پارتی وترسی لەبەهاری کوردی!
ئەوەی پارتی لێی دەترسێت هەر ڕوودەدات، ئەویش بەکوردیبونی بەهاری عەرەبیە..لەبەرئەوە باشترە لەجیاتی گرژی وتوندوتیژی، دەبا پارتی وسەرۆکەکەی بەجدی بیر لەو قەیرانە قوڵە بکەنەوە کەماوەیەکی دیکە بەرۆکی دەگرێت. پارتی دەیەوێت میانڕەوانی ئیسلامی بخاتە خانەی توندڕەوی ئیسلامیەوە، بەمەش پارتی ئیلهامی خۆی لەئەزمونی یەمەنیەوە وەردەگرێت، پارتی دەیەوێت وەک(عەلی عەبدوڵا ساڵح) سەرۆکی پێشووی یەمەن گەمەبکات بەدواکاریەکانی خەڵک، پارتی دەیەوێت داواکاریەکانی خۆپیشاندەرانی حەڤدەی شوبات و چ نەبێت ئۆپۆزیسیۆنیکی وەک گۆڕان بکاتە شەریکە بەشی خۆی. خوێندنەوەی کادێرانی باڵای پارتی دیموکراتی بەڕێز وڕاوێژکارە ئەمنیەکانیان، خوێندنەوەیەکی موخابەراتیانەیە بۆ ڕووداوەکان، ئەوەیان لەبیرکردووە کەگەمەی تازەی دەسەڵات وحوکمکردن لەدنیادا، بەرەو ئەوە هەنگاودەنێت دوور لەئەقڵیەتی موخابەراتیەوە کاربکات وبەرەو ئەقڵانیەتی سیاسی پراکتیکی هەنگاو بنێت.
دیارە فۆرمی دیموکراسیەتی نوێ لەڕۆژهەڵاتدا لەقازانجی بازاڕی نوێی گڵۆباڵ وڕۆژئاوایە کەچیدی لەگەڵ مۆدێلی حوکمڕانیەتی تاکڕەوی بنەماڵەکاندا یەکناگرێتەوە. ئەم مۆدێلە موخابەراتیە لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا نەک هەر لەنێوخۆدا نەهامەتی گەورەی دروستکردووە، بەڵکو کاریگەریەکی گەورەی هەیە بۆ خراپببوونی بازاڕی گڵۆباڵ لەجیهاندا. ئەمە ئەو گۆڕانەیە لە جەوهەری بیرکردنەوەی ڕۆژئاوا بۆ مۆدێلی سیاسی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بەوەی چیتر بازاڕی نوێی گڵۆباڵ پێویستی بەسەرکردەی ئەبەدی وژەنڕاڵاتی شۆڕش وئینقلابچیەکان نەماوە، ئەم مۆدێلە ڕێگرە لەبەردەم ئەو خەونە گەرەوەی بازاڕی تازەی کاپیتالستی، یان چاکتر وایە بڵێم پۆست کاپیتالزم. لێرەوە بازاڕی ئازادی سەرمایەداری لەگەڵ خۆیدا فۆرمێکی دیموکراتی پێ قبوڵە کەدەرگا دەکاتەوە بۆ کردنەوەی بازاڕی نوێی هێمن، ئەم بازاڕە نوێیانە، فۆرمیکی دیکەی حوکمیان پی قبوڵە، کەدوورە لەمۆدێلی سەرکردە ئەبەدییەکانەوە. دەتوانم پڕکێشی ئەوە بکەم وبڵێم کەبازاڕی تازە ئەم شیوازە حوکمە فەردیانە بەڕێگر دەبینێت لەبەرامبەر پەرەسەندنی خۆی، لەبەرئەوە سەیرنییە (سارکۆزی و ئۆباما و مێرکل) وسەرانی ڕۆژئاوا پشتگیری بەهاری عەرەبی بکەن وچیتر بڕوا بەو ئەفسانەیەی سەرکردە تەقلیدیەکانی ڕۆژهەڵات نەکەن، بەوەی گەر ئێمە بڕوخێین ئەوا