Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
ده‌مارگیری … سیروان ره‌حیم

ده‌مارگیری … سیروان ره‌حیم

Closed
by May 17, 2012 گشتی

 

رێزگرتن له‌ ئاینی مرۆڤ، ئیتر هه‌ر ئاینێك بێت، یه‌كێكه‌ له‌ ئه‌ركه‌ گرنگه‌كانی میدیا. ئه‌ركێك پێویسته‌ هه‌رگیز له‌ بیر نه‌كرێت.
به‌ڵام ئه‌گه‌ر له‌ بیر كرا و میدیا رووبه‌ری خۆی بۆ بێڕێزی دژی ئاین كرده‌وه‌، ئه‌وا چاره‌سه‌ر هه‌یه‌. چه‌ندین چاره‌سه‌ر، هه‌ر له‌ په‌نابردنه‌ به‌ر دادگا تا رێگه‌له‌به‌رگرتنی ئه‌و كاره‌ به‌ شێوازی هێمن و قانونی.
باوه‌ڕمه‌ندی ته‌واو، ئه‌وه‌ی له‌ دڵه‌وه‌ متمانه‌ی به‌ خۆی و په‌یامێك هه‌یه‌ له‌ لای پیرۆزه‌، هه‌رگیز په‌نا ناباته‌ به‌ر توندوتیژی. چونكه‌ ئه‌و له‌ بنه‌ڕه‌تدا بۆیه‌ هه‌ڵگری ئه‌و په‌یامه‌یه‌ تا ده‌روربه‌ر و ژیان له‌ ده‌مارگیری و توندوتیژی داماڵێت.
ده‌مارگیری كاری كه‌سانێكه‌ په‌یامیان نییه‌ و هه‌ڵگری هیچ ئاواتێكی جوان نین له‌ پای داهاتوودا. كه‌سانی ده‌مارگیر بێ هیوان بۆ ژیان و ده‌سته‌به‌ركردنی ئارامی بۆ مرۆڤه‌كان.
سه‌ركرده‌ی به‌نێوبانگ ماهاتما گاندی (1869-1948) هه‌رچه‌نده‌ خۆی بوو به‌ قوربانی ده‌ستی مرۆڤی ده‌مارگیر، به‌ڵام به‌رده‌وام  میناكه‌ بۆ سه‌ركرده‌یه‌كی گرنگی مرۆڤایه‌تی و به‌و چه‌شنه‌یش ده‌مێنێته‌وه‌. سه‌ركرده‌یه‌ك توانی وزه‌ی ئارامی و پشودرێژی له‌ مرۆڤدا كارا بكات. كاراكردنێك سه‌لماندی مرۆڤ بۆ وه‌ده‌ستخستنی ماف و ده‌سته‌به‌ركردنی ژیانێكی جوانی پڕ له‌ دادپه‌روه‌ری ده‌توانێت دوور له‌ توندوتیژی به‌ ئامانج بگات.
ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌ قسه‌ی نایابی سه‌باره‌ت به‌ توندوتیژی هه‌یه‌. یه‌كێك له‌و رسته‌ جوانانه‌ی گاندی له‌و باره‌یه‌وه‌ ئه‌مه‌یه‌:
“ئه‌وه‌ی مرۆڤ به‌ توندوتیژی وه‌ده‌ستی بخات، ته‌نها به‌ توندوتیژی ده‌توانێت بیپارێزێت”.
ئایا بۆچ ناچار بین به‌ توندوتیژی مافی خۆمان وه‌ده‌ست بخه‌ین و به‌ زه‌بروزه‌نگ بیروباوه‌ڕمان بپارێزین؟
روونتر بپرسین كێ ناچارمان ده‌كات توندوتیژ بین؟
به‌ داخه‌وه‌ له‌ ناوچه‌كه‌ی ئێمه‌ و له‌ زێدی ئێمه‌ توندوتیژی هه‌میشه‌ ئه‌گه‌رێكی گرنگ و كاریگه‌ری چاره‌سه‌ركردن. به‌رده‌وام  كاردانه‌وه‌كان له‌ رێگه‌ی سه‌رچڵی و توندوتیژییه‌وه‌ خۆیان ده‌رده‌بڕن.
