دۆستێكی دێرینی مامۆستا قانیعی شاعر له كه‌ركوك
نزیكه‌ی به‌ر له دوو ساڵێك , له رێگه‌ی هاورێیه‌كی ئه‌ده‌ب دۆست و نیشتمان په‌روه‌رێكی دڵسۆزوو ڕاسته‌قینه‌وه , من مام (جه‌بار ) م ناسی , ئه‌و كاته‌ی ئه‌وم تیادا ناسی , ئه‌و ته‌مه‌نی به‌ره‌و هه‌شتا ساڵی هه‌ڵده‌كشا , ئه‌و سه‌ڕه‌ڕای ئه‌و ته‌مه‌نه گه‌وره‌یه‌ی هه‌یبوو , سه‌ڕه‌ڕای په‌ڕینه‌وه‌ی به‌گه‌لێك گۆمی تاڵ و جۆگای سوێردا , سه‌ڕه‌ڕای ئه‌و هه‌موو هێڵه خواروو خێچه‌ی زه‌مه‌ن له‌روخساریدا كێشابووی , وه‌لێ هێشتاكه ده‌یویست به‌به‌ری ره‌نج و ئاره‌قه‌ی نێوچه‌وانی خۆی بژێت و بژێوی ماڵ و منداڵی به‌ده‌ست بهێنێ , ئه‌و وه‌ك گه‌لێك كه‌سانی دڵشكاوی تری ئه‌م نیشتمانه له‌روحه‌وه بیماروو بریندار بوو , وه‌ك زۆرێك له‌گه‌نجانی ئه‌م وڵاته میزاجی كوردایه‌تی تێكچوبوو , وه‌ك ئه‌وان كوردایه‌تی و نیشتمان په‌روه‌ری راسته‌قینه , داب و نه‌رێتی كورد بوون پڕی كردبوو له گله‌یی و تووڕه‌یی , له بێزاری و گازنده‌یی . ئه‌و سه‌ڕه‌ڕای ئه‌وه‌ی له بنه‌ماڵه‌یه‌كی ڕه‌سه‌نی شاری (كه‌ركوك )ه ,وه‌لێ تا ئێستا له‌شاره‌كه‌ی خۆی كرێنشینه , ئه‌و ساڵگارێك له‌ناو رێكخستنه‌كانی پارتی دیموكراتی كوردستان ئه‌ندام و پێشمه‌رگه‌یه‌كی چالاكبووه , من هه‌موو جارێك ,كه له شه‌قامه سه‌ره‌كییه‌كه‌ی (شۆریجه ) وه‌ختێك ده‌مبینی گورج و گۆڵ و چالاكانه هه‌نگاوی ده‌ناو له‌كار ده‌گه‌ڕایه‌وه , دووای چاك و چۆنی و باوه‌ش به‌یه‌كدا كردن له خه‌یاڵی خۆمدا ده‌موت 🙁 ئای خودای گه‌وره ئه‌م نیشتمانه‌ی من ده‌بێ چه‌ند مام جه‌باری تری تێدا بێ ,ده‌بێ چه‌ند كه‌سی تری وه‌ك ئه‌م ئاواره‌و په‌راگه‌نده‌ی نێو شاره‌كه‌ی خۆیان بوبیتن , )من بۆ ساڵێك ده‌چێ نه‌خشه‌و پلانم بۆ ئه‌م دیداره ده‌كێشا , به‌ڵام هه‌میشه وایه شته جوانه‌كان یاخوود هه‌ر نایه‌ن , یان زۆر دره‌نگ دێن , به‌تایبه‌تیش كه زانیم مام جه‌بار یه‌كێك بووه له هاوڕێ هه‌ره نزیكه‌كانی (قانع ) ی شاعیر , قانعی مرۆڤ و دۆستی گیانی به گیانی كه‌سانی وه‌ك مام جه‌بار ,هه‌ر بۆیه له رۆژی 1 /4 / 2012 له‌گه‌ڵ ئه‌و هاورَێ ئازیزه‌م كاك (كارزان )بڕیارماندا سه‌ردانی مام جه‌بار بكه‌ین له‌ماڵه‌كه‌ی خۆیدا ,ئه‌م سه‌ردانه‌ش جیاواز له دیداروو سه‌ردانه‌كانی تر تایبه‌ت بێت به گفتوو گۆ ده‌رباره‌ی ئه‌و چه‌ند ساڵه‌ی , كه (قانع ) ی شاعیر له شاری (كه‌ركوك ) دا بووه .
