چۆن نه‌ته‌وه‌یی بوون ده‌سه‌لمێنین
ئیستاتیکیه‌ت و خه‌ره‌کتیری ئه‌م فه‌لسه‌فه‌یه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ هه‌ناوو سۆزو ژوره داخراوه‌کانی مێشك که هه‌وڵی ده‌ربڕینی ئه‌و ئاکاره به ویژدانه ده‌کات ، ئارگومێنتی ئه‌و سنوره دیاریکراوه له جه‌مسه‌رو بوونی مرۆڤدا ده‌رده‌که‌وون که لایه‌نگری هاوکێشه‌یه‌کی زۆر سه‌خت ده‌کات له که له فه‌لسه‌فه‌یه‌کی چاره‌نووسی ده‌ڕوانێت که له دۆگما بوونی هه‌سته‌وه یه‌کگرتنه‌وه‌یه‌ك به یه‌کیان ده‌گه‌یه‌نێت ، ئه‌ویش فه‌لسه‌فه‌ی ئه‌زموونگه‌ریه که فاکتی ئه‌و په‌یوه‌ندیه ده‌کاته زنجیره‌یه‌ك له نێوانی خودو باوه‌ڕو نیشتمان ، ئه‌مه باوه‌ڕێکی فاتالیزمیه له چێژ وه‌رگرتن له‌و هه‌سته‌ی که هه‌یه له نێوانی تۆو واقیع و نه‌فیدا ، به داکوتینی ئه‌م میکانیزمیه‌ته هیومه‌نیزمێك له نێوان کۆمه‌ڵگای هاوسه‌ردا درووست ده‌بن که دوورن له خه‌یاڵ و فه‌نتازیه‌ته‌وه ، ئه‌م تابلۆ هه‌ست هه‌ڵگره ئایدیایه‌کی کوتوپڕ نییه ، به‌ڵکو زه‌ینیه ، لۆژیکی سه‌پاندنی نه‌ته‌وه‌یی خوازیار ده‌کات وه‌ك وه‌همێکی ئه‌زه‌لی ، هه‌ندێك ده‌ربڕینی دژوێژی هه‌یه که له هه‌ستی هه‌ندێك که‌سانی سیاسی و ڕوناکبیره‌وه ده‌رده‌چن ، که ڕووکه‌ش وا ده‌ڵیت که ده‌یه‌وێت نه‌ته‌وه‌یی بوونی خۆی بانگهێش بکات به‌ڵام له ڕه‌چه‌ڵه‌کدا وه‌ك تروسکه‌ی چرایه‌ک وایه که هێنده کزه هیچ مانایه‌ك نابه‌خشێت ، بۆ نموونه به‌ختیار عه‌لی و مه‌ریوان و گروپه‌که‌یان که من وه‌کو ئه‌و لێوه ده‌یانبینم که کاسه ده‌لێسنه‌وه هه‌م له پێناوی ژیان هه‌م له پێناوی ….. ڕیالیزمیه‌تی ئه‌م په‌رستگایه که میحوه‌ری ڕیفلێکتدانه‌وه‌ی هه‌موو بۆچوونه جیا جیاکانه و هه‌رگیز خۆی نه‌کردۆته زینی هیچ ووڵاخێك ،ئه‌م هزره ده‌بێت له ناو گه‌له‌وه ڕه‌نگدانه‌وه بدات و سه‌رکرده‌یش ده‌بێت پابه‌ندی ئه‌و ستراتیجیه‌ته بێت که ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی ده‌پارێزێت ، به پیچه‌وانه‌وه له ده‌ستدان و په‌رته‌وازه بوونی لێده‌که‌وێته‌وه ، که‌واته له‌وه تێده‌گه‌ین که نه‌ته‌وه شتێکه له گه‌ڵ هه‌ست و ڕۆحدا تێکه‌ڵن ،تێزی درووستی ویست … یه‌ك مانای هه‌یه ئه‌بسلوتیزم واتا له دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌ییدا مه‌رج له سه‌ر باوه‌ڕی نه‌ته‌وه‌یی دانانرێت ، ئه‌وه یه‌ك مانای هه‌یه‌و هیچی کورد و کوردستان کوردستان و کورد ، مه‌لا مسته‌فا بارزانی به‌م ئاواته‌وه بووه ، به‌ڵام ئه‌وانه‌ی دوای ئه‌و ناتوانن به‌یه‌نجامی بگه‌یه‌نن ، چونکه سامانێك ڕیفلیکشنی ئه‌و کاروکاردانه‌وه‌یه ده‌کات ، له‌سه‌رو ئه‌وه‌یشه‌وه ئه‌نارشیزمه‌کانی ناوخۆو ده‌ره‌وه ، ناهێڵن هاوسه‌نگیه‌ك ماناو پانتایی خۆی بکاته‌وه ، به‌ڵام ئه‌وه‌یش ده‌زانم که ده‌سته‌اتی زلهێزی هه‌ر