بەرزان هەستیار : مەنفا وام لىَ ئەكات بیر لە چەمكى خۆكوشتن بكەمەوە
سازدانى: سۆران عەزیز ـ رابەر فاریق…..
بۆ وەرگرتنى تێڕوانینى شاعیرێكى وەكو (بەرزان هەستیار) سەبارەت بە چەمككگەلى وەكو خۆكوژیى و مردن و نائامادەگیى ئەم چەمكە لە نێو ئەدەبیاتى كوردیدا و باسكردنى بەشێوەیەك كەهەندێك كەس تا ئاستى خووگرتن خوویان پێیەوە گرتووە و كەچى ناتوانن هەم لە ماهیەتى تێبگەن و هەمیش تێڕوانینەكانى خۆیانى لە بارەیەوە بخەنە روو، دواتریش بۆچی لە شیعرەكانی بەرزان ، شتەكان و ئینسان و تەنانەش دنیاش دەچنەوە سەر نەسەبی " هیچ هەروەها لە زۆربەی دقەكانی قەسیدەی " ساڵێك لە نیگەرانی "دا ترس دەخولقێنێت و گومان لە دوای گومان لە زەینی خوێنەردا جێى دەهێڵێ ، تەنانەت دەگاتە ئاستێك دەیخاتە نێو قوڵایی نیگەرانیی و لەوێوەش جێی دەهێڵی ، پرسیار ئەمەیە : ئەم فەزا خەمگینەی شاعیر خۆی خوڵقاندویەتى یاخود لە هەوڵ و تێرامانەوە سەرچاوەی گرتووە، ئایا بەرزان چۆن دەروانێت لە هەر یەكێك لە چەمكەكانی جەللاد و قوربانیی ؟ ئەوە بۆچی دەگەرێتەوە كە وا لە دەق گەلێكدا گرنگیى بەم وشانە ، وەكو وشە داوە و بە جۆرى دیكە مامەڵەى لەگەڵ كردوون، نوسەر و شاعیر(بەرزان هەوستیار) بەم جۆرە وەڵامەكان دەخاتە روو.
كوردستان راپۆرت: : زۆربەی شاعیرەكان كەم تا زۆر باسیان لە چەمكی مردن و خۆ كوشتن كردووە لە شیعرەكانیان ، وەلێ هەر یەكیكیان بە فۆرمی جیاواز ، بەدەر لە تێكستگەلی وان ئەوەی خوێنەر لە دنیای قەسیدەكانی تۆدا دەیخوێنێتەوە ، جۆرێكی ترە لە نیگەرانیی تاكە كەس، هاوزەمان هەست بە جۆرێك لە رەشبینیش دەكات ، پرسیار ئەوەیە چیە وا دەكات بەرزان ئەوەندە بیر لەم چەمكانە بكاتەوە ؟
بەرزان: راستە بە درێژایی مێژووی ئەدەب باس لە كێشەی مەرگ و خۆكوشتن كراوە و لە گۆشە نیگای جیاوازیشەوە سەرنجی لێ دراوە . من وەك خۆم ماوەیەكی زۆرە مەسەلەی مردن و پرسیار بەرامبەر بە تارمایی مردن لە رۆحم ئاڵاون و وەك تۆ ئەڵێیت جار هەیە ئەگاتە رادەی رەشبینیی .
بەڵام چی وای لە من كردووە كە بەو چرییە بیر لە هەردوو چەمكی مردن و خۆ كوشتن بكەمەوە ، ئەوە من حەز ئەكەم زۆر بە راشكاوانە پێت بڵێم كە من یەكێكم لەوانەی هەتا رادەی تۆقیین لە مردن ئەترسم و چەندێك بكرێت ئەمەوێ خۆمی لێ بشارمەوە كە ئەمەش خۆی لە خۆیدا جۆرێكە لە خۆ خەڵەتاندن چونكە كەس نازانێت داڵاشی مردن كەی و لە كوێدا خۆی بۆ مەڵاس داوە ، بە كورتی باس كردنی من لە مەرگ زیاتر راكردنە لێی ، یان با روونتر بڵێم كە باسی مردن ئەكەم خۆم وەك ئەو كەسە دێتە پێش چاو كە بە گۆرستانێكدا تێپەر ئەبێت و لە ترسا دەست ئەكات بە گۆرانیی وتن .