توندڕەوەی ئیسلامی دنیا داگیردەکات. ئەم تۆقاندنە چیتر دوو مەتر بڕناکات، لەبەر ئەوەی ئیسلامی سیاسی هەوڵی ئەوەدەدات بەرەو ئەو فۆرمە نوێیە هەنگاوبنێت، وەک چۆن لەئەوروپادا پارتە کریستەکان وسۆسیال کریستەکان پراکتیزەیان کردووە. بەمانای، بەبێئەوەی بنەماکانی دیموکراسیەت لەقبکەن ودەوڵەتی یاسا ودەستور برینداربکەن، وەک پارتی سیاسی پشتخانی ئاینی بەشداربن لەگەمەی دیموکراسیدا. ڕۆژئاوا وهەموو بزوتنەوە عەلمانیە ڕاستەقینەکان دەبێت ئەو ڕاستیە بزانێت، کەئیسلامیەکان هەوڵی خۆیاندەدەن لەڕێگەی دیموکراتیەوە مۆدێلێکی دیکە پێشکەشبکەن بەجیا لەدەوڵەتی خەلافەت، گەر سنوقی هەڵبژاردن ڕێگەی ئەوەیان پێبدات، ئیدی باهەمووان لەچواچێوەی دیموکراسی ودەوڵەتی یاسادا ئەو بوارەیان بۆ هەڵڕەخسێنین، وەک چۆن کریست دیموکرات وکریست سۆسیالی ئەڵمانی وپارتەکانی دیکەی ئەوروپا و ئەمریکا کەپشتخانی ئاینیان هەیە کاردەکەن، دەبا ڕێگر نەبین لەبەردەم ئیسلامیەکان بۆ تاقیکردنەوەی مۆدێلە هێمنەکەیان کەلەسەر بنەمای ئەقڵانیەتی پڕۆڤانی(دنیایی) مومارەسەی خۆی دەکات.
ئەو بانگەشەیەی پارتی بەوەی ئیسلامیەکان دژی یەزیدی وئاینەکانی دیکە لەکوردستاندا کاردەکەن، بەڵگەی ڕاستەقینەی بەدەستەوە نییە، ئەوەندە نەبێت ئاماژەیەکە بۆ ڕۆژئاوا وەک چۆن موبارەک وعابدین دەیانگووت: گەر ئێمە بڕۆین، ئەوا ئیسلامی سیاسی توندڕەو حوکمدەکات..بێگومان ئەزمونی تونس ومیسر ئەم درۆ گەورەیەی پوچەڵکردەوە، ئیسلامیەکانی میسر ڕایانگەیاند کەئەوان نیەتیان نییە دەوڵەتی خەلافەت بینابکەن. لەم خاڵەدا دەبێت لەوە تێبگەین کەبەهاری عەرەبی چەندە خۆڕسکانە تەقینەوەی خەڵکان بوو لەڕووی ستەمی کۆمەڵایەتی ودەوڵەتی سەرکردەی باوکدا، ئەوەندەش لەگەڵ ئەو بەهاو نۆرمە تازانەی لیبرالیەتی نوێدا دەگونجێت کەسەرێکی بازاڕی ئەوروپی هاوبەشە وسەرێکی دیکەی بازاڕی کاپیتالی ئەمریکاییە. لەم چرکەساتەدا بەرژەوەندیەکانی گەلان وبەرژەوندییەکانی ڕۆژئاوا هاوتەریب کارلەیەکتری دەکەن، بەرژەوەندی سوستێمی ئۆلیگاریشی ودیکتاتۆریەتی باوکە ئەبەدییەکانی نەتەوە دژبەیەکتری دەوستێتەوە. ئێمە بەڕێزان لەبەردەم گۆڕانکای نوێداین، لەبەردەم زەمەنێکی نوێداین کەبەرەنگابوونەوەی نوێ وکێشەی نوێ وهیوا وئاواتی دیکە لەگەڵ خۆیدا هیناوە. هەموو ئەزمونێکی نوێی لەژیاندا چەندە نوێبونەوە دێنێتە ئاراوە ئەوەندەش لێپسراویتی وکێشەی نوێ وبیماری نۆێ لەگەڵ خۆیدا دێنێتە