ههکاری سهرههڵگرتوو!
سیروان کاروانی…..
(1)
ههموو پاشنیوهڕوانێک ههر کهلهخوێندنگهتهواو دهبوو و بهرهو ماڵ دهگهڕایهوه، ئهو جوودا لهههموو هاوڕێکانی تری بهههنگاوی گهورهگهورهوهخۆی دهگهیاندهوهماڵ. لهماڵهوهش بهپهلهپهل نانێکی دهخوارد و هێندێک دهحهسایهوهو بیری لهوانهکانی ئهو ڕۆژهی دهکردهوه، پاشان تۆپهڵهخورمایهکی لهنێو حهسیرهخورمایهکهیاندا کههیچ وهخت لێیان نهدهبڕا دهردهکرد و لهئاردی سپیی وهردهدا، کتێبهکهی دهست دهدایهو به مهبهستی خوێندنهوهبۆ ئهو دهشتودهرهی دوور ئاوایی ملی ڕێگهی دهگرت.
ههکار ماوهیهکی زۆر بوو بهو شێوهیهبهردهوام بوو. زۆر جار باوک و دایک و خوشکهکانی بیریان لهحاڵی دهکردهوهو بهزۆر شێوهپرسیاریان لهلا دروست دهبوو. ئهوان دڵیان نهدههات بهکهمترین شێوهش ههکار بڕهنجێنن، چونکهجگهلهوهی کهکوڕهتاقانهی خێزانهکهبوو، زۆریش ئارام و لهسهرخۆ بوو لهگهڵ خوشکهکانی و ههرگیز ههستی کهسێکیانی بریندار نهدهکرد بهوهی که ئهو کوڕهو ئهوان کچ. ئهو تا تیشکی خۆرهکهئاوا دهبوو لهدهوروبهری ئاوایی دهمایهوه، ههر کهتاریکایی بهدهردهکهوت بۆ ماڵ دهگهڕایهوهو وهختێکیش دهگهیشتهوهماڵ، بهتهواوی تاریک دادههات و زوو خهو دهیبردهوه.
ئاواییی "چناران" زۆر لهمێژ نهبوو خوێندنگهی تێدا کرابووهوه، لهبهرئهوهی کهلهناوچهیهکی شاخاوی بوو و لهشار و شارۆچکهکانهوهدوور بوو. ئهوهش وای کردبوو کهئهو مامۆستایانهی لهو دێیهدا کاری مامۆستاییان دهکرد، وهک خهڵکی ئاواییهکهیان لێ هاتبوو و لهپاش خوێندنگهههر لهوێدا دهمانهوهو ژیانیان بهسهردهبرد. لهگهڵ ئهوهشدا کهمامۆستاکان وانهیان بهخوێندکارهکان دهگوتهوهو ڕاژهیهکی باشی خوێندکارانیان دهکرد، لهکاتی بێکاریشدا توانیبوویان بچنهناو خهڵکی دێیهکهوهو زۆرێک لێیان نزیک ببنهوهو کاتی خۆشیان لهگهڵدا بهسهربهرن، ههروهها لهزۆر کاری سهختیشدا هاریکاریی جووتیارهکانیان دهکرد و لهگهڵ ئهو سروشتهجوان و دڵڕفێنهی ئهو ناوهدا به تهواوی ڕاهاتبوون.
دێی "چناران" سروشتێکی تایبهتیی بهخۆیهوهگرتبوو، ئهوێ پڕ بوو لهڕهز و باغ و گوڵزار و تهنانهت ڕۆخی ڕووبارهورد و کانیاوهکانیش بێستانیان تێدا دهکرا و دهڕازانهوه، ئهمهبهتایبهت لهبههاراندا زۆر دڵگیر بوو و مرۆڤ ئهڤینی جوانییهکهی دهبوو. خهڵکی دێیهکهزۆر بهئاسانی لهگهڵ خهڵکی ناوچهکانی تردا جوودا دهکرانهوه، ئهمان ئێجگار سووروسپی و کچۆڵهکان ههروهک خاکهکهڕهنگیان پهمهیی و زۆر ناسک و نیان بوون. نهریتێک لهدێیهکهدا باو بوو کهکوڕان و کچانی دێیهکهههر لهناو یهکتری تێکهڵی ژیانی هاوسهرێتی دهبوون و زۆر بهدهگمهن لهگهڵ خهڵکی مهڵبهندهکانی تردا ژیانی هاوسهرێتییان ههڵدهبژارد، ئهمهش وایکردبوو کهئهو ڕهنگ و بۆ تایبهتمهندییهی تایبهت بهخۆیان ههبێت.
لهخوار ئاواییهکهوهکانییهکی لێبوو پێیان دهگوت "کانی-ماران"، کهئاوێکی زۆر شیرین و سازگار و بهتامی لێ دههاتهدهرهوه. ههرچهندهلهئاواییهکهدا چهند کانییهکی تری لێبوو، کهئاوی خاوێن و سازگاریان لێ دههاتهدهرهوه، بهلآم تێکڕای کیژۆڵهکانی "چناران" ڕۆژانهبه لانی کهم لهجارێکهوهبۆ چهندین جار دهچوونهسهر کانیی "کانی-ماران" و ئاویان لێ دههێنا. ئهگهر ڕۆژێ یهک لهکچهکان نهچووایهبۆ سهر کانی-ماران و ئاوی لێ بهێنێ، وایدهزانی شتێکی بهنرخی ون کردووهو دوور نهبوو ئهو شهوه خهو نهچێتهچاوی. ئهو کانییهلهباوهڕی کیژۆڵهکانهوهوهک پیاوچاک و ههستێکی ئایینیی پیرۆز دهبینرا، بۆیهلێوار و دهوروبهرهکهیان بهجوانی خاوێن دهکردهوهو سهوزهگیایهکانیان بهنهرمی دهتهکاند و نهیاندههێشت گهلآزهرد و ههڵوهریوی دارچنارهکانی لهسهر کۆ ببێتهوه.
