فڕینی پیدرۆ به ناكۆتادا …. ئه‌نریك ئه‌نده‌رسن ئه‌مبه‌رت
ئه‌م چیرۆكه یه‌كێكه له چیرۆكه جوانه‌كانی ئه‌نریك، كه له‌دایكبووی ئه‌رجه‌نتینه له ساڵی 1910و
ره‌خنه‌گری ئه‌ده‌بی‌و چیرۆكنووسه، له‌زانكۆی بۆینس ئێرسی نیشتیمانی فه‌لسه‌فه‌ی خوێندووه‌‌و له‌زانكۆكانی (هارفارد‌و مه‌شیگان) مامۆستای ئه‌ده‌بی ئه‌مه‌ریكی بووه. له‌ساڵی 1967 ئه‌ندامێتی ئه‌كادیمیایی هونه‌ر‌و زانستی ئه‌مه‌ریكی به‌ده‌ستهێناوه‌‌و له‌ساڵی 1987 ئه‌ندامێتی ئه‌كادیمیای ئه‌ده‌بیی ئه‌رجه‌نتینی به‌ده‌ستهێناوه. چیرۆكه‌كانی له‌نێوان سه‌یروسه‌مه‌ره‌یی‌و واقیعی جادوییدایه‌‌و ساڵی 2000 كۆچی دوایی كردووه. ئه‌م چیرۆكه‌ی له‌سه‌ر وێنه‌یه‌كی سوریالی بنیات نراوه. دوای ئه‌وه‌ی پیدرۆی پاڵه‌وانی چیرۆكه‌كه له نه‌خۆشییه‌كی سه‌یر چاكده‌بێته‌وه، ئه‌وه‌نده لاواز‌و سوك ده‌بێت، كێشی نامێنێت‌و به‌بازێك یاخود شنه بایه‌ك وه‌ك په‌ڕ به هه‌وادا ده‌فڕێت. كێشه‌ی پیدرۆ ته‌نها ئه‌وه‌نییه سوك بووه‌‌و ده‌فڕێت، به‌ڵكو ئاڕاسته‌كانی لێ گۆڕاوه‌‌و ئاسمانی لا بۆته چاڵێك، كه كاتێك ده‌فڕێت لای وایه ئه‌م ده‌كه‌وێته ناوییه‌وه.
***
دوو مانگه ئه‌و هه‌روه‌ك خۆی نه‌خۆشه‌‌و له‌وپه‌ڕی مه‌ترسیدایه، دكتۆره‌كه‌ش به‌گله‌یی بوو له‌مه، چونكه نه‌خۆشیی پیدرۆ هێشتا نه‌زانراوه.. هه‌رله‌به‌رئه‌وه نه‌یتوانیبوو چاره‌سه‌ری بكات‌و وازی له شیفای نه‌خۆشه‌كه هێنا بۆ به‌خت‌و ناوچه‌وان، كه ورده ورده ئاسوده‌یی‌و ئه‌و ئارامییه‌ی به‌ده‌ستده‌هێنایه‌وه، كه ونی كردبوو. به‌ڵام زۆر لاوازبووبوو..
پیدرۆ دوای چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك زیندانیی ناو پێخه‌ف، به‌ته‌واوه‌تی چاكبوه‌وه‌‌و هه‌وڵیدا بیر له لاوازییه‌كه‌ی نه‌كاته‌وه، به‌ڵام كاتێك هه‌ستی به‌قورسایی له‌شی نه‌كرد، به ژنه‌كه‌ی وت:
_هه‌ست ده‌كه‌م ساغ‌و سه‌لیمم، به‌ڵام نازانم بۆ وا پێده‌چێت له‌شم هیچ په‌یوه‌ندی به‌منه‌وه نه‌بێت؟ من كێشم زۆر سوكه‌‌و به‌ملاو لادا ده‌كه‌وم وه‌ك ئه‌وه‌ی رۆحم خه‌ریك بێت جه‌سته‌م جێبهێڵێت؟
ژنه‌كه‌ی وه‌ڵامیدایه‌وه:
_ پیربوویت.
_له‌وانه‌یه وا بێت.