ئاراوە. دیاردەی ئیسلامی سیاسیش یەکێکە لەو دیاردانەی کەلەهەناوی قەیرانەکانی مۆدێرنەوە هاتۆتە دەرەوە ولەگەڵ ئەم بەهاری عەرەبیەدا گەشبوونەوە بەخۆیەوە دەبینێت، هەناسەیەکی نوێ هەڵدەمژێت، بەڵام سەیر لەوەدایە ئەمجارەیان هەناسەکەی لەتەنیشت سەلەفیەتەوە نییە، بەڵکو دەیەوێت چەند هەنگاویک دوور لەسەلەفیەت کاری خۆیبکات، هەناسە ونوێبوونەوەکەی لەتەنیشت هێزە عەلمانیەکانەوەیە ولەنێو پرۆسەی دیموکراسیدا ئەم هێزە ئیسلامیە گەمەی خۆیدەکات. هێزە عەلمانیە ڕاستەقینەکان وئیسلامیە میانڕەوەکان لەبەهاری عەرەبیەدا پێکەوە کاریانکرد وپێکەوەش موبارەک وعابدینیان ڕووخاند وپێکەوەش چوونە پرۆسەی هەڵبژاردنەوە، بەبێئەوەی لەچوارچێوەی گەمەی دیموکراتی دەربچن، ئەوەی هەردووکیان پێکەوە دەبەستێتەوە دیموکراتیەت وداپەروەری کۆمەڵایەتیە لەبەرامبەر ستەمی سیاسی وگەندەڵی دەسەڵات، لەمەدا تائێستا هەردووکیان سەرکەتووبوون. ستەمی سیاسیانەی ئیسلامی توندڕەو کەتەقینەوەی دەکرد وسەریدەبڕی و بەناوی جیهادەوە دیسپۆتی دەکرد، (بەتایبەت قاعیدە) لەم بەهاری عەرەبیەدا تەریک بوو، لەم نێوەندەدا توانای گەشەکردنی نەبوو، هەر وەک چۆن نموزەجی موبارەک تەریک بوو بەوەی بتوانێت بەناوی دژە ئیسلامی توندڕەو بەردەوامی بەخۆی بدات، ئاوەهاش قاعیدە وهاوشێوەکانی نەیانتوانی ئەو تەوژمە ڕاپەڕینە بۆخۆیان بەرنەوە.
لەبەهاری عەرەبیدا دوو هێز لەڕووی سیاسیەوە خانەنشین بوون ئیسلامی توندڕەو ودەسەڵاتی سەرکردە ئەبەدییەکان. ئیسلامی توندڕەو توانای ئەوەی نەبوو دەوڵەتی شەریعەت وداری ئەلحەد بکات بەئەڵتەرناتیڤی دیموکراسی، دەسەڵاتی دەوڵەتی سەرۆکی نەتەوە لەژێر ناوی عەلمانیەتەوە توانای ئەوەی نەبوو ، بەناوی بەرگریکردن لەدەوڵەتی سێکولار بەردەوامی بدات بەخۆی. لەم بەهاری عەرەبیەدا ئیسلامی توندڕەو ودەوڵەتی عیلمانی ڕووکەش تەریک کەوتنەوە. نابێت ئەوەمان لەبیر بچێت کەناتوانرێت ئەو ڕژێمانەی وەک ڕژێمی سەدام وقەزافی وموبارەک بەعەلمانی ناوببرێت، بەڵکو ئەمانە لەفۆرمدا عەلمانی بوون ویەکێک لەمەرجەکانی سێکۆلارەکان بڕوابوونە بەدیموکراسی، بەئازادی تاکە کەس، بەپاراستنی کەرامەتی مرۆڤ وئازادی بیروڕا وئاینەکان، بەمانای لەدەوڵەتی سێکۆلاردا مافی ئاین و بیروڕا جیاوازەکان بەیاساو دەستور سەلمێنراوە. ئیسلامی توندڕەو لەم هاوکێشەیەدا جێگەی نابێتەوە وەک چۆن سەرکردە ئەبەدییەکانیش ناتوانن لەسەر کەمانچەی بەرگریکردن لەعەلمانیەت