بهسهرهاتی کانییهکهبهم شێوهیهبوو: لهسهردهمێکی زۆر کۆندا کانییهکهچاڵێکی پڕهوهبوو بووه. سهرلهبهیانییهکی زوو کاتێ پیرهکانی ئاوایی بۆ دهستنوێژی لای بهیانی بهنزیکی ئهو چاڵهدا تێپهڕ دهبن، دهبیینن دڵۆپهئاوی لێ دێت و کاتێکیش بهدیقهت لێی ورد دهبنهوهبۆیان دهردهکهوێ کهچهند مارێک خهریکن ئیش لهو چاڵهدا دهکهن، جا کهس نازانێ مارهکان لهژێر زهوییهوهپهیدا بوونهو ئیشی لێ دهکهن، یاخود لهشوێنێکی سهر زهوییهوه بۆ ئهوێ دهچن.
ئهمهبهلای پیرهکانی ئاواییهوهزۆر جێی سهرسوڕمان دهبێت، بۆیهههر کهدهگهنهوهماڵ ههر یهکهو بۆ خێزان و منداڵهکانی خۆیان دهگێڕنهوه. دوابهدوای ئهوهمهلا و پیاوچاک و دنیادیتهی ئاوایی کۆ دهکهنهوهو ئهو بهسهرهاتهدهگێڕنهوه. سهرهتا کهسێک بهتهواوی بڕوا ناکات، چونکهشتێکی زۆر سهیر بوو بهلای خهڵکی ئاواییهکهوه، لهبهرئهوهی ئهو شوێنهههرگیز شوێنی ئهوهنهبوو تهنانهت بۆ دهرمانیش دڵۆپهئاوێکی لێ پهیدا بێت. ئهم ههواڵهمقۆمقۆیهکی زۆر لهناو خهڵکهکهدا دروست دهکات، هێندێک بهجنۆکهو خوڵهفاویی پێناسهدهکهن و ڕیش سپییهکانیش بهحیکمهت و خێروخۆشی بۆ ئاواییهکهلێکی دهدهنهوه. ئهوان دهنگ لهخهڵکی ئاوایی دهدهن و دهڵێن ئهوهی بیهوێ دهتوانێ لهگهڵیان بچێت و، ئیتر خهڵکێکی زۆر بهرهو چاڵهکهدهچن بۆ ئهوهی بهچاوی خۆیان ڕووداوهکهببینن. کاتێ خهڵکهکهله چاڵهکهنزیک دهبنهوه، دهبینن بووهبهکانییهکی ئێجگار جوان و دڵڕفێن و ئاوێکی پاک و بێگهردی لێوهدهڕژێ. لهژێر ئاوهکهوهوردهبهرد و زیخی زۆر جوان و ڕهنگاوڕهنگ لهشێوهی فهرشی نهخشێنراو ڕێژ کراوون و ئاوهکههێنده جوان بهسهر بهرد و زیخهکاندا دهڕژێ کهههر لهدیمهنی جوانی پهلکهزێڕینه دهچێ. لهههمووان سهیرتر ئهوهبوو کهچهند مارێکی کلک باریک و شۆخوشهنگ لهژێر ئاوهکهوههێندهنهرمونۆڵ لهسهرخۆ دهجوولآنهوهو تهماشای خهڵکهکهیان دهکرد. ههر کهنیگای مارهکانت دهدا، وهک ئهوهوابوو بهخێرهاتنی ئهو خهڵکهبکهن و بهچاکترین دۆستی خۆیانییان بزانن. مارهکان چاویان هێندهجوان بوو کهههر لهتیشکی خۆر و جوانیی مانگ دهچوو. خهڵکی ئاواییهکهبهنۆرهدهچوون و تهماشایان دهکرد، کهسێک لهوان لهسهیرکردنی چاوی جوانی مارهکان تێر نهدهبوو. کانییهکهلهوێوهناونرا "کانی-ماران". ئاوی کانییهکهتا بڵێی شیرین و بهتام و خۆش بوو.
لهمالآن کهئاوی ئهو کانییهیان دههێنا، بهجوودا دایان دهنا و لهگهڵ خواردندا دهیان خواردهوهو بۆ میوانی لایدهو ڕێزدار دایان دهنا. خهڵکی "چناران" دهیانگوت ههر کهدهچین ئاو لهکانی-ماران بێنین، وا ههست دهکهین کهخێر و خۆشی ڕوومان تێ دهکات و لهبهلآی لابهلا بهدوور دهبین، ههر لهبهر ئهوهش ئاوهکهبۆ زۆر جۆری نهخۆشی وهکوو دهوا بهکاری دههێنن. ئهوهی ئێستا دێیهکهلهگهڵ چهندین ساڵی پێشووی جوودا دهکاتهوه، ئهوهیهکهمارهکان زۆر بهکهمی دهبینرێن، یاخود ئهوهتا ههر بهدهگمهن بهدهردهکهون و، ئهمهش پیاوچاکانی ئاواییهکهوا لێکی دهدهنهوهکهدونیا و خهڵکی ئهم سهردهمهگۆڕاون و خراپهکاری و کاری ناڕاست و دووڕوویی زۆر بووه و ئیتر لهبهر ئهو هۆیانهیهمارهچاوجوانهکان خۆیان بهخهڵکی ئهم سهردهمهپێشان نادهن.
