یادەوەری منوكابرای چەقاوەسوو
عومەرمحەمەد
بەرلەوەی خێزان پێكەوە بنێم دەبوایە ڕۆژی دەجار وەڵامی ئەوپرسیارە بێتامە بدەمەوە كەداخوا بۆچی هاوسەرگیری ناكەم “بەكوردیەكەی بۆ ژن ناهێنم” ؟ هەندێك لەوانە پیرەمێردوپیرەژنی خەمخۆروهەندێكیش ئەوگەنجە سووتاوانە بوون، كەتوانای ژنهێنانیان نەبوو لەدابو نەریتی كۆندا بەجێمابوون. زۆربەیان دڵڕەقانە پلاری خۆیان دەهاویشتو پلارەكانیش بەلای ئەوپرسیارەدا دەكەوتن كەدەلێت: ( دەترسم پیاو نەبی؟). وەنەبێ دوای پێكەوەنانی ژیانی هاوسەرێتی هەمان خەڕەك بەردەوام نەبێ، بەڵام ئەمجارەیان بۆبەزمی منداڵ بوون. جارێكیان خاڵم پرسی :” ئەوە ڕۆڵە بەتەمانی ژنێك بۆخۆت بێنیت.. بەخوا خۆفێكم هەیە ؟ منیش ووتم خۆفی چی خاڵە؟ خاڵم ڕێكو ڕەوان ووتی: بەخوا كوڕم دەترسم پیاونەبی” ووتم خاڵەڕاستیت دەوێ.. بەنیازم پیاوەتی خۆم بكوژم ئینجا ژنێك بێنمە ژیانی خۆمەوە، لەولاوە پورم هەڵیدایە ووتی: دەك حەیا چووی خۆمان ئەیەرۆ ئینجا رۆڵە ئەگەر لەپیاوەتی كەوتی ژنت بۆچیە ؟ ئامان شتی وا نەلێی ..
(1)
وەنەبێ ئەم دەردە هەر لەخەڵكی سادەو ساكاربێ، نەخێر بەناو رۆشنبیرانیش پێوەی ئاڵودەن، چەند سالێك دورلەئێستا لەرێكخراوێك بەحساب بۆ ئەنفالومافی مرۆڤ كارمان دەكرد، كابرایەكی توندڕەفتارو قسەناخۆشو ملۆزممان لەگەڵدا بوو، كەقسەی دەكرد دەتگوت بەرد لەبەرد دەدا، بێ ئەوەی كەس حسابی سەلكەتورێكی بۆبكات سەری بەهەوای سازی خۆی گەرم بوو، هەربۆخۆی خۆی كردبووە بەرپرسودەم ڕاست.. تەلەفۆنی بەملاولادادا دەكردووەكوكەوچكی ناوهەمووكاسەیەك هەرلەخۆیەوە خۆی لەهەموو شتێك هەڵدەقورتاند، بۆنمونە بەندە بەرپرسی سلێمانی ئەو رێكخراوەبووم ئەوخۆی سەغلەت دەكردوتەلەفۆنی بۆ هەموولایەك دەكرد، لەبری منیش بریاری قەرەقوشی دەردەكرد بێ ئەوەی كەس بەقسەی بكات، هەرزوو زوو دەیگوت ئێمە داكۆكی لەمافی مرۆڤ دەكەین ( دەك سندانم لەهەزار مافی ئاوا دا ) هەموو جارێك لەنیوخۆماندا دەمانگوت دەیەوێت ئیمە لەمرۆڤایەتی بخات.. بێئەوەی كەس قسەی بخوێنێتەوە خۆی بەبەرپرسیاردەزانی، كتومت كادرە كلاسیكیەكانی سەروەختی فیودالیزم كەبەجانتاوگۆچانو بڕنەوێكەوە لەگوندەكان دەگەڕاو سەرانەی نیسكو نۆكی لەجوتیاران دەستاند، بۆنەگبەتی ئەم كادرەی ئیمە لەسەروەختی عەولەمەو لەوڵاتی سویدیشەوە ئاوا خۆی دەنواند هەرجار ناجارێك قسەی بێتامی دەردە پەراندو بەئیمایلو بەتەلەفۆن هەموومانی قەڵس كردبوو، لەهیچی نەبوو دەكەوتە وەعزدادنوقسەی هەلەقو مەلەق بۆ نمونە