Skip to Content

Saturday, December 14th, 2024
د.فەرهاد پیرباڵ…. بەشى دووەم

د.فەرهاد پیرباڵ…. بەشى دووەم

Closed
by April 10, 2008 گشتی

….دیمانە: فەرەیدون بێوار
                    
 لە ژمارەى پێشوودا لەسەر زانكۆ و پرۆسەى خوێندن تەوەرەكەمان چڕكردەوە ، بەڵام هەولأ دەدەین لەم تەوەرەدا لەسەر ئەزموونى نووسینى خۆى قسە بكەین و تیشك بخەینە سەر هەندىَ لایەنى دیكە پەیوەست بە نووسین و بوارى رۆژنامەگەرى لەنێو كۆمەڵگەى كوردیدا.
 
    * كە سەیرى نووسراوەكانت دەكەین، دەبینین لە زۆربەى بوارە جیاجیاكاندا وەكو ( شیعر و چیرۆك و رۆمان و رەخنەى ئەدەبى و شانۆنامە و ….) بەرهەمت هەیە، دەمەوێت بپرسم ئایا ئەم هەموو بەهرەیە لە جەنابتدا وجودى هەیە، یاخود زۆرلەخۆكردنە بۆ ئەوەى لە كۆمەڵگەدا بوونى خۆت بسەلمێنى و ، بڵێیت: "من" هەم؟
 ــ یەكەمین بەرهەمم كە بڵاوبۆوە بریتى بوو لە چیرۆكێك لە گۆڤارى ( رۆژى كوردستان)  لە ساڵى 1979 بڵاوبۆوە. بەر لەو چیرۆكە چەند شیعرێكیشم لە رۆنامەى پاشكۆى عێراق بڵاوكردبۆوە. یەكەمین كتێبم لە ساڵى 1984 شانۆنامە بوو. كەواتە هەر لەسەرەتاى نووسینمەوە شیعر و چیرۆك و شانۆنامە هەبووە، لەگەلأ ئەمانەشدا وتارم نووسیوە، بەتایبەتى وتارى رەخنەیی. هەر بۆ خۆم حەزم كردووە لەم بوارانەدا بنووسم و تاقیشم كردونەتەوە. نامیق عەلى قادر كە ئێستاش لە ژیاندایە، شاهیدە كە لە  ساڵى 1982 وتارێكى دوورودرێژم لەسەر پێشانگاى تابلۆكانى نامیق عەلى نووسی بوو، ئەو وەختەش حەزم لە ( وێنە ) بوو. بەنیسبەت خۆمەوە زۆر بە ئاسایی دەبینم كە دواى ئەو ئەزموونكردنە، رۆمان و نۆڤلێتییشم نووسیوە. حەز لە زۆر شتى دیكەش دەكەم ئێستا كتێبێكم لەژێر چاپە كە سیناریۆى فیلمێكى سینەماییە. من ئەمانە زۆر بە ئاسایی دەبینم و هونەر و نووسین موڵكى باوكى كەس نییە. پارەى هیچ حزب و حكومەت و كەسێكم نەخواردووە. ئەژدادى ئەو كەسەش دەسوتێنم رێگا لە قەڵەمم بگرێت، یان بڵىَ چیرۆك مەنووسە، رۆمان بنووسە، یان بڵىَ …..، ئەوەى پێى خۆشە نۆشى گیانى بێ، ئەوەشى پێى ناخۆشە ماڵى قەڵب سەر بە ساحێبى بێت.
 * وەكو دەزانین ماجستێر و دكتۆراكەى جەنابت لەسەر ( مێژووى چیرۆكى كوردى ) بووە، و مەبەستم ئەوەیە كە هیچ پێوەندى بەوەوە نییە كە ئێستا جەنابت مامۆستاى لە كۆلیژى هونەرەكان و وانەى ئیستاتیكا دەڵێیتەوە؟
