هەر تێنەوە
ئەنفال لەناو دەقەکانى (تەها سلێمان)دا…..
سەلام عومەر……
هەموو بەیانیەک نیگاکانى پلکە (زەریف) تەها سلێمان دەهەنگێوآ، لەو کاتەى زەریف سەرنج لە سروشتە تەماوییەکەى شارگیردەکاو دەست بە لاچاوییەوە دەنآو وەک هەموو سپێدەکانى دى بە دەنگێکى کز دەڵێ (هەر تێنەوە) ئا لەو ساتەداو هەموو بەیانییەک تەها دەگرى، دەیەوێ بە وەرینى فرمێسکەکان وەک گەڵاى درەختە پایزییەکان.. ئەو دەقانە بنوسێتەوە کە لەناو (سووتان بە بۆنى بارانى نامۆبوون) دان، دەخوازێ، بۆ هەمیشە گەشتێک بەناو کەسایەتییە ونبووەکانى ئەنفالدا بکاو ئەو یادەوەرییانە هەڵگرێتەوە کە لە منداڵى بە جێماوە، ئاخر نووسینەوەى تراژیدیاکانى ئەنفال، بە دەقکردنى وێنە کەوتووەکانو کۆکردنەوەى نهێنى ناو بوخچەى ژنە تاکو تەنیاکان، هێندە سانانین، تا تەها سلێمانو سەدانى وەک ئەو پێیان بوێرێ، ئەوەتا (پەراوێزى ئەنفالو حیکایەتەکانى ئەنفالو وتارو گفتوگۆکانى ئەنفال)ى تەها، هەروەک خۆى دەڵێ: بە قەت ئەوەنین کە تەنها (نامیق)ى لە مەڕەکانى دابڕىو نەیتوانى هەفتەیەک بێ ئەو سروشتە تایبەتییە بژى کە ساڵانێکى درێژ لەگەڵى راهاتبوو.
نامیق حیکایەتێکە بۆ خۆى، یەکەم دەقى ناو کتێبەکەى تەهایەو ئەم کەسایەتییە لەناو سەرجەم وێنەکاندا دووبارە بوونەوەى هەیە ئەوەتا دەڵێ: (ئەم عەسرە چایەمان بە سەلکێ دووان دۆینەى گەنمە قەنارییەوە، بێ ئامادەبوونى تۆ بآ شمشالڕ ژەنینى تۆ مانایەک نادا) ئەو بۆیە بەنێو ئەم دەقانەدا دێ چونکە دەزانێ نامیقو سەرجەم ئەنفال یان کەسایەتییەکانى نێو ئەم کتێبە هێشتا لە نامۆیى دانو کەس دەرەقەتى نووسینەوەیان نایات، ئەوان گەورەترن لەو دۆسیەو دیکۆمێنتانەى دەنوسرێنەوەو بۆ ئەنفال ئامادەکراون، بۆیە تەهاى نێو ئەنفال هەرچەند دەکات نازانآ بە چ زمانێک ئەو کارەساتە وێنا بکات کە رەنگدانەوەى لە هەموو ژیانیدا جێهێشتووە، ئەوەتا لە نێو (سووتان بە بۆنى باراندا) ئاور دەگرێو بۆنکروزى هەناوى تێکەلڕ بەوخاکە سوتمەڕۆیە دەبێو بە رابردوودا دەچێتەوە، ئەو پێى سەیرە ناوى وەک یەکێ لەنێو ئەنفالدا نەهاتووەو هەر لە خۆوە دەرباز دەبێ، ئاخر ئەو لەناو ئەنفالدا بوو، وەک مێرمنداڵێکى یاخى هەمیشە بەو سەرەتاییانەدا دەچێتەوە کە جگە لە رووداوە ترسناکەکان، خۆى تێدا ناسى، بۆیە دەقەکانى وەک خۆیان دەنوسێتەوەو دەڵآ: ئەگەر هەر لە خۆوە نەچووبانیایە شار، ئێستا منیان دەنووسییەوە، کەسێک دەبووم وەک (مەحمودو زەینەبو فەسیح) ئەوسا (زەریف)ێکى دى هەمیشە چاو لە شار یان رووەو نوگرە سەلمان، بە وەرینى فرمێسکەوە بگریاو بڵێ: (هەر تێنەوە) منیش لەناو ئێسکە کون کون بووەکانى ئەنفالدا دەوەریمو لاشەم شیتەلڕ دەبۆوە لێرەش لەو گەرمیانە رەشپۆشەدا لەنێو ئەو دەقەدا خۆم دەدیتەوە کە هێشتا نەنووسراوەتەوە، یان ئەو چیرۆکەى کەس ناوێرێ خۆى لێدا، هەر وەک من کە لە ئاست گەورەیى ئەنفالدا، لە ئاست ناڵەى پەککەوتەکانى ئەنفالدا، حیکایەتەکانیانم بۆ ناگوترآو نانووسرێ.
