Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
سەفەرى کەرکوک بە نێو نەستى مناڵیما

سەفەرى کەرکوک بە نێو نەستى مناڵیما

Closed
by July 28, 2008 هۆنراوە

قەسیدەیەک  بۆ نوسینەوەى
سەفەرى کەرکوک بە نێو نەستى مناڵیما
حەمەی  ئەحمەد  ڕەسوڵ

لە باوەشی زۆر نەرم و ڕازاوەی   تاراوگـەدا و
لە توێـی خەونــی ڕەق و لەنێـو ئــاوێـزانی
کابووسی تاڵـــــی  هەندەرانا
لەوآ لە نێـو زرمەی ڕەشبەڵـەک و
مۆسیقای جاز و دیسکۆی شەوانەدا
شتآ وەکو خوێـن و ئاوو هەوا ،
وەکو ڤـایرۆس،
وەکو کێـــچ و دەعبا بەنێــو دەمارو
بە ژێـر پێـست و بەنێـــو گــیانی شپـرزەو ڕۆحی
هێـجگار شەتەکما هەموو دەمآ،وەخت و ناوەخت
هەموو ڕۆژآ، هەموو شەوآ وەخت و ناوەخت،
بێـسرەوت ویزەی دەهات..
بێـوچان لە نـاخما پـەپـکەی دەخواردوو،
ترش و تــاڵ مۆر و عەبووس،
هەرزە و کرچ و کاڵ
وەکو مێـش و مەگەز
بەسەر کەلاکی سەربازێـکی کوژراوی
جەنگــــی دیکتاتۆرێـــکی نەرجسییەوە هەمیشە و
بیستوچوار کاژێـرە گــیزەی دەهات  …
وەکو مارێـکی برسی  کچە  هاوڕێـیەکی ئاشق
بە دوو چاوی ڕەشم ، تێـوەم ئاڵابــوو
ناڵـــەی بوو: ئاهی لە دەروونا تاساو،
گـرمەی دەهات وەکو تریشقەی هەوری
 زستانێـکی بەجێـماو فیشکەی دەهات
وەکو شەمەندەفەری  سەفەرآ
سەفەری  وەخت و ناوەختی ئێــمەی کۆچبەر،
سەفەری بێــهودەی سەردەم..
سەفەری تووڕەیی و
ڕەفـز و وندایی و خەمساردی و
تەنیایی و زەلیلی و مەرگـی عەدەم
بێـهەدادانە سەفەر و سیحرو ئەندێـشەی سەفەرو 
خەونی سەفەر، بێــهەدادانە  تاڤگـە و قەڵـبەزەی
دەم هەوراز و هەڵـدێــری سەفەری فەنا و
مەرگـی سەرمەدیی نیشتمانێـکی
 بارگـاوی بە ڕەوەندی و
کۆچبەری و سەفەری
سەرمەدی"هەردەم و  بێــووچان "
ملـــدەنــــآ …شەمەندەفەری تژی و سیخناخ
بە واگۆنی سەفەر بە ووزەی  خوێنی ساردی
کۆچبەرێـکی ئاشق و کۆستکەوتوو کەوتۆتە گـــەڕ
خوێــــنی ساردی  سەفەرآ، نە ویژدان و
نە ئەوین و نە دڵـَـنەوایی و نە سۆز
نە مۆراڵ و نە بەڵێـن و نە سەرفرازیـی تیـا نەماوە
خوێنێــکە مەییو ..خوێنـێـــکە شەختە،
لە خۆری ڕۆژاوا کەسیرەتر ..سەفەرێـکە
بەرەو  بەستەڵانی عەدەمی بەهەشتێـکی  چاوگەش
سەفەری هەڵـکشانە بەرەو چیای  ئومێدی ڕەش 
لە ئامێــزی گەرمی بەهاریی هەندەرانا:
ژیان..ئەوین..خەون..ئەمڕۆ و ئاییندە:
" زۆر و زۆری تریش
لەو ووتەزا و چەمکە سەلەفییانەی
کە هەرلە وڵاتـی عەشق و باران و ماچ و 
سەرگـووزەشتە بەتامەکانی  بەر ئاگـردانی مێــژووی
  پـــــاڵــەوانێـــتی و گـرێـدراو بە نووشستی و
نسکۆی گەورە و گەورە..
کە زۆر بە سانایی مرۆ و وڵات و مێـــژوو،
 بە ناخی نەفرەت و دۆزەخی تاراوگەدا دەبا
  ..تەسلیم بە ئەهریمەنی کـۆچ و
تاراوگەستانی دەکا…!"