دەینوسی” ئەوە لۆبەكەیفی خۆت قسان دەكەی، براكەم سیاسەت ئەو هالە نەكراوەو ئەوهالەنابیتن، تۆ بەكیفی خۆت نیە” منیش هیچم وەڵام نەدە دایەوە چونكە ئێمە لەرێكخراوێكی بەحساب مەدەنی بووینو دەمانگووت لێگەرێن بابەكەیفی خۆی قسان بكات، خۆ ناكرێت ئیمە بچینە ئاستی ئەوجارێكی تر عەینەن تاسو حەمام بۆی نوسیبووم” براكەم جارێكی كەشم تەبلیغ كردوویی، ئەو لێداوانەت لەسایتی “وانێك”ێ زیادت پێوەنایە، ئەوجا بەبرای خۆم برێم لەسایتی ئەوەكەی تۆغەڵەتی زۆرتكردیە دیفاعت لەدەسەڵات كردیەو مافی مرۆڤت خواردیە” منیش یەكدوجار وەڵامم دایەوە بیرمدێ جارێكیان ووتم ئەرێ برا تۆبەچ سیفەتێك ئەم قسانە دەكەیت” ووتی بەسیفەتی”هەرامە”ی بەرپرسی وانێك (ببەرپرسی چی خودا ئاگادارە بەرپرسی خۆشی نەبوو) منیش پێم گوت: برام.. تۆ بەهەڵەدا چووی بەرپرسی كەس نیتو ئاگات لەدەمت بێت.. من كارمەندی بەردەستی كەس نیمو هاوەڵی تۆش نیم، خۆئەگەر قەراریش بێت ببمە پیاوی خەڵك ئەوا دەبمە بندەستەی یەكێك كەمێك شەهامەتی هەبێت.. دووقڕانم بداتێو دوو قسەی رێكو پێك بزانێت، ئیمە ئەندامی رێكخراوێكینو بەقەد یەك مافمان هەیە، خۆئەگەر بەموچەكارمان بكردایە یەك سەنتت پێحەرام دەبوو. رێكخراوی مەدەنی پێویستی بەكەسی خۆبەخشو زمان شیرینوخوێندەوار هەیە، تكایە زمانت چاك بكە، ئینجا قسەی پێبكە، نەخێر كردی بەهەڵا یەك ئەوسەری نەبێتەوە : بابە نەخوێندەواری چی؟ ئەمن مامۆستای مێژوو جوگرافیابوومە، ووتم: بابە تۆ ئەندامی رێكخراوێكت پێی دەلێن چ مەعنای هەیە تۆ ئەندامی چاك بیتوخراپ قسە بكەیت ..؟!
(2)
رۆژێك لەسەنتەرێكی ئەنتەرنێت بووم ئەوهيڵه خاووخلیچكەی كەسەعاتی 2000 دوو هەزاردیناری چاپی بریمەرم لەسەردەكەوت، خواخوای كەمێك كاتم بوو، هەرئەوەندەم زانی جرجڕ. زەنگی تەلەفۆنە فەندی ( ئەی هاواردیسان كابرای تاین خۆیەتی، ئەوقوڕمساغە كەدەستی پێدەكرد وەكو موەلیدەی گەرەك مانع نەبوو هەشت سەعات گرمەی بێ، خۆبرینەوەی نەبوو) خۆم لێكەڕكرد، نەخێر.. ئەو وەك داركونكەرە دەنوكی لەسەرم بوو ئێ خۆ داریش بوومایە دەبوو بجوڵیم ، ناچاریكردم وەڵامی بدەمەوە، بروابكەن ڕستی، رستی خەریكبوو سەرم بكەوێ.. منیش زۆر سەرقاڵ بووم، دەلێن زەرورەت داهێنانیشی لێدەكەوێتەوە بەبیرمدا هات تەكبیرێكی لێبكەم چوومەوە سەركیبۆردەكەم، مۆبایلم لەتەنیشتخۆم داناو دەی بۆ خۆت هەر قسانبكە هەتا لغاوت شلدەبێ، ئەویش رادیو ئاسا بۆخۆی هەروا قسەدەكا، ئەوسا نەمدەزانی بۆ سەنتی لێنەدەبرا، ئەوپارەی تازە ئاشكرادەبێ چۆنولەكوێ وەریاندەگرت) كەجارجار تەلەفۆنم هەڵدەگرتو بەگوێمەوە دەنوساند، تابزانم ماوە یان بریوێتیەوە ؟ نەخێر ئەوهەردەیڕست: كاكە ئەتۆ نازانی پارتیو یەكەتی حسابمان لۆدەكەن.. نوسەران حسابمان لۆدەكەن، جەریدەكان هەموو ریكلاممان لۆدەكەن، منیش گووتم : (ئەی هەشی دنیام بەسەر ریكلامی چی,,.؟ برا خۆ كۆمپانیامان نیە) ووتی: نانا برالە ئەتۆ لەگوێی گایدا نوستوویت كوڕە توركو عەجەم.. ئەوە رۆژنامەی فڵان وەعدی دایتەمە هەمووجاریك دوولاپەران لۆمەتەرخان دەكا، كەچی ئەتۆ گوێ نادەیە، ( تومەس كابرای سەرنوسەریش پێی رابواردبوو) دە ئەوخاووخلیچكیەت فرێدە. ( ئەی هاوار چۆن بەدندوكێ پێوەبووم ) كورد ڕاستی گووتوە (دوژمنێكی عاقڵت هەبی لەسەد دۆستی كەرباشترە) نەخێر ئەم بەزمە هەربەردەوام بوو رۆژێك ئێمەیلێكم بۆ ناردو تكام لێكردو بۆم نوسیبوو”زۆر مەمنون دەبم ئیتر تەلەفۆنم بۆمەكە كەكردیشت لەكورتی بیبڕەوە ئیمایلیشم بۆمەنێرە چونكە نایخوێنمەوە” بەوحاڵەشەوە رەنگە (50) ئیمەیلیم “فت” كردبێت، نەخێر فایدەی نەبوو هەتا (سپامێكم دایەونەجاتم بوو) كەچی رۆژێك جڕجڕ تەلەفۆنی كردەوە: كاكە ئەوە لۆجواب نادەیەوە.. منیش وتم: فەرموو برا ئەوەنیە لەگەڵتم، ئینجا گووتی كوڕە ئەوەی ناڵێم نا حا..حا لۆجوابی ئیمێڵانم نادەیەوە؟ منیش ووتم كاكە ئەی نەمگووت بۆم مەنێرە نایخوێنمەوە؟ گووتی ئاخربراكەم كوو نایخوێنیەوە خۆبەكەیفە خۆت نیە.. ئەوە دیسپلینی رێكخراوەییە خۆ لۆماڵی بابم نیە، هەناسەیەكی هەڵكێشاو گووتی گوێبدەیە، ئەوكۆمەڵگایە چاوی لەدەستە مەیە.. ووتم: وانیە من هێشتاچاوم لەدەستی زۆركەسە لێوەی فێربم، زۆركەس هەیەكاری باشدەكاوئەوهەموو فەزڵفرۆشیەش بەسەرخەڵكدا ناكات، نازانم تۆمرۆڤ بەچی دەزانیت؟ ئینجا گووتی: دەئەگەر ڕاست دەكەیو داكی درۆت فەساد نەكردیە ئەو كەسانە بابێنە لای مە، وەكی دەڵێی ئەوانە كەسی چالاكو باشن دەبانگیانكەو بیانكە بەئەندام، لەكنەخۆت كاریان بەسەردادە، منیش زۆر پەست بووم گووتم: ئەوە برا تۆخۆت بەچی دەزانی چما خەڵك مێگەلە؟ ئیتر تەنگەی گرتی ووتی:
گوێ بدەیە گوێ.. ئەگەربەونەوعەم لەگەڵ بدوێی هەوكە تەلەفۆنەكەت بەسەردادەخەمەوەوقەتت تەلەفۆن لۆناكەم.ها..گوتم (ئینجا كوا) پشوویەكی وەرگرتووهەڵیدایەوە..ئەتووشەرم لەخۆت ناكەیت منیش گووتم بەرێوەلڵائەوەندە شەرمنم هەرمەپرسە، ئەگەرشەرمن نەبومایە ئاوا نەدەبوومەمەهزەلە بەدەست تۆوە ..؟! سەیرەكە لەوەبوو خۆی تەلەفۆنی كردبوو، كەچی دەیگووت: بەسەرتدا دادەخەمەوە..