له‌به‌ر ئه‌وه‌ی مام جه‌بار له ئێستادا نه‌خۆشه‌و به‌هۆی شێرپه‌نجه‌ی جگه‌رێوه له‌سه‌ر جێگا كه‌وتووه , بۆیه بڕیارماندا دیداره‌كه كورت و كورتبڕ بێ , تاكو نه‌بینه مایه‌ی ئه‌زێت و ماندوویه‌تی زیاتر بۆ ئه‌و پیاوه ماندووه ,كه سه‌رئه‌نجام ئه‌م دیداره‌ی لێكه‌وته‌وه به هیوای ئه‌وه‌ی شتیك سوود به ئێستای ئێمه ببه‌خشێ .
_ مام جه‌بار چۆنی ؟
_ له خوای گه‌وره به‌زیاد بێ باشم ,(19 ) ی ئه‌م مانگه مه‌وعیدی لێدانی ده‌رزی كیمیام هه‌یه له‌لای دكتۆر (عه‌دنان سابیر ) ماڵی ئاوا بێ ئه‌و دكتۆره زۆر له گه‌ڵما به‌ره‌حمه , خودایه‌ك كه منی دروستكردبێ و ژیان و مردنم به‌ده‌ستی ئه‌و بێ ئیتر بۆچی بترسم .
_ مام جه‌بار وه‌ك خۆت باست كردووه ,كه تۆ هاورێیه‌كی نزیكی (قانع ) ی شاعیر بوویته له‌و رۆژگارانه‌ی ئه‌و له‌شاری كه‌ركوكدا ژیاوه , حه‌ز ئه‌كه‌ین شتێك بمانبه‌یته‌وه بۆ ئه‌و رۆژگارانه ؟
_ به‌ڵێ ئه‌و ئه‌دیب و نووسه‌روو شاعیر بوو , هاوڕێ و دۆستی خه‌ڵكی هه‌ژاروو رووته‌ڵه‌ی وه‌ك من بوو , كورد نه‌بوایه له هه‌موو شوێنێك په‌یكه‌ریان بۆ ده‌كرد .
_ به‌ڵام له سلێملنی په‌یكه‌ریان بۆ كردووه .
_ ئه‌ی له خوا به‌زیاد بێت , دیاره كورد هاتۆته هۆش خۆی .
_ باشه تۆ چۆن ئه‌وت ناسی ؟
_ ئه‌و له‌خانوویه‌ك كرێچی بوو به‌رانبه‌ر ئوتێل مسته‌فا ,به‌ته‌نیشت مزگه‌وته‌كه‌ی حاجی خورشیده‌وه , نازانم ناوی شه‌قامه‌كه چییه‌و چی پێده‌ڵێن . ؟
_ناوی شه‌قامی سه‌ڵاحه‌دینه .
تۆ باشتر ئه‌زانی , وا بزانم وایه . من یه‌كه‌مجار له‌ماڵ (سابیر ) و له رێگه‌ی ئه‌وه‌وه ناسیم ,چونكه سابیر زاوای من بوو , مامۆستا قانعیش له خانووه‌كه‌ی سابیردا كرێنشین بوو , له‌وێ ده‌ژیا , ئه‌و پێشتر مامۆستای ده‌ناسی , ئه‌و خانووه چوار پێنج خێزان تیایدا ده‌ژیا , ئه‌مه له ساڵی (50 ) بۆ (53 ) بوو .
_ناوی ئه‌وانت له‌بیر ماوه كه له‌و خانووه له‌گه‌ڵ ئه‌ودا ده‌ژیان ؟
_به‌ڵێ , ئه‌مانه بوون , ئه‌حمه‌د كۆیی , عه‌زه ده‌لۆیی و مسته‌فا كرێكار . هه‌روه‌ها سابیرمه‌دحه‌تیش كه خاوه‌ن خانووه‌كه و زاوای من و له ئاغاكان زه‌نگنه‌ش بوو .