پیدرۆ ئارامی خۆی پاراست‌و به‌ناو ماڵه‌كه‌دا ده‌هات‌وده‌چوو. دانی دا به مریشكه‌كان‌و ئالیكیدا به به‌رازه‌كان، پاشان قه‌فه‌زی باڵنده‌كانی به ره‌نگی سه‌وز بۆیاخ كرد، دواتر هه‌ندێك داری بڕی‌و به‌و عه‌ره‌بانه ده‌ستییه یه‌ك تایه‌یه گواستییه‌وه، كه له مه‌خزه‌نی كه‌لوپه‌ل‌و ئامێره‌كان هێنابووی.
رۆژان ده‌ڕوات‌و له‌شی پیدرۆ به‌رده‌وام سوكتر ده‌بێت.. شتێكی زۆر سه‌یره.. چاڵێك، كه‌ندێك یاخود بۆشاییه‌ك له‌ناوه‌وه‌یدا بوو وای لێده‌كرد هه‌ست به خاوبوونه‌وه‌یه‌كی بێزاركه‌ر بكات. ئه‌و خاوبوونه‌وه‌یه وه‌ك باڵۆن یاخود بڵقێكی هه‌وایی وابوو، به‌توانایه‌كی زۆره‌وه توانی باز به‌سه‌ر په‌رژینی حه‌وشه‌كه‌دا بدات‌و بهرهو سه‌ره‌وه‌ی په‌یژه‌كه بڕوات‌و به‌یه‌ك جار پێنج پله ببڕێت، له‌گه‌ڵ خۆهه‌ڵدانه‌كه‌شیدا سێوی له لقی سه‌ره‌وه‌ی دارسێوه‌كه ڕنی بوو.
_ چاكبوونه‌وه‌ت له نه‌خۆشییه‌كه خێراتر له پێشوو ده‌ڕوات.
پیدرۆ زۆر ترسا، ئه‌و جوڵه‌‌و بزاوتنه خێرایه‌ی هه‌یبوو، نیگه‌رانی ده‌كرد، چونكه به‌لایه‌وه ئاسایی نه‌بوو. بێ ئاره‌زوی خۆشی له‌سه‌ر ئه‌و باره به‌رده‌وام بوو، تا رۆژێك سه‌ركه‌وتوو بوو له‌وه‌ی بازبدات‌و له ئاسمانی حه‌وشه‌كه‌یاندا بوه‌ستێت. ئه‌مه شتێكی ئاسایی نه‌بوو، به‌ڵام سه‌رسوڕهێنه‌ریش نه‌بوو.. ئه‌وه‌ی سه‌رسوڕهێنه‌ربوو ئه‌وه‌بوو ئه‌و به‌یانییه رویدا.. پیدرۆ راهاتبوو سپێده‌ی هه‌موو به‌یانییه‌ك به‌هه‌نگاوی به‌ئاگاوه بڕوات بۆ ته‌ویله‌ی ئه‌سپه‌كان، چونكه ئه‌و ده‌یزانی ته‌نها یه‌ك پیاكێشانی پاژنه‌ی پێی به‌زه‌ویدا، به‌سه بۆئه‌وه‌ی وایلێبكات بازبداته هه‌واوه‌‌و به ته‌ویله‌كه‌دا بفڕێت. له‌به‌رئه‌وه قۆڵی كراسه‌كه‌ی هه‌ڵكردو ته‌ورێكی هه‌ڵگرت، دوای ئه‌وه‌ی پاڵیدا به قه‌دی دره‌ختێكه‌وه، له‌ناكاو خۆی بینییه‌وه دور له ده‌سكی ته‌وره‌كه فڕێدراوه.. ته‌وره‌كه هه‌ڵیخه‌ڵه‌تاندو هه‌ستی كرد ده‌فڕێت.. بۆ ساتێك وه‌ستا تا سه‌یرێكی ته‌وره‌كه بكات كه له‌جێگاكه‌ی خۆیدابوو، پاشان له‌هه‌وادا، له ئاستی سه‌قفه‌كه‌دا وه‌ستا‌و به سوكی په‌ڕێك كه هه‌وا پاڵی پێوه بنێت، سوڕایه‌وه‌‌و به‌هێواشی گه‌ڕایه‌وه تا جارێكی تر شوێنێك له‌سه‌ر زه‌وی ره‌قه‌ن، بگرێت. كاتێك باوه‌شی به قه‌دی دره‌خته‌كه‌دا كردبوو، هه‌موو گیانی ده‌له‌رزی‌و سیمای ره‌نگی مردووی لێ نیشتبوو.. ژنه‌كه‌ی به په‌له هاته ته‌نیشتییه‌وه.
