ئەقڵ بەكار بێنە نەك جەهل …..حەمەى ئەحمەد رەسوڵ

 ئەقڵ بەكار بێنە  نەك جەهل …..حەمەى ئەحمەد رەسوڵ
 
 شتێكی بەڵگەنەویستە كە ئێمە لە كۆمەڵگایەكدا دەژین زەمینەیەكی تەواوی تیادا خۆشە بۆ وەرنەگرتن و بەكار نەهێنانی جوانییەكانی ئەقڵ و ئەقڵانییەت و زانست و مەعریفە رۆڵیان زۆر سست و لاوازە، نە لە بیركردنەوەماندا و نە لە شێوازی ژیان و تەندروستیماندا، نە لە كار و كردەوەماندا بەكاریان ناهێنین. بەڵام جەهل و نەزانی و خورافە بابەتگەلێكی زۆر گرنگن و ئامادەگیان هەیە و رەگوڕیشەیان داكوتیوە و نەوە دوای نەوە مانەوەیان نۆژەن دەكەنەوە، چونكە پرەنسیپ و كۆڵەكە بەهێزەكانی نەریتخوازی و كۆنزەرڤاتیڤیزم ئامادەن و مۆدێرنیتە و زانست و مەعریفە نەیانتوانیوە جێگا بە نەزانی و سیحر و نوشتە و جادو لەق بكەن. چونكە سیستمی فیۆدالیزمی، سەرەك خێڵ و ئاغا و شێخ و مەلاكان ئاستەنگن لەبەردەم گەشەسەندنی سكۆلاریزم و ئەقڵانییەتدا. بایەخ و گرنگی زانست و ئەقڵ كەمتر دەكەنەوە لەترسی ئەوەی هەرەس بێنن و ركێف و دەسەڵات لە دەست بدەن:رۆڵی ئایین و پیاوانی ئایینی، هەروەها كاریگەری دابونەریت و نۆرمی كۆمەڵایەتی برەو پێدەدەن، تاكەكانی كۆمەڵگا بە كولتورەوە دەبەستنەوە، بیری سەلەفی و چەقبەستووی داخراو حەڵاڵ و شیاو دەكەن.
 لە سەرێكی دیكەوە مێژوویەكی درێژە حیزبە دەسەڵاتدارەكانی بەغدا و پاشان باڵادەستەكانی نێو دەسەڵاتی كوردی بە بیرو ئایدۆلۆژیا و دیماگۆگییەتی حیزبی مۆدێلێكیان بەرهەمهێنا لە مرۆڤی غەریزی و جاهیل و نەزان كە گەیشتۆتە ئەو ئاستەى كە تەنانەت زانكۆش ناتوانێت مرۆڤێكی ئاقڵ بەرهەم بێنێ كە بتوانێت لە ژیاندا پەنا بۆ زانست بەرێت و پرۆسەیەكی هاوسەرگیری سەركەوتوو بنیات بنێ،یان بتوانێ سنوور بۆ منداڵبوون دابنێ،یان كارامە بێت لە داڕشتنی پەروەردەی مەدەنی بۆ خێزانەكەی خۆى،یان بتوانێ دیالۆگ لە نێوان خۆی و هاوسەرەكەیدا پیادە بكات، یان وەكو خۆى كۆپی نەكاتەوە.. ئیدى لەمەودوا پێویستە دەسەڵاتی كوردی، لە رێی بەكارهێنانی كەرەستە ئەلكترۆنی و تەكنۆلۆژییە نوێكانەوە لە ماوەیەكی كورتدا سیستمی پیادەكردنی كۆمپیوتەری لە هەموو دەزگا حكومییەكاندا و لە زانكۆ و ئامۆژگاكاندا بەكار بێنێ، كۆمپیۆتەر بخاتە نێو سیستمی پەروەردە و فێركردنەوە، گرنگی بە زانست و پرۆگرامەكان بدات،گرنگى بە لابۆر وتاقیگە و سكرینى سینەمایی بدات لە خوێندندا.. كار بۆ بەمەدەنیكردنی كۆمەڵگا بكات، بەتایبەت گوند و شارۆچكەكان و هەوڵ بدات كەرتی كشتوكاڵی ــ پیشەسازی لەدەرەوەی شارە گەورەكاندا پەرەپێبدات، بۆ ئەوەی مرۆڤ مامەڵە لەگەڵ ئامێر و كەرەستە تەكنۆلۆژیەكاندا بكات و دونیای مەتریاڵ گەشە بسەنێت و ئەقڵییەتێكی نوێ میكانیزم ئاسا بێتە كایەوە!
