Skip to Content

Friday, March 29th, 2024
هارۆڵد پنتەر..

هارۆڵد پنتەر..

Closed
by January 2, 2009 ئەدەب

 هارۆڵد پنتەر..
 شكسپیری سەدەی نوێ، نووسەرە یاخییەكەی ئینگلیز، كۆچی دوایی كرد
 كامەران سوبحان

 پاش حەفتا و هەشت ساڵ لە تەمەنی پڕ لە ناڕازیی و یاخیبوون، دواجار هارۆڵد پنتەر وەرگری خەڵاتی نۆبڵی ئەدەبی  2005 چاوەكانی داخست و بۆ یەكجارەكی ماڵئاواییكرد، رۆژنامە بەناوبانگەكانی بەریتانیا و جیهان بە گرنگییەكی زۆرەوە هەواڵی كۆچی دوایی ئەویان راگەیاند.
 هارۆڵد پنتەر لە چەندین وتار و چاوپێكەوتندا ئاماژەی بەوە داوە كەئەو پێچەوانەی سەركردەو دەسەڵاتدارانی وڵاتەكەی بیردەكاتەوە، هەروەك بەردەوام ئەم وتەیەی لە پڕوپاگەندەی هەڵبژاردنەكاندا لێدەدرایەوە كە دەیووت:(چیتر پارتی كرێكاران ناتوانن بەهەشتێكی وەهمی بۆ هاوڵاتی بەریتانی دروستبكەن، ئەوەشی دەیڵێن و بانگەشەی بۆ دەكەن، جگە لە درۆ هیچیتر نییە.)
 هارۆڵد پنتەر، منداڵێكی تاقەنەی دایكە ئیشكەرەكەی و باوكە بەرگدووروەكەی بووە، لە تشرینی یەكەمی ساڵی 1930 لە شارۆچكەیەكی بچووكی رۆژهەڵاتی لەندەن لە دایكبووە، سەرەتای لاوی حەزی بە شانۆ و وەرزش و مۆسیقا كردووە، ساڵی 1948 لە خوێندنگەی (رۆیاڵ ئەكادیمی) بۆ هونەری دراما لە لەندەن وەرگیرا، بەڵام یەك ساڵ خوێندی و وازی هێنا، دواتر لە هەمان ساڵدا چوو بۆ سەربازی، پاش سەربازی و لە تەمەنی 20ساڵیدا یەكەم شیعری خۆی لە (گۆڤاری پۆوەتری) بڵاوكردەوە، ئەویش وەك زۆرێك لە شانۆنووسانی تر بە شیعر دەستیپێكردووەو زمانی شیعریش رەنگدانەوەیەكی زۆری هەیە لە شانۆنامەكانیدا، پاشتر یەكەمین دەرگای شانۆیی بەڕووی خەونەكانیدا دەكرێتەوە، كاتێك لە ساڵی 1953  لەگەڵ كۆمپانیای ( دۆناڵد وۆڵفیڵت) بۆكاری شانۆیی دەستبەكاربوو، یەكەم كاری شانۆیشی وەك ئەكتەر بەشداری تێیداكرد شانۆییەكی ولیەم شكسپیرە كە لەگەڵ كچە ئەكتەری بەناوبانگی ئینگلیزی (ڤیڤیان مێرچن)بوو. لە ساڵی 1959 ژیانی هاوسەری لەگەڵ ڤیڤیان مێرچن پێكهێنا و پاش نزیكەی بیست ساڵ لە ژیانی هاوسەری دواجار هارۆڵدپنتەر لە ڤیڤیان مێرچنی ئەكتەر جیادەبێتەوەو ساڵی 1980 ژیانی هاوسەری لەگەڵ (ئەنتۆنیا فراسەر)پێكهێنا.
 پنتەر جگە لە نووسینی یەك رۆمان وكۆمەڵە شیعرێك بە ناوی (جەنگ) كە ساڵی 2000بڵاویكردەوەتەوە، سیناریۆی چەندین فیلم و زیاتر لە 30 شانۆ نامەی نووسیوە، ئەو لە ساڵی 1957 یەكەمین شانۆنامەی نووسیوە بە ناوی (ژوور) تا ساڵی  1993  30 شانۆگەری نووسیوە، دیارە كاتێك ئێمە دەڵێین زیاتر لە 30 شانۆنامە، سەرنجی خوێنەر لە بەردەم جۆرێك لە نا دڵنیاییدایە بۆ ژمارەی شانۆنامەكانی، بەڵام بە پێی ئەو هەواڵەی كە لە سایتی (الاسفار)دا بڵاوبووەتەوە، هارۆڵد پنتەر تەنها لە نێوان ساڵی 1993 بۆ 2003 دا   15 شانۆنامەی نووسیوەو بەڵام هیچیانی بڵاو نەكردووەتەوە، ، كەواتە ژمارەی شانۆنامەكانی تا مردنیشی بە تەواوەتی ساغنەبووەتەوە، چونكە ئەو گرفتی لەگەڵ بڵاوكردنەوەی بەرهەمەكانیدا هەبووە و بە كەمی بڵاویكردوەتەوە.