لهکاتی ئێستادا لهدێی "چناران" وا باوهکهههر کچێک مارێک ببینێ، ئهوا شهنسی ههڵدهستێ و بهمراد دهگات. ههر لهبهر ئهوهش کیژۆڵهکانی ئاواییهکهههرچهندهڕێگاشیان دوور بکهوێتهوه، زیاتر له کانی-ماران گۆزهو جهڕهکانیان پڕ دهکهن.
ههکار بهو شێوهیهڕووی لهدهرهوهی ئاوایی دهکرد کاتێ دهیویست وانهکانی بۆ ڕۆژانی داهاتوو ئامادهبکات بهتایبهتی لهکاتی تاقیکردنهوهکاندا. ئهو ئهمهی کردبووهخوو و دهیگوت، کهلهئاوهدانی ناتوانێت وانهکانی بخوێنێ و لێیان تێ بگات. ئهو کاتێ دهیخوێندهوه، لهگهڵ خوێندنهوهی وشهو وتنهوهی ڕستهکانی ناو کتێبهکه، دهنگی بهرز دهکرد و وردهوردهدهیگوتنهوهو بهو شێوهیهش دهوروبهر گوێیان لێ دهبوو. ئهو خۆی خۆشیی بهوهنهدههات کهدهوروبهرهکهی بێزار بکات و جگهلهوهش هێندێک جار وا ڕووی دهدا کهههواڵهکانی سووکهگاڵتهیهکیان پێ دهکرد و قهڵسبوونیان پێوهدهبینرا، بهمهش ههکار زیاتر بێ هێز دهبوو و، گرفتێکی تریشی ههبوو که بهو شێوهیهلهقهرهباڵغی لهخوێندنهوهکانی حاڵی نهدهبوو. جگهله ههموو ئهمانهش ههکار خوویهکی تری ههبوو و ئهویش ئهوهبوو کهجارجاره خهیاڵ دهیبردهوهو ئهمیش بهشوێن خهیاڵ دهکهوت و تهنانهت لهکاتی ڕۆیشتندا بهتهواوی بهر پێیهکانی خۆی نهدهبینی. دوور نییهههر ئهو خووهش وای لێ کردبێ کهههم بهدهنگی بهرز قسهبکات و ههم لهئاوهدانی دهور نهکاتهوه.
ئهوهبهلای زۆر کهسهوهشتێکی سهیر بوو کهتهنها ههکار بهو شێوهیهدهچووهدهرهوهی ئاواییی و بهدهنگی بهرز دهیخوێندهوه. ڕۆژێکیان ئهحهشهلی خهڵکی ئاوایی لهناو ڕهزهکهیهوهدهگهڕایهوهکهله دووری ئاوایی بوو و، ئهمیش ڕۆژانهدهچوو خزمهتی دهکرد و گژوگیا و گیاگورگهو شتڵی بێزارکهری تری لێ بژار دهکرد. کاتێ ئهحهشهل بهقهد یاڵێکهوهبهرهو ماڵ دهگهڕایهوه، گوێی لێبوو لهدۆڵهگچکهکهی خوارهوهکهتوولهڕێیهکیان لێ کردبوو، دهنگهدهنگ و ورتهورت دێ. ئهحهشهل ئهمهی زۆر لا سهیر بوو، ئهو بهوهسهرسام بوو کهلهناو ئهو دۆڵهدا ئهو دهنگهدهنگهدهبێ چی بێ. دۆڵهکهکهبهداروبار و کهبکهبهرد و گیاوگۆڵ داپۆشرابوو شوێنی ئهوهنهبوو مرۆڤ شین یاخود شایی تێدا بگێڕێ، ئێ ئهوهندهی ئهویش ئاگادار بوو ئاوهدانیی تێدا نهبوو، ههر سهری دههێنا و دهبرد و بیری دهکردوه: ئهی خودا دهبێ ئهم ههرایهچی بێ؟
ئهحهشهل زۆر بیری لێ کردهوه، دهمێک دهترسا چونکهبهلای ئهوهوهدیمهنێکی سامناکی ههبوو و، دهمێکیش وای تێدهڕوانی کهدهبێ جۆره زهماوهندێکی خۆش بێت و ئهو ئاگادار نهبێ. باوکی ئهحهشهل "مهولوود" له سهردهمی خۆیدا مهلا بوو و پێیان دهگوت مهلامهولوود. وهک باسیان دهکرد مهلامهولوود جگهلهوهی شارهزاییهکی باشی دهربارهی ئایین ههبوو و لهو ڕێگایهشهوهئامۆژگاریی باشی خهڵکیی دهکرد و هانی دهدان ڕێگای خێر و چاکهو پیاوهتی بگرنهبهر، مهلایهکی زۆر کراوهش بوو و ڕێگای گفتوگۆی دهدا و ههمیشهلهگهڵ گهنجهکاندا گفتوگۆی گهرمی ئهنجام دهدا و ڕێگای لهباسی تر نهدهگرت. ئهو پێچهوانهی مهلاکانی تر، قسهو باس و لێکۆڵینهوهی بهکوفر نهدهزانی و ههمیشهدهیگوت، نابێ ڕێگای توندوتیژ بگرینهبهر بهڵکوو دهبێ لهڕێگای دانووسانی ڕێکهوهبتوانین وا لهبهرانبهرهکهمان بکهین بێتهسهر ڕای ئێمهو بهو شێوهیهسهرکهوتوو دهبین.