سەبارەت بە خۆكوشتنیش ، ئەمەیان هەندێ حاڵەتی زۆر تایبەتی خۆمە كە هەندێ جار درندەیی مەنفا وام لێ ئەكات بیر لەو چەمكە بكەمەوە، بەڵام دواجار پاش تەواو بوونی شیعرەكە هەست ئەكەم خەریكە بە دەستی خۆم پەلی مردن ئەگرم رایئەكێشمە ژوورەكەمەوە مەنفا وام لێ ئەكات بیر لەو چەمكە بكەمەوە و بەڵام دواجار پاش تەواو بوونی شیعرەكە هەست ئەكەم خەریكە بە دەستی خۆم پەلی مردن ئەگرم رایئەكێشمە ژوورەكەمەوە بۆیە ترسێكی گەورەتر دام ئەگرێت و وا ئەزانم بە نەترسانێكی مناڵانەوە ویستوومە خۆم بدەمە دەست چەتەكانی مردن .
كوردستان راپۆرت : بۆچی لە شیعرەكانی بەرزان ، شتەكان و ئینسان و تەنانەش دنیاش دەچنەوە سەر نەسەبی " هیچ " ؟
بەرزان : وەك لە وەڵامی پرسیارەكەی پێشوودا بە كورتی ئیشارەتم پێ كرد هەندێ جار مەنفا و خەمەكانی وا لە ئینسان ئەكەن كە هەموو شتەكانی لا ببنەوە بە سفر ، یان باشتر بڵێم هەموو شتەكان بە ئینسانیشەوە ئەوەندە بچووك ئەبنەوە كە ئیتر وا دەرئەكەون كە ئەمانە هەر لە ئەزەلەوە خۆیان سەر بە نەسەبی " هیچ " بوون .
ئینسان كە هەستی كرد لە شوێنێكدا وەك " هیچ " مامەڵەی لەگەڵ ئەكرێت و خۆشی توانای ئەوەی نییە بڵێت بوەستن من ئەو " هیچ " ە نیم كە ئێوە بیری لێ ئەكەنەوە ، ناچار وای لێ دێت كە ئەویش وا هەست بكات كە ئەوانەی دەورو بەری "هیچ "ێكی ترن و سەرەنجام تووشی جۆرێك لە نائومێدیی ئەبێت و ئەویش لە جیاتی "بەرد " ئەكەوێتە "بەرق " هاویشتن و بەوانی تریش ئەڵێت ئێوە كەی واز لەو خۆپەرستیی و درندەییەی خۆتان دێنن؟! رووت بەرەوە ئەی ئینسان بزانە چی لە خۆتدا ئەبینیت ، تەماشاكە چۆن ئەم كەونەت پرٍ كردووە لە بۆنی بارووت و مەرگ و مەینەتیی بەردەوام .
كوردستان راپۆرت : لە زۆربەی دێرەكانی قەسیدەی " ساڵێك لە نیگەرانی "دا ترست خوڵقاندووە و گومان لە دوای گومان لە زەینی خوێنەردا جێ دەهێڵی ، تەنانەت دەگاتە ئاستێك دەیخەیتە نێو قوڵایی نیگەرانیی و لەوێوەش جێی دەهێڵی ، پرسیار ئەمەیە : ئەم فەزا خەمگینەی تۆ خۆی خوڵقاندووە یاخود لە هەول َو تێرامانەوە سەرچاوەی گرتووە ؟
بەرزان: ئەتوانم بڵێم ئەم فەزا خەمگینە زۆر جار لە تێرامانەوە سەرچاوەی گرتووە ، تێرامان لە هەموو شتەكانی دەور و بەر ، لە هەموو ئەو شتانەی كە كەسانی تر یان نایانبینن یان بە چاوێكی ترەوە دیقەتی ئەدەن مەبەستم ئەوەیە بە چاوێكی تیژ تێی ناروانن و وەك هەر شتێكی تر لە نیگەرانیی ئەگەن و نە لە مانای خەمگینیی حاڵیی ئەبن .
كوردستان راپۆرت : چۆن دەروانی لە هەر یەكێك لە چەمكەكانی جەللاد و قوربانیی ؟ ئەوە بۆچی دەگەرێتەوە كە وا لە دەق گەلێكدا گرنگیت بەم وشانە ، وەكو وشە داوە و بە جۆرێ دیكە مامەڵەت لەگەڵ كردوون ؟
بەرزان: زۆرم پێ خۆشە كە بەو وردییە دیقەتت لەو چەمكە داوە ، من هەمیشە هەست ئەكەم كە لەم كەونەدا گەلێ جار جەللاد و قوربانی جێگەكانیان ئەگۆرنەوە ، ئەوەی ئەمرۆ من بە قوربانیی تێی ئەگەم رەنگە سبەی ببێتە جۆرێك لە جەللاد و بە پێچەوانەشەوە .
