به‌ش و سه‌ربه‌خۆی کوردوستانه نه‌ک (حیزبه‌کانی کوردوستان ، چونکه ئه‌وانیش بۆ مه‌هامی تایبه‌تی و ده‌سته‌ڵاتی تایبه‌تی خۆیان تێکۆشان که ده‌سته‌ڵاتی نا عادیلانه‌ی ئه‌مڕۆیان به‌ڵگه‌یه‌کی زیندوو و ڕۆشنه ) .
به ڕوخاندنی ئه‌م ڕژیمه له‌لایه‌ن هێزی هاوپه‌یمانانی ئه‌مه‌ریکا به ئیستیفاده کردن له به‌ره‌ی سه‌ر به هاوپه‌یمانان و ناڕازی جه‌ماوه‌ر ، هه‌مووڕه‌نگه جیاوازه‌کان و ڕه‌هه‌نده جیاوازه فکری و سیاسی و مه‌زهه‌بی و میللی‌یه‌کان ده‌رکه‌وتن و هاتنه بۆشایی مه‌یدانی ده‌سته‌ڵاتی پێشو و نمایشی سیاسی خۆیان ده‌ست پێکرد ، یه‌ک بون و هاوکاری و شه‌ڕ و ئاشتی له نێوانی ئه‌م پێکهاته سیاسیه‌نه‌دا دروست بوو ، سنوره جوگرافی‌یه‌کانیش له نێوانیاندا جێگیر بو وه ده‌سته‌ڵاتی جیایی خۆیان تێدا دامه‌زراند . که‌سنوری جوگرافی عه‌ره‌ب و کورد که له مێژه‌وه دوو ناوچه‌ی جوگرافی سه‌ره‌كی جودا بون ، که جیایی .. نه‌ته‌وه‌یی.. مه‌زهه‌بی ..زمان .. کولتور.. بنه‌مای گرنگی ئه‌م دوو سنوره جۆگفرافیا مێژویی‌یه جیاوازه بون به زه‌قی دهرده‌کوه‌ێت .
که ئێستا له ژێر سایه‌ی دوو ئێداره‌ی حیزبی_ سیاسی میلیشیایی جیاواز دوو ده‌سته‌ڵاتی جیاواز ده‌ژین به‌بێ ئاوێزان بون و تێكه‌ڵ بونی ڕاسته‌وخۆی کۆمه‌ڵایه‌تی و فه‌رهه‌نگی و دینی ، که ئه‌م دوو ناوچه جوگرافیا‌یه هیچ هاو به‌شیه‌ک له نێوانیاندا نه‌بوه بێجگه له یه‌ک ده‌سته‌ڵاتی سیاسی ، یه‌ک هێزی سه‌ربازی ، یه‌ک قائیدی سه‌رکوتکه‌ر و یه‌ک ده‌وڵه‌تی سه‌پاوی هاوبه‌ش .
به کۆتایی هاتنی ئه‌م ڕژێمه هار و پاوان خواز و تاک ده‌سته‌ڵاته‌ی به‌عس و سه‌دام ، ئه‌و دیوارو چوارچێوه ترسناک و سه‌پاوه که سه‌رتاسه‌ری ئێراقی داگرتبو ڕما و له‌م هه‌ل ومه‌رجه کراوه‌دا ، میلله‌ت و پێکهاته جیاوزه‌کان ئیمکانی گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ مافه مێژوویی و سروشتیی‌یه‌کانیان په‌یداکرد و تا به ته‌واوی ڕزگاریان ببێت و به ئارامی ژیان بکه‌ن .
