Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
سەرنجێك لەبارەی میدیای دیجیتالیو ئاوابوونی روَژنامەی كاغەزدا

سەرنجێك لەبارەی میدیای دیجیتالیو ئاوابوونی روَژنامەی كاغەزدا

Closed
by August 9, 2008 گشتی

 سەرنجێك لەبارەی میدیای دیجیتالیو ئاوابوونی روَژنامەی كاغەزدا……
..زوبێر رەسول

 گومانی تێدا نیە لەم چەند ساڵەی دواییدا، یاخود وردتر بڵێین لە كوَتاییەكانی سەدەی بیستەمو سەرەتاكانی سەرهەڵدانی سیستمی نوێی جیهانیو ئاوابوونی بەرەی سوَسیالیزمو، دەركەوتنی رەهەندی تاك جەمسەری هەژمونی ئەمەریكاو دونیای سەرمایەداری، بەتایبەت كاتێك ڵیبڕالیزمو دیدگا ڵیبرالیەكان باڵ دەكێشن بەسەر زوَربەی هەرەزوَری پانتاییەكانی دونیای سەرمایەداریدا، لەم سوَنگەیەوە دەتوانین سەرنجێك بەدیبكەین ئەویش ئەوەیە كەجیهان لەگەشەو داهێنانێكی خێراو شوَرشێكی بێسنوری تەكنوَلوَژیاو وەدەستهێنانی زانیاریێكی لەڕادەبەدەر دایە، لەگشت كایەكانی زانستو بوارەكانی ژیانی مروَڤو سروشتدا، بەتایبەت كاتێك سەرنج دەدەین لەو داهێنانو وەرچەرخانە زەبەلاحانەدا كە لەماوەی كەمتر لەنیو سەدەدا رویان داوە، ئەگەر بەراوردی بكەین بەقەد قەبارەی هەموو ئەو داهێنانو ئەفراندنانە دەبێت كەمروَڤ لەدەیەها هەزار ساڵی رابردودا بەدەستی هێناوە. ئەو بارودوَخە خێراو ناسنوردارە كەشێكی تازەو نوێی هێناوەتە ئاراوە كە لەڕوانگەی زوَربەی توێژەرو بیرمەندەكانی بواری دیراسەكردنی زانستی ئایندەناسی – Futurism بە سەردەمی كوَتاییەكان( عێر النهایات) ناودەبرێت. هەر لە چەمكو زاراوەكانی كوَتایی مێژوو كوَتایی ئایدوّلوَژیاو كوَتایی ناوەروَكو كوَتایی ئەدەبو شیعرەوە بگرە تا دەگاتە كوَتایی نوسراو روَژنامەی كاغەز، كەسەرتاپای شارستانێتی مروَڤایەتی ئەو پێشكەوتنانەی كەئێستاش وەدەست هاتوون بەرهەمی ئەو نوسینو نوسراوە مێژووییانەن كەبەمیرات بوَ تەوای كولتوری مروَڤایەتی ماونەتەوە، بەتایبەت لەساتەوەختی ئێستاماندا كە دونیای دیجیتالی هەر لە ئینتەرنێتو موَبایلو تلفزیونو میدیاو گەیاندن، بەگشت بوارەكانیەوە بگرە تا دەگاتە روَژنامەی دیجیتالی، كە لەسەتاوەختی ئێستادا زوَربەی لایەنەكانی راگەیاندنو رێكلامو خوێندنەوە پێكدێنێت ، ئەمەش وای كردووە بەشێكی زوَری خوێنەران لەماوەیەكی كەمدا كەخوێنەری روَژنامەی كاغەزو كلاسیك بوون لەجیهاندا، ئەم جوَرە خوێندنەوەی جێبهێڵنو رووبكەنە خوێندنەوەی زوَربەی روَژنامەو رێكلامو هەواڵەكان لەئینتەرنێتو تلفزیوَنەوە، كە دیزاینە تەلیسم ئامیزو وێنەو جولاوەكانی زوَر سەرنجڕاكێشتربن لەو روَژنامە كاغەزیانەی كەمروَڤ لەساتەوەختی نەبوونی ئەم هوَكارانەدا هوَگریان بوو، بوَیە لەپەرواێزی ئەو سەركەوتنو مەترسییانەی كە هوَكارە تەكنەلوَژیە نوێكانی راگەیاندن و ماسمیدیاكان دەیخەنە سەر مانەوەی روَژنامەی كلاسیكو نووسراو. بوَیە لەم ساڵدا لە ووڵاتی سویدو لە شاری گوتێنبرگ كوَنگرەیەك بوَ ئەم مەبەستە رێكخرا بە بەشداری كەسانی شارەزاو بەرپرسو كوَمپانیاو سەرنوسەرەكانی بوارەی روَژنامەگەری نووسراو كە 130 وڵات لەجیهاندا بەشداربوون تییادا، لەژێر