زۆر جار بیر لەو شتە وردانە ئەكەمەوە كەرەنگە لای كەسانی تر هیچ حسابێكیان بۆ نەكرابێت ، من لە قەسیدەی " ساڵێك لە نیگەرانی " دا خەمی جووتێك پێڵاو ئەخۆم كە من وای ئەبینم بە جۆرێك لە جۆرەكام هەست بە گەرما و سەرما و ئازار ئەكات ، هەست ئەكەم پێش ئەوەی لە خەمی پشیلەیەك بگەین ، بە خواردنی كۆترەكان تاوانبارمان كردووە و دەستمان بكەوێت سەری پان ئەكەینەوە بەبێ ئەوەی بیر لەوە بكەینەوە ئەی كێ دادی ئەو پشیلەیە ئەپرسێت كە لە بۆ تێر كردنی بێچووەكانی خۆی ئەداتە بەر مەترسسیی دەیان خركە بەردی ئێمەی ئینسان .
لای من جەللاد و قوربانی هەمیشە لە جێ گۆركێدان و زۆر جاریش لە یەك كاتدا هەردوو سیفەتەكە لە ناو ئینساندا كۆ ئەبنەوە.
كوردستان راپۆرت : لە شیعردا لە تەنیشت وشەی نائومێد بە دوای شتی تردا وێڵی ئەم بێ ئومێدییە دەتگەیەنێت بە چی؟ لە نێوان ئومێد و بێ ئومێدییدا چیت دۆزییەوە ؟
بەرزان : ئەم بێئومێدییە ئەمگەیەنێتە كوێ ؟ ئەمە ئەو پرسیارە قورسەیە كە من خۆشم زۆر جار لە خۆمم كردووە و تا ئێستا وەڵامێكی بەرجەستەش لای سەری هەڵنەداوە .
لە نێوان ئومێد وبێئومێدییشدا ئەو شتانەم دۆزیوەتەوە یان راستتر بڵێم شیعر ئەو شتانەی بۆ دۆزیومەتەوە كە بە تەنها نەم ئەزانی لە كوێن و چۆن وەدەستیان بێنم . لە شیعردا دوو چاوی ترم دۆزییەوە كە شتە نەبینراوەكانی پێ ببینم ، شیعر پێى وتم لە نێوان ئومێد و نائومێدییدا دنیایەكی تر هەیە كە پرە لە نهێنیی سەیر ..سەیر ، سیخناخە لەو شتانەی كە بە چاوی ئاسایی نابینرێن و لە هەمان كاندا مانەوەیان بە شاراوەیی رۆحی ئینسان بە ناتەواویی ئەمێنێتەوە ، بە كورتیی و بە كوردیی لە نێوان ئومێد و نائومێدییدا من و شیعر روونتر یەكتریمان ناسی .
كوردستان راپۆرت : بەختیار عەلی لای وایە ، دوو جۆر لە شكست هەن یەكێكیان هەرچی خەیاڵ و بیركردنەوەی مرۆڤ هەیە هەپروون بە هەپروون دەكات ، ئەوی دیكەش خەیاڵ و بیركردنەوە لە پووكانەوە بەرەو پێشكەوتن دەبا ، لێرەدا پرسیار ئەمەیە لە قەسیدەی ساڵێك لە نیگەرانییدا جۆرێكی تر لە بێ ئومێدیی و شكستی ئینسان وأووتكردنەوەی مرۆڤ لە شمەكەكانی دەبینرێ ، ئایا ئەم هۆكارانە چین لە كاتی بێ ئومێدییدا كۆمەكی شاعیر دەكەن ، بە ڵای تۆوە سەر بە تایەفەی كام شكستی ؟
بەرزان : بە ئەمەكترین و نزیكترین شتێك لە شاعیرەوە تەنها وشەیە كە بتوانێت لە هەموو ساتە قورسەكاندا كۆمەكی شاعیر بكات .
سەر بە كام تایەفەی شكستیشم ؟ ئەڵێم ئەگەر سەر بە تایەفەی دووەم نەبوومایە نەمئەتوانی " ساڵێك لە نیگەرانی " و شیعرگەلێكی تر بنووسم .گەر سەر بە تایەفەی دووەم نەبوومایە نەمئەتوانی و بەراستی ئەوەش نەئەبوو نە پرسیارەكانت بخوێنمەوە و نە وەڵامێكیشم لێ ببینیت .