هه‌رێمێك ده‌توانێت ئه‌و سه‌لماندنه بکات ئه‌گه‌ر به خوازیاری بێت ، که‌واته پاوه‌ر ده‌توانێت باڵانس بخاته ناو ناوچه‌که‌و ئه‌و کاره ئه‌نجام بدات ، به‌ڵام له زۆر ڕووداوی زه‌ق که ڕویان داوون ده‌بێت دوور بکه‌ونه‌وه و ڕه‌گه‌زنامه‌ی خۆی بناسێت ئه‌وه‌ی من بزانم کورد تاوه‌کو ئیمڕۆ کورد ڕه‌گه‌زنامه‌ی خۆی ناناسێت چونکه ده‌ستوره ئیداریه‌که هاووڵاتی بوونی خۆی نازانێت ، یاساکان به یه‌کتری پێده‌که‌نن ، په‌رله‌مان یاری کۆنکه‌ن به میلله‌ت ده‌کات ، یاساکان به هه‌للور بللور مه‌زه‌نده ده‌که‌ن و کاریشی پێناکه‌ن چونکه به بێ حکومه‌تی مه‌رکه‌زی هیچ شه‌رعیه‌تێکیان نییه یاساکان بسه‌پێنن ، که‌واته ڕوونتر بڵێین کورد نه‌یتوانیوه دیپلۆماسیه‌تی خۆی بسه‌لمێنێت ، ئه‌وه‌ی که ئێستا هه‌یه دیپلۆماسیه‌تی به‌رژه‌وه‌ندیداری نێوان که‌سێك بۆ که‌سێک یان حیزبێك له‌گه‌ڵ که‌سێك یان حیزبێکی چی ده‌ره‌کی یان ناوه‌کی … که‌واته ئه‌م دیپلۆماسیه‌ته له‌سه‌ر بنچینه‌کانی نه‌ته‌وه‌یی نه‌کراوون ، من عه‌ره‌ب به فاشیزم ده‌زانم و ئه‌گه‌ر خۆیشم به نه‌ته‌وه‌یی بزانم هه‌رگیز ئاماده نیم ده‌ست بخه‌مه نێو ده‌ستیه‌وه که ببمه برای ، چونکه ئێمه سێ برای دیمان هه‌ن که لێکیان دوور خستوینه‌ته‌وه ، ئه‌وانه برامانن نه‌ك عه‌ره‌ب و تورك و فارس ، ئه‌وه‌ی من ده‌یبینم له‌م کاته‌دا کورد کارمه‌ندێکی ئۆفیشیاڵیه له‌به‌ر ده‌م حکومه‌تی عێراقداو هیچی دی ، چونکه کورد هه‌وڵده‌دات ئایدیۆلۆژیانه بیر بکاته‌وه ، به‌ڵام عه‌ره‌ب هه‌میشه دینی و ڕه‌گه‌زپه‌رستیانه بیر ده‌کاته‌وه ، به‌ڵگه‌م هه‌یه که کورد تاوه‌کو ئیمڕۆ ڕه‌وای یاسایی نییه legitimacy یان وه‌کو که‌سێکی سیاسی لێبڕاڵ ناتوانێت بچێته ناو په‌رله‌مانی عێراق ، که‌واته عێراق سیستمی زاڵی به‌سه‌ر کوردا سه‌پاندووه ، هه‌روه‌ك ئێمه ئۆپزسیۆنمان هه‌یه به‌رامبه‌ر به خۆمان به‌ڵام به‌رامبه‌ر به به‌غدا نیمانه چونکه هه‌میشه کورد نۆکه‌ریه‌که‌ی پێخۆشتره ، ده‌بێ ئێمه پرۆسه‌ی سیاسیمان هه‌بێت political process تاوه‌کو له شێوه‌ی ئیداری تێبگه‌ین تاوه‌کو شێوه‌ی ڕیفراندۆمه‌کان بتوانن به هاوسه‌نگی بچن به ڕێوه و ته‌کنیکی بنه‌مای به‌ڕێوه‌چوونی پێسه‌یی و سیاسی هه‌مه‌ئاهه‌نگی درووست بکه‌ن ، نابێت هه‌رگیزیش ڕێگه بده‌ین ده‌سته‌ڵاتی تاکی مه‌یسه‌رزامنی خۆی بکات ، هه‌ر بۆ نموونه ئه‌گه‌ر تیۆکراتی توانیان جێگه‌ی خۆیان به شێوه‌ی تۆکمه‌و کۆنکریتی کرده‌وه ئه‌وا زۆر له‌و شتانه‌ی که ئیمڕۆ بوونه‌ته ترسێکی گه‌وره له‌سه‌ر کورد ، گه‌وره تر ده‌بن .. ڕێژه‌ی بێکاری ڕوو له زیادبوونێکی فراوان ده‌که‌ن ، مه‌به‌ستم له‌وه‌یه که تۆتالیتاریزم نابێ سه‌رکه‌وتن به ده‌ست بێنێت مافه‌کانی ڤێتۆ ئه‌و نرخه‌یان نامێنێت ، شه‌ڕانگێزی پشته ملی یه‌کتر ده‌گرن و ناتوانین داکۆکی