(3)
سەرتان نەیەشێنم ماوەیەكی زۆركڕبوو..ئۆخەیش..لەكۆڵم بووەوە..كەتەلەفۆنێكی نەناسراوم بۆ دەهات: ئەژنۆم دەشكا، جارێك وام لێهات كەهەڵمگرت ئەو نەبوو، بەڵام هەواڵی ئەوەی دامێ ئەو لەسەری نوسیومو قسەی هەلەقو مەلەقی كردووە، هەرواش بوو ئەفەندی خۆی كردبوو بەفریشتەو منیش بەشەیتان، بەڵام هیچ وەڵامم نەدایەوە، ماوەیەكی زۆرتێپەری بوو ئەوەی لەبیرو خەیاڵمدا نەمابوو ئەو پیاوە ئیزعاجە بوو..لەرۆژێكی زۆرگەرماو كاتێكی نالەباردا زەنگم بۆهات من سەرقاڵو پەرێشانم سەیارەم بێتەبریدەو تایەیەكیشم پەنچەرەو منداڵ لەباخچە چاوەڕوانم دەكەن..بەئەستۆی وردم پەنجەم بە(ئۆكەی)دانا، كابرای گۆرین هاتەوە سەرخەتو گووتی: كاكە كووی.. “سندانم لێدا یەكسەر دەنگیم ناسیەوە” وەڵامم دایەوەو گوتم باشم.. فەرموو، عەجایەب ئەمجارە زۆر كەیف خۆش بوو ..! گووتی بەخودای لە دوێنیوە پێدەكەنم منیش ووتم: گەلێك شوكر.. خێرە؟ ووتی: وەاللە بەونوختەی تۆ لەهەرامەی نوسیووتە، ئەلهەق زۆرخۆش بوو، بەڵان برالە لۆتۆ عەیبە ئەوقسانە بنوسیت، لەسەر رێكخراوەكەمان دەكەوێت..منیش ووتم: من نوكتەم نەنوسیوە، كاكی خۆم نوكتەی چی؟ ووتی بابا چۆن نەت نوسیوە كوڕە ئەوەی باست لەئاغاكەی كردبوو… چیرۆكی ئاغاكەش ئەمەبوو كابرایەكی جوتیاری فەقیرحاڵ چووبوو، جەژنە پیرۆزە لە ئاغای بكات، خەڵكیش هانی ئاغایاندابوو كە جوتیارەكە كەرێكی كریوەوەو لێی ژێوانە.. تەكلیفیان لەئاغاكردبوو بۆ شۆخی مەجلیس پرسیاری كەرەكەی لێبكات، ئاغاش بەقسەی كردبوونو دوای جەژنە پیرۆزە لەجوتیارە فەقیرحاڵەكەی پرسیبوو ئەرێ دەلێن كەرت كڕیوە كەرەكەت چۆنە ..؟ ئەویش لەوەڵامدا گوتبووی وەڵا ئاغ سندانم لێدا هیچ باش نیە، ئاغاش گووتبووی كوڕم دەترسێم بۆخۆت خراپ بی ، دەنا كەر ی بەستەزمان عەیبی چییە..؟ جوتیارەكەش لەوەڵامدا گووتبووی ناوەڵا ئاغام ئەو پارەیەم لێبكەوتایە ئاوێ زۆر باشتربوو، ئاغاش پێی دەلێت ئەرێ ماڵی تۆشم بەقوڕ نەگرت من تۆبناسم لەهیچ قایل نی، جوتیارەش دەنگی لێهەلبڕیبوو گووتبووی: ئاخر ئاغا بۆقایل نیم، كورتانی باشت پێوەبێ، ئاغام كەری كەس ناڵنەكرابێ تۆ ناڵكرابی، ئاغام ئالیكی باشت بدەمێ ئەرێ ئاغا تۆ بۆبارێ نابەی..؟) كابرای لەمەڕخۆشمان قاقا پێدەكەنیو دەیگووت بەخودای وایە شوكر ئەوجارە دوای ئەوەی هەربەڵێم بۆكرد، بەكەیف خۆشییەوە ماڵ ئاوایی كرد..بەلام یەكدو قسەی فرێدوا نەسیحەتێكی گەوجانەی كردمو منیش بۆئەوەی لەكۆڵم بێتەوە یەكدووجار بەڵێی ساردو سڕم بۆكردو ماڵئاوایی كرد.