ئاوازبژەنن. لەهەڵبژاردنەکانی تونسدا ئیسلامیەکان پابەندبوونیان بەیاساکانی دەوڵەتی یاسا ودیموکراتیەوە ڕاگەیاند وئیسلامیەکانی میسریش بەهەمان شێوە لەم گەمەیەدا بەهەمان پڕەنسیب دژی گەندەڵی کاردەکەن. میانڕەوەکان کەبڕوایان بەپەڕلەمان ودیموکراتیەت وگەمەی دیموکراتیەت هەیە، شانبەشانی هێزە عەلمانیەکان لەم وەرچەخانە مێژووویەی بەهاری عەرەبیەدا پێکەوە چوونە پرۆسەی هەڵبژاردنەوە وپێکەوەش دژی ستەمی کۆمەلایەتی کاردەکەن، ئەمەش مۆدێلی (سەکردەی ئەبەدی نەتەوە) شکست پێهێنا. لێرەوە دەتوانم پڕ کێشی ئەوە بکەم کەئەمە جەوهەری ترسی پارتیە، بەوەی ئەم بەهاری عەرەبیە تەرجومە بێت بەبەهاری کوردی، دیارە یەکەم مۆدێل بەر هێرش دەکەوێت ئەو مۆدێلەیە کەپارتی ساڵەهایە کاری بۆدەکات، بەوەی سەکردەی پارتەکەی باوکی هەموو کورد بێت و حیزبەکەشی بەرامبەر هەموو کوردستان بێت، ئەمەش وەهمی ڕاستەقینەی پارتیە کەهەوڵدان بۆ سەپاندنی ئەم مۆدێلە مانای بەفێڕوادانی کاتی سیاسەنەی خۆیەتی وهیچیتر. بەهاری عەرەبی شکستی بەمۆدێلی قائیدی زەرورە وباوکی سەرکردە هێناو بەهاری کوردیش لەداهاتوودا شکست بەمۆدێلی پارتی دەهێنیت.
ئەو کێشەیەی ئەمرۆ لەکوردستانی ئێمەدا لەئارادایە کێشەی ئیسلامیەکان نییە، وەک پارتی دەیەوێت خۆڵ بکاتە چاومانەوە، بەڵکو کێشەی گەندەڵی وستەمی سیاسی دەسەڵاتی کوردیە، کێشەی پارتیە کەدەیەوێت هەموو ڕووبەرەکانی ژیانی ئێمە داگیربکات. لەحەڤدەی شوباتدا ئەم قەیرانە تەعبیری لەخۆی کرد، بەڵام زۆر زوو ئەم ئەزمونە بەکردەیەکی سەربازی کۆتایی پێهات، ئۆپۆزیسیۆنەکان بەگۆڕان وئیسلامەویەکانەوە بوون بەڕێگرێک لەبەرامبەر تەشەنەکردنی توندو تیژی، بەمانای بنبەستبوونی گفتوگۆکان وپەیمانە یەک لەدوای یەکەکانی سەرۆکی هەرێم وجێبەجێنەکردنیان وبەردەوام بوون لەبەهەدەردانی سامانی کۆمەڵگە، لەنەوتەوە بیگرە تاوەکو گومرگی ئیبراهیم خەلیل وبودجەی ساڵانەی هەرێم کەلەحکومەتی ئێراقی وەردەگرێت ودەوڵەمەندبونی وەحشیانەی لێپسراوان بەجۆریکی ترسناک،ئەمە جگە لەڕفاندنی بەردەوام وپێشێلکردنی ئازادی ڕۆژنامەنوسی وەهامان لێدەکات لەو توڕەبوونەی هاوڵاتیان تێبگەین وئەوەش بخەینە بەرچاومان کەلەداهاتوودا بەرەنگاربوونەوە جێگەی خۆپیشاندان دەگرێتەوە. من لێرەدا هیوادارم ئەم پێشبینیەم ڕاست دەرنەچێت، بەڵام لەئاسۆگەدا خەتێکی سوور لەخوێن دەبینیم، کەتەنها خوێنی خۆمانە وهی کەسیتر نییە وبەدەستی خۆمان دەڕژێت!.