بانگەوازو چاودێریكردنی یەكێتی جیهانی بوَ روَژنامە كە بە (wan) ناسراوە بەمەبەستی چوَنێتی روبەڕووبونەوەو بەرپەرچدانەوەی ئەو مەترسیو دەرهاویشتە تەكنەلوَژیانەی كەشوَرشی زانیاریەكانو جیهانی دیجیتالی هێناویەتیە ئاراوە، هەرچەندە ئاماژەو تێبینیەكانی ئەم كوَنگرە جیهانیە بەتەواوی بەرەو ئەو ئاراستەیە نەبوون كە جیهانی روَژنامەی نوسراو خەریكە بەرەو لەناوچوون دەچێت، بەڵام زوَرێك لە توێژەران تێبینی ئەویان كرد كەئەو هەژموونەی كە ئەنتەرنێتو هوَكارەكانی تری راگەیاندن، بەتایبەتیش تلفزیون دەیگرێتەخوَ خەتەرێكی كاریگەر دەبن لەئاییندەیێكی نزیكدا ئەگەر روَژنامە نووسراوەكان نەتوانن جوَریك لەتەواوكاری هاوتابوون لەگەڵ رەوتی میدیای دیجیتالی پەیرەو بكەن بەئاراستەی ئەو گوَڕانكارییانەی كەڕوبەڕووی ژیانی روَژنامەگەری نوسراو دەبنەوە، چونكە بەشێكی هەرە زوَری ئەو سەرماییەی كەروَژنامە نووسراوەكان بەدەستیان دەهێنا لەرێگای رێكلام بانگەوازیكردن بوو بوَ ئەو كاڵاو كوَمپانیا دەوڵەمەندانەی كەتەواوی جموجوَڵەكانی بازاریان موَنوَپوَڵكردووە. كەچی ئێستا ئەم بوارە لەرێگای ئینترنێتو تلفزیوَندا زوَر كاریگەرترو خێراترو هەرزانتر سەرەنجڕاكێشتریش لە رێگای میدیای ئەلیكتڕوَنیەوە ئەنجام دەدرێت، تا ئاستێك كەبەرزی بازاری رێكلام كردن لەرێگای ئینتەرنێتەوە لە بەریتانیا بە رێژەی لە 50% لەماوەی سالێكدا ( 2004- 2005) زیادی كردووە، كەئەمەش ئاماژەیێكی گەورەیە بەرەو گەشەسەندنی هەژموونی ئینتەرنێت لەبواری راگەیاندندا. ئەمە جگە لەوەی كەهەر لەوماوەیەدا لەئامارێكدا كە لە پاریس ئەنجامدراوە لەلایەن دەزگای routers) (zagbi و مونتەدای سەرنووسەرانی جیهانی كەبارەگاكەی لەپاریسە بەبەشداری 704 سەرنووسەرو نوسیارانی روَژنامە دیارەكانی جیهان واپێشبینی كرا كە لەوانەیە 44% خەلك لەماوەی 10سالی داهاتوودا لەئینتەرنێتەوە بەدوای هەواڵدا بگەرێن، ئەمە لەكاتێكدابوو كەپێشتر دوو ئەوەندەی ئەم رێژەیە بەپەروَشەوە لەڕوپەڕی روَژنامەدا چاوەرێی هەواڵو رێكلامكردنو خوێندنەوە بوون. 
 ئەوەی جێگای نائومێدیە ئەو هێرشو گەشەسەندنەی كەبەرێوەیە هەر بەتەنیا لەیەك جەمسەرەوە نیە بەڵكو زوَربەی هوَكارەكانی تەكنوَلوَژیای گەیاندن خەریكە بەشێك لەئەركەكانی روَژنامە داگیردەكەن، هەر بوَنموونە بەپێی دەزگای (ئنفوَرما) بوَ توێژینەوە لە بەریتانیا داهاتی ریكلامو راگەیاندنەكان لەرێگای موَبایلەوە ئەم ساڵ بریتی بووە لە 1,7 ملیار دوَلار لەسەر ئاستی جیهانی كەلەوانەیە ئەم ریژیەیە بوَ ساڵی 2011 بگاتە 12,1 ملیار دوَلار  ئەمە لەكاتێكدایە كە بەكارهێنەرانی موَبایل دەگاتە 3،3 ملیار بەكارهێنەر لەئێستادا كەدەكاتە نیوەی دانیشتوانی جیهان .