(4)
ئیدی كابرا تەنگی پێهەڵچنینو رۆژێك كۆمەلێك ئەندام نامەیەكمان بۆ دەستەی كارگێری ناردوو گوتمان هیچكە ئەو وەزعەمان پێ قووت ناچێ خوا هەڵناگریًَ دەستەی بەرێوەبەر ووتیان كاری كردن نیەو جاچۆن ئێوە بەقسەی كەسی وا دەكەنو ئەم موجامەلانە،، بەڵام ئێمەش ماوەیەك بوو هیچ كاروچالاكیمان نەدەكرد، لەرۆژێكی ئەوپەڕی سەرقاڵیمدابوو زەنگێكم بۆهات، بەئەستۆی وردم ئۆكەیم كرد، بێسەلامو كەلام وەك رەشەبا شاڵاوی هێناو گووتی: كاكە گوێ بدەیە قسە بیستوچوارەودووی بەكارە بەڵان ئەمن دووەكەشم تێداخەرجكردووی، دیارە فایدەی نیە، لەگەڵ ئەتوو.. نەفەسێكی هەڵكێشاو دەستی پێكردەوە: هیچكەت لێ قەبول ناكەم قایلنیم هیچكە بەناوی رێكخراوەكەمانەوە تەسریح بدەی..ئەمە بەنیزام كاردەكەین.. ئەتو هەرۆ لۆخۆت نوختان بنوسە چاترە.. یاسەتاریا رەزاق منیش وەكو لەئاسمان بەرمدەنەوە، باشە ئێمە چیمان كردووە، بەڵام پێشتر لێدوانم بۆ هەفتەمامەی “”وانێك”” دابوو وەلێ كەمو زۆرباسی رێكخراوی تاینم نەكرد بوو، تومەس رۆژنامەنوسە قوڕمساغەكە هەرلەسەربای بەڕەكۆن چووبوو قسەكانی منی بەرپرسی رێكخراوەكەوە بڵاوكرد بووەوە، دەك ماڵت بڕمێ چیت كردووە.. وەك بڵێی تەرازووی دێموقڕاتیەتی كوردی خواربووبێت، لێمان بووبە هەرا لەمن قسەو لەو قسە گووتم بابە تۆبۆت نیە شەرتو شروتم بۆدابنێی، نەخێر هەر ڕستیو منیش ناچاربووم تەلەفۆنەكەی بەسەرا دابخەمەوە، ئینجا تەلەفۆنمكرد بۆهەفتەنامەی “وانێك” ووتم بێزەحمەت، جەنابی سەرنوسەرم بۆتەحویل ناكەیت؟ هەرئەوەندەم خۆش بوو تاكارمەندی بەدالەكە ووتی: بەسەرچاو، تۆمەس پێشمن سەرنوسەریشی حەسیرمەیدان كردبوو كردبووی بە رۆژی حەشر، ئەویش ووتی: ئەرێ بابە ئێوە چ توخمێكن..نەبڕایەوە هەڵەیەكی رۆژنامەوانی بوو بەملی شكاومان كراو بڕایەوە ..یەك دەلێ ڕونكردنەوە دەدەم، یەك دەڵێت بەیان دەردەكەم، كابرا لە سویدەوە هەرەشەم لێدەكاو دەلێ سكاڵات لەسەر تۆماردەكەم، فەرموو بزانم جەنابتان چ فەرمایشتێكتان هەیە.. منیش ووتم: برا سەبر بگرە لەوناوەدا قوربانی یەكەم منم نەشكاتدەكەمو نەبەیاننامە بڵاودەكەمەوە، هەردەمەویست ئەوەندەتان پێبلێم كە رۆژنامەنوسەكەتان بەسەهوو چووەو ناوی منو رێكخراوە فەندی خستووەتە پاڵیەك.. ئاوبێنەو دەست بشۆ.
