من هه‌ر ئه‌وه‌نده له‌كوردایه‌تی تێگه‌یشتووم
من هه‌ر ئه‌وه‌نده له‌كوردایه‌تی تێگه‌یشتووم
زاریا شێخانۆڤه
من هیچ شانازی به‌وه‌وه ناكه‌م كه‌كوردم ، من له‌سه‌ر بنچینه‌ی ڕه‌گه‌زو نه‌ته‌وه ، ئاین و نیشتمان پێناسه‌ی خۆم ناكه‌م ، به‌هه‌مانشێوه‌ش له‌هیج هه‌ست وخۆشه‌ویستیه‌ك له‌م باره‌یه‌وه به‌هره‌مه‌ند نیم . خه‌یاڵ وفه‌نتازیام بۆ ئاینده‌و بیركردنه‌وه‌و لێكدانه‌وه‌م بۆ ئه‌م جیهانه ، له‌سه‌ر هه‌ستی كوردایه‌تی و ژینگه‌و نیشتمانێك سه‌رچاوه‌ناگرێ كه‌سه‌رده‌مێ به‌ڕێكه‌وت زادگاو مه‌نزڵگام بووه . زۆر له‌مێژه دیدگام بۆ جوانناسی و ئینسان دۆستی و خۆشه‌ویستی ، له‌دیدگاو پێناسه‌ی كه‌له‌پوری كورده‌واریه‌وه سه‌رچاوه‌ناگرێ . بیرووباوه‌ری كوردایه‌تیش به‌بیرووباوه‌ڕێكی كۆنه‌په‌رستانه‌و ڕاسیستانه ده‌ده‌مه‌قه‌له‌م ، دژایه‌تی كردنیشی به‌ئه‌ركی سه‌رشانی خۆم ده‌زانم . نیشتمان و وه‌ته‌ن بۆ من هیچ مانایه‌كی نیه جگه‌له‌ژینگه‌و هه‌وارگه‌یه‌ك نه‌بێت كه‌به‌ڕێكه‌وت تێیدا چاوم به‌دنیا هه‌ڵهێناوه ، تاسه‌رده‌مێك جێگای ژیان و پێگه‌یشتنم بووه . شتێك كه‌من گرێ ئه‌دا به‌وخاك و ئاو و هه‌واوه ، ڕه‌گه‌زه‌كانی كوردایه‌تی و كوردپه‌رستی و نیشتمان په‌رستی نیه ، به‌ڵكوخۆشه‌ویستی و ئازیزبوونی خه‌ڵكه‌زه‌حمه‌تكێش و هه‌ژاره‌كه‌یه‌تی . بۆ من ئینسانه‌كان ، ماف و داخوازیه‌كانیان ، ئاره‌زوو هیواكانیان بۆژیانێكی ئینسانی ترو باشتر ، بنه‌ماو سه‌ره‌تایی هه‌رهه‌نگاوێكه بۆ جوانكردن و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی ژینگه‌و زێده‌كه‌یان . ژینگه‌و نیشتمانێك كه‌ژیان تێیدا بۆ به‌شی هه‌ره‌زۆری دانیشتوانه‌كه‌ی وه‌ك دۆزه‌خ وابێت ، پیرۆزكردن و به‌ئه‌فسانه‌كردنی چ مانایه‌ك ده‌به‌خشێ ، جگه‌له‌درۆیه‌كی گه‌وره‌نه‌بێت . «خاكی گه‌وهه‌ره‌و ،ئاوی كه‌وسه‌ره‌و پڕله‌گووڵ ونه‌سرینه» چ ڕاستی و جوانیه‌ك ئه‌توانێ به‌یانكا ، كاتێك كه‌به‌شی هه‌ره‌زۆری دانیشتووی نیشتمانێكی وا، تائێستا ده‌ستیان ڕانه‌گه‌یشتبێ به‌م ئاوه‌كه‌وسه‌ره ، نه‌ك هه‌رئه‌مه‌ش به‌لكو چ له‌دوێنێكه‌داو چ له‌ئه‌مڕۆدا یه‌كێك له‌سه‌رئێشه‌و ته‌نگووچه‌ڵه‌مه‌گرنگه‌كانی ئه‌وخه‌ڵكه ، ده‌ست ڕانه‌گه‌یشتن بووه به‌ئاوی پاكی وه‌ك كه‌وسه‌ر بۆخۆاردنه‌وه . به‌هه‌مانشێوه‌ش له‌خاكێكی گه‌وهه‌ری وه‌ك