به‌ڵام فکر و سیاسه‌تی شمولی و موتڵه‌قی حییزبه ئیسلامی و فاشیه‌کانی عه‌ره‌ب و عه‌قڵی کورت و ته‌ماعخوازی سه‌رکرده‌ی حیزبه کوردیه‌کان بونه کۆسپ له سه‌ر دروستبونی جیایی و سه‌ربه‌خۆیی پێکهاته سه‌ره‌کیه‌کان ، جارێکی تریش به ناوی دیموکراتی و په‌رله‌مانه‌وه بۆئێراق و به ناوی وه‌حده‌ی ئێراقه‌وه نه‌یانهێشت پێکهاته‌کان به مافی مێژوویی خۆیان بگه‌ن ! وه جارێکی تریش ده‌یانه‌وێت ئه‌م وڵاته یه‌ک ڕه‌نگ و یه‌ک پارچه بکه‌نه‌وه یه‌ک ده‌سته‌ڵاتی شمولی و سه‌رتاسه‌ری تێدا پێکبهێنن ، که مافی هه‌موو پێکهاته جیاوه‌زه‌کان بکه‌نه قوربانی پاراستنی تاکه مافی ناوه‌ندی (مرکز) ئێراق و ناوه‌ندی ئێراق به پێ‌ی سروشتی پێکهاتن و چۆنیه‌تی و چه‌ندیه‌تی پێکهاتنی ، مافی پێکهاته‌کانی تری نیو ئێراق چاو لێ بکه‌ن و بپارێزن ، هه‌ر وه‌ک ئه‌مڕۆ ده‌بینن که له ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی ئێراقدا که نه‌ک هه‌ر ناوی کورد و کوردوستان به سه‌ر زاریاندا نایه‌ت ، کاریش بۆ ئه‌وه ده‌که‌ن که کورد له مافه نه‌ته‌وه‌یی‌یه‌کانی دوور بخه‌نه‌وه‌و جارێکی تریش به پاشکۆیی بیهێڵنه‌وه و بیگه‌ڕێننه‌وه بۆ ژێر په‌رچه‌می سه‌رتاسه‌ری ڕه‌شی ئێراق .
ئێستا وشه‌ی ئێراق ، کۆمه‌ڵگای ئێراق ، خاکی ئێراق ، ده‌وڵه‌تی ئێراق ، ده‌سته‌ڵات له ئێراق ، له ژێر پرسیاردایه ؟ خه‌ریکه دابه‌ش بونه‌کانی جێگیر ببێت و ئێراق بگه‌ڕێته‌وه بۆ سروشتی پێکهاته‌ی خۆی گه‌رهێزه شمولیه‌خوازه‌کان و دیکتاتۆره‌کان و وڵاتانی ده‌ره‌وه و دراوسێکانی واز بهێنن .
له ئێستاشدا گه‌ر ڕاپرسی گشتی بکرێت هیچ پێکهاته‌یه‌کیان نایه‌نه‌وێت تێکه‌ڵ به یه‌ک بن …! گه‌ر هه‌ر هێزێک له ئێستادا بیه‌وێت ئه‌م پێکهاتانه بکاته یه‌ک و حوکومه‌ت و ده‌سته‌ڵاتی هاوبه‌شیان بۆ دروست بکات ، یان هه‌ر هێزێک مافی جیایی و سه‌ربه‌خۆیی بۆ هه‌ر پێکهاته‌یه‌ک نه‌سه‌لمێنێت ئه‌وا ده‌بێت ڕێگای سه‌رکوت و دیکتاتۆری و سڕینه‌وه بگرێته به‌ر ، په‌نا بردنیش بۆ ئه‌م ڕێگایه مانای دروست بونی شه‌ڕ و جه‌نگ( شه‌ڕ و جه‌نگی ناوخۆیی نا ) به‌ڵکو شه‌ڕی بێ ماف کردن و به ده‌ستهێنانی ماف و سه‌لماندنی مافی جیایی .
که‌واته بۆ ئه‌وه‌ی شه‌ڕ و کێشه له نێو پێکهاته‌کان کۆتا بکرێت و ئارامی بێته بون ده‌بێت مافه جوگرافی و ئابوری و سیاسی و فه‌رهه‌نگیه‌کان بۆ پێکهاته‌کان بگه‌ڕینرێته‌وه و له ئێستادا دیدو بڕوای یه‌ک ده‌وڵه‌تی سه‌رتاسه‌ری و یه‌ک پارچه‌یی و یکگرویی خاکی ئێراق له بیر بکرێت و هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه ..!
به‌هۆی ئه‌و بارودۆخه‌ی که له کوردستان هاتۆته پێشه‌وه ،به‌باشم زانی سه‌رله نوێ ئه‌م وتاره بڵاو بکه‌مه‌وه…
24.07.2007