(5)
هەویرەكە ئاوی كێشاو، ئەوان رێكخراوەكەیان بەجێهێشتو كابرا یەكدووجنیونامەی خەستو خۆلی لەدژم بڵاوكردبووەوە. گوێی خۆم لێخەواند، بەڵام بەهەمان بەزمی ژن ناهێنانەكە دەبوو وەڵامی زارەكی نوسەرو كۆلكە نوسەرو برادەرە رۆژنامەنوسەكانم بدەمەوە: كەدەیانگۆۆۆت: ئەوەچیە ئەرێ تۆ كەی ئەوەندە بێدەمو پل بوویت، قەڵمەكەت دەمەزەردی دەوێ..؟ بۆچی وەڵامی ئەو قەڵًەم حیزو ئەدەب سزە نادەیتەوە، ئەرێ برا بۆ وات لێهاتووە..؟ ئەی هاوار وەڵامی چی بدەمەوە وەڵامدانەوەی ئابوچوونی خۆمە .. بەڵام كەسێكی بەتاڵ پلارەكەی زۆرسەری كردوو ووتی: دەترسم كڕدرابی..؟ دەنا ئەم بێدەنگیە لەتۆ نایات.. منیش ووتم بۆ برا چیبووە؟ ووتی ئەی ئەوەنیە دیسانەوە چەقاوەسووەكە لەسەری نوسیوویتو نتقت لەخۆت بریوە؟ منیش ووتم ئاخر وەڵامی چی بدەمەوە ..؟ چۆن خۆم بخەمە ئاستی خەڵكی ئاوا؟ سندانم لە هەزار نوسینو نوسەری وادا، ئاخركەسێك نەزانێ بەزمانێكی ڕەوان بنوسێ، هێزێك لەدەربرینیدا نەبێ، هونەری زمانەوانی نەزانێو لەبازار جیانەكرێتەوە، ئەمە خێروبەرەكەتە یان بەڵایەكەو توشی خەڵك بووە…؟ خوا هەڵناگرێ كابراش مەردانە تانەیەكی لێدام لەوسی خواركردم كەهەرئەویش بووە هۆی نوسینی ئەم چیرۆكە كەپێی ووتم: ئەی كەخۆت ناكەی بەرەفیقیان بۆچەندساڵە لەگەڵ ئەوانەكاردەكەیت؟ ووشك بووم .. ئینجا ووتم: بەهەڵەدا مەچۆ هەمویان ئاوا كوالیتیان نزم نیە خەڵكانی خۆبەخشوبەتوانامان لەگەڵە، خۆ هەموویان لەومەعدەنانەنین كەهەست بەهیچ بەرپرسیارێتیەك ناكەن..برادەرێكمان لەگەڵ بوو ووتی دەزانی وەكو چیت لێهاتووە؟ ووتم نا ووتی: “وەكو ئەو مارەت لێهاتووە، كە 4ساڵ حەز لەمارێكی دراوسێی دەكات، بەڵام كەپەتی تەحەموولی دەپسێو دەچێت بۆ خوازبێنی.. تەماشادەكات سۆندەیە” دوای پێكەنینێكی زۆردرێژەمدایەو ووتم: بابۆخۆی هەربلێت.. كورد دەمێكە ووتوویتی سەگوەرەوكاروانیش بەرێوەیە ئەوانەوەزیفەیەكیان هەیە ئەویش گەندەڵ كردنی هەموو شتێكە لەوانە گەندەڵكردنی رێكخراوونوسینە، دوای ئەوە بیرت نەچێت، نوسین ووشەڕیزكردنوجنێودان نیە، قسەفرێدانیش نیە، جوانناسی مرۆڤى تەندروست وبنیاتنانەوەی مرۆڤە تێكشكاوەكانە، مەرج نیە ئەوەی دەنوسێت نوسەر بێت، ئەوانیش دابەش دەبن بۆ دووپۆلی جیا یەكیان لەجوانیەكان هەڵدێ بۆئەوەی گەمژەیی بخولقێنێو ئەوەی تریش بۆ بەرهەمهێنانی جوانیو دوركەوتنەوەیە لە گەمژەیی. بەڵام من لەهیچ كامیاندا نیم چوونكە هێشتا نوسەر نیم..