Skip to Content

Tuesday, November 5th, 2024
ماڵئاوا زاهیر رۆژبەیانی  1950 – 2012

ماڵئاوا زاهیر رۆژبەیانی 1950 – 2012

Closed

پاش نیوەڕۆیەکی هاوینی ساڵی 1974 لەگەرمەی شۆڕشی کورددا دژی رژێمی بەغدا، لەکاتێکدا ئێمە، کوڕانی گەڕەك، لە کۆڵان وەستابووین، لاند رۆڤەرێکی سپیی ئەمن وەستاو مام عەلیی باوکی زاهیر رۆژبەیانییان داگرت و بۆی دەرچوون. مام عەلی، ئەمن هێندەیان تەعزیب دابوو هۆشی لەبەر بڕابوو و نەیئەتوانی ڕێ بکات، دوو کەس لە دراوسێکان چينە بن باڵیەوەو هێدی هێدی بردیانە ماڵەوە. پاشان بۆمان دەرکەوت زاهیر رۆژبەیانی، کە لە سەرەتای حەفتاکانەوە سەرۆکی یەکێتی قوتابیانی کوردستان بوو لە کەرکوك، پەیوەندیی بە شۆڕشەوە کردبوو، مام عەلیی باوکیان لەبری ئەو گرتبوو. گرتن و ئازاردانی کەسوکار لەلایەن رژێمەوە کارێکی هێندە چاوەڕوانکراو بوو خەڵك خۆیان بۆ ئامادە ئەکردو هەمیشە لەسەرپێ بوون بۆهاتنی ئەمنەکان و قۆڵبەست کردنیان. تەنانەت شێخ حسامەدین، باوکی جەلال تاڵەبانی، کە لە شەقامی جمهوری دا  ئەمانبینی پیاسەی ئەکرد و ئەیانووت ئەوە باوکی مام جەلالە، لە کۆتایی حەفتاکان و هەشتاکان دا چەند جارێك پەلکێشی دایرەی ئەمنیان کرد و پێیان ئەووت: بڕۆ کوڕەکەت بهێنەرەوە!
پاش هەرەسی شۆڕش و گەڕانەوەی “عائیدون”،  زاهیر رۆژبەیانی لە کەرکوك دوورخرایەوە. لە هەشتاکان دا گەڕایەوە کەرکوك و لە نەقلیاتی گەراجی سلێمانی لە گەڕەکی بوڵاغ تەعین بوو. گەرچی ماڵیان لە کۆڵانێکی بەرامبەر ماڵمان بوو و تەنیا 100 مەترێك لە ئێمەوە دوور بوون، بەڵام من هەر نەمبینی تا ساڵی 1984، لەگەڵ نەوزادی برام سەردانیمان کرد، مەهاباد قەرەداغیییش، کە ئەو کاتە خوێندکاری پەیمانگەی تەکنیك بوو لە کەرکوك، بۆ یەکەم جار لەماڵی زاهیردا بینیم. زاهیرو غەفوور ساڵح لەو نەقلیاتەدا پێکەوە کاریان ئەکرد، ئۆفیسی نەقلیاتەکەیان کردبوو بە بارەگای ئەدیبان، زۆرجار بە کۆمەڵ ئەچووینە لایان و وتووێژی ئەدەبیمان ئەکرد. لەو ساڵانەدا زاهیر رۆژبەیانی و مارف عومەر گوڵ و نەوزاد ئەحمەد ئەسوەد خەریکی دەرکردنی گۆڤارێکی ئەدەبی بوون بەناوی نێرگز، دوو ژمارەیان لەسەر خەرجیی خۆیان لێ چاپ کردو پاشان لەبەر بێ پارەیی رایانگرت. بەدرێژایی جەنگی عێراق – ئێران زاهیر خۆی لە سەربازی دزی یەوەو زۆربەی کات بێکار بوو و کاتی خۆی لە ماڵەوە بە خوێندنەوەو نووسین ئەبردە سەر.