_ باشه مام جه‌بار (قانع ) ی ره‌حمه‌تی هاورێیه‌تی و هاتوو چۆی كێی ده‌كرد ؟
_وه‌ڵڵا هاتوو چۆی مزگه‌وتی زۆر ده‌كرد , هاورێی (مه‌حه‌مه‌د عه‌سری )ش بوو ,زوو زوو ده‌چوو بۆ لای ئه‌و , وابزانم شیعری له لای ئه‌و بڵاوده‌كرده‌وه و به‌رانبه‌ر ئه‌وه شتێك حه‌قی خۆی وه‌رده‌گرت ,
_ئه‌گه‌ر له‌بیرت بێ , ئه‌و كاته منداڵی هه‌بوو ؟
_ دوو منداڵی هه‌بوو , (بورهان ) یان هه‌راش بوو , یه‌كێكیش له‌ناو بێشكه‌دا بوو ,ناویم له‌بیر نه‌ماوه ,
_ مام جه‌بار وه‌ك (كارزان ) گێرَایه‌وه تۆ نازناوێكت هه‌یه ,كه (قانع )ی نه‌مر بۆی داناوی ,ئه‌كرێ ئه‌وه‌مان بۆ باس بكه‌ی ؟
_جارێكیان مامۆستا قانع پێمی وت : به‌خوا تۆش وه‌كو من هه‌تا ده‌مری ئه‌بێ هه‌ر شرۆڵ بی , ئه‌گه‌ر واز له‌م رێگایه نه‌هێنی ئه‌وا تۆ ده‌بیته كه‌سی من .
_ مه‌به‌ستی له‌و رێگایه چیبوو ؟
_ مه‌به‌ستی كوردایه‌تی و شیعر دۆستی بوو , ئیتر له پاش ئه‌و قسه‌یه‌ی ئه‌و به (جه‌بار كه‌سی ) ناسرام .
_ قسه‌یه‌ك هه‌یه , ده‌ڵێن قانع شیوعی بووه , ئایا ئه‌مه تا چه‌ند راسته ؟
_ كاكه , من سێ ساڵ له‌گه‌ڵی ژیاوم , له‌ساڵی (50 ) وه بۆ (53 ) , نه‌وه‌ڵڵا شیوعی نه‌بووه , پیاویكی موسڵمان و كوردپه‌روه‌رێكی پاك و راستگۆ بوو ,به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی قسه‌ی جوان و نه‌سته‌قی ده‌كرد , بۆیه مه‌لاكانی ئه‌و زه‌مانه قسه‌یان بۆ هه‌ڵده‌به‌ست و ده‌یانوت قانع شیوعییه , خۆی شیوعی نه‌بوو , ئه‌و زه‌مانه هه‌ر كه‌سێك قسه‌ی جوانی بكردایه پێیان ده‌وت شیوعی .
_ شیعری بۆتان ده‌خوێنده‌وه ؟
_به‌ڵێ هه‌موو شیعرێكی تازه‌ی بنووسیبایه بۆ ئێمه‌ی ده‌خوێنده‌وه .
_ هیچ شیعریكت له‌بیر ماوه ؟
_ئه‌و بروای به‌یه‌كسانی ژن و پیاو هه‌بوو , جارێكیان شیعری به‌سه‌ر ئافره‌تا نوسیبوو , شیعره‌كه ئاوها بوو (ئه‌گه‌ر بڵێم ئه‌مرۆ ده‌رۆم بۆ سه‌یران ,بۆشایی و سه‌یری گوڵزار , ده‌ڵێن هه‌ی له‌م نێره كوڕه په‌یدا بووه ,ئابڕوی یه‌كجار له‌ده‌ست ده‌رچووه , یان بڵێم ده‌چم بۆ سینه‌ما …………………… ئه‌وه‌نده‌م له‌بیر ماوه .