سه‌رباری ئه‌وه‌ی تا ئێستا هه‌مووان به‌ ده‌ست ئه‌و چه‌كه‌وه‌ زیان لێكه‌وتووین، كه‌چی تا ئێستایش ژماره‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ زۆرن توندوتیژی وه‌كو “چه‌كی كاریگه‌ی چاره‌سه‌ركردن” ده‌بینن و به‌ كاری ده‌هێنن. 
خراپترین و ترسناكترین جۆری توندوتیژییش ئه‌و جۆره‌یه‌ كه‌ رێك ده‌خرێت. ئیتر حیزب و رێكخراوی سیاسی و دینی رێكخه‌ری بن یان گروپگه‌لی ده‌مارگیر. تاكه‌ رێگه‌یش بۆ رێگرتن له‌به‌ر ئه‌و كاره‌ هۆشیاریی مرۆڤه‌كانه‌. پێویسته‌ ئاستی تێگه‌یشتنی مرۆڤ  ئه‌وه‌نده‌ بێت تا نه‌كرێت به‌ ئامێری ده‌ستی پیاوانی توندڕه‌وی ئاینی و سیاسی. ئه‌و پیاوگه‌له‌ی خاڵین له‌ خۆشه‌ویستی و هێمنی و دووچاری كێشه‌ی ده‌مارگیری و په‌ڕگیری بوونه‌.
به‌ر له‌وه‌ی به‌ گژ توندوتیژیدا بچینه‌وه‌ ده‌بێت لێكۆڵینه‌وه‌ له‌باره‌یه‌وه‌ چێ ببێت. هۆكاره‌كانی و به‌رئه‌نجامه‌كانی لێكبدرێنه‌وه‌.
سه‌رباری ئه‌وه‌ی وه‌ڵاتی ئێمه‌ سه‌رتاخواری تا ئێستا له‌ بن چه‌ندین هه‌ڕه‌شه‌ی جۆراوجۆر دایه‌، هه‌روه‌ها سیسته‌مێكی ته‌ندروستی له‌بار و سیسته‌مێكی په‌روه‌رده‌ی دروست و خۆراكی ته‌ندروست و هتد نییه‌، كه‌چی نه‌بوونی هه‌موو ئه‌م شتانه‌ كه‌ كۆڵه‌گه‌ی ژیان و دروستكردنی میلله‌تن، گرنگ نین و كه‌س داوایان ناكات و كه‌س بۆیان ناڕژێته‌ سه‌ر شه‌قام، كه‌چی رسته‌یه‌ك، لێدوانێك و نوزه‌یه‌ك سه‌باره‌ت به‌ بیروباوه‌ڕ و ئاینێك كاره‌ساتی لێده‌كه‌وێته‌وه‌.
ئه‌و كاره‌ تێڕامان و لێكۆڵینه‌وه‌ و لێوردبوونه‌وه‌ی قوڵ و به‌رده‌وامی ده‌وێت.
جگه‌ له‌وه‌یش ده‌بێت له‌ وه‌ڵاتی ئێمه‌ كار بۆ خۆشه‌ویستی بكرێت. خۆشه‌ویستی و ژیاندۆستی له‌ گیانی مرۆڤه‌كاندا بێته‌ چاندن و خه‌مڵاندن.
بێ خۆشه‌ویستی هیچ رووبه‌رێك له‌ توندوتیژی پاكژ ناكرێته‌وه‌.
پێترا كێلی (1947- 1992) سیاسی و چالاكوانی بواری ئاشتی بوو. هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و خاتوونه‌ ئه‌ڵه‌مانه‌یش هاته‌ كوشتن، به‌ڵام رسته‌یه‌كی جوانی ده‌رباره‌ی خۆشه‌ویستی و توندوتیژی گوتووه‌:
” توندوتیژی له‌وێدا كۆتایی دێت كه‌ خۆشه‌ویستی ده‌ست پێده‌كات”.
 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.