مهلامهولوود زۆر جاران باسی بیروباوهڕی ئایینی و ڕاستگۆییی مرۆڤ و دوور لهزوڵموزۆریی بۆ ئهحهشهل دهکرد و زۆر جاریش مهتهڵۆک و پهند و بالۆرهی کوردیی بۆ دههێنایهوه. جارێکیان شتێکی سهیری بۆ ئهحهگێڕابووهوهو ئهحهش چونکهبیری منداڵی تیژه، ئیتر ههر لهبیری مابوو. باوکی باسی جنۆکهو شتی ئهفسانهی لهو جۆرهی بۆ کردبوو، کهجنۆکهکان کاتێ ژن دهگوازنهوهو زهماوهند دهکهن، ههموو لهدۆڵێکدا کۆ دهبنهوهو دهست بهشایی و لۆغان دهکهن و بهو شێوهیهدهیکهن بهههرا و خۆشی.
ئهحهشهل ئهو باسهی باوکی وهبیرهاتهوه، ئهو گوتی ههبێ و نهبێ ئهو قسانهڕاستن و دهبێ ئهوهی لهدۆڵهکهوهدهنگی لێوهدێ، ئههلی جنۆکهبن و لهوێدا گرد بووبنهوهو خهریکی زهماوهند بن، داخۆ چ جنۆکهیهک بێ خهریکی ژن هێنان بێ؟ ئهوسا ئهحهشهل ڕێچکهڕێیهکی نزیکتری گرتهبهر و بهرهو دهنگهدهنگهکهڕۆیی. کاتێ نزیک بووهوه، خۆی ههڵدایهسهر کهبکهبهردێک و تهماشای کرد. شتێکی سهیر و چاوهڕواننهکراو بوو. بهڵێ بینیی کهئهوهههکارهو دهور دهکاتهوه. ههکار بهو شێوهیهدهنگی ههڵدهبڕی لهکاتی خوێندنی وانهکانیدا.
ڕۆژێکیان، کاتێ ههکار ههروهک ڕۆژانی پێشوو لهسهر توولهڕێ و پهنا شاخ و قهدپاڵی یاڵهکاندا دهسووڕایهوهو خهریکی خوێندنهوهی کتێبهکهی بوو، ئیتر ماوهیهک بهردهوام بوو و داڵغهی دوورودرێژیش سهریان لێ تێک دا و له ئهنجامدا ڕێی ون کرد و بهرهو ئاقارێکی تر ملی نا، بهو جۆرهکۆمهڵێک ههوراز و نشێوی کهوتهبهر. ههکار ماوهیهکی درێژ بهردهوام بوو و لهئهنجامدا ههستی بهماندووبوون و شهکهتییهکی زۆر کرد. پاش هێندێک گهڕان تاشهبهردێکی گچکهی دۆزییهوه، لهخوار تاشهبهردهکهوهمهودایهکی کورت تهختاییهکی ڕێک بوو، بهلآم زهوییهکهی بێ چاڵ و کهندوکۆسپ بوو. ههکار چونکهزۆر ماندوو بوو، ههر لهوێدا سهری نایهسهر بهردهکهو کتێبهکهی بهسینگییهوهنا و پاش تاوێکی کهم خهو بردییهوه. ئهو لای بهرهبهیان بهئاگاهاتهوه، ئهوسا هێشتا زهردهی بهیان بهتهواوی دهرنهکهوتبوو، سهرما و سۆڵهتهنگیان پێ ههڵچنیبوو و لهوهزیاتر ئارامی نهما. ئهو لهسهر زهوییهکهقیت بووهوهو ویستی ههڵسێتهوه، بهلآم لامل و شان و باسکهکانی گشت رهق بووبوون و توانای ههڵسانهوهی نهبوو. ههرچۆنێک بێ هێندێک خۆی هێنا و برد و ههر لهشوێن خۆیدا هێندهی بۆی کرا شان و لا ملهکانی و باسکهکانی ڕاوهشاند و گهرمیانی کردهوه. ههکار ئاوڕێکی ئهملا و ئهولای خۆی دایهوه، ئهوکات زهردهی خۆرهکهله شاخهکهی بهرانبهری شاخی "چناران"ی دهدا و زۆر دڵڕفێنانهدههاتهپێش چاو. دیمهنی شاخهکهبهو وهختی بهیانییههێندهجوان بوو کهجوانیی ههموو سروشتی تێدا دهبینرا. ئهو زۆر حهزی دهکرد لهنزیکهوهئهو جوانییهببینێ، کهتا ئهندازهیهکی بهرز سهرنجی ڕاکێشابوو. لهو ساتهوهکهوتهخهیاڵ و داڵغهیهکی ترهوه. ههکار بیری گهڕانهوهی بۆ ناو دێیهکهو کهسهکانی خۆی نهما و ئارهزووهکانی خۆی خستهدهستی قهدهرهوه. زۆر لهخهڵکی دێیهکهتا ئێستاش ئهم چیرۆکهوهکوو موعجیزهو کاری خوایی دهگێڕنهوه، کهشتێک بێ خواوهند ههروهک بهسهرهاتهکهی کانی-ماران بهسهر ههکار-یدا هێنابێ و ئهویش لهو گیانهوهکهئهو مرۆڤێکی زۆر پاک بووهو تاقانهی خێزانهکهیان بووه.