_ قانع له‌كوردستاندا زۆر گه‌ڕاوه , له‌هیچ شوێنێكیش زۆر نه‌ماوه‌ته‌وه , ده‌كرێ پیمان بڵێی هۆكاری چیبوو كه كه‌ركوكی به‌جێهێشت ؟
_ ئێواره‌یه‌كیان هاته‌وه ,وتی : سه‌ر ده‌ركه‌ن ماڵ پرسیاری نییه , ئه‌مه له‌ساڵی (53 ) بوو ,ئیتر خۆی به‌ته‌نیا رۆیشت و ماڵ و حاڵی به‌جێهێشت , به سابیرم وت مه‌سه‌له چییه , وتی وابزانم ئه‌مانگرن ,ئه‌و وه‌خته به‌ئه‌منیان ده‌وت (شوعبه‌ی خاص ) له دووای ئه‌وه ئه‌منێك ده‌هات له‌به‌رانبه‌ر ماڵ مامۆستا قانع تاكو نیوه‌رۆ ده‌وه‌ستا ,دووایی یه‌كێكی تر ده‌هات تاكو عیشا ده‌مایه‌وه , سابیر خواردنی بۆ ئه‌منه‌كه ده‌برد بۆ ئه‌وه‌ی بزانێ مه‌سه‌له چییه‌و چاوپۆشی بكا . ئه‌منه‌كه وتبووی : ( عدا قانع أكوگلاباپنین ) مه‌به‌ستی دوو فه‌قیه‌ی تر بوو , پاشان وتبوی (ما أشوف ملا ) مه‌به‌ستی قانع بوو ,چونكه مامۆستا دوو رۆژ پیشتر رۆیشتبوو , دووای ئه‌وه منیش له یاروه‌لییه‌وه بۆی ده‌رچووم . به‌باوكم وت ؛ من ئه‌رۆم حكومه‌ت ئه‌مگرێ ,یان بۆ ئه‌وه‌ی وازم لێێنێ ده‌بێ قانع بكه‌م به ماركس و لینین .
مه‌به‌ستت له‌مه چییه ؟
_مه‌به‌ستم ئه‌وه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی حكومه‌ت من نه‌گرێ ده‌بوایه ئیعترافم له‌سه‌ر قانع بكردایه‌و بموتبایه قانع شیوعییه .پاشان چووم بۆ( گۆپته‌په ) به‌ڵام له‌وێ جێگام نه‌بووه‌وه ,بۆیه رۆیشتم بۆ گوندی (سه‌ركه‌پكان ) له‌وێ له دیوه‌خانه‌كه‌ی عه‌باس ئاغا (18) مانگ مامه‌وه ,به‌كرێكاری و قوركاری (16) دینارم كۆكرده‌وه ,(15) دیناریم دا به‌ده‌لیلێكی ئه‌من تاكو ئامرقه‌بزه‌كه‌م بۆ بسڕنه‌وه .
_سڕییانه‌وه ؟
به‌ڵێ ,دووای ئه‌وه گه‌ڕامه‌وه كه‌ركوك . ئنجا كه‌وتمه گه‌ڕان به‌دووای مامۆستا قانعدا .
_دۆزیته‌وه ؟
_به‌ڵێ له گوندێكی نزیك به‌رزنجه بوو ,من و ئه‌حمه‌د كۆیی چووین بۆ لای ,وه‌ختێك هاتمه‌وه بۆ كه‌ركوك باوكم له‌سه‌ر ئه‌وه سێ چوار شه‌قازله‌ی باشی لێمدا ,وتی تۆ گۆبه‌نمان بۆ ئه‌دۆزیته‌وه .