-هیبه هه‌ڵگه‌ڕامه‌وه بهرهو ئاسمان‌و فڕیم..
-قسه‌ی قۆڕ.. كه‌س نییه هه‌ڵگه‌ڕێته‌وه بۆ ئاسمان.. چیت به‌سه‌ر هاتووه؟
پیدرۆ ده‌ستی كرد به شه‌رح كردنی ئه‌وه‌ی به‌سه‌ری هاتبوو بۆ ژنه‌كه‌ی، تا باوه‌ڕی پێبكات. به‌ڵام ئه‌و باوه‌ڕی به په‌رجویه‌كی وا نه‌كرد، به‌گله‌ییه‌وه وتی:
-تۆ ئه‌مه‌ت به‌سه‌ر هاتووه، چونكه هه‌میشه بیر له‌وه ده‌كه‌یته‌وه ببیته ته‌قله‌باز (ئه‌كرۆبات).. ئازیزم له‌وانه‌یه رۆژێك بازێكی له‌و شێوه‌یه ملت بشكێنێت.
-نا.. نا.. پیدرۆ جه‌ختی كرد.. من ئێستا لێره‌وه خلیسكام‌و ئاسمان بۆم وه‌ك چاڵێكی گه‌وره وابوو.
پیدرۆ قه‌دی داره‌كه‌ی به‌ردا‌و باوه‌شی كرد به ژنه‌كه‌یدا، كاتێك بهرهو ماڵ گه‌ڕایه‌وه. هاوسه‌ری ئازیزم –هیبه به‌چرپه‌وه وای وت‌و جه‌سته‌ی پیدرۆی له‌باوه‌ش گرتبوو، وه‌ك ئه‌وه‌ی گیاندارێكی بچوك بێت‌و ئاره‌زوی ئه‌وه‌ی هه‌بێت بهرهو باخچه‌كه رابكات‌و خۆی لێ حه‌شار بدات-.
– پیاوه‌كه تۆ له‌گه‌ڵ خۆتدا رامده‌كێشیت، له ئاره‌زوی فڕیندا بازبازێنته.
– بینیت؟ له‌به‌رچاو دیار نه‌مان‌و ون بوون شتێكی ترسناكه.. هیبه ته‌نها جوڵه‌یه‌كی كه‌م به‌سه تا سه‌فه‌ری ئاسمان ده‌ستپێبكات.
عه‌سری رۆژێك پیدرۆ دانیشتبوو له رۆژنامه‌یه‌كدا شتی سه‌یر‌و گاڵته‌ئامێزی ده‌خوێنده‌وه، كه له‌ناكاو پێكه‌نینێكی توند له ناخه‌وه گرتی.. ئه‌م پێكه‌نینه وه‌ك بڵقێك رۆچووه هه‌ناوییه‌وه‌‌و سه‌ركه‌وته‌وه‌‌و كاری مه‌كینه‌یه‌كی كرد‌و بهرهو سه‌ره‌وه پیدرۆی به‌رزكرده‌وه.. خۆشیی فڕین، به ترس‌و هاوار ره‌وییه‌وه‌‌و هیبه به‌په‌له هات بۆ لای‌و توانی چمكی پانتۆڵه‌كه‌ی بگرێت‌و رایكێشێت بهرهو زه‌وی. ئێستا هیبه هیچ گومانێكی نه‌ماو هه‌ستا به پڕكردنی گیرفانه‌كانی به شتی قورس‌و بزماری گه‌وره له‌گه‌ڵ پارچه ئاسن‌و قوڕقوشم‌و به‌رد.
به‌هه‌رحاڵ ئه‌م شته قورسانه قورساییه‌كی زۆریان دا به‌له‌شی‌و كاتێك بهرهو ژوره‌كه‌ی ده‌ڕۆشت به‌ملاولادا ده‌كه‌وت‌و به‌زه‌حمه‌ت توانی جل‌وبه‌رگه‌كه‌ی دابكه‌نێت. ژنه‌كه‌ی گیرفانه‌كانی به‌تاڵ كرد له شته قورسه‌كان‌و پیدرۆ له جێگاكه‌یدا پاڵكه‌وت، به‌ڵام چۆن بكه‌وێته سه‌ر ته‌نیشت؟ به‌رده‌وام قه‌راغی سیسه‌مه‌كه‌ی گرتبوو، به ژنه‌كه‌ی وت:
– هیبه.. بۆ زامنی ده‌بێت ئارام‌و بێ جوڵه بمێنمه‌وه، چونكه ماقوڵ نییه به بنمیچی ژوره‌كه‌وه بنووم. به‌یانیش دكتۆر بانگ بكه تا حاڵه‌ته‌كه‌م ببینێت.. له‌به‌رئه‌وه‌ی ئارام‌و بێ جوڵه‌م، ئه‌وا هیچ شتێك روونادات، به‌ڵام به بچوكترین جوڵه یاخود له‌ره، ده‌فڕم.