تەها سلێمان لەم سووتانەدا پێمان دەڵێ: (خەمو ئازارى ناو ئەم تراژیدیایە بە فۆرمو شێوازێکى نوێ دەگوێزمەوە، ئەوەى دیومە وەک خۆى دەڵێم، هەموو ئەو دیمەنانە دەنووسمەوە کە داگیریان کردووم من لە نووسینەوەى وێنەو دەقەکان هەر بەردەوام دەبم،) رێک لەوێوەیە تەها ئێمە دەباتە ناو هەناوى ئەو کەسایەتییانەى ئەو دیونى، پێمان دەڵێ: ئەگەر ژیان لاى ئەوانیش بە کۆتاهاتبێ، بەڵام ئێمە ماوین، دەتوانین ئایدیا بدەینە تراژیدیاکانو لەنێو دەقەکاندا وەنتازیا بە فەلسەفە بکەین، دەتوانین لەوێوە لەناو ئەنفالدا بێینو مرۆڤایەتى بخەینە بەردەمى ئەو دادگاییەى ئەنجامەکانیان، یان بڕیارەکانیان لێ ونکردین، ئەو چەمکو بابەتانە زیندوو بکەینەوە کە لە بەردەم مەترسى دان، مەترسییەک کە تا ئێستاش وڵاتانو کەسانێک هەن، باوەڕیان بە ئەنفالو روودانى ئەم تراژیدیا گەورەیە نییە، ئاخر لەوێوەیە تەها بەم دەقانە.. بە سووتانو بۆنى بارانى نامۆبوون دەمان شواو پاکمان دەکاتەوە لە لە بیرچوونەوە، دەمانئاخنێتە نێو ئەو ئاورانەى ئێستاش بۆنکروزیان لە هەناوى پیرژێنە داماوەکاندا ماون، هەناسەیان کارەساتێکنو دەکرآ ئاوێتەى (کوێستانو نەزیرەو فانۆس) بکرێنو کەرەستەى ئەو رۆمانەى پێ لە دایک بێت کە کەس ناوێرێ خۆى لێدا، یان هەر هیچ نەبآ (تەقىو مەلا ئەورەحمان) ئەو کلیپە بن کە دیارى قەرەداغى دەیانڵێ، خۆ دەکرێ ببنە ئەو سیناریۆیەى دووربێت لەو کۆمیدیایەى بە شانۆو خۆمانى دەکەین.
ئەوانە ئەو دەقە زیندووانەى تەها هەر یەکەیان تێکستێکنو شیعرى جوانیان تێدایە، رێک لەو شیعرانەى دەمانگرێنن، دەمانبەنەوە سەردەمى ئەنفال، ئەو ساتە زۆر دژوارانەى گەرمیانى پێدا رەتبوو، ئەو مێژووەى تەنها ترسى دەداینێ، پێى دەگوتین، ئێوە کەستان نییەو نابێ هەبن، بەناو گوتە ئاسمانییەکاندا بۆتان دێینو لەباریەکتان هەڵدەوەشێنین، نابێت (گوڵەباغو شەوکەتو ئافتاو) جارێکى دى نەخۆیانو کۆرپەکانیان ببیننەوەو پاشماوەکانیشتان چاو لە رێ هەردەبێت بڵێن (هەر تێنەوە)..