 ئەركی سەرشانی حكومەتە رۆڵی ئاغا و سەرۆك هۆز و شێخ و مەلاكان كەمتر بكاتەوە، نەخۆش هانبدات روو بكەنە پزیشك و كلینیكی نۆژدارەكان، نەك بە شەپۆل رووبكەنە بەكارهێنانی نوشتە و جادو لای شێخ و مەلا قۆڵبڕەكانمان. كە ئەمەش كاریگەریی زۆر خراپی دەبێت لە سەر بیركردنەوە و دەرون و رەفتارنواندنی تاكەكاندا.. پێویستە ئاراستەكان بۆ ئەوە بن كە ژنان و دایكانمان هۆشیارتر بكرێنەوە و بڕوایان بە خورافە و سیحر و نوشتە و جادو نەبێت، منداڵەكانیان بەشێواز و میتۆدی مەدەنیانە و زانستیانە پەروەردە بكەن، لە رێگای میدیاوە هۆشیاری كۆمەڵایەتی رەگەزی مێ و ژنی كورد بگەیەنرێتە ئاستێكی بەرزتر و منداڵەكانیان سیخناخ نەكەن لە ترس و تۆقاندن بە جنۆكە و بە ئەژدیها، بە دوكتۆر و بە ئاژەڵ نەیانترسێنن. كولتوری جیاوازیی رەگەزی و جێندەری لە نێوان كچ وكوڕەكانیاندا پیادە نەكەن، توندوتیژی و زەبروزەنگ لە نێوان ئەندامەكانی خێزانەكەیاندا نەخوڵقێنن، ئیرادە و وزە و خولیاكانیان بەهێز بكەن و رۆڵیان كەم نەكەنەوە، دیالۆگ و گفتوگۆ ببێتە كۆڵەكەی پەیوەندی و لەیەك گەیشتنیان!
 ئێمە لە رێگای خوێندنەوەوە دەتوانین هۆشیاری خۆمان باڵاتر و فراوانتر بكەین، دەتوانین مەدەنیتر بین، دەتوانین پەروەردەیەكی مەدەنیانە لە نێو خێزانەكەماندا بخەمڵێنین، پێویستە مناڵەكانمان هان بدەین بچنە بەر خوێندن و بڕوانامە بەدەست بێنن، كاتەكانیان دیاری بكەین و هاریكارییان بین كۆشش بكەن و كەمتر بچنە كۆڵان و شەقامەكان. یاریەكانیان هێمنی ئەوان بپارێزێت، بیانپارێزین لە رۆحی شەڕانگێزی و تۆڵەسەندنەوە، لێیان توورە نەبین و لێیان نەدەین، چونكە ئەم رەوشتانە مرۆڤ بەرەو لاڕێ دەبات و كەسێتی ئەو شێواو و ناجێگیر دەبێت، ئیرادە و خولیای ئەو زیندەبەچاڵ دەبێت و دەروونی پڕ دەكات لە رق و كینە و گرێی دەروونی و دزیكردن و درۆكردن!كەواتە هەوڵی جیددی حكومەت و خێزانە كە پێكەوە كۆمەڵگای مەدەنی و دەستگایی (موئەسەساتی) بنیات بنێن، پێكەوە دەتوانن ببنە كوڕی زانست و مەعریفە و تاكێكی ئاقڵ دروستبكەن، پێكەوە دەتوانن كار بكەن بۆ قەڵاچۆكردنی نەزانی و جەهالەت، كە بیری سەلەفی و خورافە و بەكارهێنانی نوشتە و جادو لە گۆڕ دەنێت!هەتا تاكەكانی كۆمەڵگاكەمان پشت بە عەقڵ و زانست و مەعریفە نەبەستن، پێشكەوتن و ئاسودەیی و مەدەنییەت بەچاوی