Skip to Content

Monday, November 4th, 2024
گۆڕانەكان كارەكتەرى سیاسی خۆى ئەوێت…..محەمەد حسێن

گۆڕانەكان كارەكتەرى سیاسی خۆى ئەوێت…..محەمەد حسێن

Closed
by February 11, 2009 گشتی

  گۆڕانەكان كارەكتەرى سیاسی خۆى ئەوێت
 
 
 لەكوردستاندا سەرەتاكانی شڵەژانێكی سیاسی دەركەوتووە , بزوتنێكی سیاسی دروستبووە كە بەهەموو پێودانگێك شتێكی نوێیە بۆ فەلەكی سیاسی ئەم وڵاتە , ئەم جوڵاندنەوانە تاچەند ئەتوانێـت ڕوداوی گەورە دروستبكات ؟ تاچ ڕادەیەك ئەو گۆڕان و چاكسازیەى لەگەڵ خۆیدا هەڵگرتووە كە ساڵانێكە كۆمەڵگاى كوردی چاوەڕێی ئەكات , پرسیارى زۆربەى ئەو كەسانەیە چاوەڕوانیەكیان لەم بزوتنەوە هەیە . بەڵام هێشتا پرسیار لەسەر كارەكتەرى ئەو سەركردایەتیە نەكراوە كە ئیدارەى ئەو ڕەوتە ئەكات   , دیارنیە ئایا ئەم لێكترازان و جوڵاندنەوانە  ئەو كارەكتەرە سیاسیەیان هەیە بتوانێـت ئەم بزوتنەوەو شڵەژانە سیاسیەى ئەمڕۆی ناو puk  و دەرەوەیشی وەرچەرخێنێتـە سەر ڕەوتێكی سیاسی گۆڕانخوازی خاوەن پەیام و ئەجێندایەكی  دێموكراسیانە , یان هەر بەهەمان سەرگەردانی سیاسی ئەمڕۆوە كێشەو  لێكترازانەكان تەنها گرژى و ئاڵۆزیەكان زیاتر ئەكات  , ئەمە گەوهەرى ئەو پرسیارەیە ئەم نوسینە ئەیەوێـت وەڵامی بداتەوە ..
 لەبەر ئەو شپرزەییە سیاسیەى هێز و گروپە گۆڕانخوازەكانی  هەرێمی كوردستانی گرتۆتەوە ,  گۆڕان و پرۆژەى گۆڕانخوازی تاڕادەیەكی زۆر  جدیەتی خۆى لەدەستداوە , هەركەسێك هەڵئەسێـت هەر قسەلەگۆڕان ئەكات , بەوانەیشەوە كە وەك ( گەورە گەندەڵ ) و دەستى تاوانبارى پشت زۆربەى كارەساتەكان ناسراون . ئەم بێسەرو بەریە واى كردووە چەمكی گۆڕان تاڕادەیەكى زۆر لەمەغزا فكری و سیاسیەكەى خۆى دوربكەوێتـەوە  , دواتریش كە شو هەوایەكی وایان دورست كردووە كە  وردبونەوەیەكى  زۆرى ئەوێـت تابتوانرێت دەنگە جدیەكان و دەنگە ساختەكانى ناو ( گروپ و هیزە گۆڕانخوازەكان )  لەیەكتر جیابكەینەوە . بۆ خۆبەدورگرتنیش لەم تێكەڵی و پێكەڵیە پێویستە هەموو گروپ و ڕەوتێكی گۆڕان و چاكسازیخواز , هەر لەسەرەتاوە  مۆدێلێكی نوێى سەركردایەتیكردن و  میكانیزمێكی تری جیاوازی ئیشكردنى یەكلایكرابێـتەوە , ئامادەسازی كرادبێت بۆفلتەرێكی جدی كەتواناى لێكجیاكردنەوەى ڕەش و سپى ناو هێز و گروپەكانی هەبێت   , چونكە پرۆژەى گۆڕانی سیاسی و چاكسازی هەمەلایەن ( وەك ئەوەى هەموان بانگەشەى بۆئەكەن )  بەو كارەكتەرە گەندەڵانە ناكرێت كە خۆیان خالقی بەشى هەرە زۆرى گرفتە سیاسی و ئابورى و ئیداریەكانی ئەم وڵاتەن .
 دیارە ئەم تێگەیشتنە باوەى لەكایەى سیاسەتی كوردیدا بۆ چەمكی ( گۆڕان )هەیە بۆخۆى هەڵگرى بڕێك ئیشكالیەتە , هیچ گۆڕانێك بەو سادەییە ناكرێـت كە لێدوانی سیاسیەكان و ڕۆژنامەگەرى كوردی وێناى ئەكەن , قەت لەدنیادا ڕوی نەداوە گروپ و هێزێكی سیاسی هاتبێتن و ژیانی سیاسی و ئابورى هاوڵاتیان و وڵاتەكەیشیان گۆڕیبێت , هەموگۆڕانێك لەئەنجامی زنجیرەیەك گۆڕانى بچوكتر و جوڵەى وردی ڕۆژانەى ناو كایە كۆمەڵایەتی و ئابورى ڕۆشنبیریەكانەوە دروست ئەبێت   , كەواتە  ئەگەر گۆڕانێك