 ــ كاتى خۆى كە كتێبى ( مێژووى هونەرى شێوەكارى ) م نووسى، دامە دەست ئازاد شەوقى ( كە ئەوكات لە ژیاندا مابوو) كە پێیدا بچێتەوە. دواى ئەوەى كە خوێندبۆیەوە دیاربوو زۆر بەلایەوە گرنگ بوو، هاتە لام و گوتى: فەرهاد تۆ دەبىَ ئەو كتێبە لە كۆلیژى هونەر لە بەشى ( وێنە ) بڵێیتەوە، دواى رەزامەندى عەلى جۆڵا سەرۆكى بەشى كۆلیژى هونەر و بەفەرمى داواكردنى من ، ئەو كتێبەم لەو بەشە گوتەوە.من یەكێك بووم لە دامەزرێنەرانى بەشى شێوەكارى لە كۆلیژى هونەرى زانكۆى سلێمانى.
 ئەمە یەكەمین ئەزموونى من بوو لەو بوارەدا، هەرچەندە بریتى نییە لە تێزى دكتۆراكەم، هەر ئەمەش بووە هۆى ئەوە كە پار سالأ داوایان لێكردم كە هەمان وانە لە كۆلیژى هونەر ( لە زانكۆى سەلاحەدین ) بڵێمەوە. ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەى كە من بەشێكى زۆرى نووسینەكانم پێوەندیان بە شێوەكارى و فكر و فەلسەفەوە هەیە. من لە دەرەوەى پسپۆرى خۆشم كارم كردووە. تەمەنناش دەكەم ئەو قوتابیانەى كە دژى مامۆستاكەیان خۆ پیشاندان دەكەن بەهۆى ئەوەى كە لێى تێناگەن و هیچى لێوە فێرنابن، تەمەننا دەكەم ئەگەر لەو وانانەى منیش تێناگەن یان شت فێر نابن خۆپیشاندان بكەن، تا منیش جانتاكەم بپێچمەوەو چیتر ئەو وانەیە نەڵێمەوە.
 * جەنابت بەچالاكترین نووسەرى ( 2007 ) دەست نیشان كرایت بەهۆى ئەو هەموو كتێبەى كە لە بوارە جیاجیا كاندا چاپت كردووە، دەمەوىَ بزانم ئایا ئەو هەموو بەرهەمە كتێبانەت زادەى هزرى خۆتن، یان وەرگێڕاوى ئەوروپین؟
 ــ ئەگەر چالاكترین نووسەرى 2007 بەپێى ژمارەى كتێب پێوەر بكرێت، قسەكانى تۆ راست دەردەچێت. چونكە من نزیكەى ( 11 ــ 13 ) كتێبم لەو ساڵەدا بەچاپگەیاندووە. سەبارەت بە بەشى دووەمى پرسیارەكەت لە كۆى ئەو ( 13 ) كتێبە تەنیا دوو كتێبیان ئەوروپین و من تەرجمەم كردونەتەوە. باقى كتێبەكانى تر كارى خۆمە. بەڵام لە هەندىَ كتێبدا سوودم لە سەرچاوە ئەوروپییەكان وەگرتووە، ئەمەش كارێكى ئاسایە.
 * تۆ پێت وایە خوێندن و خوێندنەوە لە كۆمەڵگەى ئێمەدا بووەتە بەشێك لە كولتوورمان؟
 ــ لەم شەش حەوت ساڵەى دوایی رێژەى خوێنەر زیادى كردووە. وا هەست دەكەم لەچاو ساڵانى ( 1994 ــ 1996 ) خوێندنەوە زیادتر بووە.
 * تۆ پێت وایە ئەو رۆشنبیر و نووسەر و رۆژنامەنووسانەى كە رەخنەى توند لە دەسەڵات و حكومەت و …. دەگرن، رەخنەى بابەتین، یان تەنیا بۆ نان پەیداكردن و وەرگرتنى دەسەڵاتە؟