خۆپیشاندەران هیوایەکیان بەدانوستانی نێوان ئۆپۆزیسێۆن ودەسەڵات هەبوو، بەڵام پێدەچێت بنبەستبوونی یەکجارەکی ئەگەری ڕووبە ڕووبوونەوە هەبێت لەنێوان خەڵک ودەسەڵاتدا. لەبەرامبەر ڕووخانی مۆدێلی ستەمی باوکسالاری و دیکتاتۆری لەناوچەکەدا، لەوبڕوایەدانیم ئەو مۆدیلەی پارتی هەوڵی بۆدەدات سەرکەوتووبێت، بێگومان گەر کارەساتی بەدوادا نەیەت. ئەوەی پارتی دیموکرات لێی دەترسێت هەر ڕوودەدات، مادامەکی گاڵتەکردنیکی ڕاستەقینە هەیە بەداوا ڕەواکانی خەڵکی، هیچ شتێک لەحەڤدەی شوباتەوە نەگۆڕاوە، تەنها کەڵکەبوونی پەیمانەکانی سەرۆک نەبێت بەچاکسازی ولیژنە دروستکردنی وەهمی نەبێت، لەلایەکی دیکەوە پارتی دەیەوێت لەڕێگەی لێدانی یەکگرتوو نامەیەک بگەیەنێت بەهەموو هێزەجیاوازەکانی کۆمەڵگەی کوردی،بەیەکێتیشەوە، بەوەی، من یاریکەری گەورەم لەم گۆڕەپانەو ئەوەی لەژێر چەتری یاسای مندا یاری نەکات، پێویستە لەوە تێبگات، کەئێمە کوردستانین وکوردستانیش ئێمەیە و ئەوەشی نایەوێت لەوە تێبگات ئەوا وەک وەک سەرۆک گووتی شەڕی لەگەڵدا دەکەین. من پێموایە پارتی لەگەڵ ڕووخانی ڕژێمە ئەمنیەکەی(بەشار ئەسەد) دوامۆدێلی خۆی لەدەستدەدات کەبتوانێت ئیلهامی لێ وەرگرێت، ئەمەش پارتی لەڕووی دەروونیەوە هیلاک کردووە. بەجۆرێک ڕاوێژکارانی سەرۆک بارزانی، بەداخەوە وەک ڕاوێژکارانی ئەسەد وقەزافی هەڵسوکەوت دەکەن، پێدەچێت وێنەیەکی پێچەوانە پێشکەشی بەسەرۆک بکەن، یاخود بەڕێزی خۆی نەیەوێت وێنەی ڕاستەقینەی بۆ باسبکرێت، کەلەدواجاردا بەڕێزی، پارتی و کوردستانی گەورەی لەلا دەبێت بەیەک وئەرکی خۆی وەک سەرۆکی هەڵبژێردراو و سەرۆکی پارتێک لێ تێکەڵ دەبێت.. ئەم لۆجیکە بەداخەوە پێچەوانەی لۆجیکی ئەقڵانیەتی پڕاکتیکیە، کەسیاسەتی ڕاستەقینەی لەسەر دادەمەزرێت. ئەقڵانیەتی سیاسی وپراکتیکی تاکە چارەسەرە، تاکە ڕێگایە بۆ بیناکردنی پایەکانی نەتەوەیەک خەون بەدەوڵەتەوە دەبینێت، ئەقڵانیەتی سیاسی چارەسەرە بۆ کێشەکانی کۆمەڵگەیەک ئازادی ودادپەروەریەوە خەونێتی. ئازادی خۆی لەخۆیدا بەڕێزان مانای لێپسراوێتی دەگەیەنێت بەرامبەر دنیا، لێرەوە پێویستە پارتی ئەوەندە بزانێت، کەئەو مۆدێلەی ئەو هەوڵی چەسپاندنی بۆ دەدات بەسەرچووە وتەنها یەک ڕێگەی لەبەردەمدایە، ئەویش چوونە نێو پڕۆسەی دیموکراسیە نەک گوێگرتن لەڕاوێژکارە ئەمنیەکان.بەهاری کوردیش هەر بەڕێوەیە و حەتمیە.
ئیسماعیل حەمەئەمین