_له‌وێ باسی چیتان كرد ؟
_وتی با هه‌ر كه‌سه‌و باسی خۆی بكات له‌م ماوه‌یه چی به‌سه‌ر هاتووه . ئینجا وتی (كه‌سی )هه‌موو جارێ سه‌رم لێئه‌ده‌ی , منیش وتم ئه‌ی چۆن سه‌رت لێناده‌م . با شتێكت بۆ بگێڕمه‌وه , كه ده‌شێ بۆ ئه‌مرۆش قازانجی هه‌بێ و گونجاو بێ ,مامۆستا وه‌ختێك له كه‌ركوك بوو , له ساڵی (53 ) دا مه‌لیك هات بۆكه‌ركوك ,ئه‌و كاته نه‌وته‌كه ئه‌رۆیشت بۆ(k3 k2 )بۆ ئیسرائیل , مه‌لیك بۆڵفه‌كه‌ی بۆ بانیاس كرده‌وه ,له ناو خه‌ڵك ورته ورت په‌یدا بوو ,خه‌ڵك دڵی خۆش بوو ,وتیان له‌مه‌و دووا ئیش زۆر ده‌بێت ,رزقمان زۆر ده‌بێت , ئه‌وه‌نده قسه‌ی خۆش بوو حه‌زمان نه‌ئه‌كرد جێیبهێڵین , ئێواره‌یه‌كیان دانشتبووین مامۆستا قانع وتی : به‌یتێكم بۆ هاتووه ده‌توانن شی بكه‌نه‌وه ,من و مسته‌فا كرێكاروو سابیر مه‌دحه‌ت و ئه‌حمه‌د كۆیی بووین ,یه‌كه‌م جار رووی ده‌می له سابیر كرد , به‌یته‌كه به‌م جۆره بوو : (نانێ له نووكی ده‌ست پووره خه‌جێوه بێ / یاخوا ئه‌و نانه گووی سه‌گی تێ بێ ) .سابیر وتی : یه‌عنی یه‌كێك ژن بهێنێ و به پاره‌ی ژنه‌كه ژیانی بڕوا به‌ڕێوه .مسته‌فا كرێكار وتی : ژنێك مه‌عاشی هه‌بێت پیاوه‌كه‌ی به مه‌عاشی ئه‌و بژێ .ئه‌حمه‌د كۆیی وتی ره‌ئیم له‌گه‌ڵ ئه‌وانه . ئه‌وانه هه‌موویان فه‌قیه‌ی مامۆستا بوون , دووای چایی خواردنه‌وه رووی ده‌می له‌من كرد , (ئه‌ی كه‌سی تۆ هیچ ناڵێی ) ؟ منیش وتم : به‌خوا مامۆستا هه‌تا ئنگلیزوو ئه‌لیزابیس بڕیار نه‌ده‌ن پاره‌مان بۆ سه‌رف ناكرێ , یه‌عنی مووچه‌ی ئیمه به‌ده‌ست پووره خه‌جێوه‌یه واته به‌ده‌ست ئینگلیزه . ئه‌م قسه‌یه‌ی من روونی ده‌كه‌مه‌وه ئازایی خۆم نه‌بوو ,له جه‌بار محه‌مه‌د پیرۆزخانه‌وه وه‌رمگرتبوو ,ئه‌و مه‌حامی و شیوعی بوو , حكومه‌ت ئیعدامی كرد .
لێره‌وه هه‌ستم كرد مام جه‌بار خه‌ریكه ته‌نگه‌نه‌فه‌س و ماندوو ده‌بێ ,بۆیه به‌م رسته‌یه كۆتایم به‌دیداره‌كه هێنا .(شاری كه‌ركوك ده‌بێت شانازی به‌وه‌وه بكات كه رۆژگارێك قانعی نه‌مر لێره بووه‌و له نزیكه‌وه ئاگای له‌خه‌م و ناسۆروو هه‌ناسه‌ی چه‌وساوه‌كانی بووه ) ئه‌ویش وتی : ئه‌ی ئێستا خه‌ڵكی كوردستان بۆچی ئاوها به‌ته‌نگی یه‌كتره‌وه نایه‌ن , منیش شانازی به‌وه‌وه ده‌كه‌م كه له تۆوه بیستم كوڕه‌زاكانی كه‌سانی ناسراو و دلسۆزی كوردستانن , هه‌ر ده‌بێ وابێ ,گیا له‌سه‌ر بنجی خۆی ده‌روێ .
*له‌به‌ر ئه‌وه‌ی مام جه‌بار نه‌یتوانی له‌گه‌ڵمدا بێت و ئه‌و خانووه‌م نیشانبدا , بۆیه من چه‌ند وێنه‌یه‌كی ئه‌وێم گرت , به‌ڵام به پێی وه‌سفی ئه‌و خانووه‌كه به ته‌نیشت مزگه‌وته‌كه‌وه بووه .
دیدار /بورهان ئه‌حمه‌د
1 /4 / 2012 كه‌ركوك
تێبینی : مام جه‌بار له 9 /5 / 2012 كۆچی دووایی كرد , خوای گه‌وره ئه‌و و قانعی شاعیر به‌به‌هه‌شتی به‌رین بسپێری .