لەوێـش: شەمەندەفەری ژیان و کارەساتی دونیا
هێــــند شەکەت و ماندووە
لە پێـدەشتی سەرابستانی
سەرگەردانی و مەتاهەتدا،
وێـستگەی وەستانی بۆ نییە..سەفەرێـکە بەرەو 
نێـو تونێلی بەهەشتی مردنێــکی چاوڕەش!
لێـــرە: ڕەوە هەوری  بێئومێدی  کۆچدەکەن و
بە نێو جامی  شەرابی ڕۆحدا  دەبارێن..
لاوەکانی ئەم هەسارە وندایەش بێووچان نوغرۆی 
نێو عەزیای دیسکۆ و شەڵا ڵی لێستنەوەی
  قوول و قاچی سۆزانییە  دۆڕاوەکانی چەرخی
  ئەودیوی پـاش مۆدێرنیتەو پـۆست کاپیتاڵـیتە و 
قوڕو لیتەی  هەندەرانێکی لە سەراب سەرابترن،
لە تاراوگە تاراوگەترن و،لە بزرستان ونداترن!
لاوان:بە گەنج و کیژۆڵەیانەوە..دوورەوڵات بە ژنو 
پـیاویانەوە:خەستەی نێـــو لێڕواروکووچە و
کۆڵانی بێـدەنگ و کەڕ و لاڵی
ئائەم  بەهەشتە خەمسار و دڵکرمێیەن.!
تۆ بڕوانە: ئا ئەم بەهەشتە
دارو بەردو هەرد و
دەشتی هێندەسەوزە دڵێ نەما،
ڕۆحآ نەما، دەروونآ نەما
بێـجگە لە نەفام و گەمژە و
هەرزەکارە– بەساڵاچووەکان
ئەوانەی  بۆ ماچآ، زێـد دەفرۆشن!
دڵً و ڕۆح و دەروونیان
ئەبێتە دارستانآ لە قەوزە!
مردنیش لێـرە بەهارێـکی سەوزە!
لەوآ:بارانی سوور، نا..وەرزی ئەبەدیی
وەرزی قات و قڕی و بآ بارانیی باخچەی
 شایی و هەڵپـەڕکێـیە
لێــرەش:
لەنێـو مەرقەدو پـیرۆزیی هەندەرانا
ڕۆحی شینبووی سەرئاوکەوتوو،گـینگـڵـدەدا
لەوآ: پێڵـــــووی  گــەردونی  بێدەنگـی
بیلبیلـەی نابینـا،
هەنگـاوی شەپۆلە خەساوەکان
بەفرانباری وەرزی  ئاوەز خەڵــــتانی
  دەمی  ژیلەمۆی  دەنگـە !
لێـرەش : پـــــەتاڕەشکەی حەیرانی " با "
گـیانەڵای  ئاو ..شەختەبەندی  بیرکردنەوە
بوونەتە کۆت و
 دەستەمۆی،دەست بآ غیرەتی و
ناپـیاوی  نەعرەتەی  تاراوگـە!
لەوێـش:بەم ناوەختەو لە کۆتایی دووهەزارا 
ئەو دوو هەزارەی کە گــوایە :
سەدەی مرۆڤدۆستی و
 هەزارەی هیومانیتیستیە
زارۆکآ، دووان، سییان، دەیان و
 هەزاران لە زارۆکان 
" شەهیدی دوور و نزیکی ئاییندەی "
دیرۆکی گـەرمیان و  باباگــوڕگــوڕن!
شەهیدی دوور و زۆر نزیکی
مێـژووی نەنووسراوەی
جوگــرافیایەکی وندان!
زارۆکانی نێـو تەلبەندی جوگـرافیا و
قوربانیی پـۆلێـتیکی
 دووفاقە و سآ فاقەی ڕۆژەڵاتی نێوەند
ئەوەی پێی یێژن: ( شەرقول ئەوسەخ)
ئەمڕۆکە لە کەرکووک و
 تازەو حەمرین و شوان و
تاڵەبان و کفری و
شارەبان و خانەقین و بەدرە و
گەلێکیدی و گـە..لێ  ..کی..دیی..
کە ئاخ زۆریانم بیرچوونەتەوە..
ئا ئەمێـستا  مناڵان
لەوآ و لەوآ و لەوآ
لە جیاتی  ماڵەباجێـنەو هەڵماقۆ و تۆپێـن و
یارییەکانی دیکەی مناڵانی هەندەران..
ئەفسووس و هەزار جاران ئەفسووس،
ئا ئێستاکە ڕۆحی شەڵاڵی نێـو گــیانەڵا..