له خۆمان بکه‌ین به‌و واتایه‌یش ده‌بێت سنوری جوگرافی حیزبه‌کان مه‌زنده‌یی بن و له ژێر چاودێریدا بن ، له به‌ر ده‌ست تێکه‌ڵکردنی دراوسێی ناحه‌زو بێگانه ، لێره‌وه مانشێتی هه‌موو قه‌یرانه‌کان ده‌بزوێن ، ئه‌م هه‌ڵانه زیاتر له‌وه‌دا خۆیان ده‌بیننه‌وه که کورد خاوه‌نی بانکێکی پلیرۆفۆری نێییه ، ڕوونتر بڵێین سه‌نته‌ری کۆکردنه‌وه‌ی زانیاریه‌کان ، ئه‌مه ڕاسته هه‌ر حیزبه‌و به هه‌موو توانای خۆی زانیاری کۆده‌کاته‌وه ، به‌ڵام ئه‌وه کۆکردنه‌وه‌یه‌ی من باسی لیوه ده‌که‌م مه‌به‌ست له پاراستنی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌ییه ، به‌ڵام حیزبیه‌که پارێزگاری به ته‌نها له حیزبێك ده‌کات ، هاوکات ئه‌و شته‌ی زیانی نه‌بوو بۆ حیزبه‌که‌ی خۆی هێنده گوێی پێنادات و به دواداچوونیشی ناکات ، یان ژۆرنالیستێك به بێ ئه‌وه‌ی بیر له فه‌زای سیاسی بکاته‌وه به چه‌کوشێکه‌وه ده‌که‌وێته‌و سه‌روگوێلاکی ئه‌وه‌ی خۆی باوه‌ڕی پێی هه‌یه ، نووسینه‌کان هێنده لۆژیكی نین و مه‌به‌ستێکی گرنگ له خۆ ناگرن و هه‌وڵی کورتاژ کردن ده‌ده‌ن ، هۆکاری ئه‌م نه‌هامه‌تییه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ به‌شێکی ئه‌و ئه‌ریستۆکراتیه‌ی که له که‌سایه‌تی سیاسی کوردا ده‌یبینین ئه‌وان له ڕاژه به‌ده‌ر که‌ڵێژی به‌کار دێنن له نێوه‌ندی کۆمه‌ڵگای کورددا ، ئه‌وان پییان وایه کورد ئه‌و کورده‌یه که هه‌ر سه‌ما بکات و چه‌پڵه لێبدات به بۆچوونی من ئه‌وان هه‌ڵه‌ن ، چونکه له کوردستاندا ئه‌وه‌ی زۆر منداڵه له‌وه ده‌گات که سه‌رۆکێ ده‌دوێت باسی چی ده‌کات ، ده‌بێت له‌وه‌یش بگه‌ن که مافی سیڤیل هه‌یه و ده‌نگه‌کانیش ده‌توانن خۆیان نهاوێژنه نیوه‌ندی ئه‌و به‌شه‌ی که پێویستیه‌تی ، به‌و شێوه‌یه بیر نه‌که‌نه‌وه که کۆمه‌ڵگای کوردی گێتۆن واتا بێده‌ره‌تانن ، به پێچه‌وانه‌وه ئه‌و خه‌ڵکه هه‌ر مۆڕاڵن و دورن له هزری پڕوپوچه‌وه ، له‌به‌ر ئه‌وه حکومه‌تی ده‌سته‌ڵاتدار پێویستی به نۆرمێکی ستاندارد هه‌یه بۆ خۆ ڕزگار کردنی له ڕاسیزمیه‌ت ده‌رباز بێت … به‌م شیوه‌یه ده‌توانین ڕادیکاڵیانه هه‌نگاوه‌کانمان بنێین و هێژایی که‌سایه‌تی نه‌هێنینه خوارێ و پشتگیری له سۆسایه‌تی خۆمان بکه‌ین به شیوه زوبانێکی تایبه‌ت special language ئه‌وکاته ڕه‌وتی کۆمه‌ڵایه‌تی کڵێشه‌ی پێگه‌یه‌ك ده‌نه‌خشێنێت و سیمبۆڵی تیورێکی نوێ سه‌رهه‌ڵده‌دات ، هاوکات به پیاده‌کردنی ئه‌م شیکاره ده‌توانین بیسه‌لمێنین که ووڵاته‌که‌مان خۆشده‌وێت و به خۆشمان بڵیین نه‌ته‌وه‌یی ، ئه‌وه‌ی له‌سه‌ره‌وه باسمان کردن ڕاسته‌وخۆ دژ به هه‌موو ڕه‌فتاره‌کانی ئیمڕۆی کوردن له زۆربه‌ی لایه‌نه‌کانه‌وه ، هیوادارم توانیبێتم ووشه‌یه‌ك سوودم به ئێوه‌ی به‌ڕێز گه‌یاندبێت .
هوشیار جاف
که‌نه‌دا
Jaff69@hotmail.com