 بوَیە ئەگەر بەراوردێكی ژمارەیانە بوَ هەریەكە لەداهاتەكانی راگەیاندنی دیجیتالی و موَبایلو داهاتەكانی روَژنامە ئەنجام بدەین، دەبینین كەداهاتەكانی راگەیاندنی دیجیتالی و موَبایل بریتیە لە 154 ملیار دوَلار بوَ سالی 2011 ئەمە لەكاتێكدایە، كە داهاتی روَژنامەگەری لەهەمان ساڵدا لەوانەیە بگاتە 133 ملیار دولار، ئەمەش ئەوە ئاشكرا دەكات كەداهاتی روَژنامە لەپاشەكشێكردنێكی بەردەوام دایە، بەتایبەت لەڕوی رێكلامەوە كەتلفزیوَن بەشی شێری بەردەكەوێت رێژەكەی بوَ 35% لەبازاری رێكلامكردنی جیهاندا بەرزبوَتەوە . ئەم هەژموونە تەكنەلوَژیایە بەپێی ئامارەكان وای كرد كە ساڵی پار دابەشكردنو رێكلام كردن لەرێگای روَژنامەی تەقلیدیەوە دابەزێت بەرێژەی 3% لە وڵاتە یەگرتوەكانی ئەمریكادا لە ئەوروپاش بەرێژەی 1,9 %.
 كەچی لەگەڵ ئەو هەموو ئامارو پێشبینیە نائومێدبەخشانەی كە لەسەر ئاییندەی روَژنامەی كلاسیكیدا خرانە روو، لەگەڵ ئەمەشدا بەشێك لەپیشەگەرو توێژەرانی بواری روَژنامەگەری لەو باوەڕەدان كە هێشتا كاتەكە زوَر زووە كە ئێمە بڕیاری پێشوەختە بدەین لەسەر ئاییندەی مانەوەی روَژنامەی كاغەزو نوسراودا.چونكە یەكێتی روَژنامەگەری جیهانی بەپێی نوێترین ئامارەكانی ساڵی 2007 ئاشكرای كردووە كەبەرهەم هێنانو دابەشكردنی روَژنامە تا ئێستاش لەبارودوخێكی باشدایە و بەرێژەی 2,5 بەرزبوَتەوە لە ساڵی 2007 . نەك ئەوە بەڵكو خوێنەرانی روَژنامە لەهەمان ساڵدا گەیشتوَتە 1,7 ملیار خوێنەری روَژانە لەجیهاندا، لەهەمان كاتدا ئاماژەشی بەوەدا كەبەرهەمهێنانی رێكلام كردن لەروَژنامەدا لەوانەیە بەرێژەی 17% بەرزبێتەوە لەماوەی پینج ساڵی داهاتوودا.  
  چونكە تا ئێستاش روَژنامەی كاغەز رێژەیێكی یەكجار زوَری خوێنەری هەیە لەسەرتانسەری جیهاندا، ئەمە جگە لەوەی تا ئێستاش ئەو نەشئەو تام چێژەی مروَڤ لەروَژنامەی كاغەزی وەردەگرێت زوَر جیاوازە لەوەی كەتوَ لەبەردەم شاشەیێكی ساردو سڕی ئینتەرنێت یا تلفیزیوَندا دابنیشێت، كەچی تائێستاش بوَ خوَم ئەو چێژەی لەجگەرە یاقاوەیەكدا كەبەدیار خوێندنەوەی روَژنامەیێكی كاغەزیدا دەستم دەكەوێتو ئەو زانیاریانەی كەبوَماوەیێكی درێژدا لام دەمێننەوە هەرگیز ئەم چێژە نابینم لەخوێندنەوەی بابەتێكی ئەلیكتروَنیدا، ئەم سەرەڕای ئەوەی خوێندنەوەی بەردەم شاشە بەپێی زوَریك لەسەرچاوەو زانیارە پزیشكیەكان بەدەرنیە لە كوَمەڵێك كێشەی تەندروستی، بەڵام لەهەمان كاتیشدا كەسمان ناتوانیین نكوَلی لەو شوَرشە پڕ زانیاریو گەنجینە مەعریفیە بكەین كە لەرێگای ئەلیكتروَنیات و دونیای دیجیتالیدا پێشكەش بەمروَڤایەتی دەكرێت، كە پێشبینی دەكرێت ئەنجامەكەی دەبارتەقای ئەو زانیاریە كلاسیكیانە بێت كەمروَڤایەتی لەسەردەمانێكدا بەپڕشنگدارترین شوَرشی مێژووی دەزانی، با رەهابینانەو عاریفانە حوكم لەسەر ئاییندەی ئەو وەرچەرخانە نەدەینو چاوەرێبین لەئاییندەیێكی نزیكدا كات سەركەوتنو پێشبركێی یەكێكمان بوَدیاری بكات، بەڵام ئەمە هەرگیزبەو مانایە نیە ئەو ژانرەی كەسەردەكەوێت باشتربێت لەو ژانرەی روو لەپاشەكشێكردنە، چونكە شەپوَڵەكانی جیهانی موَدێڕنو دونیای گڵوباڵ ئەو یاسا گەردونیەیان تێكشكاند كەسەردەمانێك بوو بیرمەندو فەیلەسوفەكان لافی راستیگەریان بوَلێدەداو دەیان ووت مانەوە هەمیشە بوَ باشترینو چاكترین دەبێت،
 
 
 
 تێبینی: بوَ بەكارهێنانی رێژەو ئامارەكانی ئەم بابەتە سوود لە ئینتەرنێت وەرگیراوە.  
 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.