لەكوردستاندا هاتە ئاراوە  بەوشێوەى گروپ و هێزەسیاسیەكان داواى ئەكەن  ئەوا لەئەنجامی  كۆى  پەرەسەندنە ئابورى و كۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیریەكانی كۆمەڵگا خۆیدا دروست ئەبێت , نەك بەو ئاسانیەى توڕەبونە سیاسیەكان هەڕەشەى لەسەر ئەكەن  .. ئەوەى دەكرێت لە سیاسیەكان چاوەڕێی بكەین تەنها ئاراستەكردنى گۆڕانەكەو ئیدارەكردنی قەیرانەكانی ناویەتی , ئەگەرچی مێژوی میللەتانیش پڕە لەونمونانەى كە دواتر گۆڕانەكان پێچەوانەى خواستى هێزە گۆڕانخوازەكان كەوتۆتەوە , یان گۆڕینی دیكتاتۆریەتێك بووە بەدیكتاتۆریەتێكی تر  . تەنها لەم سۆنگەیەوە ئەشێت ئێمە لەناو هێزە چالاكەكانی كۆمەڵگاى كوردیدا بۆ فریادڕەس بگەڕێین  , چونكە هەل ومەرج وكاتی گۆڕان و چاكسازی بەتەواوى گەیشتووە , بەشى هەرە زۆرى خەڵكی كوردستان تینوی ئەم گۆڕانەن , ئەوەى ماوەتەوە تەنها فۆرمیلەبونی ئەو هێزە سیاسیانەیە  كە دەبنە داینەمۆى بزوتنەوەكە  .. بەڵام لەبارى ئەم هەلومەرجە بۆگۆڕان ئەوە ناگەیەنێت دروستبونی هێزی سیاسی بزوێنەر هێندە ئاسانبێت , ئەو دۆخە گەندەڵەى ئابورى و بازاڕ و سیاسیەت و ئیدارەى هەرێمی كوردستانی تێكەوتووە , چەندە بارى سەرشانی هاوڵاتیەئاساییەكانی قورس كردووە  , زیاتر لەوە هەلومەرجی دروستبونی هێزێكی واى سەختتر كردووە ,  لەم نێوەدا ئەو هەوڵانەى بۆدروستكردنی هێز ئەدرێت پێویستە هەر لەسەرەتاوە لەو میكانیزمە سواوەى (حیزبی سەركردە ) خۆیان جیاكردبێتەوە كە  كایەیەى سیاسی كوردستانی  ئفلیج كردووە , چونكە چاكسازی سیاسی بەو كادرە سیاسی و ئیداریانەى ئەزمونی حیزبۆكراتی كوردستان  نابرێتـە ڕێوە كە لەڕابردودا شكست و گەندەڵیەكانیان تاقیكراوەتەوە   . هەر هێزو گروپێكی گۆڕانخواز پێش ئەوەى دەستبكەنە پەخشكردنی پەیام و دروشمە سیاسیەكانیان , پێویستە چۆنایەتیەكی باشی  ئەو تۆڕە كادرەمان نیشاندەن كە ئەبێتە  هەڵگر و جێبەجێكارى  پرۆژەكەیان , چونكە بەڕاستی ساڵانێكە وەرزی پوچەڵبونەوەو هەڵوەرینی دروشمە سیاسیەكان هاتووە  , ئەمڕۆهەمووكەسێك پراگماتیانە داواى هەڵوێستی كردەیى و بەرنامەی سیاسی ڕۆشن ئەكات .
  پرۆژەى چاكسازی و گۆڕان لەكوردستاندا بەبێ دوو پێشمەرجی بنەڕەتی پرۆژەیەكی ساختەو پڕ گرفت ئەبێـت , نەك ئەو پرۆژەى زۆرینەى خەڵكی كوردستان چاوەڕێى ئەكات , ئەوەیش :- (1) گۆڕانكاریەكی بنەڕەتی و هەیكەلی لەو مۆدێلە سواوەى حیزب كەتا ئێستا كارى پێ ئەكرێت , (2)  دروستكردنی كارەكتەرێكی سیاسی نوێ بە فۆرمی سەركردایەتیەكی دەستە جەمعی و ئەكتیڤكردنی عەقڵیەتی دامەزراوەیى و خۆبەدورگرتن لەنەریتەكانی  شوێنكەوتنی سەكردەى كاریزما و كەڵـتی پیرۆز  .
 ئەو ڕاستیە سەرەتاییانەى تابلۆى سیاسی كوردستان نیشانمان ئەدات , پێمان ئەڵێت كە دروستبونى ئەم شڵەژانە سیاسیە ئەوەندەى  دەرئەنەنجامی كۆنبون و لەكاركەوتنی تەجروبەى حیزبی كوردی و میكانیزمە دواكەوتوەكانى ئەم حیزبەیە , لەپرۆژەیەكی ئیرادەگەرى گۆڕانخوازی سیاسیەوە نەهاتوووە , یاخود ئەوەندەى ڕاكردنمان هەیە لەو ئخلاقیاتە سیاسیە نابوت و بێ فەڕەى  بەعس و حیزبە  فەرمانڕەواكانی دواى ڕاپەڕین لەناو كۆمەڵگاى كوردیدا بڵاویان كردەوە , خەمی گەڕانمان نەبینیوە بەشوێن مۆدێل و ئاراستەیەكی تازەترى كار و چالاكی سیاسیدا . بەڵام هەر ئەم جۆرە نائومێدیەیە سەرەتاى هەموو گۆڕان و چاكسازیەكمان بۆدیارى ئەكات , هەموو شۆڕش و گۆڕانە گەورەكانی دنیا لەو ساتەوەختانەدا دەست پێ ئەكات كە ئیتر واقعە باوەكە تواناى بەردەوامی نەماوە  .