ههکار پێچهوانهی جارانی پێشوو، ئهمجارهکتێبهکهی له باخهڵی نا و کهوتهڕێ. کاتێ ئهو بهرهو بناری شاخی "چناران" دهچوو، ههستی بهخۆشییهکی ئێجگار زۆر لهههموو لهشیدا دهکرد، ئهڤینێک لهناخیدا ڕیشهی داکووتابوو وهک ئهوهی لێی ڕوون بێ کهئهو ڕێگایهی گرتوویهتییهبهر چارهنووسی دواڕۆژی دیاری بکات. کات گهیشتهلای نیوهڕۆ و ئهو ههر بهو کهند و کۆسپ و یالآنهوهبهڕێگاوهبوو و ههڵدهشاخا. ههر کهنزیک لای پاشنیوهڕۆ بووهوه، تیشکی خۆرهکهلهملا و ئهولای شاخهوهزیاتر بهدهر دهکهوتن و ڕۆشناییان دهدا و ئهمیش بهدهم داڵغهوهههر ههنگاوی دهنا.
عهسرانێکی خۆش بوو. مهلهکان لهدهم کانیاو و جۆگهکاندا ههڵدهفڕین و دهنیشتنهوه. مهڕ و مالآتی ڕهوهندهکانی ناوچهکهبهقهد گردهکانهوهبۆ گژوگیا خواردن دهگهڕان. وردیلهماسیی ژێر ئاوی کانییهکان لهژێر ئاوهکهوهدهکهوتنهبهر تیشکی ههتاو و لهگهڵ ڕووناکاییی تیشکی ڕۆژ و عهسرانهوهک شهم دهبریسکانهوه. ههکار تاوێک لهدوور لهوێوه سهوزاییهکی بهدی کرد. ههنگاوی خێراتری نا و ڕوو لهسهوزاییهکهچوو. کاتێ نزیک بووهوه، پیرهپیاوێکی ڕیش سپی و خوێنشیرینی هاتهپێش چاو. ئهو چووه پێشهوهو ماندوونهبوونی لێ کرد. پیرهپیاوهکهلهبهری ههڵسایهوهو زۆر به گهرمی بهخێرهاتنی کرد. پیرهپیاوهکهههستی کرد کهئهم کوڕهلاوه غهریبهیهو ڕێی بهو ههرێمهکهوتووه. پیرهپیاوهکهگوتی ههموو ساڵێک دوو یان سێ جار تۆفان و با و بۆرانێکی ئێجگار سهخت لهم شاخهدا ڕوو دهدات و دهوروبهرهکهی دهگرێتهوه. شاخهکهش ههرچهندههێندهجوان و نایاب و قهشهنگ دهبیبنرێ، ڕێگای پهڕینهوهشهبۆ خهڵکی ئهمدیو و ئهودیو. خهڵکی بهو دوو سێ ڕۆژهدهڵێن ڕۆژهڕهشهکان. ئهوهی بهبێ شانس بێ و خودا یاری نهبێ و لهیهکێک لهو ڕۆژانهبهو شاخهدا ههڵشاخێ، ئهوا تووشی گرفتێکی زۆر دهبێت و ئهنجام شتێکی بهسهر دێت. دیارهتۆی لاو خودا یارتهکههیچت بهسهر نههاتووه. بێجگهلهوهش جاری وا ههیهچل ولآغ بهبارهوهکهبهو دهره عاسێیهدا دهرۆن. ههر یهک لهولآغهکان بهڕێی خۆیاندا دهڕۆن و لهبهر عاسێیی شاخهکهنابێت کهس هاواریان لێ بکات بڕۆن یاخود ڕاوهستن، چونکه ولآغهکانی ئهو ڕتگهیهوا ڕاهاتوون کهلهبێزاری و ماندووبوونی خۆیاندا، خۆیان لهبڵنداییهوهتێههڵدهنهخوارهوهو خۆیان بکوژن. سوپاس بۆ یهزدانی مهزن کهلاوێکی جوانکیلهی وهک تۆ بهبێ گرفت دهرچووی.
ههکار لهو کاتهدا خهریکی نان و تهڕهپیاز خواردن بوو که پیرهپیاوهکهپێی داوهتی کردبوو و لهههمان کاتیشدا گوێی بۆ باسهکهی پیاوهکهشل کردبوو.
ههکار پاش ئهوهی نانێکی خوارد و ماندوویهتی حهسایهوه، پرسیارهکانی چڕ کردهوهو بۆ دوور ڕوانیی، پیاوهپیرهکهگوتی؛ ههتا چاو بڕ بکات بهقهد ئهو یالآنهوهماڵهڕهوهندن و خهریکی ژیانن بهبهخێوکردنی مهڕومالآت و تهنانهت باڵندهی ماڵی و کێوییهوه.