 ــ ئەوانەى رەخنە دەگرن ئەگەر مەبەستیان پەیداكردنى نان و دەسەڵات بىَ، دەچن دەبنە ئەندامى حزبەكان و كادیرى حزبەكان و پۆست وەردەگرن، وەكو زۆربەى ئەوانى دیكە كە دەیبینن. بۆیە من پێم وایە ئەوانەى كە بە جەسارەتەوە رەخنە دەگرن، لە پێناو ئامانجێكى جوان و كۆمەڵایەتیدایە، بۆ ئەوەى ریفۆرمێك هەبێت و گۆڕانێك بەرەو باشى لە كوردستاندا رووبدات، ئامانجیان ئەوەیە. چونكە ئەگەر مەبەستیان پارەپەیداكردن و پۆست وەرگرتن بێت، وابزانم ئەمڕۆ لە كوردستان ئاسانترین شت پۆست وەرگرتنە. بە ئاشكرا دەچن لە شوێنێك دوو سالأ تەحمول دەكەن بۆ ئەوەى ببنە سەرۆكى دەزگایەك، وەزیر، مودیر عامێك، بەشى هەرە زۆرى ئەوانەشى كە پۆستیان هەیە لەو جۆرەن.
 بۆیە بە بۆچوونى من بەراوردكردنێكى نا شایستەیە، كە بڵێین نووسەر و رۆژنامەنووسێكى رەخنەگر بۆ ئەوە رەخنە دەگرن كە تیكە نانێك پەیدا بكات، نەخێر وا نییە هەموو كەسێكش پارە پەیدا دەكات، پارە پەیداكردنیش عەیب نییە. پارە پەیداكردنیش كارە، لە ئەنجامى ئەو كارەوە خەڵك فێر دەبێت و پێشدەكەوێت كە چۆن ژیان و دەوروبەر و دەسەڵات بناسىَ.
 *بەڵام كۆمەڵێك نووسەر هەن كە بابەتى رەخنە ئامێزانە لەسەر دەسەڵات و حكومەت و … دەنووسن، بەڵام پاش ماوەیەك كە خەڵاتێك وەردەگرىَ ، یان دەعوەتێك دەكرىَ، یان سەیارەو عەرزەو بڕێك پارە وەردەگرێت، بێدەنگ دەبێت و دەبێتە زمانحاڵى دەسەڵات و هەڵویستى دەگۆڕێت؟
 ــ بۆ ئەو جۆرە پرسیارانە رووبەڕووى ئەو جۆرە نووسەرانە خۆیان ناكەنەوە. بە رەئى من وا باشترە. بە نیسبەت خۆمەوە، من تێكەڵیان نابم، تێكەڵى ئەوانەش نام كە پێش وەخت خۆیان چوونەتە ناو دەسەڵاتەوە. ئێوەى رۆژنامەنووسى رەخنەگر زۆر سەیرن، بۆچى ناچن ئەو جۆرە پرسیار و رەخنانە ئاراستەى ئەو رۆشنبیرانە بكەنەوە كە چەندین ساڵە خزاونەتە ناو حزب و دەسەڵات و كاریان بۆ دەكرىَ، بوونەتە زوڕناژەنى حزب و دەسەڵات. بۆچى ناچن رەخنە لە ئەوان بگرن.بۆچى دێن رەخنە ئاراستەى ئەو نووسەرانە دەكەن كە تازە، یان ماوەیەكە پارەیان دراوەتىَ یان چى و چیان بۆ كراوە! ئەى بۆ قسە بەو كەسانە ناڵێن كە لەناو دەسەڵات و حزبدان و رۆشنبیرن. ئەى ئەوانەى كە لەناو راگەیاندنەكانى حزب كار دەكەن و بوونەتە زوڕناژەنى ئەوان ئایا ئەوان بەراستى رۆشنبیر نین؟ ئێوە بە رۆشنبیریان دانانێن؟
 یان ئەوان رۆشنبیرن بەڵام رۆشنبیرى  حزبن و خۆیان فرۆشتۆتە حزب.