 لە كوردستاندا زۆر شت كاتی گۆڕانی هاتووە , لەپێشترینیان میكانیزم و كارەكتەرەكانی ئەو كایە سیاسیەیە  حەڤدە ساڵە شكست و كارەساتەكانیمان بۆدوبارە ئەكاتەوە  , ئەم گۆڕانە پێش هەر شتێك پێشكەوتنە سیاسی و ئابورى و كۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیریەكانی كۆمەڵگاى كوردی خۆى سەپاندویەتی  , دواتریش ئەو بارودۆخە تازەى عیراق و ناوچەكەى گرتۆتەوە  , ئەو كێشانەى بازاڕو بانكەكانی سەرمایەدارى گلۆباڵى ئەمڕۆ و  هێزی ئابورى ئەمریكاى توشى شۆك كردووە . هەموو ئەمانە پێكەوە داخوازی سەركردایەتیەكی نوێ  و هێزێكی چالاك و زیندوی سیاسیمان لابەهێزتر ئەكات , كە ئەمڕۆ PDK  و PUK  بەم فۆرم و كارەكتەرەى ئێستایانەوە لەوە كەوتوون بتوانن پێكی بهێنن ..
 بێگومان لەداهاتویەكی نزیكدا  تەقینی یەكەیەكەى دومەڵەكانی ئەم حیزبە كۆنانە  ئەبینین , چونكە جیاوازی نێوان خواست و داواكانی هاووڵاتیان و هەڵوێست و ئیدارەى ئەم حیزبانە هێندە گەورە بۆتەوە لەوە دەرچووە بەهەندێك دروشمی قەومەجیانە و دروستكردنی ترس و فۆبیاى  بێ بنەما  پینەو پەڕۆ بكرێت , وەك ئەوەى بەم دواییانە بینیمان .  هەر ئەوەندە بەسە كە خەڵكى دڵنیا بێت گەر پەتی ملكەچى خۆى بۆ دەزگا كۆنترۆلًكار و سواوەكانی ئەم حیزبانە  بپچڕێنێت  نانبڕاو ناكرێت و فڕێ نادرێـتە سەر جادەكان ,  تاسەرەتاى داڕوخانی ئەو دەزگا وەهمیانە دەست پێبكات كە بە 10000 و 150000 خەڵكیان ناو نوس كردووە لەئۆرگانەكانیاندا , كەچى بۆسادەترین ڕێپێوان بەزۆرەملێ  فەرمانبەران دێننە سەرجادەكان . 
 پرسی خۆگۆڕین و چاكسازیكردن لەناو پارتە دەسڵاتدارەكاندا زۆرجار وەكو سیناریۆى ئاسان و بێ گرفت پێشنیار ئەكرێت , خۆشبەختانە لەناوPUK   دا ماوەیەكە گفتگۆى وەها دەكرێت  , بەڵام نە گفتوگۆكانی ناو PUK  هیچ ئەنجامێكی بەرجەستەى لێكەوتۆتەوەو نە PDk  لە خەوە قوڵەكەى خۆى ڕاچەنیوە , بەپێچەوانەوە لەناو PDK  دا نەك هەر گتوگۆى گۆڕان و چاكسازی لەئارادا نیە , تەنانەت هەست كردن بەترسناكی ئەو قەیرانەیش كە تیا ئەژین هەر نابینرێت .. بەڵام كە تواناى خۆگۆڕینی ئەم حیزبانە دروست نەبووە , ئەوا بەماناى ئەوە نایەت لەو هێز و گروپ و خەڵكانە نائومێد بین كە خواست و داواى گۆڕانیان هەیە , هەموو پرۆژەیەكی گۆڕان لەكوردستاندا پێویستى بەوەیە لەگەڵ خەڵكە گۆڕانخواز و چاكسازیخوازەكانی ناو دوو حیزبە فەرمانڕەواكەدا كارلێك بكات . هەمیشەدروستبونی هێزی سیاسی چاكسازیخواز لەناو ماڵى ئەم حیزبانەدا , ئەگەرێكی زیندووە و ناكرێت  لەبەر چاونەگیرێت .
 muhemedhusen@yahoo.com
 
 
 
 
 محەمەد حسێن
 
 
 
 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.