زاهیر رۆژبەیانی، کە پتر گرنگیی بە رەخنەی چیرۆك ئەدا، درەنگ دەستی بە بڵاو کردنەوەی نووسینەکانی کرد، بەڵام هەر لە یەکەم نووسینیەوە وەکو رەخنەگرێکی جیاواز دەرکەوت و بە دیدێکی تازەگەریانەوە خوێندنەوەی بۆ ئەدەب ئەکرد. جارێکیان باسی تەقلیدیەتی چیرۆکی کوردیی بۆ کردین، نموونەی چیرۆکێکی بۆ هێناینەوە: “جگەرەیەکی داگیرساند.. مژێکی لێدا.. لە ناو ژوورەکەدا کەوتە پیاسە کردن.. مژێکی تری لە جگەرەکەی دا…”!! زاهیر بە هێنانەوەی ئەم نموونەیە ئەلارمی بۆ لێداین و ئاگاداری کردینەوە لەو کڵیشە بۆرو وەڕسکارانەی بینەقاقای چیرۆکی کوردییان گرتووە.  لەڕاستیدائەم دیدو بۆچوونە نوێخوازی یەی زاهیر وای لە هەندێ چیرۆکنووس کرد شێوازو جۆری مامەڵەیان لەتەك بابەتی چیرۆك دا بگۆڕن.
 ساڵی 1984 زاهیر رۆژبەیانی و مارف عومەر گوڵ و من، لە دانیشتنێکی ئەدەبی دا لەماڵی زاهیر، لەژێر کاریگەریی شیعری ئەدۆنیس و، پاش قەناعەتێکی پێشوەخت و گفتوگۆکردن لەو بابەتە، بڕیارمان دا گۆڕانکاری بەسەر شیعرەکانمان دا بێنین ودەسبەرداری خاسیەتە تەقلیدییەکانی شیعر بین وەکو کێش و لیریکیەت و وشە باوەکانی ناو شیعری کوردیی ئەو کاتە. زاهیر لەو دانیشتنەدا وەکو رەخنەگرێك دەوری مێنتۆری ئەبینی.  بەڵام مارف رای لەگەڵ ئێمەدا جیاواز بوو و پێی وابوو ئەکرێ بە هەمان خاسیەتەکانی ئێستای شیعر داهێنان بکرێ. مارف هەتا ئێستاش لەسەر هەمان ئەو ڕایە ماوە، ئێستاش کە شیعرێك لە رووسی یەوە بە کێش و سەرواوە وەرئەگێڕێ لە پەراوێزدا ئەنووسێ: بە شیعرەوە وەرمگێڕاوە!.
ساڵانی 1989 – 1990 زاهیر رۆژبەیانی و مەریوان وریا قانیع لە هەفتەنامەی پاشکۆی عێراق و ئاسۆدا بە زنجیرە وتارێك مشتومڕێکی گەرموگوڕیان لەسەر چەمکی عەقڵانیەت و ئەزموونگەری و تازەگەری و کەلەپوورو زۆر چەمکی دیکە لە بواری ئەدەب و رەخنەو فیکرو شانۆدا دەست پێ کرد، پاشان شەماڵ عومەری شانۆکارو، هەروەها بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ بەختیار عەلییش هاتنە ناو مشتومرەکەوە. ئەو مشتومڕانە تەنیا لەنێو ئەو نووسەراندا پەنگیان نەخواردەوە، بەڵکو گواسترانەوە ناو خوێنەران و لە هەموو کۆڕو کۆمەڵێك دا باس باسی ئەو دیاردە نوێ یە بوو لە فیکردا کە رۆشنبیرانی کردە دوو بەرەوە. ئەو زنجیرە وتارانە گوڕوتینێکی وەهایان خستە ناو فیکرو ئەدەبەوە رووی رۆشنبیریی کوردییان بۆ هەتایە گۆڕی. چەمکی نوێ و رەوتی نوێ و ناوی نوێ هاتە ئاراوە کە خوێنەری کورد پێشتر پێی ئاشنا نەبوبوو. چەمکی وەکو جینیالۆجیاو فینۆمینۆلۆجیاو دابڕان (قطیعة)و ئارکیۆلۆجیای مەعریفەو..  رەوتی وەکو بونیادگەری و هەڵوەشاندنەوە (تەفکیکیەت) و مۆدێرنیزم و عەقڵانیەت و… ناوی وەکو؛ فوکۆو بارت و دیریداو شتراوس و لاکان و باشڵارو پۆنتی و دۆڵۆزو گۆڵدمان و.. کە هەتا ئەمڕۆکەش بەردەوامە. هەروەها خوێندنەوەیەکی دی بۆ مارکسیزم و وجودیەت کرا، جیاواز لەو خوێندنەوە سەقەتەی مارکسیەکانی رۆژهەڵات بۆیان کردبوون. 