كوردستان ، من و هه‌زاران ئینسانی تر له‌بسته زه‌ویه‌ك ، له‌سه‌رپه‌نایه‌ك ، بۆژیان وحه‌وانه‌وه بێبه‌شین و له‌به‌ر كاری تاقه‌ت پڕوكێن وكۆڵه‌مه‌رگیه‌كانی ژیانه‌وه نه‌مان توانیوه‌خۆشی له‌و گووڵ وگووڵزارو مێرگ و مه‌زاره به‌رین ، غه‌یری په‌تپه‌تێن و ڕاكه‌ڕاكه‌و ، ماڵ به‌كۆڵبوونه‌وه نه‌بێ. جێگای داخه‌كه‌سه‌رده‌مانێك منیش وه‌ك به‌شێك له‌وخه‌ڵكه له‌ژێر كاریگه‌ری پڕوپاگه‌نده‌ی ئه‌وپارت و ڕێكخراوانه‌ی كه‌ئێستا خۆیان هیچ نرخ و بایه‌خێك بۆ ئه‌م زادگاو هه‌واره دانانێن و خه‌ڵكی دانیشتووی ئه‌و نیشتمانه‌یان له‌هه‌رمافێكی ئینسانی بێبه‌ش كردووه ، پێك هاته‌ی به‌شێك له‌بیرووبۆچونه‌كانم كوردپه‌رستانه‌و كۆنه‌په‌رستانه‌بوون . جێگایی داخه‌سه‌رده‌مێك له‌پێناوی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان و بیره ڕه‌گه‌زپه‌رستیه‌كانی ئه‌م پارت و ئه‌وپارتدا زیانم به‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌گه‌ردوونیه‌كانی ئینسانی ئه‌و نیشتمانه گه‌یاندبێ . ئه‌وان به‌تلیاكی بیروباوه‌ڕی كوردایه‌تی خه‌یاڵی ئینسانی ئێمه‌یان ناشرین ده‌كردوو خوێنی پیسی دژایه‌تی كردنی نه‌ته‌وه‌و كه‌مایه‌تیه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی تریان ده‌خزانه‌مێشك و ده‌روونی ئێمه‌وه . ژه‌هری پیسی بیرووباوه‌ڕی ئه‌وان ده‌رگایی ئه‌م جیهانه مه‌زنه‌و ئه‌م كه‌لتووره‌جیهانیه‌یی له‌سه‌رداخستبووین . جێگایی داخه‌سه‌رده‌مێك له‌ژێر تیشكی ئه‌ده‌ب ووێژه‌ی نووسه‌رانی كوردپه‌رست و نه‌ته‌وه‌په‌رسته‌وه ئه‌مانڕوانی له‌ئینسان و جوانی . ئه‌وسه‌رده‌مانه من وام ده‌زانی له‌دنیادا خه‌ڵكێكی جوانتر له‌كوردو قاره‌مانتر له‌كورد بوونی نیه . هه‌ستم ده‌كرد شاخ وداخ نیه وه‌ك شاخ وداخی كوردستان جوان و دڵگیر بێت . وام ئه‌زانی ئاونیه وه‌ك ئاوی كوردستان سازگارو ده‌شت و ده‌ر نیه وه‌ك هی كوردستان جوان و ڕازاوه‌بێت . له‌پانزه‌سالیه‌وه تا بیست ساڵی بیرووباوه‌ڕم برێتی بوو له‌ئه‌فسانه‌و درۆر ده‌له‌سه‌كانی بزووتنه‌وه پووچه‌كانی كوردایه‌تی . كه‌هه‌ر هه‌موو له‌بنه‌چه‌وه خێڵه‌كی و بێ مایه‌و پڕ له‌درۆو ده‌له‌سه‌بوون . جگه‌له‌زیان هیچ قازانجێكیان بۆخه‌ڵكی كرێكارو زه‌حه‌تكێشی ئه‌و وڵاته‌نه‌بوو ، ته‌نها ئه‌وه‌نه‌بێ كه‌ئه‌م هه‌موو درۆوده‌له‌سه‌و