ڕۆحی  سووتاوی مناڵــە چاو پــەرییەکان
ئەمێـستاکەو هەموو دەمآ
 وەکو مزراح بەدەم ئازار و
زیکری سەمفۆنیای  شێرپەنجەوە
ئا ..ئا.. وەکو مزراح،
بیستو چوار کاژێـرە  دەخولێـتەوە!
لێـرە:بیرەوەری  برینێـکە و دەکولێـتەوە
لەوێـش:لە پێدەشتی سووتان و مەرگـی وڵاتی
کۆڵۆنیالیی باباگـوڕگـوڕ دا
زایەڵـەی مێـژوویەکی هێمن و  دێرین..
بە گوێــی خەونی  بزڕکاوا…
ئەمێــستاش  دەزرینگـــێـتەوە  !
هەنووکە لەوآ، لەنێـو دیرۆکی تراژیدیای
زۆرانبازی قەدەر و مردندا،
 باخچە سووتاوەکانی
بەرنساری " کێـوی حەمرین "
دارگوێـزە نەزۆکەکان..دار هەنارەگوڵ مردووەکان
دار پـــرتەقاڵـە دەروون تاساو و شەڵاڵ
لە حەسرەتی  تەنیاییدا..گـوڵاڵـەی  دڵـَوەریووی 
بآ بەهار، بآ نەورۆز ، بآ ناز و
هەردەم کەساس..هەناسەی تەنگـی بارهەڵـگرە
شەڕواڵ لەپێـکان..کوڵمی خۆر بردووی 
کیژۆڵـــە چاو زەردە عەلاگە فرۆشەکان
ئاخ  هەڵــــکێـشانی پـیر– گـــەنجە
ڕیش قەڵەمییە سیغارکێشە
بێـهەناو و بێـهیواکان
سووتانی  ڕۆژانەی  درەختی  ژیان…
سەفەری مرۆو ئاژەڵ و بـاڵـندەو دارو بەردو
دەریا و ئـاگـر..سەفەری بێـوادە و
سەرمەدیی و ئەزەلیی هەموو بوونەوەرو
 مێــروو و مـــەگـەزآ..
سەفەری خەیاڵ وئەوین و
ویژدان وخاک و زێـد
سەفەری  ئەم و ئەو و ئەو و ئەو  ووو و ….
سەفەری  هەموو تارمایی و وەهم و ڕۆحە
سیخناخ لە پـــــەژارەیی و
 ئەشکەنجە و دەرد و مەینەتی
دوکەڵی  دەمبەهاواری سەر لە ئێـواران
نرکە نرکی چۆلەکە و
کوکوختی دەم کازیوە و بەرەبەیان
ئا لەوێــدا: لەژێــــر ساباتی هەورو
  تەمێـکی  سەرمەدیدا..
تاڤگەی گـڕی باباگـوڕگوڕ،
هێـند بە قەڵـبەزە و کەڵەگەت و زراف،
بڵـَند و بەرزە..چەشنی خۆری ڕۆژەڵاتی دێـرین
وا بەسەر دەمکەلی بێــئومێـدی گەردوونەوە و
لەم  دوورەوە، ئا لەم ئاقارەی دونیاوە..
ئێـــمەش دەستەو ئەژنۆ،تێـیدەڕوانین!
**
لەبەر دەرکی قەڵای  داڕوخاو و
لەژێــر منارە کەللەپـەڕیوەکەی ڕەحیماواوە
لە  هەناوی چۆڵــی گـاورباغی و
لەتەک  گــاشەبەردێـکی  کێــوی  حەمرینەوە  …
لەبن  ئاسمانی چڵــکنی ئەو  دووکەڵــە
  ئاووسە  ژانگـــرتووەدا ..پــەڕە زەردەکانی  
فەرهەنگی دیرۆکە خووساوەکەی
 نێـو وڵاتی ئاڵتـوونی ڕەش
وا بەدەم  ڕەشەباو  باوو بۆرانەوە
یا بەدەم ڕێژنەی خەمساردو
سەرخۆشەوە دەشەکێتەوە
هەردەم و هەمیشەو،
 ئەمێستاکەش دەشەکێتەوە!
گریانی سەرمەدیی کەرکووک وحەمرین
ئیێڵنج بە گشت دونیا ئەدات،
تەنها  ئێمە نەبین!
گریانی  سەرمەدیی کۆڵانە وێرانەکانی
"  شۆڕیجە و گاورباخی و ڕەحیماوە "
خەندەی سەر لێوی دانسقەو زۆردەگـمەنی 
 ( جەللادەکانیش ) دەکوژێنێـتەوە ،
تەنها ئێمە نەبین..!
نووسراوەکانی
نێو فەرهەنگەکە:سەرئاو دەکەوتن و 
بەدەم شەپـۆلەوە..