ئهو ههر لهوێدا سوپاسی پیاوهپیرهکهی کرد و کهوتهوهڕێ، لهو کاتهوهش ڕهشهبای بهر لهتۆفان خهریک بوو پهرهی دهستاند. پاش ئهوهی ماوهیهک ڕێگهو توولهڕێگهکانی بڕی لهدوورهوهتاک و تهرا ماڵهڕهوهندی بهدی کرد. لهوێوهبهرهو ماڵه ڕهوهندهکان ههنگاوی نا بهبێ ئهوهی بزانێت قهدهر بهرهو کوێ یاخود کام لهو مالآنهی دهبات. ههرکهنزیک بووهوه، ئهو ههر بهو ڕێچکهیهدا بهردهوام بوو کهبردییهلای یهکێک لهماڵهکانهوه. لهگهڵ نزیکبوونهوهیدا، پیرهژنێکی لێ هاتهپرسیار و دوان. بهو شێوهیهههکار پهڕگهندهی لای ماڵهڕهوهندهکهبوو. پیرهژن کهناوی دایهههورێ بوو زۆر بۆ لاویهتی و شهکهتیی ههکار پهرێشان بوو و لهو کاتهشدا ههکار هێندێک له ئازارهکانی خۆی لهلا باس کرد، دایهههورێ زیاتر بۆی بهپهرۆش بوو. ههکار لهگهڵ بهسهرهاتی ئهو دوو ڕۆژهیدا زۆر غهمبار بوو و حهپهساو دیاربوو.
دایهههورێ زۆر ههوڵی دهدا دڵی بداتهوهو لهههوڵی ئهوهدا بوو قسهوباسی خۆشی بۆ بکات و ئیتر زۆر باسی گهنجاتی و خۆشیی لاوێتیی بۆ دهکرد و ژوانی کچان و کوڕانی بۆ دهگێڕایهوه. دایهههورێ دنیادیتهبوو و زۆر باس و بهسهرهاتی کۆنی دهزانی و جگهلهوهش ئافرهتێکی زهین ڕۆشن و بیرتیژ بوو. ئهو دهیگوت، مرۆڤ لهژیاندا تووشی جۆرهها خۆشی و ناخۆشی، دڵهڕاوکێ، ههوراز و نشێوی ژیان، کێشهی ههمهجۆر دهبێت، هێندێک جار مرۆڤ تووشی گرفتی وا دێت کهنان و ئاوی لێ حهرام دهبێت و خهو ناچێتهچاوی، هێندێک جاریش ههواڵی خۆش دهبیسێت و وهک گژوگیای بههاران دهگهشێتهوه، جا ئهوانهههموو کاری خودان. گرنگ ئهوهیهمرۆڤ لهناو خۆیدا گهورهبێت و بهری ههردووکیان بگرێت، نهلهکاتی تهنگانهو ناخۆشیدا ئهوهندهبهچۆکدا بکهوێ و، نهلهکاتی خۆشیدا ئهوهندهلهخۆبایی بێت. ئهم دنیا و بهنی بهشهرهی دهیبینی ههر وا بوونه، مرۆڤێک نییهلهم دنیایهدا کێشهی تووش نهبووبێت و زۆر جار گرفتی ڕۆژانهی نهکهوتبێتهسهر ڕێ.
ههکار سهری سووڕمابوو لهقسهخۆشهکانی دایهههورێ، ئهو وا ههستی دهکرد وشهکان ههر یهک دهستێک بن و پهیتا پهیتا جهستهی ماندووی بۆ بشێلن. ئهو پێی وابوو وشهکانی زاری دایهههورێ دهچنهلهشییهوهو یهک یهک بهسهر زام و ئازارهکانیدا دهگهڕێن و تیماریان دهکهن و ئازارهکان سڕ دهکهن. پاش تێڕامانێکی زۆر ههڵی دایهو گوتی:
– ئهرێ دایهههورێ! تۆ پزیشکی، داوودهرمانی، تۆ فریشتهی، تۆ چیی؟ ئهم ههموو شتهخۆشانهلهکوێ دهزانی؟ خۆ من ئێش و ئازارهکانم گشت لهبیر چوونهوه؟
– کوڕی خۆم! منیش تهمهنێکی گهلێک دژوارم بهسهر بردووهو پرچی ڕهشم بهسهرهوهنهماوه. منیش تووشی گهلێک کێشهو کۆسپی گهورههاتووم لهژیانمدا و هێشتا جاحێڵ بووم، پیاوهکهم شادڕهوان ڕهبی سهد ڕهحمهتی لێ بێ، ئهمری خودای کرد و منیش بهتهنها مامهوه. بهم دهست و پهنجهو نینۆکانهی خۆم نانی ڕۆژانهم پهیدا کردووهو خۆم ژیاندووه. چی بکهم ڕۆح شیرینهو مرۆڤ دهستبهرداری نابێ، بهههرحاڵ، ئهوهتا ههر ماوم. تۆش دهبێ وا بیت.