ئه‌فسانه‌ی كوردایه‌تیه به‌نرخی گیان له‌ده‌سدانی ده‌یان هه‌زار ئینسانی بێتاوان و ماڵ وێرانی ته‌واو ده‌بوو ،« یاخۆ ئیدامه‌ی به‌ژیانی نه‌گریسی خۆی ده‌دا.» جێگایی داخه‌له‌هه‌ڕه‌تی لاوێتی دا ، نه‌ریت و ڕه‌وشتی كوردانم مێژوو جوگرافیایی كوردستانم له‌هی هه‌موو میلله‌تێكی تر به‌جوانترو به‌نرخ ترده‌زانی ، ئه‌م جیهانه‌گه‌وره‌یه‌م له‌دیدگایی بچووكی كوردایه‌تیه‌وه ده‌بینی و وام ئه‌زانی ، بیرێكی ئینسانی تر له‌كوردایه‌تی چیتر بوونی نیه‌و دنیا برێتیه‌له‌م ئه‌فسانه ئه‌فسوناویه. به‌ڵام ئێستا خۆشحاڵانه بۆ بیست ساڵێك ده‌چێت ، كه‌ئه‌م پێسته‌پیسه‌م له‌خۆم داماڵیوه‌و ئه‌م تانه‌یه‌چیدی پێش به‌بینایی چاوم ناگرێ و دنیا له‌وژینگه بچكۆڵه‌یه‌وه نابینم . تێگه‌یشتم كه‌من پێش ئه‌وه‌ی كوردبم ئینسانم ، تێگه‌یشتم كه‌م ئه‌م درۆ و ده‌له‌سانه له‌ئاسمانه‌وه ناهاتوونه‌ته‌خواره‌وه ، به‌ڵكو له‌لایه‌ن چین و مه‌یلێكی كۆمه‌ڵایه‌تیه‌وه ده‌رخواردی ئێمه‌ده‌درێ . تائێمه بۆ هه‌میشه بهرژهوهندیهچینایهتیهكانی ئه‌وان بپارێزین و خزمه‌ت به‌ده‌سه‌ڵات ومانه‌وه‌یان بكه‌ین . ئه‌وان هۆشیارانه‌خوێنی پیسی ده‌مارگیری نه‌ته‌وایه‌تی ده‌زێننه‌ده‌مارو ڕه‌گه‌كانی ئێمه‌وه ، تائێمه‌جێگاوڕێگای كۆمه‌ڵایه‌تی خۆمان و بهرژهوهندیهچینایهتیهكانی
خۆمان ، له‌بیر به‌ینه‌وه‌و كوردبوون جێگایی هه‌مووشتێك له‌ڕه‌وه‌ندی ژیانی ئێمه‌دا بگرێته‌وه . ئێستاش ئێمه ئه‌وه١٧ساڵه شایه‌دی به‌ره‌نجامی ده‌سه‌ڵاتی ڕه‌واجپێده‌رانی ئه‌م كوردایه‌تیه‌ین . ئه‌بینین چۆن داموده‌زگا سه‌ركوتگه‌ره‌كانیان ڕیزی خه‌ڵكی ناڕازی وهۆشیار به‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی خۆیان گولله‌بارانده‌كه‌ن و هیچ ڕێزو نرخێك نه‌ك هه‌ربۆ كوردایه‌تی ، به‌لكو گاڵته‌ش به‌مه‌سه‌له‌ی ڕه‌وای كوردو چاره‌نووسه‌كه‌یانه‌وه‌ده‌كه‌ن . ئه‌بینین چۆن وه‌ك و به‌عس و كارامه‌تر له‌وان ، پۆلیسی نهێنی ، زیندان ، ئاین و مزگه‌وت ، داموده‌زگای پشكنین ، ده‌زگای سه‌ركووتكه‌رو و…تاد پته‌وده‌كه‌ن ، تا نووزه له‌بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی خه‌ڵك ببڕن و هه‌رده‌نگێكی ناڕازیش تیرۆر كه‌ن . نه‌كوردپه‌رستی و نه‌سه‌روه‌ری وپیرۆزیه‌كانی نه‌ته‌وه‌په‌رستی لای ئه‌وان بایه‌خی عانه‌یه‌كی هه‌یه.