سروودی جوگرافیای
 ئاگرو سووتانیان دەووتەوە!
تەنها ئێمە نەبین  :
هەموو دونیا:
ڕۆژەڵات و ڕۆژاوا، بۆ ئێمە دەگرین!
تەنها ئێمە نەبین ؟
**
لە لاپـەڕە زەردەکانا..
ئەم وێنانەش هەڵـکۆڵــرابوون:
– گـرمە گرمی عەدەم و ڕۆح
-گــمە گم و کوو کووکووی کۆترو
کووکووختییە  تـەعریبکراوەکان
– بۆ کڕووزی داربەڕوویەکی لەکۆچڕەو بەجێماو
– بریقەی چاوی  تارماییە دەمامکدارەکان
– لاوێـــــکی کەنەفت و دڵـشکاو
بە سەفەری  هەندەرانی شووم
لە گـــۆشەیەکی ژووری  نووستنەکەیدا،
قەنارەیەکی سەوز  دادەمەزرێنآ..
-سێـبەری کاژی فڕێدراوی مارێــــکی
  پەپـکە خواردوو وا لە ژێـر درەختێـکا پـاڵـکەوتووە
کە بە خوێنی ساردی ( براکوژی ) ئاودراوە!
-کۆیلە  ئاشقەکان، بە دەم ئازارەوە و 
پـــاش  وەرگـرتنی بڕوانامەی  زانکۆیی
….. یەکدی  ماچدەکەن!
– کیژۆڵــەیەکی سۆزانی زەنگــــین:
مۆزەکانی دوێـنآ
فڕێئەداتە کەلاوەکەی پشتیانەوە!
خۆڵـەمێشی تاوانێـکی
ئاووس بەکۆرپـەلەیەکی ڕیشدار
تەفروتوونای هێـلوونی
 پـیرە لەقلەق و  هاوسەرەکەی
لە  جێـشوندا،
فرعەونە داک سۆزانیەکەی  بەغدا
ڤـیـَلایەکی  سیرامیکی،
بۆ   قەلەڕەشێــکی  عەگـالبەسەر چێـکرد!
هەربۆیەشە  قەڵا و پردآ  ،
هەتا ئەمڕۆش دەگریەن و پشتیان لە باکوور کرد
* لە دووا  لاپەڕەی فەرهەنگــی چاو  زەرد دا ،
دەمەتەقێی  پــادشایەک و شاژنەکەی
ئاوا دەدوان  :
-بۆوەی  شێوەی  ڕەهای  خۆم  ببینم ،
سیمای ڕاستەقینەی  خۆتم  نیشاندە
–   من  تۆم  و تۆش  منیت !
بۆوەی  بوونی خۆم  پیادەکەم
پێویستە ببمە تۆ ..تۆش ببیە من
من تۆ بسڕمەوە و ببیە من ..
ئێمەش  ببینە ئەوان ..ئەوانیش ، ئێمە
ئێمەش  خۆیان و..ئەوانیش خۆمان ..
خۆمانیش، خۆیان ..خۆیانیش، خۆمان .!
بەڵام  ئێمە  ئەفسووس!
خۆمان نابینە  خۆیان
خۆمان ، هەرگــیز  نابینە ئەوان ..! (*)
+ گـەر خەون و
هیوای  تۆزاوی باباگوڕگوڕ نەیەتەدی 
هەمیشە و هەرگـیز دەکەوینە خوارآ
وەک ئاوێـنە شکاوەکانی
 نێو دیوانسەرای  قەڵای دمدم و
خەونە زیندەبەچاڵـەکانی شێـخ سەعیدی پیران!
وەک چل چرای تاریک و کوژاوەی،کۆشک و
تەلاری بآ سەروشوێنی ئەردەڵان و بابانیەکان،
هەرگیزاو  هەرگـیز هەر دەکەوینە خوارآ!
هۆڵـــــەند – کوردستان

(*) شیرۆک / بریتییە لە شیعر + چیرۆک ، واتە هەر دەقێک خەسڵەتەکانی شیعر و
چیرۆکی لەیەک بابەتدا کۆکردەوە پێی ئەڵێین شیرۆک .
 (**) ئەم  گـفتووگـۆیە ، زۆر  لە شێـوەی  وڕێنە ( سەفستەی فەلسەفیی )
ڕژێـمە دیکتاتۆرەکان  دەچآ!کە دەیانەوآ  هەموو  میللەت  وەکو سەرکردە دیکتاتۆر و تۆتالیتارییەکان (کۆپی مرۆیی) بکەنەوەو وەکو دڕندەی لێبکەن.. منیش لە شێوەی گاڵـتەجاڕ بەکارمهێناوە.

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.