كوردستان راپۆرت : ئێمە كاتێك گوێ لە سیدییەكەی " بەرزان رادەگرین بە دەنگی خۆی هەست دەكەین ئەوە خۆی نییە قەسیدەكان دەخوێنێتەوە چونكە ئەوەندە نزیكمان دەكەیتەوە لە خۆمان ، ئەگەر "مەتەل َ"یش بین بە دوای ئاشكرا كردنی خۆمانا دەگەرێین ، ئەوە هۆی چییە لە بەرامبەر دەقی تۆدا هەم خۆمان و هەم " دەقنووس "تۆش لە یاد دەكەین ،تۆش خوێنەران ، ئێمە و خۆت لە یاد دەكەیت ؟
بەرزان : بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە ئەتوانم بڵێم خۆم چ لە كاتی نووسین و چ لە كاتی شیعر خوێندنەوەشدا ئەكەومە جۆرە تەقسێكی واوە كە رەنگە بە تەواویی نەزانم چی لە دەور و بەریشم ئەگوزەرێت بۆیە هەست ئەكەم ئەو هەستە ئەگوێزرێتەوە لای خوێنەریش و منیش ئەوەم مەبەستە كە خوێنەر تەنها ببێتە هاودەمی شیعرەكە و واز لە هەموو ئەو شتانە بێنێت كە لەدەوری ئەگوزەرێن و ئاسمانی شیعری لێ لێڵ ئەكەن و وەك خۆشت ئەڵێیت ئەگەر خوێنەر مەتەڵیش بێت بە دوای ئاشكراكردنی خۆیدا ئەگەرێت ، بەڵێ منیش ئەوەم مەبەستە و با ئەوەی خۆشی لێ ون بووە سەر لە نوێ بە دوای خۆیدا بگەأێت .
كوردستان راپۆرت : لە هەشتاكانەوە تا ئێستە بەردەوام خەریكی شیعر نووسینی كەچی تا ئێستە لێكۆڵینەوەیەكم لەسەر شیعری تۆ نەبینیوە جگە لەوەی ئیسماعیل حەمە ئەمین ئەم بێدەنگییە لە بەرامبەر دەقەكانتا تووشی شۆكی نەكردوویت ّ؟
بەرزان : بەر لە وەڵامدانەوەی پرسیارەكەت ئەمەوێ ئەوە بڵێم كە لەم ساڵانەی دواییدا لێرەو لەوێ هەندێك شت لەسەر شیعرەكانم نووسراون وەك ئەوانەی كاك ئارام سدیق و كاك جەبار سابیر و جارێكی تریش كاك ئیسماعیل حەمە ئەمین لەسەر شیعرێكی ترمی نووسیوە ، بەڵام ئەگەر ئەمە بەراورد بكەیت بەوەی كە من زیاتر لە چارەكە سەدەیەكە خەریكی شیعر نووسینم ئەوە هەست ئەكەم تا ئێستا وەك پێویست لا بەلای شیعرەكانما نەكراوەتەوە ، بەداخەوە ئەلًَێم زۆر جار لای ئێمە بە مەنتیقی " ئەوەی لەبەر چاوانە لەبەر دڵانە " یان " گڵی دوور دەرمانە " خوێندنەوە بۆ شتەكان ئەكرێت ، كە لە مەشیاندا من بەر هیچ كام لەو دوو مەنتیقە نا مەنتیقە نەكەوتووم وبە دڵنیاییەوە ئەمەش كارێكی خۆش نییە بە لامەوە و لەگەڵ ئەوەشدا هیچ كاتێك چاوەرێی ئەوە ناكەم كە بەو دوومەنتیقە سەقەتەی سەرەوە بخوێنرێمەوە و من بەردەوام خەریكی كاری خۆم ئەبم وئەوەی ئازارم ئەدات ئەوەیە لەمرۆی ئێمەدا ئەوەندی خوێندنەوە بۆ كاری سادەو مەلاخۆرە ئەكرێت كەمتر ئاور لە دەقە جدییەكان ئەدرێتەوە كە ئەمەش ئەڵێم ئەوەشم لە بیر ناچێت كە لەم ساڵانەی دواییدا كۆمەڵێك قەڵەمی جوانیشمان هەیە لە بواری رەخنە و لێكۆڵینەوەدا .
دواجار ئەڵێم من تووشی شۆك نابم بەوەی كە وەك پێویست ئاور لە شیعرەكانم نەدراوەتەوە چونكە من یەكەم كەس و دوا كەسیش نابم و بە داخەوە تا ئێستا نێوەندە ئەدەبییەكامان وا گوزەراندوێتی .