دایه ههورێ ههرچهند لهکوڕهورد دهبووهوه، باش تێی نهدهگهیشت ئێشهکهی لهکوێیه. ئهو ههر بیری لهدهکردهوه، خودایهتۆ بڵێی ئهم گهنجهجوانه بهم تهمهنهوهتێکچووبێ. دایهههورێ وا ههستی دهکرد، کهههرکهله قسهکانی دهوهستێ، کوڕهئێشی لێ پهیدا دهبێتهوهو ههر لهو کاتهشدا گوێچکهی کتێبێکی لهبهر باخهڵیدا بینی، لهو کاتهدا زیاتر کهوتهبیرکردنهوه لهو گهنجه. لهپڕدا، کوڕهپرسیارێکی تری بهمێشکدا هات:
– باشهدایهههورێ! ڕاستهدهڵێن دڵ مێشهلهسهر ههر شتێک دهنیشێتهوه؟
دایهههورێ ئهم پرسیارهی لهناکاودا پێ سهیر بوو. ئهو ئافرهتێکی ئێجگار زیرهک و بهدیقهت بوو، هێندێک جار لهشێوهی پزیشکێکی دهروونی دهبینرا و، هێندێک جار لهمرۆڤهههرهزیرهک و داهێنهرهکان دهچوو و مهتهڵۆکهی بهئاسانی ههڵدههێنا و شتی لێ عاسێ نهدهبوو. دایهههورێ دوای بیرکردنهوهیهکی کهم، گوتی:
– ئێیییی کوڕی خۆم! ئێستا دهزانم کوێت دێشێ.
لهوێوهزیاتر شتێک لهمابهینی دایهههورێ و ههکاردا نهگوترا. واپێدهچوو ئهوان ههردووک لهیهک تێگهشتبن و ههر لهبهر ئهوهش درێژهیان نهدایێ.
دایهههورێ کهتهنها تاقنهکچێکی بهناوی "خهنۆ" ههبوو، پڕ بهسهر سینییهک گونتکی ئامادهکردبوو و لهتهنیشت خۆیهوهداینابوو و پهڕۆیهکی کهتانی تهنکی بهسهردا دابوو، لهپێش خۆیهوهکۆنهکوانوویهکی لێبوو و دایهههورێش پهیتا پهیتا خهریکی دهردانی خۆڵهکهوییهکهی ناوی بوو. لهدواییدا کوانوویهکهی پاک کردهوهو هێندێک چیلکهداری ئامادهکراو و کهڵهکهکراوی ئهوێی تێخست و گڕی تێبهردا و ئاگرێکی پهمهییی لێ پهیدابوو. لهکاتێکدا دایهههورێ خهریکی خۆشکردنی ئاگرهکهبوو، ههکار سهرنجی ئهو ڕهنگهجوانهی ئاگرهکهی دهدا و چووبووهبیرێکی قووڵهوهو ههر ئهو بیرکردنهوهش بووههۆی بێدهنگیی بۆ ماوهیهک.
ههکار پاش گهڕانێک بهو ناوهدا، پیاسهیهکی دوورودرێژی کرد و بهههرچۆنێک بێت ئهو ڕۆژهی بهڕێ کرد و بۆ ئێوارهش ههر لهوێدا مایهوه. دایهههورێ ڕێزێکی زۆری بۆ ئهو کوڕهلاوهدانا و ههر لهو سۆنهیهوهش له نزیکی ڕهشماڵهکهی خۆیاندا جێگهیهکی بۆ ڕاخست و ئهو شهوهههکار بهئارامی لێی ڕاکشا و خهو بردییهوه.
ههکار ئهو شهوهخهوێکی ئێجگار خۆشی بوو و شهو تا بهیانی خهریکی خهوبینین بوو، بهلآم چ خهوبینینێک، خهونێک کهئهو دیمهنهجوانهی بهڕۆژهوهبینیبووی ههرگیز لهبهر چاوی ون نهدهبوو و، جگهلهوهش ئهو خهڵکانهی لهخهوهکهیدا دههاتنهخهونی، تێکڕا خۆشیان دهویست و لهپێش چاوی ئهودا ههریهک نهمامێک بوون.