كوردایه‌تی بیرووباوه‌ڕو ئامڕازی بۆرژوازی نه‌ته‌وه‌گه‌ری كورده ، بۆمن وه‌ك ئینسانێكی كرێكار هیچ قازانج وبه‌رژه‌وه‌ندیه‌كی نیه. من ئیتر ئه‌وه‌فێربووم ،كه‌هیواو ئاواته‌كانی خه‌ڵكی زه‌حمه‌تكێش و كرێكار ، له‌هه‌ر شوێنێك بێت ، جیاواز له‌ڕه‌گه‌زو ناسنامه‌و ئاینێك كه‌بۆیان داتاشراوه هیچ جیاوازیه‌كیان له‌گه‌ڵ یه‌كدا نیه ، به‌شی هه‌ره‌زۆری خه‌ڵكی گۆی سه‌ر ئه‌م زه‌ویه ، به‌ده‌س هه‌ژاری و نه‌داری و شه‌ڕی نه‌ته‌وه‌په‌رستیه‌وه‌ده‌ناڵێنن . ده‌وڵه‌ته‌نه‌ته‌وه‌په‌رسته‌كانیان بێجگه له‌برسیه‌تی و بێكاری و هه‌ژاری و ئاین زه‌دایی و شه‌ڕی تایفه‌گه‌ری نه‌بێ ، هیچ سوودو به‌رهه‌مێكی تریان نه‌بووه . ئێمه‌له‌جیهانی نه‌ته‌وه‌په‌رستی سه‌رمایه‌دا شایه‌دی ئه‌وه‌ین كه‌چۆن ئینسانه‌كان به‌ده‌س ئه‌یدزو نه‌خۆشیه‌كوشنده‌كانی تره‌وه‌ده‌ناڵێنن و چۆن كوشت وكوشتار وبرسیه‌تی هه‌زاران ده‌ردوبه‌ڵای تر هه‌ڕه‌شه‌له‌بوون و ئاینده‌یان ده‌كا . من باش له‌وه‌تێگه‌یشتم كه‌زۆر له‌مێژه بۆ تاڵان و بڕۆیی سه‌رمایه‌داران و سودگه‌یاندن به‌خاوه‌ن كارگاو كارخانه‌كان ، بۆسوود وه‌رگرتن له‌هێزی كاری هه‌رزان و به‌تاڵانبردنی سه‌روه‌ت و سامانه‌كانیان هیچ سنوورێك واقیعیه‌تی نیه . ئه‌م سنوورانه‌كاتێك ماناپه‌یدا ده‌كه‌ن ، كه‌خه‌ڵكی له‌تاوبرسیه‌تی وشه‌ڕوكوشتاری به‌كۆمه‌ڵ، مل ده‌نێن به‌ده‌ریاو ته‌لی مه‌رگدا ، بۆئه‌وه‌ی له‌ده‌ستی ده‌وڵه‌ته‌خۆییه‌كانی خۆیان ڕزگاریان بێت . یاخۆ له‌ڕێگایی خه‌بات و تێكۆشان و خۆپیشاندان و پیرۆزی خاك ونیشتمان و ئه‌فسانه‌كانی دین ونه‌ته‌وه ده‌خه‌نه ژێرپاوه. من ئیتر له‌وه‌تێگه‌یشتنم ، كه‌ئینسانه‌كان پێش ئه‌وه‌ی ئه‌نته‌رێسه‌ی نه‌ته‌وه‌په‌رستیان هه‌بێ ، ئه‌نته‌رێسه‌ی ئینسانیان به‌هێزتره ، چوونكه‌ته‌واوی ئه‌ودرۆو ده‌له‌سانه‌له‌گه‌ڵ زاتی ئینسان و ئاره‌زووه مرۆییه‌كانیان یه‌كناگرنه‌وه. بینیم كه‌هه‌رگۆشه‌یه‌كی ئه‌م جیهانه ته‌مه‌شاكه‌ی شاخی سه‌ركه‌ش و ئاوی سازگارو پڕله‌گوڵ و نه‌سرینه، به‌ڵام مه‌سه‌له‌ی گرنگ ئه‌وه‌یه‌چۆن ده‌ستت ڕاده‌گات