ئەو دەقانە.. لە هەناوى ئەنفالدا لە دایک بوون، لەو شوێنەى خەریک بوو گەلێکى تێدا نقوم بێ، وڵاتێک نغرۆى تاوان بکرآو کەچى گەرمیانى تێدا نێژرا، دەقێکن وەکو (تەقى) (شەو درەنگانێک بێ ئەوەى کەس پێى بزانێو بە کەس بڵێ، دەگەڕێتەوە ناو ژاژو قەرەسى گەوەلڕ عەساف- لەوێ لەگەلڕ یادەوەرییەکانى خۆیدا بیر دەکاتەوەو پێیان دەڵێ (کەس نەماوەو ئێوەش وریاى خۆتان بن نەبادا باو بۆرانى ئەمشەو لە رەگەوە هەڵاتن کەنێ، پاشان گوێ بگرن، من بۆ دوایەمین جارە دێمە لاتان لێم ببوورن، نازانم بۆ کوێ دەڕۆم، ئیتر تەقى دیار نامێنێو ئێستاش گەولڕ عەسافو بیرەوەرییەکانى سۆراغى دەکەنو هەواڵێکى نازانن؟)
لەم دەقانەیدا تەها تەنها بیروەرییەکانى خۆى دیارە، دەنا بیرەوەرى تەقىو کەسایەتییەکانى دى، ئێستا تێکەڵى لمە داغ بووەکەى نوگرە سەلمانو بیابانە کاکى بە کاکیەکەى سەماوەن، بۆیە لە چوونە ناو (سووتان بە بۆنى باران)دا هەندێ جار ون دەبىو زۆرجارانیش هەر لە خۆوە دەگرى، پێت وایە ئەوانەو هەزارەکانى دى کە ئەنفالکران وەکو یەکن، بارانێکن هەموو ساڵآ دەبارنو شین نابنەوە، نامۆیەکن کەس پێیان نازانێ، هێندە دوور رۆیشتوون، نایانگەیەنآ، هەزاران دەقى دیش بنووسرآ هەر ونن، بۆیە ئەگەر تەمەنى پلکە زەریف چەندى دیش درێژبآو نەک بەیانیان هەموو دەم هەر بڵێ (تێنەوە) ئەگەر لەناو دەقەکانى تەها نەبێ، قەت نایەنەوە.
بۆیە ژیان لە نێو شەهیدستاندا بە خوێنەوەى ئەم دەقانە دێنەدى، لەنێو ئەم کتێبەدا هەست بە نووزەى دایکو ناڵەى شەهیدو گەورەیى ئەنفال دەکەى، دەزانى کراسە ونجڕبووەکانى ژێرخاکو شەڕواڵە رزیوەکان پڕپڕن لەو نهێنیانەى هێشتا زۆر کەمى لێنووسراوەتەوە، یان (بۆنى باران) لەنێو ئەم دەقانەدا تەڕ تەڕت دەکات بەو بیرەوەرییانەى ترسى لێ دەچۆڕآ، ئەوسا گوناهەکان دەناسىو فێرە گریانى ئەنفال دەبى، بەناو ئەو چیرۆکانەدا رەتدەبى کە پێشتر نەتبیستبوون، پلکە زەریفت هێندە لا زەریف دەبێ کە پێت وایە رۆژێک دەبێت بێنە وە بێن و وەکو تارماییەک تەواوى دەستکەوتەکانو ئەو دەقانە لەگەڵ خۆیان ببەنەوە، کە هى ئەوانەو ئێمەش بەبێ ئەوان قەت ئەوە نەدەبووین کە ئێستا هەین.
ئاخر گەلۆ پلکە زەریف لە خۆڕا ناڵێ (هەرتێنەوە)؟!!
*کەوانەکان، کەسایەتى یان بەشێکن لە کتێبى (سووتان بە بۆنى بارانى نامۆبوون)ى تەها سلێمان