  ساڵی 1967 سیناریۆی بۆ فیلمی(رووداو) نووسی كە لە رۆمانێكی (نیكۆلاس مۆسلی) وەرگیرابوو، كاتێك دەرهێنەری سینەمایی جۆزیف لوسی كاری دەرهێنانی بۆكردو لە هەمان ساڵدا خەڵاتی (كان)ی سینەمایی پێوەرگرت، پاشتریش سیناریۆی بۆ فیلمی بوتلی و فیلمی دوا سەركردەی بە توانا و سیناریۆی بۆ رۆمانی(سەركەوتن)ی جۆزیف كۆنراد نووسی، ئەمە جگە لەوەی ساڵی 1989رۆمانی (دادگا)ی (كافكا)ی كردە دەقی شانۆیی و خۆی كاری دەرهێنانیشی بۆكرد.
  هارۆڵد پنتەر لەگەڵ ئەوەی لە ئەدەبیاتی ئینگلیزی وجیهانیدا زیاتر وەك شانۆنووس ناسرابوو، بەڵام سیناریستی فیلم و ئەكتەر و دەرهێنەر و رۆماننوس و شاعیریش بوو.
 بەدەر لەم لایەنانەش هارۆڵد پنتەر لە پرسە سیاسییەكانی وڵاتەكەیدا قسەی هەبوو، زۆرجار وەك راوێژكار بۆچوونەكانی وەردەگیرا، لە كێشەی(ئیسرائیل فەلەستین، كێشەی جەنگی سارد، كێشەی سەرمایەداری جیهان و كێشە ناوخۆییەكانی وڵات) بەردەوام قسەی هەبووەو بۆچوونەكانیشی كاریگەریی زۆری لەسەر میدیای وڵاتەكەی هەبووە، جگە لەو بابەتە تایبەتییانەی كە لە شانۆگەرییەكانی (ئاهەنگی جەژنی لە دایكبوون، گەڕانەوە بۆ نیشتیمان، نەمامگەی شوشە) لە هەشتاكانی سەدەی رابردوودا شانۆگەری (زمانی چیا)ی نووسی، ئەم شانۆنامەیە ریتمێكی سیاسی هەیە، باس لە كێشەی كورد لە كوردستانی توركیا دەكات، كە رووداوەكانی راستەوخۆ باس لە كێشەی قە دەغەكردنی زمانی كوردی و زیندانیكردن و هەوڵی سڕینەوەی ناسنامەی كوردی لە توركیا دەكات، كاتێك كارەكتەری ئەفسەرە پلە دارە توركەكەی پاڵەوانی شانۆنامەكە بە پیرە ژنێكی كورد دەڵێت :
 (چاك گوێم لێبگرن خەڵكی شاخ… گوێتان لێمە؟ زمانەكەتان مرد! بەكارهێنان و قسەپێكردنی قەدەغەكراوە، رێگەتان پێنادرێت لێرە بە زمانی چیا بدوێن، نابێت ئیتر بەو زمانە بدوێن، چونكە قەدەغەیە و پێویستە لەسەرتان بە زمانی پایتەخت بدوێن! زمانی پایتەخت تاكە زمانە كە لێرە رێگەی پێدراوە، تێگەیشتن؟!)
 ئەم نووسەر و ئەكتەر و دەرهێنەر و شاعیرە پاش گیرۆدەبوون بە نەخۆشی شێرپەنجە دواجار رۆژی 25/12/2008 لە یەكێك لە نەخۆشخانە بچووكەكانی لەندەن بۆ دواجار دكتۆرێكی سەر روتاوەی كەڵەگەت بەتانییە شینەكەی سەر سیستەمەكەی دا بەسەر روخسارە هێمنەكەی هارۆڵد پنتەردا و هەواڵی مردنەكەی بە میدیای بەریتانیا راگەیاند، بۆ رۆژی دوایش بەشی هەرە زۆری رۆژنامەكانی بەریتانیا بەم رستەیە هەواڵەكەیان بە خوێنەران راگەیاند(شكسپیری سەدەی نوێ، نووسەرە یاخییەكەی ئینگلیز، كۆچی دوایی كرد)
 بۆ نووسینی ئەم بابەتە سود لە:
 سایتی (بی بی سی، سایتی الاسفار، سایتی : وجهات نڤر) وەرگیراوە.
 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.