به‌وهه‌موو جوانی و خێروبێره‌ی كه‌سروشت پێشكه‌شی ئینسانی كردووه. تێگه‌یشتم كه‌شاخ و داخ و ژینگه‌و نیشتمان ، ئینسان جوانی ده‌كات و ده‌یڕازێنێته‌وه ، ئه‌مانه‌ش ته‌نها وته‌نها كاتێك ده‌توانن جوانبن ، كه‌خه‌ڵكی له‌بیروباوه‌ڕی جوان و ئینسانی به‌هره‌مه‌ندبن و جێگا به‌نه‌ته‌وه‌په‌رستی ونژادپه‌رستی چۆڵكه‌ن . نیشتمان كاتێك ده‌توانێت جوانبێت ومانایه‌كی هه‌بێت كه‌بۆنیشته‌جێبوون و حه‌سانه‌وه تێیدا سنووربه‌ندیه‌ك بۆ مرۆڤه‌كان وجودی نه‌بێت و پێناسه‌ی نه‌ته‌وایه‌تی ئینسانه‌كان نه‌كات به‌هاوڵاتی پله‌یه‌ك و پله‌دوو . سه‌روه‌ت و سامانی نیشتمانی ڕاسته‌قینه بۆ‌به‌شێكی كه‌م نیه‌له‌دانیشتووانه‌كه‌ی ، به‌ڵكو خه‌ڵكی به‌شێوه‌یه‌كی به‌رابه‌رو یه‌كسان له‌سه‌روه‌ت وخۆشی ، ژیانێكی ئازادو تێروته‌سه‌ل به‌هره‌مه‌ندن . من له‌ڕه‌وه‌ندی ژیانم له‌وه تێگه‌یشتم ، كه‌ئینسان مافی خۆیه‌تی هه‌ربستێكی ئه‌م جیهانه‌ی خۆشبووێ و به‌ژینگه‌و نیشتمانی خۆی بزانێ و له‌پێناوی ئه‌مه‌دا هه‌وڵدات وتێبكۆشێ . خۆشحاڵانه‌سه‌رده‌می شانازی من به‌كوردبوون كوردایه‌تیه‌وه ، سه‌رده‌مێكی زۆركورت پێك ده‌هێنێت. من زۆر له‌مێژه ئه‌وه‌م بۆ ڕۆشن بۆته‌وه ، كه‌ئه‌گه‌ر به‌ڕێكه‌وت هه‌رێمێك ده‌بێت به‌زاده‌وجێگای ژیان ، دوورنیه‌به‌ڕێكه‌وت و به‌وهۆكارانه‌ی كه‌له‌سه‌ره‌وه‌ناومان هێنا ، به‌شێكی تری هه‌ره‌زۆری ژیانت له‌جێگاو هه‌وارگه‌یه‌ك به‌یته‌سه‌ر ، كه‌هه‌زاران كیلۆمه‌تر له‌زادگای خۆت دووربێت و دانیشتووانه‌كه‌ی كه‌لتورو زمانێكی تریان هه‌بێت بۆ ئه‌خافتن .
من باوه‌ڕم وایه، كه‌لتووری مرۆڤایه‌تی موڵكی هیچ نه‌ته‌وه‌یه‌كی تایبه‌ت نیه‌و ئه‌م فه‌رهه‌نگ و كه‌لتووره هی سه‌رجه‌می مرۆڤایه‌تیه. من پێش ئه‌وه‌ی كوردبم ئینسانم . بانگه‌وازی ئێوه‌ش ده‌كه‌م بۆ تێكۆشان له‌پێناوی دنیایه‌ك كه‌نه‌ته‌وه‌په‌رستی وڕه‌گه‌زپه‌رستی و ئاین په‌رستی شوێنه‌وارێكی تێدا نه‌بێت و ئینسانه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی یه‌كسان و ئازاد و به‌رابه‌ر پێكه‌وه‌بژێن.
زاریا شێخانۆڤه
١٣/١٢/٢٠٠٦
