مام جهلال فڕۆكهوانهكهی بردهوه بۆ ههڵهبجه
موحسین ئهدیب
من ئهزانم لهمێژووی دورودرێژی ئهوهی پێیدهوترێت شۆڕشدا موكهسهراتی زۆر ههیه، فاوڵی گهوره كراوه، بۆشی زل زل دراوه بهدهستهوه، بهجۆرێك كهلهرێیانهوه دهشێت كۆی شۆڕشو سهركردهكانی بخرێنهژێر پرسیاری زۆر زهبهلاحهوه، ههموان دهزانن شۆڕش بهوجۆره پاكوپێگهرد نییه ئێوه لهپهخشانو وتارو ئهدهبیاتتناندا بۆمانی دهڕازێننهوه، ههروهك بهوجۆرهش نییه ههندێك ساویلكهی ئهم سهردهمه نۆستالۆژییانهو كاتێك گهندهڵیو ههڵوێستو كردهوهكانی ئێستاتان تائهوپهڕی بێزاری كردوون، باس لهجوانیو بێگهری شۆڕش دهكهن، من دهزانم كاتێك ئهوانه بهوجۆره باس لهجوانی شۆڕش دهكهن دهیانهوێت ههرچۆنێك بێت دڵی خۆیان خۆش بكهنو فهراغه رۆحیو ویژدانییهكانیان پڕبكهنهوه، ههروهك چۆن خهڵكانێك بۆئازایهتیو نهبهردی كورد دڵی خۆیان بهئهفسانهی كاوهی ئاسنگهر خۆش دهكهن، ئیدی بێئاگا لهوهی مهسهلهی كاوه ئهفسانهیهو ئهگهر راستیش بێت ئهوا هاوكێشهكه پێچهوانهیهو (كاوه فارسهو زوحاك كورده)، ئهمه لهلایهك لهلایهكی دیكه ئهوانه ئهوه نازانن گهر شۆڕش هێنده جوانبوایه، ئێستا ئهوهنده ناشیرین نهدهبوو، ئهوه شۆڕشه ناشیرینه بۆی ئێستایهكی ناشیریینیش لهدایك بووه، خهڵكێك ئهوه نازانن ئێوه لهشۆڕشهكهتاندا ههرچی ئامڕازی شهرعیو ناشهرعییه گرتوتانهتهبهر، ئیدی ههر لهدیل كوشتنهوه تادهگاته بهكارهێنانی خهڵكی رهشوروتی كورد وهك قهڵغانی بهشهری، ئهدی ئهگهر ئێوه نهبونایهو رێگاتان بدایه لادێیه رهشوروتهكانی گهرمیان پێشوهخت گهرمیانیان بهجێبهێشتایه، ئهو خهڵكه بێشومارهیان لێئهنفال دهكرا؟، ئهگهر رێگاتان بدایه 15\3\1988ههڵهبجهییهكان ههڵهبجهیان بهرهو ئێران بهجێبهێشتایه، ئهو ژماره زۆرهیان لێ شهههید نه
دهبوو؟(من بۆخۆم ههڵهبجهییمو شاهیدێكی زیندووی ئهو تاوانهم)، لهوهش كارهستبارتر ئهوهیه دواجار راپۆرته رۆژنامهوانییهكان ئهوهیان لهسهرزاری بهرپرسهكانی شۆڕش لهههڵهبجه سهلماند كهئێوه پێشوهخت زانیوتانهو سهرانی بهعس ئاگاداری كردونهتهوه كه چهكی كیمیاوی بهكاردههێنێت، بهڵام ئێوه لهوهش قڕوكپتانكردو بۆچركهیهكیش ویژدانتان نهجوڵاو جگهلهخزمه نزیكهكانی خۆتان كهستان لێئاگادارنهكردهوه تاخهمێكی خۆیان بخۆن، بهپێچهوانهشهوه وهك وتم رێگاتان لێگرتن،… شۆڕشهكهی ئێوه سهروهری وایتێدایه!، بۆیه ناشێت نۆستالۆژییانه بڵێین شۆڕشهكهتان جوانبوو دهستان خۆشبێت بهڵام بمانبوورن كهدهڵێین حكومهتهكهتان ناشیرینه، نانهخێر دهبێت ئازایانهو ئازادانه مێژووی خۆمان بخوێنیینهوهو بڵێین شۆڕشێكی ناچیزه ههر حكومهتێكی ناچیزهی وایدهبێتولهبری گهڕانهوه بۆ دواوه سهیری ئایند بكهین.
ئیدی من باسی شهڕی براكوژی سهردهمی شاخوشارتان ناكهم كهبهحساب ئێوه چهكتان دژی دوژمن ههڵگرت، بهڵام ئهگهر ئامارێكی بوێرانهی شههیدان بكرێـت بكرێت ئهوا ژمارهی ئهو پێشمهرگانهی لهسهنگهرهكانی دژی دوژمندا شههیدبوون كهمترن لهوانهی كهلهجهنگی براكوژیدا شههیدبوون.