ئێستا ده‌بوو زۆر به وردی ئاگای له‌خۆی بێت.. هه‌ستی به‌دڵنیایی كرد.
-حه‌زده‌كه‌یت كه‌مێك به‌رزتبكه‌مه‌وه بۆ سه‌ره‌وه؟
– نا سوپاس ئاوا باشتره.
– هیوای شه‌وێكی خۆشت بۆ ده‌خوازم.
– هیبه گڵۆپه‌كه بكوژێنه‌ره‌وه.
بۆ به‌یانی هیبه كه چاوی كرده‌وه، پیدرۆی بینی به بنمیچی سه‌قفه‌كه‌وه نوساوه‌‌و وه‌ك ئه‌وه‌ی له باڵۆندا بێت، یاخود وه‌ك منداڵێك له باوه‌شدا‌و له‌سه‌ر باسك، خه‌وی لێكه‌وتووه. هاواری كرد:
– پیدرۆ وه‌ره خواره‌وه.
پیدرۆ به‌ترس‌و له رزه‌وه هه‌ستا. هه‌موو له‌شی ژانی ده‌كرد، چونكه پێش ئه‌وه‌ی بنوێت چه‌ندین سه‌عات له‌ژێر به‌تانییه‌كه‌دا ته‌پاوتلی كردبوو، هه‌وڵیدا به ئاڕاسته‌ی پێچه‌وانه هه‌ڵگه‌ڕێته‌وه.. ویستی تاقیبكاته‌وه باز بهرهو سه‌ره‌وه بدات به‌ڵكو بكه‌وێته خواره‌وه، به‌ڵام به‌تانییه‌كه به‌توندی رایكێشایه‌وه وه‌ك راكێشانی زه‌وی.
-هیبه.. تكایه قاچم ببه‌سته‌ره‌وه به كتێبخانه‌كه‌وه تا دكتۆره‌كه دێت‌و ده‌بینێت ئه‌مه چییه روویداوه.
هیبه گوریسێكی به‌هێز‌و په‌یژه‌یه‌كی هێناو گوریسه‌كه‌ی توند به‌ست به قاچییه‌وه‌‌و پیدرۆی بهرهو خوار راكێشا تا له‌شی له سه‌قفه‌كه جیابوه‌وه‌‌و وه‌ك میزه‌ڵدانێك له ژوره‌كه‌دا سوڕایه‌وه‌‌و پاشان هاته خواره‌وه. ده‌رگای ژوره‌كه كرابوه‌وه‌‌و بایه‌كی لێهاته ژوره‌وه كه به‌ر له‌شه سوكه‌كه‌ی پیدرۆ كه‌وت، وه‌ك په‌ڕێك رووه‌و په‌نجه‌ره‌كه به‌رزی كرده‌وه.. هه‌موو ئه‌مه به‌خێراییه‌كی زۆر روویاندا.. هیبه هاواری كرد كاتێك گوریسه‌كه له‌ده‌ستی خزا‌و مێرده‌كه‌ی بینی له په‌نجه‌ره‌كه‌وه فرته‌ی كرد‌و له هه‌وای ئه‌و به‌یانییه‌دا وه‌ك میزه‌ڵدانێكی ره‌نگاو ره‌نگ ده‌له‌نگایه‌وه‌‌و به‌خێرایی بهرهو سه‌ره‌وه به‌رز ده‌بوه‌وه‌‌و دوورده‌كه‌وته‌وه تا بووه خاڵێك‌و له چاو ون بوو.
وه‌رگێڕانی بۆ عه‌ره‌بی: حامد فاچل
وه‌رگێڕانی بۆ كوردی: پێشڕه‌و عه‌لی
pishraw55&hotmail.com