 بەو حیسابەش بێت ژمارەى ئەو رۆشنبیرانە لە پەنجەكانى دەست تێپەر ناكات. بە بۆچوونى من ئەمە گۆڕانێكى مەعریفى ئەوتۆى دەوىَ كە ئێمە بتوانین " رۆشنبیر" لێكدى جیابكەینەوە، سنوورێك بۆ وشەى " رۆشنبیر" دابنێن ئەوجا دەتوانین ئەو پرسیارانە بكەین.
 * دەتوانین بڵێین: لێكترازانێك، یان مەودایەك لەنێوان رۆشنبیر و خەڵكیدا هەیە، بۆ حوكمى ئەوەى بەشێك لە هاوڵاتیان باوەڕیان بە نووسین و رەخنەو … هتدە رۆژنامەكان نەماوە، چونكە دەڵێن بوارى راگەیاندنیش بۆ خۆى گەندەڵى تێكەوتووە، تۆش پێت وایە كە بوارى راگەیاندن و نووسین گەندەڵى تێكەوتووە؟
 ــ تەبعەن، رۆژانەو هەفتانە دەیان وتارى درۆزنانە لە رۆژنامەكان بڵاو دەكرێنەوە. دەیان لاپەڕە لە رۆژنامەو گۆڤارەكاندا بەخۆڕایی و درۆزنانە رەش دەكرێتەوەو حوبر و كاغەزى پىَ خەرج دەكرێت كە هیچ ئامانجێكى لەدواوە نییە تەنیا پارە پەیدا كردن نەبێت! ئەمە فەسادە، پانتاییەكى فراوانى گەندەڵى لەناو چاپەمەنى و نووسین و نووسراوەكانى دام و دەزگاكانى بڵاوكردنەوەو چاپەمەنیەكانى كوردستاندا هەیە، ئەمە ئاشكرایە!
 هەر لاپەڕەیەك یەكسانە بە هەزار لاپەڕە، چونكە زیاتر لە هەزاردانەى لىَ چاپ دەكرىَ كەواتە دەتوانین بڵێین هەفتانە زیاتر لە ملیۆنێك لاپەڕە لە كوردستان، حوبر و كاغەزى لىَ سەرف دەكرێت و هیچ ئامانجێكى جوان و بەسوودیشى نییە، ئەمە بریتییە لەگەندەڵى، بێگومان گەندەڵیش لە چاپ و بڵاوكردنەوەكاندا هەیە.
 * كتێبێكى شیعریت بڵاوكردۆتەوەو پێشكەشى " رۆدان" ى كوڕت كردووە، كەواتە لێرەدا هەست بە جیاكارى دەكرێت، بۆچى ئەم كتێبەت پێشكەشى ( تنۆك ) ى كچت نەكرد؟
 ــ بەسفەتى ئەوەى كە رۆدان كوڕێكە، زۆر بە راستگۆییەوە دەڵێم نزیكترە لە روحى خۆم، لە ئەزموونى خۆم، وەك لە تنۆك.
 واتە ، ویستوومە لە رێگاى رۆدانەوە لەگەلأ خۆم بدوێم، لەرێگاى رۆدانیشەوە بۆ خەڵكانێكى گەنج بدوێم كە ئەگەر ئەو گەنجەشمولى خەڵكى مێینە ( كچ) یش بكات، زۆر زۆر ئاساییە، بەڵام ئایا كۆمەڵگەى من قەبولأ دەكات ئەو دێڕە بە كچێك بڵێم و رووبەڕووى كچێك هاوار بكەم ( میز بە كۆمەڵگەى كوردەواریدا بكە) بێگومان قەبووڵى ئەوە ناكات، كەواتە زۆر بەراشكاوى دەڵێم: رۆدان لە كتێبە شیعرى بۆ رۆدانى كوڕم، بریتییە لە فەرهادێكى بچكۆڵەو فەرهادێكى گەنج.
 بەڵام سەبارەت بە جیاوازى نێوان كوڕ و كچ ، یان پیاو و ئافرەت، رەئى تایبەتى خۆم هەیە و دەتوانم لە فرسەتێكى دیكەدا قسەى لەسەر بكەم.
 
  
F_bewar@yahoo.com
 

Previous
Next