ئێوه تاوانی گهوره گهورهتان ئهنجامداوهو ههمووشیان بهری بینی دڵیانگرتوینو دڵنیاشتاندهكهمهوه ئهو تۆڕهییو بێزارییهی خهڵك چهنده لهگهندهڵیو شێوازی حوكمكردنتانه زیاتر لهوه لهئاشكرابوونی رووی راستهقینهتانه، ئهو رووه راستهقینهیهتان لهئازادكردنی فڕۆكهوانهكهدا گهیشته ترۆپكو دڵنیاشتان دهكهمهوه هیچ تاوانێكتان هێندهی ئهو تاوانه منو سهدانی وهك منیان دههریو توڕ نهكردووه، ئاخر ههرچۆنێك بیری لێدهكهیتهوهو تێدهفكریت زۆر باوهڕنهكردهنییه، من لهچهند وتارێكی تردا باسم لهومهسهلهیهكردوهو ئهوهم رونكردۆتهوه كهچهنده ئازادكردنی تاوانبارێكی وهك تاریق عهزاوی تاوانێكی گهورهیه، بهڵام ئهو تاوانه چهند قات گهورهترو نهگریستر دهبێت كاتَێك بیر لهكهسی ئازادكهر(سكرتێری پارتێكی دیاری كوردو سهرۆك كۆماری وڵاتێك)و چۆنیهتی ئازادكردنهكهی(بهتهلهفونێكو بهرله تهواوبونی كۆبونهوهی لهگهڵ عهشیرتو خزمانی عهزاوی)دا، كاتی ئازادكردنی كهچهند مانگێك بهرلهدهسپێكردنی دادگاییكردنی تاوانبارنی كهیسی كیمیابارانی ههڵهبجهیه چهندین قات قێزهونتردهبێت، ئهو تاوانه چهند ناشیرینتر دهبێت كاتێك دكتۆر خهسرهوی بهرپرسی ئاسایشی گشتی یهكێتی لهگهڵ عهزاویدا وێنهدهگرێت(وهك ئهوهی مادام سكرتێرهكهی فهرمانی ئازادكردنی داوه ئیدی عهزاوی لهتاوانبارێكهوه دهبێته پاڵهوانێكی مهزنو شایستهی ئهوهیه بۆ یادگاریو سهربهرزی گهلو هۆزو خانهواده وێنهیهكت لهگهڵیدا ههبێـت)، سهیر لهوهدایه ئهو زاته بهڕێزه ئێستاشی لهگهڵدابێت لهسهر قسهی خۆی سورهو دهڵێت ههڵهاتوه!! وادهزانێت خهڵك ئهوهنازانێت كهبۆخۆی رهوانهی فڕۆكهخانهی كردوهو دوو رۆژیش لهشاری كهركوك ماوهتهوه ئهوجا بهشێنهیی رۆشتووه بۆ بهریتانیا.
ئهمانه ههمووی بهلایهكو ئهوه بهلایهك كهتائێستا تاڵهبانی دوورو نزیكو بههیچ جۆرێك بهئاشكرا باسی لهمامه عهزاویو چۆنیهتی ئازادكردنهكهی نهكردوهو نهیتوانی وهك سهركردهكانی دیكهی دنیا كاتێك تاوانێك ئهنجامدهدهن ئازایانه داوای لێبوردن دهكهن، بهڵام سهیر لهوهدایهو داوای لێبوردنیشی نهكردو كهسێكیش نهبوو ههر بوێرێت(دال)ی دادگاییكردنیش بهسهر زاریدابێت(دادگاو دواكاری گشتی بهتهنها بهمیدیای ئازاد دهوێرن).
چیرۆكی خهستبونهوهی زیاتری ئهم قۆڕه كاتێك دهستپێدهكات كهبكهری سهرهكی ئازاكردنی فڕۆكهوانهكه یهكهمین شارێك بۆ كهمپهینی ههڵبژاردن ههڵیبژاردوه، ئهو شارهیه كهعهزاوی كیمیایی بهسهردا رشتووهو داوا لهدانیشتوانهكهی دهكات دهنگی پێبدهن، سهربهرزانهو وهك ئهوهی نهبای دیبێت نهبۆران داوایان لێدهكات دهنگ بهلیستهكهی بدهن، ئهدی ناحهقی نییه بۆداوایان لێنهكات مهگهر فڕۆكهوانهكهی بۆ دهسگیرنهكردونهتهوهو بۆی نههێناونهتهوه، مهگهر پێداگری لهسهر لهسێدارهدانی عهلیو كیمیاییو سوڵتان هاشم نهكردوه، مهگهر ئهو كهسانهی بهسزایی یاسایی نهگهیاند كه له16\3\2006 تهقهیان لهخۆپیشاندهران كردو خوێنی گهشی(كورده)یان لهجهستهی گهرمیدا گهوزاندو تێكهڵاوی خوێنو ههناسهی 5 ههزار شههیدیانكرد، ئهرێ بهڕاست ههرتۆ نهبویت لهمهراسیمی كردنهوهی باڵهخانهی نوێی (دهزگای سهردهم)دا توڕهبوویت لهئازادكردنی هاوڕییانی(كورده)و داوای سزات بۆكردبون، دیار ئێستا بهجۆرێكی دیكه سهیری دونیا دهكهیت، بۆی پهلی فڕۆكهوانهكهت گرتوهو هێناوتهتهوه بۆ ههڵهبجهو رادهستی دایكی(كورده)ت كرد، ئیدی چۆن دهنگت پێنادهین!.