ساڵی 1991 لەکاتی راپەڕیندا، هێزی پێشمەرگە گەمارۆی شاری کەرکوکیان دابوو، رژێمی بەعس بە سەرپەرشتیی عەلی کیمیاوی رەشبگیریی کوردیان دەست پێ کرد. رژێم کوردی کەرککوکی بە تابووری پێنجەم ناو ئەبرد. مەریوان وریا قانیع دوو رۆژ پێش ئەو رەشبگیری یە لە ماڵی ئێمە بوو و، بۆ رۆژی دوایی بەرەو سلێمانی بەڕێ کەوت و خۆی دەرباز کرد. ئێمە، چوار براو باوك، لە ژێرزەمینی ماڵی خۆمان دا خۆمان حەشار دا. باوکم لەکاتی دروست کردنی خانووەکەدا ژیرانە بیری لە دروست کردنی ژێرزەمینێك کردەوە بۆ رۆژی تەنگانە. لەو رەشبگیری یەدا پێنج هەزار لاوی کورد لە کەرکوك دەستگیر کران، بۆ تۆبزاوایان رەوانە کردن و لەوێشەوە بۆ فەلووجە. خزم و هاوڕێ یەکی زۆرمان لەو رەشبگیری یە بەرکەوتن، یەکێك لەوانە زاهیر رۆژبەیانی بوو. ئیتر زاهیرم نەبینی یەوە تا دوای راپەڕین کاتێ لە ئێران گەڕاینەوە کەرکوك. لەکاتێکدا ئێمە پێمان وابوو رژێمی بەغدا لاواز بووەو ئەو توانایەی نەماوە وەکو جاران ببڕێ و بکوژێ و هەموو مەبەستی تەنیا مانەوەیەتی لەسەر حوکم، زاهیر وتی رەوشی کەرکوك مەترسیدارەو مانەوەمان لێرە سەرکێشی یە. هەر لەهەمان ساڵ دا زاهیر بە خێزانەوە روویان لە هەولێر کرد. لەناوەڕاستی نەوەتەکان دا پێش ئەوەی وڵات بەجێ بێڵم لە هەولێر جارێك سەردانیم کرد، ئەوەش دوا دیدار بوو، ئەوە نەبێ جاروبار بە تەلەفۆن قسەمان ئەکرد. چەند مانگێك بەر لە کۆچی دوایی، تازە لە تورکیا گەڕابۆوە کە بۆ چارەسەر چووبوو، تەلەفۆنم بۆ کرد تەندروستیی باش بوو و ورەشی بەرز بوو، پێی وابوو شێرپەنجەکەی بۆ یەکجاری بنەبڕ بووە. بە داخەوە لە رۆژی 06/03/2012دا هەواڵی  دڵتەزێنی مەرگی ناوادەی زاهیر رۆژبەیانیم لە فەیسبووك دا خوێندەوە.


ئازاد ئەحمەد/ بەریتانیا

azadAhmad_grupe_507080295.jpg
لە راستەوە: عەباس عەسکەر، موعتەسەم ساڵەیی، ئازاد ئەحمەد، کەمال غەمبار، زاهیر رۆژبەیانی، محەمەد سابیر مەحمود، عەلی کەریم حەمە عەلی، محەمەد بەکر، نەوزاد ئەحمەد ئەسوەد. کەرکوك، گازینۆ هاوینیەکەی بەرامبەر سینەما سەڵاحەدین  20/10/1989

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.