ڕۆژی دوایی خۆرهتاوهکههێندهدڵڕفێن بهسهر شاخ و تهپۆڵکه و دار و بهردهکاندا دهبریسکایهوه، کهدڵی ئهڤیندارانی ئهوهندهی تر حهیران دهکرد. ههر لهگهڵ تیشکی خۆرهکهشدا، گوڵ و گوڵزاری ههمهجۆر به جۆرێک دۆڵ و دهشت و کێوهکانیان نهخشاندهبوو کهمرۆڤ ههرگیز چاوی لهبینینیان تێر نهدهبوو. قاسپهی کهو و هاژهی ڕووبار و نهغمهی خۆشی پهلهوهرهکان تێکهڵ بهسروشتی جوانی ئهو ڕۆژهبوون. کراسی جوانی ئهو سروشتهبهبهری دهشتودهردا دیمهنی ژیانیان نهخشاندبۆوهو ههستی دهروونی مرۆڤیان بهتوندی دهبزواند و مژدهی هاتنی بههار و نزیکبوونهوهلهمرادیان تێدا بهدی دهکرا. ههر لهگهڵ ئهوهشدا، ههکار لهگهڵ سپێدهی بهیان بهدهنگی کهڵهبابی ماڵهکهلهدیوهکهی تری ڕهشماڵهکهوهلهخهو بهئاگا هاتهوه. ئهو ههر لهوێدا تا ماوهیهک تاسهبردیهوهو ههر وایتێدهڕوانی کههێشتا خهوتووهو ئهو دهنگهش ههر لهخهوهکهوهبێت، چونکهکهڵهبابیش لهتهواوی درێژهی خهونهکهیدا بهدیمهن بوو و لهگهڵ پهلهوهرهکانی تردا ههستی دهوروژاند. کاتێ ئهو چاوی ههڵێنا، بینیی زهردهی ههتاو بهتاوهو لهکونهوردهکانی ڕهشماڵهکهوهوهک تهڵهپووش خۆی دهکات بهژوورهکهی خانهخوێکهیدا، ئهوسا لهسهر بهڕهکهی کهلهسهریدا خهوتبوو، قیت بووهوهو خۆی پێچایهوهو چهد ههنگاوێکی نا. سهگی ماڵهکهکهلای ڕاستی ڕهشماڵهکهوهبهسترابووهوه حهپهیهکی بۆ کرد، ئهویش بهلای چهپدا چهند ههنگاوێکی نا. لهوێدا بینیی کچێکی دهم و چاو خڕ و سپیلکهخهریکی ههڵکردنی تهندووره. کچهکه"خهنۆ" ئاگرهکهی خۆش کردبوو و پهیتا پهیتا چیلکهدار و پووش و پهلآشی تێدههاوێشت. ههر لهگهڵ تهوژمی ورد و بریسکاویی ئاگرهکهوهکهلهگهڵ بڵێسهکهدا له تهندوورهکهوهدهردهپهڕین و بهدهموچاوی کچهدهکهوتن، ئهویش دهستێکی بهبسکیدا دههێنا و لهپێش چاوهکانی لایدهبردن و ههڵی دهدایهپشتهوه. جارجارهکهبای بهیانی بهر گڕهی تهندوورهکهدهکهوت، بههێزتر دهبوو و دووکهڵهکهههراسانی دهکرد و ئازاری دهموچاویی دهدا، ئهویش کهم کهم چاوهکانی تێکدهنا و بهقامکهکانی ههڵیدهگڵۆفاندن.
ههکار وهک ئهوهی ویستهکانی دهروون بهتهواوی بهسهریدا زاڵ بێت، بهشپرزهییهوهڕووی کردهخهنۆ و پرسیاری شوێنی چاوشووشتنی لێ کرد و ئهویش ههر بهو شێوهیهڕێگهی کانیی پێشان دا.
لهو ساتهوهههکار کچهکهی لهتهنیشت تهندووربانهکهوه بینی کهسهرقاڵی پێداویستییهکانی نان کردن بوو، کهوتبووهداوی خۆشهویستییهوهو ئاگری عهشق ههموو ساتهکانی سووتاندبوو. ههکار لاوێکی هۆشیار و لهکار و کردهوهدا ژیر بوو، بهلآم لهوێوهوێنهی مرۆڤێکی سهرگهردان دههات و دهچوو و هێندێک جار سهیر ڕهفتاری دهکرد.
لهبهرئهوهی سروشتی مرۆڤانهی ئهو وا ههڵکهوتبوو کهله کاتی وانهخوێندنیشدا لهبهر خۆیهوهورتهورتی دهکرد و شتی ناو
دڵیی دهگوتهوه، ئیتر لهو کاتهوهش کهخهریکی وانهی عهشق بوو ههر بهو شێوهیه لهبهر خۆیهوهشتی دهگوتهوه، ڕهنگهجیاوازییهکهیان لهگهڵ وانهکانی خوێندنگهیدا ئهوهبێ کهوانهی عهشقی بهبێ کتێب دهگوتهوه. ههر لهبهر ئهوهش بوو کههێندێک کهس لایان وابوو ئهو بهجۆرێک تێکچووهو وڕێنهدهکات.
ههکار چهند ههنگاوێک لهوێوهدوورکهوتهوه، بهگوێرهی ڕێنمایی کچهکهکانیاوهکهی دۆزییهوه. لهسهر کانییهکهدانیشت و ههتا قهدهرێک کهوتهبیرکردنهوه، پاشان قۆڵهکانی لێ ههڵکرد و دهست و دهموچاوی شووشت. پاشان دیمهنی خهنۆی هاتهوهپێش چاو و وهک بروسکهبهرهو لای ڕهشماڵی خانهخوێکهی گهڕایهوه.
ههرکهههکار نزیکی ماڵهکهبووهوه، دایهههورێی بینی، که بسکهلوولهسپییهکانی لهژێر لهچکهڕهشهکهیهوهدهشهکانهوه. له تهنیشتی ئهوهوه، کچهگهنج و نیانهکهی دایهههورێ ههڵترووشکابوو و پهیتا پهیتا ئهنگوکی ههویری بۆ خڕ دهکرد. خهنۆ هێندهئاسکانهدهجوولآیهوهو ئهنگوتکهکانی بهتۆزهئارد لهیهک جوودا دهکردهوه، کهمرۆڤ لهدوورهوه حهیرانی ئهو جوانی و نیانییهی دهبوو. کاتێک ئهو دیمهنهنوێیهی بینی، دایهههورێ سهری بهسهر سێرهکهدا شۆڕکردبووهوهو خهریکی برژان و لابردنی نانهکان بوو، ههکار نیگایهکی خهنۆی کرد و خهنۆش بزهیهکی خۆشی بۆ کرد.
ماویهتی….
