ئۆدیبهكانی سلێمانی ناگهڕێنهوه ماڵهوه..
هاتنه دهرهوهی مرۆڤ لهماڵ یاخی بوونه بهسهر ئهو سیستمهی ماڵ كه ئازادی تیایدا خنكاوه، ئهگهرچی زۆرجار ماڵ هاوكێشهكه یهكسان ئهكاتهوه بهمهرگ، بهڵام هاتنه دهرهوه دڵنیابوونه لهوهی ئیتر ماڵ ئارام نیه، ئهبێت بهدوای ڕووبهرێك بگهڕێین كه ئارامی تیا وهدهست بێنین.
مرۆڤ كه لهماڵ هاته دهرهوه جارێكیتر ناگهڕێتهوه ماڵهوه، چونكه لهگهڵ هاتنه دهرهوه ئهخلاقێكی تر وهدهست دێنێًت، بۆیه گهڕانهوه بۆ ماڵ خوڵقاندنهوهی تراژیدیایه، ئۆدیب لهڕێگای گهڕانهوه بۆ ماڵ باوك ئهكوژێت ولهماڵیشدا سێكس لهگهڵ دایك ئهكات، تهواوی ئهو كارانه ئهنجام ئهدات بهبێ ئهوهی هۆشیاری بهرامبهر بهو كارانه ههبێت، له بهئاگا هاتنهوهش چاوهكانی خۆی كوێر دهكات، گهڕانهوه بهرهو ماڵ كوشتن وكوێری وتاوان ئهنجام ئهدات، چونكه مرۆڤ كه لهماڵ هاته دهرهوه یا ناتوانێ جارێكیتر بگهڕێتهوه ماڵهوه یا له گهڕانهوه تراژیدیا لهدایك ئهبێت.
لهگهڵ راپهرینی بههاری بیست ساڵ لهمهوبهرهوه ههمیشه باوكان به ئۆدیبهكانی كوردیان وتووه ماڵهكان ئارامن كهس ماڵ بهجێ نههێلێت، دهسهڵاتی باوكان بهشێوهیهك تۆقێنهر بوون تا كوشتارهكانیان زیادی ئهكرد دهسهڵاتیان تۆكمهتر ئهكرد، جهبهرووتی باوك بوون ئۆدیبهكانی لهماڵهوه زیاتر ئهترساند، بۆیه بهشێك بهترسهوه بهدزی باوكهوه ڕایان ئهكرد وجارێكی تر نهگهڕانهوه ماڵهوه، بهڵام ئهوهی لهئێستادا ئۆدیبهكانی سلێمانی لهماڵ هاتوونهته دهرهوهو بهرهو ڕووی ئهو سیستمه ئهخلاقیه بێزاری خۆیان دهربڕی بههۆی ئهوهی چیتر ڕازی نین بێدهنگ بن ئهوان بهڕووی باوكان هاتوونهته دهنگ وشهقامهكان بهجێ نایهلن.
باوكان هیچ كاتێ چاوهڕوانی ئهوهیان له ئۆدیبهكان نهكردووه، چونكه پێیان وابوو لهسهردهمی شهڕهكانیان تهواوی ئۆدیبهكانیان خهساندووه، چاویان كوێر كردوون بهر لهوهی ئهوان بیر له كوێركردنی خۆیان بكهنهوه، زمانیان بڕیوون ، بهڵام ئهوان به هاتنه دهرهوه له ماڵ بهسهر كوێریی خۆیان زاڵ بوون، باوكان ههر لهیهكهم ساتهوهختهوه مهترسی لهناوچونی ماڵهكانیان كرد، بۆیه خێرا كهوتنه ههڕهشهكردن له فهرزهندهكان، ئهوهیان به كوشتنی خۆیان ئهبینی، خهونی كوڕه گهورهكانی حهسار ئهوانهی بیست ساڵ لهمهوبهر له ڕاپهرینهكانی باوكان بهشدار بوون وبهردیان ئهگرته دیواره پۆلاینهكانی فاشیزم ئیدی ئهو خهونه لهناو خهوندا نهدهمایهوه ئهو خهونه لهگهڵ تازهترین نهوهدا ئههێنرایه سهر شهقام ئێمه كه ئهو كوڕه لاڵ وبێ زمانانهی نهوهی خۆمان به مناڵان ئهناساند ئاوا دهستمان پێ دهكرد “ههر ههموو برای تۆن و باوكه لاڵی كردوون” ئیدی شهقام كۆبوونهوهی زمان و بیًَ زمانهكانه ههموو بهیهكهوه یهكدهنگی تیا ئهپارێزین، بهتایبهت كه ئهبینین لهیهكهم ساتی ڕووبهروو بوونهوهی باوكان كه ههڕهشهی كوشتنی باوك بۆ ئهوان مهترسی لهناو چوون بوو، بۆیه به پاسهوان وسهگهكانی حهساریان ئهووت “هۆ سهگه به وهفاكانم نهیهڵن ئهو باوك كوژه بحهسێتهوه” ههڵبهت ههموو ههڕهشهك بۆ گهڕانهوهی ئۆدیبهكانه بۆ ماڵهوه، بهڵام ئۆدیبهكانی شهقام ئهزانن كه ماڵ جگه له زیندانێك هیچیتر نیه، ماڵێك ڕۆژانه سیستمێكی تیا بێت كه سیستمی كۆنترۆڵ كردنی تواناكانی بوون بێت تیایدا پێمان ئهووترێت “”ئێوه لهسهرتانه یهك شت بزانن، بهیانیان زوو له خهو ههستن و كه تاریك داهات دهرگاكانی حهسارهكه دابخهن” ژیان بریتی بێت لهزوو لهخهو ههڵسان بۆ ستایشی باوك وكه تاریكیش داهات دهرگاكانی ماڵ دابخهین تا سهیری ههموو ئهو دزیوی تاڵان وبهد ئهخلاقیانه نهكهین كه باوكان لهنیوه شهودا ئهنجامی ئهدهن، كۆنتڕۆڵ كردنی تهواوی جوانیهكانی دنیا بۆ خۆیان و وێنهی نێر بوون تهنیا لهخۆیاندا ببینهوه ئیدی بۆچی ئهبێت ئۆدیبهكان بگهڕێنهوه ماڵهوه باوكێك كه نهك كوڕهكان بهڵكو وای لێهات گیاندارهكانیش به مهترسی ئهبینێت “چۆنه پشیلهكان بخهسێنم، بۆچی پیاوهكه؟ چۆن بۆ پیره قۆتڕه.. نهفام نابینی ئهم حیز باوكانه گوونیان له گوونی من خڕتره”
باوكێك كهبهم شێوهیه نێربوونی بۆخۆی كۆنترۆڵ كردبوو هێزی پیاو بوون لهسێنترال بوونی خۆی ئهبینی ئهشبوو چاوهروانی ئهوه بكات ئۆدیبهكان بڕژێنه شهقام وبێدهنگی به كوشتنی باوك بگۆڕن، ئهگهرچی لهزۆر ساتهوهختدا سهگهكانی باوكه تانجی وقامچیهكانی ههڕهشهی گهوره له ئۆدیبهكان بكهن ئهو دهمهی شهقامهكان پڕ ئهكهن لهو پاسهوانانهی بهحهیزهرانه ڕهشهكانهوه لهسهر شۆستهكان ئهوهستن كه ههر ئهلێی حهیزهرانهكانی سهردهمی قوتابخانهیه، بهلام كهی ئهوه حهیزهرانانهی ئێوه توانیویهتی مناڵهكان بترسێنن، ئێمه ئهوساش كه حهیزهرانیش ههبوو قهت ئاماده نهبووین خۆمان بهوانهی ماتماتیك سهرقاڵ بكهین، بهڵكو خێرا فوومان لهدهستمان ئهكرد تا چوار حهیزهرانهكهی خۆمان بخۆین، ئێستاش ئۆدیبهكان سهر بهرزن بهوهی كامیان حهیزهرانی دهستی ئێوهیان خواردووه، وهك چۆن ئهو دهمهی یهكێك له ئۆدیبهكانتان زامدار كردبوو لهترسی جهبهرووتی دهنگی وهڕینی سهگهكان بهههردوو دهست ئهیكێشا بهسهری خۆیدا، چونكه ئهیزانی سهگ و تانجیهكان پێی بگهن بهكهڵبه تیژهكانیان ئهیخۆن، كهچی تۆ باوكه بهدهنگی ئهوهوه نههاتی كه هاواری ئهكرد “هۆ باوكه فریام كهوه.. سهگهكانت وا دهمخۆن.. فریام كهوه.. دهمخۆ”
تۆ چ باوكێكی دڵڕهق بوویت كه نههاتی بهتهنگ هاواری ئهو مناڵهی خۆتهوه، پێت وانهبێت ئهوهی ڕوویداوه ساتهوهختێكی ههڵچوون ئامێز بێت نهخێر بهڵكو ئهوه دهنگی یار بوو كه ئهیبینی لهدنیایهكدا باوكان ههموو شتێكیان كۆنترۆڵ كردبوو دهنگی یار پیاوهتیمانی به ئاگا ئههێنا “تف لهو شهوانهی لهبڕی ئهوهی لهباوهشی تۆدا بم.. لهباوهشی باوكتا دهنووم، بهڵام ههقیشه وابێ گهر كوڕان بێ دهمار و خهسیوو بن باوكان بۆ وا نهكهن” باوكه ئیدی ئێمه پیاوین وڕازی نابین تۆ دنیا بۆ خۆت كورت بكهیتهوه چیتر به بهڵێنهكانی چارهگه سهدهیهكت فریوو ناخۆین.. سهیر نیه ئهو دهمهی لهگهڵ هاورێكانمان ئهمانهوێت له ڕهحیماوه بهسهر پردی خاسهوه سهر ئهكهوین كه ئهبینین شهقامهكان بێدهنگن كهس زمان لهدهمیا نیه ڕوو ئهكهمه ئهو كوڕه گهنجانهی ههموو تهمهنیان لهم شاره بهدهست فاشیزم و مۆدیله تۆقێنهرهكانی برده سهر كه ئێستاش زمان لهدهمیان نهماوه قسه بكهن چهند ساڵێك بهر لهئێستا ئاسووده بوون به ئازادبوونیان وئێستا ئهو منالانه وا خهریكه قژیان سپی ئهبێت پێیان ئهڵێم “باوكه ئێوهشی حیز كرد.. خوا هاور بۆ نافڕن”
نیهاد جامی
* ئهو دێرانهی لهناو كهوانه دانراون له نۆڤلێتی (حهسار) ی شێرزاد حهسهن وهرگیراون.
